---

he New York Review of Books

August 25 at 9:30am ·

Happy birthday to Martin Amis

Celebrate with John Banville's review of ‘House of Meetings’

Executioner Songs by John Banville

Here is Joseph de Maistre, jurist, philosopher, and grand reactionary, in exile in St. Petersburg in the first part of the nineteenth century, contemplating the figure of the Executioner.

nybooks.com

---

Auschwitz Tháng Tư 1942
Obs 20 & 26  Aout 2015
Tiếng Đức là tiếng mẹ đẻ của Lò Thiêu
Hãy nhớ rõ 1 điều, tiếng Đức không ngây thơ vô tội trước Lò Thiêu
G. Steiner: Phép Lạ Hổng

---

The New York Review of Books

August 24 at 10:00am ·

Happy birthday Jorge Luis Borges

Borges and God by Jorge Luis Borges and Osvaldo Ferrari

People now only think about whether something is advantageous. They think as if the future doesn’t exist, or as if there is no future other than an immediate one....

nybooks.com

---

Borges on Borges
Jorge Luis Borges
The Royal Society of Arts, London 5 Oct 1983

ON 'THE INTRUDER'

It was a brutal story, I'm sorry to say, but it was meant to be brutal. It shows the contempt men have for women in my country and in South America generally. It's a story about machismo, which I thoroughly dislike. It's a very simple story, but I didn't know how to end it. I was dictating it to my mother (I was already blind) and I came to the point where the elder brother has to tell the younger that he has killed the girl. And then I said to my mother, 'The fate of the story depends on the words he says. Try and help me.' She was taking down the story, she didn't like it, and she said, 'Let me think.' And then she said in a quite different voice, 'I know what he said.' It was as if he had actually said it, but of course it was merely fiction. And then 1 said, 'Well, write it down.' And then she wrote down, 'A trabajar, hermano. Esta manana la mate. To work, brother, this morning I killed her.' She found the right words, but she didn't like the story; however, at that moment she believed in the story. And then she made me promise never to write about people like that again; she found them utterly uninteresting and repugnant. 'Don't keep on writing about knives and knife duels,' she said; 'I'm sick and tired of it all.' She had found her way inside the story and I hadn't really. She knew far better about the story than I did, since she found the right words and the right intonation and the right cadence to the words.
Note: Trong những truyện ngắn của Borges, câu chuyện “Kẻ Lén Lút Xâm Nhập”, lạ nhất, có thể nói, và có lần, Gấu, chắc cũng THNM, nên coi cô gái - bị hai anh em cùng yêu, và 1 tên bèn giết cô gái – là văn chương Ngụy trước 1975, và sở dĩ thằng anh ruột làm thịt cô gái, để cả hai anh em sau đó, cùng có chung 1 bổn phận, quên nàng!
Trên đây, là những dòng, của chính Borges, viết về truyện ngắn đó. Ông kể là, lúc đó, ông đã mù, và đọc nó cho bà cụ thân sinh, Bả cũng không thích, và sau đó, cấm ông con trai đừng bao giờ viết truyện như thế nữa. Vargas Llosa cũng chê Borges, ưa viết truyện có tí dao găm, có tí máu.

Borges: The Intruder

Trong bài viết về Borges, Hổ trong gương, “Tigers in the mirror”, trên The New Yorker, sau in trong “Steiner at The New Yorker”, Steiner có nhắc tới 1 truyện ngắn của Borges, mới được dịch qua tiếng Anh, The Intruder. Truyện này hoành dương, illustrate, tư tưởng hiện tại của Borges.

Tò mò, Gấu kiếm trong “thư khố” của Gấu, về ông, không có. Lên net, có, nhưng chỉ cho đọc, không làm sao chôm: “The Intruder”, câu chuyện hai anh em chia nhau, một phụ nữ trẻ. Một trong họ, giết cô gái để cho tình anh em lại được trọn vẹn. Vì chỉ có cách đó mà hai em mới cùng san sẻ một cam kết mới: “bổn phận quên nàng”.

Borges coi nó như là 1 vi-nhét - bức họa nhỏ, dùng để trang trí - cho những những câu chuyện đầu tay của Kipling. “Kẻ lén vô nhà, The Intruder”, quả là 1 chuyện nhỏ, nhẹ, nhưng không 1 tì vết và cảm động một cách lạ thường. Lần đầu đọc, trên net, Gấu mơ hồ nghĩ đến BHD, tượng trưng cho thứ văn học của Gấu, hay rộng ra, của cả Miền Nam đúng hơn, được cả hai thằng, anh Bắc Kít và em Nam Kít, cùng mê, và 1 thằng đã "làm thịt em" để cả hai cùng có bổn phận, quên nàng:

Như thể, sau khi Gấu lang thang xứ người, lưu vong nơi Xứ Lạnh, một bữa trở về Xề Gòn, và thấy Những Ngày Ở Sài Gòn, nằm trên bàn!

"The Intruder," a very short story recently translated into English, illustrates Borges's present ideal. Two brothers share a young woman. One of them kills her so that their fraternity may again be whole. They now share a new bond: "the obligation to forget her."

Borges himself compares this vignette to Kipling's first tales. "The Intruder" is a slight thing, but flawless and strangely moving. It is as if Borges, after his rare voyage through languages, cultures, mythologies, had come home and found the Aleph in the next patio.

Steiner cho rằng cái sự nổi tiếng của Borges làm khổ dúm độc giả ít ỏi, như là 1 sự mất mát riêng tư.
Và theo ông, nó bắt đầu, cùng với sự kiện, cả hai đấng rất ư được người đời ít biết đến, và đọc được họ, là Beckett và Borges, khi hai đấng này chia nhau giải thưởng Formentor Prize, vào năm 1961.
Năm sau, cuốn Mê Cung và Giả Tưởng của Borges có bản tiếng Anh.
Vinh danh  rớt xuống, như mưa: Honors rained.

Vào cái tuổi già chín rục, Borges tếu táo, tôi bắt đầu nghi, rằng thì là bi giờ cả thế giới biết tới mình!
Quả là 1 ngạc nhiên, bởi là vì vào năm 1932, cỡ đó, tôi có cho xb 1 cuốn  sách, và cuối năm, tôi khám phá ra, chỉ bán được có 37 cuốn!

Beckett thì cũng rứa! Gấu nhớ là 1 tay xb từ chối ông, sau quá ân hận.

TTT cũng thế.

May sau đó, nhờ Nguyễn Đình Vượng, đổ mớ sách ra hè đường Xề Gòn, nhờ thế cuốn sách tái sinh, từ tro than, từ bụi đường!
Khủng nhất, là, ông già NDV như tiên đoán ra được số phận của cả 1 nền văn chương của cả 1 Miền Nam, sau đó, sau 1975!

Gấu là thằng may nhất, nếu không có cú bán xon của NDT, Gấu không làm sao được đọc Bếp Lửa!

The Intruder

Note: GCC kiếm thấy The Intruder, trong cuốn Borges A Reader, mua xôn, từ đời nào. Bèn post ở đây, và sẽ dịch sau.

Borges coi nó như là 1 vi-nhét - bức họa nhỏ, dùng để trang trí - cho những những câu chuyện đầu tay của Kipling. “Kẻ lén vô nhà, The Intruder”, quả là 1 chuyện nhỏ, nhẹ, nhưng không 1 tì vết và cảm động một cách lạ thường.

Lần đầu đọc, trên net, Gấu mơ hồ nghĩ đến BHD, tượng trưng cho thứ văn học của Gấu, hay rộng ra, của cả Miền Nam đúng hơn, được cả hai thằng, anh Bắc Kít và em Nam Kít, cùng mê, và 1 thằng đã "làm thịt em" để cả hai cùng có bổn phận, quên nàng:

Như thể, sau khi Gấu lang thang xứ người, lưu vong nơi Xứ Lạnh, một bữa trở về Xề Gòn, và thấy "Những Ngày Ở Sài Gòn", nằm trên bàn! (1)

THE INTRUDER

2 Samuel 1:26

[JLB 98]

They claim (improbably) that the story was told by Eduardo, the younger of the Nilsen brothers, at the wake for Cristian, the elder, who died of natural causes at some point in the 1890s, in the district of Moron. Someone must certainly have heard it from someone else, in the course of that long, idle night, between servings of mate, and passed it on to Santiago Dabove, from whom I learned it. Years later, they told it to me again in Turdera, where it had all happened. The second version, considerably more detailed, substantiated Santiago's, with the usual small variations and departures. I write it down now because, if I am not wrong, it reflects briefly and tragically the whole temper of life in those days along the banks of the River Plate. I shall put it down scrupulously; but already I see myself yielding to the writer's temptation to heighten or amplify some detail or other.

In Turdera, they were referred to as the Nilsens. The parish priest told me that his predecessor remembered with some astonishment seeing in that house a worn Bible, bound in black, with Gothic characters; in the end pages, he glimpsed handwritten names and dates. It was the only book in the house. The recorded misfortunes of the Nilsens, lost as all will be lost. The old house, now no longer in existence, was built of unstuccoed brick; beyond the hallway, one could make out a patio of colored tile, and another with an earth floor. In any case, very few ever went there; the Nilsens were jealous of their privacy. In the dilapidated rooms, they slept on camp beds; their indulgences were horses, riding gear, short-bladed daggers, a substantial fling on Saturdays, and belligerent drinking. I know that they were tall, with red hair which they wore long. Denmark, Ireland, places they would never hear tell of, stirred in the blood of those two criollos. The neighborhood feared them, as they did all red-haired people; nor is it impossible that they might have been responsible for someone's death. Once, shoulder to shoulder, they tangled with the police. The younger one was said to have had an altercation with Juan Iberra in which he did not come off worst; which, according to what we hear, is indeed something. They were cowboys, team drivers, rustlers, and, at times, cheats. They had a reputation for meanness, except when drinking and gambling made them expansive. Of their ancestry or where they came from, nothing was known. They owned a wagon and a yoke of oxen.

Physically, they were quite distinct from the roughneck crowd of settlers who lent the Costa Brava their own bad name. This, and other things we do not know, helps to explain how close they were; to cross one of them meant having two enemies.

The Nilsens were roisterers, but their amorous escapades had until then been confined to hallways and houses of ill fame. Hence, there was no lack of local comment when Cristian brought Juliana Burgos to live with him. True enough, in that way he got himself a servant; but it is also true that he showered her with gaudy trinkets, and showed her off at fiestas-the poor tenement fiestas, where the more intimate figures of the tango were forbidden and where the dancers still kept a respectable space between them. Juliana was dark-complexioned, with  large wide eyes; one had only to look at her to make her smile. In a poor neighborhood, where work and neglect wear out the women, she was not at all bad looking.

At first, Eduardo went about with them. Later, he took a journey to Arrecifes on some business or other; he brought back home with him a girl he had picked up along the way. After a few days, he threw her out. He grew more sullen; he would get drunk alone at the local bar, and would have nothing to do with anyone. He was in love with Cristian's woman. The neighborhood, aware of it possibly before he was, looked forward with malicious glee to then subterranean rivalry between the brothers. One night, when he came back late from the bar at the corner, Eduardo saw Cristian's black horse tethered to the fence. In the patio, the elder brother was waiting for him, all dressed up. The woman came and went, carrying mate. Cristian said to Eduardo:

"I'm off to a brawl at the Farias'. There's Juliana for you. If you want her, make use of her."

His tone was half-commanding, half-cordial. Eduardo kept still, gazing at him; he did not know what to do. Cristian rose, said goodbye to Eduardo but not to Juliana, who was an object to him, mounted, and trotted off, casually.

From that night on, they shared her. No one knew the details of that sordid conjunction, which outraged the proprieties of the poor locality. The arrangement worked well for some weeks, but it could not last. Between them, the brothers never uttered the name of Juliana, not even to summon her, but they sought out and found reasons for disagreeing. They argued over the sale of some skins, but they were really arguing about something else. Cristian would habitually raise his voice, while Eduardo kept quiet. Without realizing it, they were growing jealous. In that rough settlement, no man ever let on to others, or to himself, that a woman would matter, except as something desired or possessed, but the two of them were in love. For them, that in its way was a humiliation.

One afternoon, in the Plaza de Lomos, Eduardo ran into Juan Iberra, who congratulated him on the beautiful "dish" he had fixed up for himself. It was then, I think, that Eduardo roughed him up. No one, in his presence, was going to make fun of Cristiano

The woman waited on the two of them with animal submissiveness; but she could not conceal her preference, unquestionably for the younger one, who, although he had not rejected the arrangement, had not sought it out.

One day, they told Juliana to get two chairs from the first patio, and to keep out of the way, for they had to talk. Expecting a long discussion, she lay down for her siesta, but soon they summoned her. They had her pack a bag with all she possessed, not forgetting the glass rosary and the little crucifix her mother had left her. Without any explanation, they put her on the wagon, and set out on a wordless and wearisome journey. It had rained; the roads were heavy going and it was eleven in the evening when they arrived at Moron. There they passed her over to the patrona of the house of prostitution. The deal had already been made; Cristian picked up the money, and later on he divided it with Eduardo.

In Turdera, the Nilsens, floundering in the meshes of that outrageous love (which was also something of a routine), sought to recover their old ways, of men among men. They went back to their poker games, to fighting, to occasional binges. At times, perhaps, they felt themselves liberated, but one or other of them would quite often be away, perhaps genuinely, perhaps not. A little before the end of the year, the younger one announced that he had business in Buenos Aires. Cristian went to Moron; in the yard of the house we already know, he recognized Eduardo's piebald. He entered; the other was inside, waiting his turn. It seems that Cristian said to him, "If we go on like this, we'll wear out the horses. It's better that we do something about her."

He spoke with the patrona, took some coins from his money belt, and they went off with her. Juliana went with Cristian; Eduardo spurred his horse so as not to see them. They returned to what has already been told. The cruel solution had failed; both had given in to the temptation to dissimulate. Cain's mark was there, but the bond between the Nilsens was strong-who knows what trials and dangers they had shared-and they preferred to vent their furies on others. On a stranger, on the dogs, on Juliana, who had brought discord into their lives.

March was almost over and the heat did not break. One Sunday (on Sundays it is the custom to retire early), Eduardo, coming back from the corner bar, saw Cristian yoking up the oxen. Cristian said to him, "Come on. We have to leave some hides off at the Pardos'. I've already loaded them. Let us take advantage of the cool."

The Pardo place lay, I think, to the south of them; they took the Camino de las Tropas, and then a detour. The landscape was spreading out slowly under the night. They skirted a clump of dry reeds. Cristian threw away the cigarette he had lit and said casually, "Now, brother, to work. Later on, the buzzards will give us a hand. Today I killed her. Let her stay here with all her finery, and not do us any more harm."

They embraced, almost in tears. Now they shared an extra bond; the woman sorrowfully sacrificed and the obligation to forget her.

De vent et de Fumée

III

Ces pages sont traduites. D'une langue
Qui hante la mémoire que je suis.
Les phrases de cette langue sont incertaines
Comme les tout premiers de nos souvenirs.
J'ai restitue le texte mot après mot,
Mais le mien n'en sera qu'une ombre, c'est à croire
Que l'origine est une Troie qui brule,
La beaut é un regret, l' oeuvre ne prendre
À pleines mains qu'une eau qui se refuse. 

Yves Bonnefoy

III

These pages are translations. From a tongue
That haunts the memory I have become.
Its phrases falter, like what we recollect
From early childhood, long ago.
I built the text again, word for word:
But mine is only shadow. As though we know
All origin is a Troy that burns,
All beauty but regret, and all our work
Runs like water through our hands.

Translated by Hoyt Rogers

Của Gió và Khói

III

Những trang này đã được dịch
Từ một ngôn ngữ quần nát bấy hồi nhớ
Là thằng Gấu Cà Chớn vào lúc bi giờ
Những câu kệ thì chẳng ra làm sao cả
Như là những gì mà chúng ta nhặt nhạnh được, từ thời ấu thơ, thuở nảo thuở nào
Gấu cố gầy dựng lại bản văn, từng từ từng từ
Nhưng của Gấu thì chỉ là 1 bóng mờ
Mà nguyên bản thì là một thành phố Xề Gòn bị VC thiêu huỷ
[Bạn hẳn vưỡn còn nhớ cuộc phần thư năm đó?]
Cái đẹp ngày nào nếu còn chăng, thì là 1 niềm ân hận
Tác phẩm, cái gọi là văn học Miền Nam trước 1975, ư?
Như nước lọt qua kẽ tay của bạn.

---

THE POETRY OF VILLAGE IDIOTS

Làm thơ xuôi thì cũng giống như bắt 1 con ruồi trong căn phòng tối. Có thể làm đếch gì có con ruồi ở đó, nhưng chắc chắn, nó ở trong đầu của bạn; tuy nhiên, bạn vưỡn cố loay hoay, hì hục, đụng cái này, cái kia, trong cuộc truy đuổi nóng bỏng. Thơ xuôi như thế thì giống như 1 cú vỡ òa của ngôn ngữ, khi đụng 1 cái tủ to tổ bố.
    Nếu thế, tại sao cố? Có cái gì quyến rũ, lôi kéo, trong 1 việc làm khùng điên như thế?
    Trong trường hợp của riêng tôi, mỗi lần làm thơ xuôi là một lần cố rũ tôi, ra khỏi chính mình. Thoát khỏi sự tưởng tượng, bộ não, của chính mình, để lao vào 1 cuộc phiêu lưu với những hậu quả không làm sao biết trước được, tiếp tục là giấc mộng lớn của tôi.
    Những người khác cầu khẩn Thượng Đế. Tôi cầu khẩn cái cơ may của tôi, chỉ cho tôi cách thoát ra khỏi nhà tù, mà tôi gọi là chính tôi đó.
    Một cú ngoáy, nhanh, không suy tính và cái cửa phòng giam bèn mở ra. Tôi không hề có ý nghĩ, như thế nào, bằng cách nào, tôi hoàn tất điều mà tôi đã hoàn tất. Trong những lề luật viết lách có tính trực giác như thế. Mỗi người thì bèn tùy thuộc cái khôn khéo văn chương của riêng người đó để đi những bước đúng, và nhận ra, đúng rồi, cái trước mặt, cái cú ngoáy, quả đúng là 1 bài thơ. Với tôi, thơ xuôi đúng là sáng tạo thuần túy, thằng bé quỉ sứ của hai chiến thuật không thể xa lìa nhau, cái trữ tình, và cái tự sự. Một bên, có cái ao ước trữ tình làm thời gian ngừng trôi chung quanh 1 hình ảnh, và một bên, người đó muốn, kể 1 tí chuyện.
Cú nhắm mà những dòng chữ đang được viết ra để thành 1 bài thơ xuôi, là, làm dấy lên ở nơi người đọc, một ao ước không làm sao chinh phục được: đọc lại cái vừa mới đọc. Nói một cách khác, “nó” có thể giống như 1 bài thơ xuôi, nhưng “nó” hành động như một bài thơ. Cái lần thứ nhì, thứ ba, và thứ năm hẳn là khá hơn. Mi sẽ chẳng bao giờ làm ta mệt phờ râu, nó hứa hẹn. Nếu bạn không thích điều tôi nói, thì hãy thử đọc Illuminations của Rimbaud, hay những bài thơ bảnh nhất của Russel Edson. Chúng chẳng bao giờ cạn láng.
Thực nhảm, nếu đưa ra vài huấn thị cho cái gọi là sản phẩm của tự do tưởng tượng, nhưng tôi cố đưa ra điều sau đây:
Bí mật của một bài thơ xuôi nằm ở trong cái kinh tế -sự kiệm lời, thắt lưng buộc bụng, từ - và cái kinh ngạc của nó.

Borges made a profound impression on Spanish literary prose, as before him Ruben Dado had on poetry. The difference between them is that Dado imported and introduced from France a number of mannerisms and themes that he adapted to his own world and to his own idiosyncratic style. In some way all this expressed the feelings, and at times the snobbery, of a whole period and a certain social milieu. Which is why his devices could be used by so many without his followers losing their individual voices. The Borges revolution was personal. It represented him alone, and only in a vague, roundabout way was it connected with the setting in which he was formed and which in turn he helped crucially to form - that of the magazine Sur. Which is why in anyone else's hands Borges' style comes across as a caricature.

Vargas Llosa: The Fictions of Borges

Trong bài viết của Borges, trong cuốn tưởng niệm ông, của một số tác giả, Vargas Llosa cho rằng Borges tạo một ấn tượng sâu đậm vào văn xuôi Tây Ban Nha, như là trước đó, Rubén Darío, vào thơ. Cũng vẫn ông, cuộc cách mạng của Borges là cá nhân. Nó đại diện mình ông ta, và chỉ là một ngọn sóng…. bởi thế, văn phong của Borges đụng bất cứ 1  tên TBN, là để lại 1 vết sẹo!

Tuyệt!

TTT, sở dĩ đếch có truyền nhân, là cũng xêm xêm. Ngoài lý do, thơ của TTT, 1 thứ thơ trí tuệ không 1 tên Mít nào có được, còn có cái lý do Vargas Llosa vừa nói tới. Cái thứ thơ ngồi bên ly cà phê, nhớ bạn, thì cần chó gì đến trí tuệ. Chẳng tên nào muốn làm thơ mà lại dính vết sẹo ở trong lòng bàn tay.
Cần chó gì sư phụ.
Không có sư phụ, thì đếch có vết sẹo!

Cả 1 cõi thơ TTT, có thể nói, đầy ắp Hà Nội, nhất là trong Tôi không còn cô độc, Liên Đêm…

Con đường tình tự Ga Hàng Cỏ
Nụ hôn đầu ôm mái tóc lang thang
Đâu phải mưa ô buy vào thành phố
Nửa đêm Hà Nội
Anh sợ cái cột đèn đổ xuống....

Toàn những hình ảnh của Hà Nội

Chỉ đến khi đi tù - trở lại cố quận – thì người đàn bà Nam Kít, xuất hiện, như hình ảnh của một quê hương mới, chốn trở về sau khổ lụy.
Giả như tụi Tẫu không phát động cuộc chiến biên giới, thì cuộc hội ngộ sẽ xẩy ra ở trong tù, ở Cổng Trời, thí dụ.
Cái tên thi sĩ dởm NDT mới nhảm làm sao. Hắn đếch đọc được thơ TTT, bèn lên giọng dè bỉu. Một thái độ như thế mà sao không tởm cho được.
Cái lũ làm thơ bên ly cà phê hẳn cũng bực Gấu lắm

Nhưng, kệ cha chúng.

Vargas Llosa, trong bài viết trích dẫn, cho biết đám Tây Bán Nhà cũng rất ư là nực Borges, ở những dòng thơ đếch có tí mùi thịt chó, rau muống!

Một vị, ra đi từ miền Bắc , khi đọc bài thơ viết về Budapest, GCC đưa lên mục Tạp Ghi trên tờ Văn Học, phán, cứ tưởng của 1 ông mũi lõ nào!
Borges cũng bị những đồng hương của ông chê, mất chất… Mít!

---

Sách Báo

Tuyển tập essays “Table Talk” của tờ Ba Xu, Tin Văn đã từng giới thiệu.
Nhớ, lần đầu mua tờ báo này, là vì cái bài viết của 1 em, về 1 chuyến đi tham quan thư viện, chẳng nhớ gì, ngoài cái kỷ niệm, lúc vô thang máy với 1 thằng con trai cùng tuổi, thằng con trai bèn tụt quần cho đứa con gái ngắm khẩu súng của nó.
Thế là nhớ đời!
Nhớ & tưởng tượng ra liền, cảnh em Jackie, mới tuổi teen, bị 1 thằng Tẩy làm thịt tại, cũng 1 thang máy nào đó!

Tờ báo, khổ bự, làm nhớ tờ “Nghệ Thuật” ngày nào. Lần đầu mua, vì loạt bài viết về thư viện (1)

DURING MY senior year in college, the offices of my literature professor, with whom I met weekly for tutorial, were located deep in the stacks of Harvard's Widener library. I rarely saw anyone else among the aisles of medieval romances and Icelandic sagas, and when I did, they seemed to materialize from the darkness, like the spooky nun in Vertigo. I heard noises, I saw shadows, I imagined the grisly scenarios of horror films. My heart was always pounding by the time I got to my professor's door. In fact nothing unpleasant happened to me in Widener Library. That would have to wait until I reached the heartland and was teaching at the University of Iowa. A guy showed me his penis when we were alone in the library elevator. I recall him looking like a sumo wrestler, but that may not be true. I didn't think he was going to hurt me; he just wanted me to look. The door opened, I got off. He stayed on the elevator. But after that I got vaguely phobic about the library. I no longer enjoyed going there, and I began to avoid it until finally I asked my husband if he would accompany me into the stacks-on the off chance that Sumo Guy might reappear. My husband readily agreed; there were art books on the same floor as the literature section, and he is a painter....

Francine Prose

Note: "Sumo Guy" chắc súng phải khủng lắm!
Hà, hà!
Em có chồng, đi với chồng về nơi chốn cũ, "thiên đàng thư viện", vưỡn mong thằng nhỏ ngày xưa xuất hiện!

It works,
he says. But it will never be the same

Nó vưỡn OK. Nhưng chắc chắn sẽ chẳng vưỡn như ngày xưa!

Tuyển tập này, mới ra lò, 2015, bèn quơ liền. Đọc loáng thoáng bài viết “Bơi ở Việt Nam” thấy có nhắc tới Lê Thị Diễm Thuý, tác giả “Tên Găng Tơ mà tất cả chúng ta tìm” TV đã từng giới thiệu.

---

Viết Mỗi Ngày

Cái bài viết về Kim Trọng, qua đấng Bắc Kít DBA, Gấu viết bằng cái giọng có tí xấc láo, ấy là vì tuy không biết gì về đấng này, nhưng nghĩ, cũng giống những đấng khác, nghĩa là đọc, nhưng đếch thèm trả lời, ngu gì mà viết giọng đàng hoàng, như bao lần đã từng đàng hoàng.
Và quả đúng như thế. Rắc rối 1 tí, là thay vì trả lời, thì anh này để cho 1 tên đi 1 cái còm, rất ư là mất dậy.
Nhưng thôi, bỏ. Khen đấng DBA đàng hoàng, thì cũng như khen đám làm bồi Hồng Mao, đàng hoàng!
GCC, vào những ngày đầu, đã từng viết cho những diễn đàn Bắc Kít lạ hoắc, tuy không được mời, như Cánh Én, Gió Đông, talawas… Đã từng về trong nước, thằng đầu tiên, bắt tay VC, đâu có phải không biết cách hành xử?

---

[Milena letters to Max Brod]

[Bạn có thể tưởng tượng, đây là thư của "đảo xa", gửi cho MT, viết về TTT!]

Dear Herr Doktor:

[begìning of August 1920]

... Obviously, we are all capable of living, because at one time or another we have all taken refuge in a lie, in blindness, enthusiasm, optimism, a conviction, pessimism, or something else. But he has never fled to any refuge, not one. He [Kafka] is absolutely incapable of lying, just as he is incapable of getting drunk. He lacks even the smallest refuge; he has no shelter. That is why he is exposed to everything we are protected from. He is like a naked man among the dressed ... Everything he is, says, and lives cannot even be called truth; actually, it is predetermined being, being in and of itself, being with nothing added that might allow him to distort his picture of the world- whether into beauty or distress. And his asceticism is completely unheroic-hence all the greater and loftier. All "heroism" is lying and cowardice. This is not someone who chooses asceticism as a means to an end; here is a man who is forced to be ascetic because of his terrible clairvoyance, his purity and inability to compromise.
    There are very intelligent people who also refuse to make compromises. But they don magic glasses and see everything in a different light. That's why they don't need any compromises. That's why they are able to type quickly and have their women. He stands beside them and gazes at them in wonder, at everything, even this typewriter and these women. He will never understand.
    His books are amazing. He himself is far more amazing. Many thanks for everything. I wish you all the best. I'm allowed to visit you when I come to Prague, am I not? I send you my most heartfelt greetings.

Hiển nhiên tất cả chúng ta đều có thể sống, bởi là vì lúc này lúc khác, chúng ta đều có thể kiếm ra nơi ẩn náu, trong 1 lời dối trá, trong sự mù lòa, hưng phấn, lạc quan, tin tưởng, biếm thế, hay một điều gì khác. Nhưng anh ta [Kafka] không làm được như thế, anh ta chẳng bao giờ chạy tới bất cứ 1 nơi ẩn náu, không một nơi ẩn náu. Anh ta tuyệt đối không thể nói dối, như anh ta không thể say rượu. Anh ta không có lấy 1 chốn ẩn náu cho dù nhỏ bé nhất. Anh ta không có 1 nơi trú ẩn. Chính vì thế mà anh ta cứ thế phơi ra trước mọi thứ, mọi điều mà chúng ta được che chở, từ chúng. Anh ta như thể 1 kẻ trần truồng, giữa đám người ăn vận quần áo. Mọi thứ, mọi điều anh ta là, nói, và sống, không thể, ngay cả, được gọi là sự thực; sau cùng, đây là một sinh vật được tiền định, tính toán từ trước, một sinh vật ở trong nó, và của chính nó, có mà chẳng cần hư vô thêm vào, cái hư vô có thể cho phép anh vặn vẹo hình ảnh của anh ta về thế giới - trở thành cái đẹp, hay sự chán chường, kiệt quệ. Và chủ nghĩa khổ hạnh của anh ta thì hoàn toàn không-anh hùng - từ đó, tất cả lớn lao, cao vời vợi. Mọi “chủ nghĩa anh hùng” thì là dối trá, hèn nhát. Đây không phải là 1 kẻ chọn khổ hạnh, như là một phương tiện đưa tới cứu cánh; dây là 1 người đàn ông bắt buộc khổ hạnh bởi là vì cái tiên tri khủng khiếp của anh ta, sự trong trắng của anh ta, và cái không thể thoả hiệp của anh ta.

Thư Tình nơi Sofa
Letter in the Sofa
1957

Life finds a thousand ways to cheat lovers.
Đời kiếm đủ cách để gạt những kẻ yêu nhau

Lá thư tình nằm ở dưới cái sô pha

Viên thiếu tá công binh, trẻ, là người tìm thấy lá tình thư, khi anh ta xục xạo cái villa mà mà đơn vị của anh ta thừa hưởng từ người Đức.
Đám lính sợ tụi Đức gài mìn, gài bẫy, một việc làm vô ích, theo tôi, bởi là vì chúng tôi tới đảo, rất êm ru bà rù, chỉ để chứng kiến một đơn vị đồn trú, tất cả đều đói lả, rất ư là mừng đón tiếp chúng tôi.
Đám limh tráng Đức đúng là đang chết vì đói, cứ mỗi ngày là có 200 người chết đói, lính tráng và thường dân.
Nơi chốn, tôi muốn nói, hòn đảo, trông giống như 1 cái xác đang lảo đảo, kéo lê cái thân xác của nó, tới hố chết, thì cứ nói đại như thế.
Tôi vẫn còn giữ như in, trong đầu óc của mình, hình ảnh, những chiếc tiềm thủy đĩnh, bò lên bãi, mở ra những thùng bánh bít qui, dưới ánh đèn pin, rồi cứ thể thẩy vô những cánh rừng, là những cánh tay người đang vẫy vẫy.

---

A Place in the Country

 

Đọc bài viết trên Blog NL, thấy có nhắc tới bài viết nhảm nhí của Đinh Bá Anh mà Tin Văn vừa mới lèm bèm về nó.
Đấng DBA này đưa ra 1 phát giác động trời: Kim Trọng chính là nhân vật vĩ đại trong Kiều của Nguyễn Du.
Cái sự kiện Kiều là hình ảnh “đoạn trường”, qua đó, ND gửi gấm tâm sự của ông, mà cái tâm sự này, như GCC đã nhìn ra, từ những ngày mới tập tễnh bước vào làng văn, nó liên can đến chính “cái gọi là” viết văn, làm thơ, nó như thế này: Nếu cái sự viết ai oán, thì cái sự đọc lại là hoan lạc. Và bèn chôm câu của Kafka, để “đóng đinh thập tự” cho cái nhận xét của Gấu: Nhà văn là 1 thứ dê tế thần. (1)
Một anh chàng như Kim Trọng, có làm được cái quái gì, mà sao lại là nhân vật vĩ đại của Nguyễn Du, nhân vật hóa thân của ND cho được?
Tuy nhiên, bỏ chuyện đó đi, nhảm lắm, phi thì giờ, phí chữ. Vấn nạn mà Gấu muốn trình ra ở đây, là:
Kiều, OK, nhưng tại sao, Kiều?
Tại sao luôn là một hay nhiều nhân vật nữ, trong 1 thứ sử thi như “Kiều” của ND?
Như nàng chinh phụ, trong Chinh Phụ Ngâm.
Nàng…  DTH – xin lỗi GCC không nhớ tên, nhân vật chính - trong Thiên Đường Mù?
Thanh, tiếng hát, Trở Về Mái Nhà, Xưa, trong Bếp Lửa.
Lara, trong “Tu Bíp Zhi Và Gồ”?
Thừa thắng xông lên, Cô Bạn, trong Cõi Khác của GCC.
BHD trong Tứ Khúc
Hà, hà!
Vấn nạn nhớn, nhe!

(1)
Bản tiếng Anh: He is the scapegoat of mankind. He makes it possible for men to enjoy sin without guilt, almost without guilt.
Anh ta là dê tế thần của nhân loại. Nhờ anh ta mà nhân loại enjoy tội, mà không lỗi gì ráo!

Đề tài mà GCC đang tính viết, là về những nhà thơ nữ Nga. Họ vừa là nhân vật, vừa là tác giả, đại diện cho thời mà họ sống, theo nghĩa, chịu đựng nó,
Những Anna Akhmatova, bà vợ Osip Mandelstam, Tsvetaeva….
Nhân đang đọc bài viết của Simic, “Tsvetaeva, một đời bi thương”

Tôi không phải là thơ Nga, và luôn luôn kinh ngạc khi được coi là, và được nhìn dưới ánh sáng, một nhà thơ Nga.
Lý do 1 con người là nhà thơ là để tránh là Tẩy mũi lõ, là Bắc Kít mũi tẹt, Nga Gấu Mẹ Vĩ Đại… để được là đủ thứ trên đời.
[Tsvetaeva, trong 1 thư gửi người đã từng là người yêu của Bà, Rilke]
I am not a Russian poet and am always astonished to be taken for one and looked upon in this light. The reason one becomes a poet (if it were even possible to become one, if one were not one before all else!) is to avoid being French, Russian, etc., in order to be everything.

A bit later in that same letter, however, she says: "Yet every language has something that belongs to it alone, that is it." Tsvetaeva is the poet of that it.

******

Thương tiếc cai tù
https://hoanghaithuy.wordpress.com/2015/08/21/thuong-tiec-cai-tu/

Note: Bài viết của tên ký giả bộ lạc Cờ Lăng, Gấu đọc trên nét, cũng lâu rồi, nay được Công Tử Hà Đông lôi ra chửi.
Thì cũng đáng đời.
Tuy nhiên, khi đọc, Gấu nhận ra là, không phải anh tù thương tiếc thằng cai tù, mà là khoe một tri âm của “ảnh”!
Bởi là thằng cai tù VC ra lệnh cho tên tù Ngụy, “ta cấm mi không được thất bại”!
Ui chao, trong số những tên Ngụy đi học tập cải tạo mút mùa lệ thuỷ, có thể có người gặp 1 tên cai tù còn tí ti lương tâm, nhưng làm sao gặp được “tri âm” như tên này!
Ai đã từng đi tù VC thì đều biết, có 1 khoảng cách rất “lớn”, theo nghĩa đen của từ này, giữa quản giáo và tù. Cấm không được tới gần, thấy quản giáo là phải cúi mặt…
Dễ gì mà gặp được tri âm, được tri âm thỉnh thoảng thí cho điếu thuốc lá.
Có điều, đọc bài viết, thì thấy tên ký giả quèn này quên không khoe, đã làm được những gì, để xứng đáng với câu phán của tên cai ngục VC, ta cấm mi không được thất bại?
Tù Ngụy, trên thực tế, sướng hơn quản giáo VC rất nhiều, ai đã từng đi tù VC thì đều nhận ra điều này. Gia đình, nói riêng, và Miền Nam nói chung, không quên người thân của họ. Lẽ tất nhiên, vẫn có những ngoại lệ. Ai đã từng đọc “Nhà Hội”, của Amis, đọc Solz, đọc Anne Applebaum...  viết về Gulag, có 1 khoảng cách rất lớn, về đẳng cấp, giữa quản giáo và người tù. Tội ác, thù hận, thường là giữa tù với nhau. Dễ gì mà gặp quản giáo, làm sao có thù hận, giữa họ?
Nói rõ hơn, VC dùng chính sách tù trị tù. Chúng chọn những tên tù chúng tin tưởng, làm ăng ten, trao cho chức tước này nọ, để cai trị lũ tù còn lại. Nazi cũng dùng chính sách này. Nếu có thù hận, là giữa tù và ăng ten.
Sở dĩ Duyên Anh bị đánh là còn do lý do, có dư luận ông đã từng làm ăng ten, và đối xử tàn tệ với người ơn của ông, là Nguyễn Mạnh Côn.
Nhớ, ông phủ nhận chuyện này, khi trả lời Đỗ Tiến Đức.

---

Ghi chú của người dịch.
Kể từ khi cuốn sách được xb vào năm 1955, nó trở thành nổi tiếng trên thế giới dưới cái tít Tây, thành thử - và cũng theo lời yêu cầu của M. Lévi-Strauss – chúng tôi giữ nguyên tên của nó. Những “Sad Tropics”, “The Sadness of the Tropics”, “Tragic Tropics”… đều không chuyển được ý nghĩa, và hàm ngụ của “Nhiệt đới buồn thỉu buồn thiu”: “Tristes Tropiques”, vừa đọc lên là đã thấy tếu tếu và thơ thơ, ironical and poetic, bởi sự lập đi lập lại của âm đầu, bởi nhịp điệu căng thẳng (- U U – U), bởi  giả dụ về một “Hỡi ơi, Nhiệt đới buồn”, “Alas for the Tropiques”.

Cuốn này đã được dịch ra tiếng Việt, “Nhiệt đới buồn”.

Đúng ra, nên dịch là Nhiệt đới buồn thiu, (1) hay buồn hiu, thì vẫn giữ được tính tếu tếu, lẫn chất thi ca, nhưng, có thể vì đã có cụm từ nổi tiếng của PTH, rồi, cho nên đành bỏ chữ "thiu" đi chăng?
Xin giới thiệu, để tham khảo, bài viết của DMT:

Dương vật buồn thiu

Claude Lévi-Strauss, anthropologist, born 28 November 1908; died 30 October 2009

Tristes Tropiques by Claude Lévi-Strauss – melancholy anthropology

The Guardian đọc Nhiệt Đới Buồn Hiu
http://www.theguardian.com/books/booksblog/2015/aug/17/tristes-tropiques-by-claude-levi-strauss-melancholy-anthropology

Theo Guardian, dịch Unhappy Tropiques, OK

---

http://www.bbc.com/vietnamese/vietnam/2015/08/150819_forum_august_revolution_doan_xuan_loc

Theo nhà nghiên cứu Pháp Pierre Roussett, tác giả cuốn Communisme et Nationalisme Vietnamien, xuất bản năm 1978, thực ra Việt Minh là lực lượng được mang tới quyền lực, hơn là người đã giành được quyền lực.
BBC

Note: Cái tên của nhà nghiên cứu, viết trật.
Tên ông này là Pierre Rousset.
GCC đã nói rồi, đám Bi Bì Xèo này dốt lắm!
Tên của người ta mà cũng viết trật.
Bác Hồ, mà thành Bác Hố [Xí], VC sao chịu nổi!

Cái chuyện khoảng trống quyền lực thì cũng có lý, nhưng tại làm sao chỉ có Vẹm, biết nắm lấy cơ hội?
Trần Trọng Kim, đếch phải Vẹm, tất nhiên, trong cuốn hồi ký Một Cơn Gió Bụi cho biết, ông có tới gặp Vẹm, đề nghị nắm vòng tay nhớn, Vẹm lắc đầu, tụi mi là Việt Gian, chúng ông sẽ làm thịt sạch, nhớn với chẳng bé gì.
Lẽ tất nhiên, đây là ngôn ngữ của Gấu Cà Chớn, nhưng quả có cái cú gặp gỡ, và Vẹm vờ. TTK nhận xét, lũ này hiếu chiến quá, thể nào cũng gây họa.
Có khoảng trống quyền lực, cái khoảng trống giữa "No Longer" và "Not Yet" mà Hannah Arendt đã nói tới, và Vẹm đã lợi dụng nó, chỉ cho Vẹm.
Không chỉ khoảng trống quyền lực, mà còn khoảng trống văn học, và lỗi này, GCC đã từng lèm bèm, là của Tự Lực Văn Đoàn. Đám này quá mê đổi mới, mê Tây Phương [Pamuk cũng đã nói tới tình trạng này, ở nước ông, khi viết về Dos], cộng thêm cái thái độ đứng trên cao, ngó xuống, cái gì gì, “bùn lầy nước đọng”, Vẹm bèn thừa cơ nắm lấy lũ “ngu dân vô học”, với cái trò “tam cùng”, hay mánh lới sửa thư viết đúng văn phạm, thành thứ sai bét nhè, để lừa họ.

http://www.editions-galilee.fr/f/index.php?sp=liv&livre_id=3062

Đám Mít làm Bi Bi Xèo này, như GCC đã từng tường trình, đều ra khỏi xứ Mít sau 1975, nhờ VC ăn cướp được Miền Nam, qua ngả Đông Âu, sau khi Bức Tường sụp đổ, do chính sách của Bi Bi Xèo, thay hết đám gốc Ngụy, bằng đám gốc Bắc Kít. Cái chuyện dốt, một phần là do đó. Không chỉ dốt, mà còn không biết cách ứng xử như 1 tên văn minh.
Gấu đã từng khui ra khá nhiều lỗi lầm, khi dịch, khi sử dụng tiếng Mít, chưa 1 lần được chúng cám ơn cái con khỉ gì hết.
Quần đảo [Gulag] biến thành bán đảo, 1 cái lỗi như thế, còn chứng tỏ, chúng mù tịt về trại tù Liên Xô.
Lỗi,  khi có người chỉ ra, là phải cám ơn. Đây là luật.
Tất nhiên, của lũ văn minh!
GCC đã từng bị “mắng yêu” nhiều lần, sao mi hay xin lỗi như thế!
Hơi tí là xin lỗi!

---

Những Con Quỉ Đáng Sợ Của Dostoevsky.

Ui chao, cứ như thể Dostoevsky thì thầm vào tai tui, dậy cho tui cái ngôn ngữ bí mật của linh hồn, đẩy tôi vào xã hội của đám tiến bộ, tuy, bừng bừng vì những giấc mộng thay đổi thế giới, nhưng bị khoá chặt ở trong những hội kín hội hở, và hơi bị thích thú cái trò khốn nạn, đánh lừa những kẻ khác, nhân danh cách mạng (1), đầy đọa, làm nhục, làm mất nhân phẩm, những người không nói thứ ngôn ngữ cách mạng, không chịu cùng chia sẻ viễn ảnh về một ngày mai ca hát của chúng.

(1) Đúng là tình cảnh nước Mít, năm 1945, trong có hoàn cảnh một nhạc sĩ, nhà thơ, vì bát cơm của tổ trưởng tổ cách mạng, me-xừ Vũ Quí nào đó, mà phải cầm súng đi làm thịt tay ăng ten cho hiến binh Nhật, Đỗ Đức Phin, và sau này, sám hối, viết Tại sao tôi viết Tiến Quân Ca.

---

Borges Imaginary Being Book

---

IN PRAISE OF INVECTIVE
Ngợi Ca Văng Tục, Chửi Thề

---

Thư Tình nơi Sofa
Letter in the Sofa
1957

Life finds a thousand ways to cheat lovers.
Đời kiếm đủ cách để gạt những kẻ yêu nhau

Lá thư tình nằm ở dưới cái sô pha

Viên thiếu tá công binh, trẻ, là người tìm thấy lá tình thư, khi anh ta xục xạo cái villa mà mà đơn vị của anh ta thừa hưởng từ người Đức.
Đám lính sợ tụi Đức gài mìn, gài bẫy, một việc làm vô ích, theo tôi, bởi là vì chúng tôi tới đảo, rất êm ru bà rù, chỉ để chứng kiến một đơn vị đồn trú, tất cả đều đói lả, rất ư là mừng đón tiếp chúng tôi.
Đám limh tráng Đức đúng là đang chết vì đói, cứ mỗi ngày là có 200 người chết đói, lính tráng và thường dân.
Nơi chốn, tôi muốn nói, hòn đảo, trông giống như 1 cái xác đang lảo đảo, kéo lê cái thân xác của nó, tới hố chết, thì cứ nói đại như thế.
Tôi vẫn còn giữ như in, trong đầu óc của mình, hình ảnh, những chiếc tiềm thủy đĩnh, bò lên bãi, mở ra những thùng bánh bít qui, dưới ánh đèn pin, rồi cứ thể thẩy vô những cánh rừng, là những cánh tay người đang vẫy vẫy.

---

Gao Interview

---

A Place in the Country

WG Sebald

The Observer

A Place in the Country by WG Sebald – review

Sebald's posthumous essays affirm his ability to make his own obsessions ours too

http://www.theguardian.com/books/2013/apr/27/wg-sebald-place-country-review

WG Sebald's quietly potent legacy
Out of tune with the hustling digital world, his singular, deeply personal books continue to inspire and intrigue
http://www.theguardian.com/books/booksblog/2013/may/13/wg-sebald-legacy

Note: Trên net có mấy bài về Sebald, link ở đây, rảnh - những khi bớt nhớ ai đó - dịch hầu quí vị độc giả TV,  như GCC, mê Sebald, người có tài biến nỗi ám ảnh của ông, thành, của chúng ta

Gấu nhớ là có đọc đâu đó, người tình Lara của Pạt là nhân viên KGB, nhưng đọc bài viết trên TLS, không phải.

Số phận Lara thật là thê lương, sau khi Pạt mất. Và nhân vật nữ này quả đúng là tượng trưng cho nước Nga nát tan vì Cách Mạng: Liệu chúng ta có thể coi cái cú em Phương bị 1 bầy Bộ Đội Cụ Hồ bề hội đồng ở ga Thanh Hoá, như là 1 lời tiên tri - trù ẻo đúng hơn - và sau đó, trong "Cánh Đồng Bất Tận", nó biến thành…  hiện thực?

Awarded the Nobel Prize for Literature in 1958, he was compelled by the Kremlin to renounce it. The Komsomol leader, Vladimir Semichastnyi, contrasted him unfavorably with a pig which would never foul its own sty. Pasternak, ailing in health for years, speculated that the KGB might try to poison him. But he stuck to his guns; and although he gave way to Khrushchev on secondary matters, he took satisfaction in the lasting damage he had done to the Soviet order. What he could not do was protect Olga Ivinskaya from persecution. When he died in 1960, her vulnerability was absolute and she was arrested. Even if she had not been involved in the practical arrangements for publication abroad, the KGB would probably still have gone after her. Indeed, Pasternak had intimated that she was the model for the novel's heroine, Lara.

Ở Miền Nam, một nhân vật nữ như Lara, thấp thoáng trong Hà, trong “Sau Cơn Mưa” của Lý Hoàng Phong. Ngay từ bài điểm sách đầu tay trên nhật báo “Dân Chủ”, Gấu đã đưa cái nhìn này, khi coi “Sau Cơn Mưa” là bản phác, esquisse, cho một cuốn tiểu thuyết sẽ có, giống như “Bác Sĩ Zhi Và Gồ” của Pạt.
Nhưng thay vì Zhi Và Gồ, thất bại, thì là Kiệt, bị bắn chết, trong “Một Chủ Nhật Khác”, và thay vì Lara, thì là Hiền, biệt tích đâu đó, trong trí tưởng của Kiệt, như khi anh nói với vợ, Thùy, anh đưa cô ta tới đó, rồi trở về với em.

Calvino coi “Bác Sĩ Zhi Và Gồ” là 1 Odyssey của thời đại chúng ta:

… The exceptions are the chapters evoking Zhivago's final wanderings through Russia, the horrific march amongst the rats: all the journeys in Pasternak are wonderful. Zhivago's story is exemplary as an Odyssey of our time, with his uncertain return to Penelope obstructed by rational Cyclops and rather unassuming Circes and Nausicaas.

Trong ba người đàn ông vây quanh Lara, cả hai đấng Zhivago, và Người Thép Strelnikov, đều là những kẻ thất bại, không xứng với Em, như Calvino nhận định. Xứng với em theo ông, là cái tên khốn nạn, bồ của bà mẹ của em:

During the civil war in the Urals, Pasternak shows us both men as though they were already destined for defeat: Antipov-Strelnikov, the Red partisan commandant, terror of the Whites, has not joined the Party and knows that as soon as the fighting is over he will be outlawed and eliminated; and Doctor Zhivago, the reluctant intellectual, who does not want to or is not able to be part of the new ruling class, knows he will not be spared by the relentless revolutionary machine. When Antipov and Zhivago face each other, from the first encounter on the armed train to the last one, when they are both being hunted in the villa at Varykino, the novel reaches its peak of poignancy.

*****

Đã đành mĩ nhân dậy thì là niềm cảm hứng khó diễn tả của không ít nhà văn nam – chuyện này vốn không có gì lạ và mới – nhưng các nàng thường chỉ là đối tượng gây cảm hứng, là căn cớ của nỗi niềm, chứ không phải hóa thân của họ.

DBA

Nhân vật nữ thường là nhân vật tượng trưng cho đất nước, nhất là trong 1 thời kỳ loạn lạc.
Lara là nước Nga thời kỳ cách mạng vô sản. Phương, người nữ Bắc Kít thời kỳ chống Mẽo kíu nước. Chinh Phụ Phâm, Trịnh Nguyễn phân tranh….
Tên này, viết chẳng khác gì 1 đứa con nít mới lớn!

Bà mẹ Nga của Makine mới ghê:
Khác với Pasternak với một Lara, ở đây, những người như A. Makine, "họ trốn chạy, thứ tình yêu như vậy. Họ cố tự cứu mình. Thất bại, họ trù ẻo, viết lách, và hát hỏng về nó, họ nhận được giải thưởng, bằng khen, ở nơi quê người, hay là quê hương lưu đầy, vương quốc hải ngoại bịa đặt của họ." Tác giả Dr. Zhivago cuối cùng phải "tôi chọn mẹ tôi" và từ chối giải Nobel. Với "Giấc Mơ Hè", lòng tự ái, tự hào Nga chắc chắn là rất thỏa mãn. Bởi vì trường hợp đoạt giải văn chương Pháp của "Giấc Mơ" thật đáng gọi là một scandale văn học (T. Tolstaya).
Phương của Bảo Ninh, tượng trưng cho người đàn bà Miền Bắc, ị vào cuộc chiến ăn cướp của VC: Đâu có còn đêm nào như đêm nay, thằng ngu kia ơi. Nếu mi nghe theo Đảng, xẻ Trường Sơn kíu nước, thì ta sẽ đem bướm của ta “cho không’ lũ bộ đội Cụ Hồ, bạn của mi!
Số phận Lara thật là thê lương, sau khi Pạt mất. Và nhân vật nữ này quả đúng là tượng trưng cho nước Nga nát tan vì Cách Mạng: Liệu chúng ta có thể coi cái cú em Phương bị 1 bầy Bộ Đội Cụ Hồ bề hội đồng ở ga Thanh Hoá, như là 1 lời tiên tri - trù ẻo đúng hơn - và sau đó, trong "Cánh Đồng Bất Tận", nó biến thành…  hiện thực?

Một tên, mù tịt về văn học, vậy mà cũng bày đặt viết phê bình!

Gấu cũng đã từng đi vài đường về nàng Kiều của Nguyễn Du.
Trước 1975, sau cú phạng nhà thơ NS, bị ông và ê kíp của ông, cũng đông lắm, trong có Thương Sinh, chửi, ròng rã cả năm trời, Gấu đếch thèm trả lời, chỉ đến khi tờ Văn làm số Tưởng Niệm ND, bèn đi 1 đường.
Bài viết này, được Sến tìm thấy được, bèn cho đàn em type, post trên talawas, sau được mấy đấng trong nước mail cho, tks all, post lại ở đây, bonus bài “Ba trăm năm sau có ai khóc GCC!”  (1)

Những con chim én ở Auschwitz

Adam Zagajewski: Eternal Enemies
*

TRAVELING BY TRAIN ALONG THE HUDSON

TO BOGDANA CARPENTER 

River gleaming in the sun- 

river, how can you endure the sight:
low crumpled train cars
made of steel, and in their small windows
dull faces, lifeless eyes.

Shining river, rise up. 

How can you bear the orange peels,
the Coca-Cola cans, patches
of dirty snow that
once was pure.

Rise up, river.

And I too drowse in semidarkness
above a library book
with someone's pencil marks,
only half living.

Rise up, lovely river. 

Đi xe lửa dọc sông Hudson

Dòng sông lấp lánh trong ánh mặt trời –

sông ơi, làm sao mi chịu nổi cảnh tượng:
những chiếc xe xe lửa lùn, nhầu nát,
làm bằng thép, và ở những khung cửa sổ nhỏ của chúng
là những khuôn mặt đần độn, những cặp mắt vô hồn.

Sông sáng kia ơi, hãy nhô lên, nhô lên.

Làm sao sông chịu nổi những vỏ cam,
vỏ Coca-Cola, những mảng tuyết dơ
có một thời trắng ngần.

Nhô lên, sông ơi.

Và tớ thì ngủ gật, trong tranh tối tranh sáng,
bên trên một cuốn sách thư viện
mà ai đó đánh dấu bằng viết chì,
nửa đời nửa đoạn.

Nhô lên, con sông đáng yêu kia ơi.

Trong Lịch sử bỏ túi văn học Anh, Saintsbury nhận ra người đẹp bay, Youwarkee, là nhân vật nữ tuyệt vời nhất của tiểu thuyết thế kỷ 18. Nửa đờn bà, nửa chim, hay là - như Browning viết về bà vợ đã mất của mình, là Elizabeth Barrett- nửa thiên thần, nửa chim, nàng có thể mở rộng đôi tay, làm thành đôi cánh, và mượn mà phủ nó lên cái body thần tiên của nàng.
Nàng sống tại 1 hòn đảo mất tích ở vùng biển Bắc Cực. Một anh thuỷ thủ, tầu đắm, khám phá ra nàng và lấy nàng làm vợ. Anh chàng cho vợ theo đạo Chúa, và sau khi vợ chết, bèn kiếm đường về lại cõi trần.
 

The Double

Suggested or stimulated by reflections in mirrors and in water and by twins, the idea of the Double is common to many countries. It is likely that sentences such as A friend is another self by Pythagoras or the Platonic Know thyself were inspired by it. In Germany this Double is called Doppelganger, which means "double walker." In Scotland there is the fetch, which comes to fetch a man to bring him to his death; there is also the Scottish word wraith for an apparition thought to be seen by a person in his exact image just before death. To meet oneself is, therefore, ominous. The tragic ballad "Ticonderoga" by Robert Louis Stevenson tells of a legend on this theme. There is also the strange picture by Rossetti ("How They Met Themselves") in which two lovers come upon themselves in the dusky gloom of a woods. We may also cite examples from Hawthorne ("Howe's Masquerade"), Dostoyevsky, Alfred de Musset, James ("The Jolly Corner"), Kleist, Chesterton ("The Mirror of Madmen"), and Hearn (Some Chinese Ghosts).

The ancient Egyptians believed that the Double, the ka, was a man's exact counterpart, having his same walk and his same dress. Not only men, but gods and beasts, stones and trees, chairs and knives had their ka, which was invisible except to certain priests who could see the Doubles of the gods and were granted by them a knowledge of things past and things to come.

To the Jews the appearance of one's Double was not an omen of imminent death. On the contrary, it was proof of having attained prophetic powers. This is how it is explained by Gershom Scholem. A legend recorded in the Talmud tells the story of a man who, in search of God, met himself.

 In the story "William Wilson" by Poe, the Double is the hero's conscience. He kills it and dies. In a similar way, Dorian Gray in Wilde's novel stabs his portrait and meets his death. In Yeats’s poems the Double is our other side, our opposite, the one who complements us, the one we are not nor will ever become.

Plutarch writes that the Greeks gave the name other self to a king's ambassador.

Kẻ Kép

Ðược đề xuất, dẫn dụ, huých huých bởi những phản chiếu từ gương soi, từ mặt nước, từ cặp song sinh, ý tưởng về Kẻ Kép thì thông thuộc trong nhiều xứ sở. Thí dụ câu này “Bạn Quí là một GNV khác”, của Pythagore, và cái tư tưởng Hãy Biết Mình của trường phái Platonic được gợi hứng từ đó. Trong tiếng Ðức, Kẻ Kép được gọi là Doppelganger, có nghĩa, “người đi bộ sóng đôi, kép”. Trong tiếng Scotland thì là từ fetch, cũng có nghĩa là “bạn quí”, nhưng ông bạn quí này đem cái chết đến cho bạn. Còn có từ wraith, tiếng Scottish, có nghĩa là hồn ma, y chang bạn, và bạn chỉ vừa kịp nhìn thấy, là thở hắt ra, đi một đường ô hô ai tai!

Thành ra cái chuyện “Gấu gặp bạn quí là Gấu”, ngồi bờ sông lâu thể nào cũng thấy xác của mình trôi qua, quả đáng ngại thật. Ðiềm gở. Khúc “ba lát” bi thương "Ticonderoga" của Robert Louis Stevenson kể 1 giai thoại về đề tài này. Bức họa lạ lùng của Rossetti [Họ gặp chính họ như thế nào, "How They Met Themselves"], hai kẻ yêu nhau đụng đầu trong khu rừng âm u vào lúc chạng vạng. Còn nhiều thí dụ nữa, từ Hawthorne ("Howe's Masquerade"), Dostoyevsky, Alfred de Musset, James ("The Jolly Corner"), Kleist, Chesterton ("The Mirror of Madmen"), and Hearn (Some Chinese Ghosts).

Những người Ai Cập cổ tin tưởng, Kẻ Kép, the “ka”, là cái phần đối chiếu đích thị của 1 con người, kẻ đối tác có cùng bước đi, cùng chiếc áo dài. Không chỉ con người mà thần thánh, thú vật, đá, cây, ghế, dao, đều có “ka” của chúng, vô hình, trừ một vài ông thầy tu là có thể nhìn thấy Kẻ Kép của những vị thần và được thần ban cho khả năng biết được những sự vật đã qua và sắp tới.

Với người Do Thái, sự xuất hiện Kẻ Kép không phải là điềm gở, [tới giờ đi rồi cha nội, lẹ lên không lỡ chuyến tầu suốt, rồi không làm sao mà đi được, như Cao Bồi, bạn của Gấu, như Võ Ðại Tướng, vừa mới chợp mắt tính...  đi, là đã thấy 3 triệu oan hồn hau háu, đau đáu chờ đòi mạng, thì đi thế đéo nào được?]. Ngược lại, họ tin đó là bằng chứng bạn tu luyện đã thành, đạt được những quyền năng tiên tri. Ðó là cách giải thích của Gershom Scholem.

Một giai thoại được ghi lại trong Talmud kể câu chuyện một thằng cha GNV, suối đời tìm hoài Thượng Ðế, và khi gặp, hóa ra là… GCC!

Trong “William Wilson” của Poe, Kẻ Kép là lương tâm của nhân vật trong truyện. Anh ta thịt nó, thế là bèn ngỏm theo. Cũng cùng đường hướng như vậy, Dorian Gray, trong tiểu thuyết của Wilde, đâm bức hình của anh ta, và bèn gặp gỡ Thần Chết. Trong những bài thơ của Yeats, Kẻ Kép là phía bên kia của chúng ta, kẻ bổ túc, hoàn thiện chúng ta, kẻ mà chúng ta không, và sẽ chẳng bao giờ trở thành.

An Animal Imagined by Kafka

It is the animal with the big tail, a tail many yards long and like a fox's brush. How I should like to get my hands on this tail some time, but it is impossible, the animal is constantly moving about, the tail is constantly being flung this way and that. The animal resembles a kangaroo, but not as to the face, which is flat almost like a human face, and small and oval; only its teeth have any power of expression, whether they are concealed or bared. Sometimes I have the feeling that the animal is trying to tame me. What other purpose could it have in withdrawing its tail when I snatch at it, and then again waiting calmly until I am tempted again, and then leaping away once more?

FRANZ KAFKA: Dearest Father (Translated from the German by Ernst Kaiser and Eithne Wilkins)

Gấu đọc Tô Hoài rất sớm, và giấc mộng, sẽ có ngày tới được nước Nam Kỳ, là do đọc ông mà có.
Khi còn ở xứ Bắc, mỗi lần đói, mỗi lần rét, mỗi lần ăn miếng ăn, ăn thêm một câu nói, là giấc mơ sẽ có ngày tới được nước Nam Kỳ lại trỗi dậy.
Cho tới khi tới được nước Nam Kỳ.
Tưởng thoả mãn, mà thoả mãn thực, nhưng, oái oăm thay, một nước Nam Kỳ khác xuất hiện!
Lúc thì ở nơi BHD, và cái nước Nam Kỳ lần này, khốn nạn thay, lại chính là cái xứ Bắc Kỳ mà Gấu đã bỏ chạy!
Và ở trong bao nhiêu nước Nam Kỳ khác, do đọc sách mà có!
Trong những “nước Nam Kỳ” do đọc sách những ngày mới lớn mà có đó, có “Sa mạc Tartares” của Dino Buzzati.

Similar to other "end of the world" places-Finisterre, Land's End, Tierra del Fuego-Newfoundland has the quality of standing outside ordinary time. St. John's has something of the Fort in Dino Buzzati's novel The Tartar Steppe (which I reread on my return flight): a place that seems impossible to leave but also impossible to reach, a place so anchored in its own routine that nothing from the outside can touch it. Maybe that is why I found St. John's so appealing.

http://tanvien.net/GT/ideal_reader_manguel.html

Mystic, Marxist, man of letters
NICHOLAS JACOBS

Despite George Steiner's consistently eloquent, scrupulous and committed advocacy of Walter Benjamin for over forty years in these columns, the British literary world has taken little notice of him, and he is only perhaps now even beginning to enter the world of German studies in Britain. And although he has been translated into over forty languages, including the substantial four-volume Harvard edition in English, it is primarily writers on media, film and photography, and some graphic artists, who have so far paid most attention to him in Britain. This is partly because Benjamin was first introduced here to a wide audience on the television screen, as far back as 1967, by John Berger in his Ways of Seeing (the book of which was recently reprinted); but it is also because Benjamin is strongly embedded in German and French culture and, however engrossing, original and exciting to read, is difficult to orient in the English-language literary world, with which he had little to do beyond a surprising weakness for Arnold Bennett and Somerset Maugham. However, the more we get to know the real Benjamin emancipated, though never completely, from the Jewish half-mystic, half-Marxist between-all-stools intellectual bequeathed us by Gershom Scholem and Theodor Adorno, the keepers of his flame after his early death (he was forty-eight) - the more he comes to resemble what we once knew as the individual homme de lettres, in the style of Edmund Wilson, or Cyril Connolly, whose own more pessimistic Unquiet Grave sometimes recalls Benjamin's One-Way Street not only in form, just as Connolly's Enemy of Promise sometimes recalls Benjamin’s Berlin Childhood. On the one hand, Connolly's hapless Palinurus; on the other, the "bucklicht Mannlein" (the little hunchhback), that imp of ill fortune which dogged Benjamin.
This massive book, partly a biography of Walter Benjamin, and partly a discursive/ descriptive commentary on his work, remained uncompleted on the author's death and was first published in French in 2006. The reader is not helped by the seventy-page foreword by its French editor, Florent Perrier, whose dazzling characterization of Benjamin, complete with its own virtuoso piece of research on Benjamin's chiffonier, is strictly redundant because it barely mentions Jean-Michel Palmier's book and tells us nothing about him. Not until an Editor's Note on page 1,205 do we learn the extent of the unfinished material included (two of the five parts), and that the editorial policy, in the case of these two unfinished parts, was to include everything possible, as a gesture of loyalty towards an author who sometimes drafted his texts up to five times. From the book's jacket we learn that Palmier taught aesthetics and art history at the University of Paris 1 and died aged fifty-four in 1998.
Palmier writes chronologically, with rich thematic diversions. His aim is not to synthesize but to "deconstruct" and bring out the tensions and make contemporary a work that "can only be read with a beating heart". The palimpsest of quotation and discussion of secondary literature that extends to myriad footnotes makes for demanding reading. The discussion of Benjamin's pampered childhood as the son of a wealthy antique and carpet dealer living in the smartest part of Berlin is particularly rich, drawing on the two great autobiographical texts, Berlin Chronicle and Berlin Childhood, the first providing the raw material (by no means all used) for the second; a characteristic 700-word footnote explains the significance of this. Palmier gives a detailed account, accompanied by quotation from Benjamin's rich correspondence, of his part in the Youth Movement, in which in 1913/14 he played a leading role, but in which he ended up isolated, between the more political (anarchist rather than socialist) radicals, including the later socialist, even Marxist, psychoanalyst Siegfried Bernfeld, and the romantic youth cultist followers of Gustav Wyneken, Benjamin's first inspiration in the Movement. All this came to an end with the outbreak of the First World War - celebrated by Wyneken - and the suicide of Benjamin's close friend, Fritz Heinle.
The three male friendships of the greatest consequence to Benjamin were those with Gershom Scholem, Theodor Adorno and Bertolt Brecht (in chronological order of their meeting). Palmier does justice to all three relationships. Most commentators on Benjamin have followed Scholem in accepting that the Jewish mystical element, particularly in his early thought and writing, greatly encouraged and influenced by Scholem, was a positive, necessary element in his work. For a long time it was difficult to deny this, particularly in Germany. Palmier lets the story speak for itself, in great scholarly detail, without judgment, but with scrupulous attention to the biographical dimension, including Scholem and Benjamin's close friendship which began in 1915 and never ended, but was subject to tension when Benjamin was caught between Scholem's increasingly urgent calls for him to move to Palestine and his own ambition to become the leading literary critic in Germany.
Palmier is unusual in giving a context to the question of the political censorship of Benjamin's work by Adorno, and the latter's criticism of Benjamin's use of Marx, at a time when Benjamin was financially and even existentially dependent on the Institute of Social Research. Palmier points out that the Institute was itself leading a precarious exile existence (in Paris, awaiting transfer to the USA), in the context of post-New Deal America and the Moscow Trials, and therefore had to proceed with political caution. He does not excuse Adorno's intellectually brutal treatment of his friend, but makes it comprehensible. Benjamin stood up remarkably well to the seemingly tactless tone of Adorno's censorious letter of November 10, 1938, which criticized and rejected his long article "The Paris of the Second Empire in Baudelaire" (in Volume Four of the Harvard Benjamin), at one of the darkest moments of his life, when he most needed publication and support. Far from buckling under Adorno's criticism, he revised the article, aware that Adorno and the Institute were his only possible lifeline.
In March 1936, Adorno had written to Benjamin criticizing his "Work of Art" essay. "My own task is to hold your arm steady until the Brechtian sun has finally sunk beneath its exotic waters." Yet it was precisely to that sun that Benjamin had already turned, having spent considerable time living with the Brecht family in Denmark (for months at a time, from 1934 onwards).
Palmier does justice to the Brecht/Benjamin relationship, concentrating on Brecht's vital influence, through his work, on the literary theory which Benjamin developed in face of the rise of fascism. This strictly functional theory of art, expressed in Benjamin's essay "The Author as Producer", with its praise of the Soviet Russian Tretyaakov (albeit already a dissident, soon to be shot), makes Palmier a little uncomfortable, as does the famous call at the end of the "Work of Art" essay: "Such is the aestheticizing of politics cultivated by fascism; communism responds with the politicizing of art". This position was not a general aesthetic manifesto, but a response to a particular situation, even if it was - as Palmier points out - a little late in 1939 when it was published, when even the Popular Front had been and gone.
Palmier has written nothing short of an encyclopedic work from which every reader of Benjamin who can read French or German will greatly benefit. It is a pity that it remained unfinished owing to its author's early death. It is also regrettable that a great publisher like Suhrkamp is unable to give such an important book a proper index. A translation into English would be a luxury rather than a necessity.

http://www.tanvien.net/TG_TP/Walter_Benjamin_Redemption.html

 

Thương Xá, The Arcades Project, của Benjamin mở ra bằng câu thơ của một thi sĩ Việt Nam, để vinh danh Paris, Kinh Đô Thế Kỷ 19:
The waters are blue, the plants pink, the evening is sweet to look on;
One goes for a walk; the grandes dames go for a walk; behind them stroll the petites dames.
[Những dòng nước xanh, cây cối đỏ hồng, buổi chiều nhìn thú biết bao;
Người ta đi dạo, những mệnh phụ phu nhân đi dạo, theo sau nhẩn nha là những phụ nữ bình dân]
Nguyen Trong Hiep, Paris, capitale de la France: Receuil de vers (Hanoi, 1897), poem 25.
Bản tiếng Anh của Harvard University Press.

Nguyên bản tiếng Pháp [do Nguyễn Tiến Văn sưu tầm]:
Les eaux sont bleues et les plantes roses;
Le soir est doux à contempler;
on se promène.
Les grandes dames se promènent;
derrière elles vont et viennent de petites dames.

Nguyễn Trọng Hiệp [1934-1902], danh thần đời Tự Đức, quê Hà Đông, tác giả những bộ sử quan trọng như Minh Mạng Chính Yếu, Đại Nam Chính Biên Liệt Truyện, từng giữ chức Tổng Tài Quốc Sử Quán.
Hai câu thơ Benjamin trích dẫn, ở trong tập thơ Tây Sà Thi Tập.

Benjamin khởi sự viết Thương Xá tháng Năm 1935, sau khi bỏ chạy Đức Nazi qua Pháp. Vụ Yên Bái nổ ra vào năm 1930. Simone Weil bị ảnh hưởng sâu đậm bởi những bài báo trên tờ Người Paris Nhỏ, về số phận người Annamites, vài tháng sau khi vụ Yên Bay bị dập tắt trong hai tuần lễ. "Tôi không bao giờ quên được lúc mà, lần đầu tiên trong đời, tôi cảm và hiểu được bi kịch thực dân thuộc địa". Chắc là Benjamin cũng bị ảnh hưởng tương tự, và đó là lý do Benjamin mở ra Thương Xá bằng những dòng thơ của Nguyễn Trọng Hiệp, như là một tiên đoán sự cáo chung của chế độ thực dân Pháp ở Việt Nam.

Engels nói với tôi rằng chính tại Paris, vào năm 1848, ở quán Café de la Régence [một trong những trung tâm sớm sủa nhất của cách mạng 1789), Marx đã trình bày cho Engels về định mệnh thuyết kinh tế về lý thuyết duy vật lịch sử của ông. - Paul Lafargue.

Vào năm 1757 cả Paris chỉ có 3 tiệm cà phê.
[Thương Xá, trang 108].

Tôi bị hạ đo ván, khi đọc Thương Xá, nói vậy vẫn chưa đủ mạnh!
Tôi biết, đây là một tác phẩm về lịch sử văn hóa, và nó còn thật có ích,
nếu được đọc như phê bình văn học, hay triết học.
Nhưng tôi không làm sao bỏ qua, ý tưởng, rằng,
đây là một bài thơ sử thi vĩ đại nhất được viết bởi thế kỷ 20:
mẩu đoạn, mâu thuẫn, xung đột, và mời gọi một cách thật là sâu thẳm.
André Alexis, Globe and Mail

Đây là sân khấu của tất cả những cuộc chiến đấu, tất cả những tư tưởng của tôi.
Benjamin viết về Thương Xá
NKTV

Mai thôi làm việc. Những dòng chữ cuối cùng nàng viết cho tôi trước khi từ biệt, là trên mẩu giấy ghi điện đàm mạch Sài Gòn – Hoa Kỳ: một người lính Mỹ đang nói chuyện với người yêu: "I love you" – "Don’t say anything. Let’s me think good about you before leaving" (Đừng nói gì hết. Để Mai nghĩ tốt về anh trước khi từ biệt). Tiếng nói người lính đầy những lệ, người yêu của anh đang nói những lời vĩnh biệt…