SÁNG TÁC
|
Note: Hình lấy từ
một số
báo
Viễn Đông, báo ngày, tại Tiểu Sài Gòn
*
Bây
giờ
là đầu tháng Tư.
Người Việt nào ở hải ngoại cũng như đang lên cơn sốt, một cơn sốt lây
lan ra từ
bang nọ đến bang kia, từ quốc gia này sang quốc gia khác, không có
thuốc chủng
nào ngăn được.
Những cánh rừng
Nhưng
lạ lắm,
tôi biết chắc mình là người Việt nhất là khi tôi nằm mơ. Trong giấc ngủ
tôi thường
gặp cha mẹ, gặp ngay trong những ngôi nhà cũ ở Việt Nam, gặp bạn bè
cũng gặp
trên đường phố Việt Nam từ ngày rất xa xưa, và bao giờ trong mơ cũng
đối thoại
bằng tiếng Việt. Tỉnh dậy đôi khi vẫn ứa nước mắt, dù là một giấc mơ
vui. Thấy
nhớ quê nhà quá đỗi!
TMT:
Tôi là Thi Sĩ
Xe thổ
mộ thì tuyệt vời, không
phải ở đâu cũng có. Sài Gòn không có xe thổ mộ đã lâu lắm rồi. Tôi nhớ
chỉ một
hai năm đầu vào Nam
thấy xe thổ mộ đưa các bà đi chợ. Sau này mỗi lần từ Sài Gòn xuống Bình
Dương, tôi
được đi xe thổ mộ từ bến xe đò Bình Dương về nhà dì tôi ở đường Châu
văn Tiếp,
quá miếu tử trận một chút. Tiếng vó ngựa gõ lóc cóc trên đường nghe hay
lắm,
lúc đó chẳng biết diễn tả thế nào, âm thanh khô và dứt khoát, xe đi dọc
bờ sông
Bình Dương (do sông Bé chẩy qua tỉnh), đường xá rộng, xe ít, người
thưa, gió từ
sông thổi lên, chiếc xe lắc nhẹ như đưa võng, thỉnh thoảng nghe tiếng
roi của
người xà ích quất nhẹ vào mông ngựa. Cái cảm giác cô gái tỉnh thành
được về quê
chơi, cái gì cũng thấy hay, cũng lạ tai, lạ mắt, cũng đẹp. Xe đưa về
đến sát
hàng rào nhà dì tôi, nhìn thấy cái giếng nước trong sân mới phải nhẩy
xuống.
Thời niên thiếu quê nhà, chao ơi, làm sao tả!
TMT
*
Nhà văn
lớn là người kết hôn với đất nước của họ.
Và câu này, cũng đã được tôi sử dụng, khi đọc Nhất Linh. Mối tình lớn
của Nhất Linh với Miền Bắc, bật ra, khi ông, trong nhân vật thế thân
của mình, là Dũng, buổi trưa hè "ôi nắng vàng sao mà nhớ nhung" đó, đó,
vô tình nhìn thấy cái áo cánh trắng bên vườn hàng xóm, tự hỏi, của ai
đấy nhỉ, và chợt nhớ ra là nghỉ hè, và Loan đi học ở tỉnh trở về nhà.
Nhưng với TMT, còn hơn thế nữa. Bà chỉ có thể kết hôn với ngôn ngữ, bởi
vì quê hương của bà không còn.
Đây cũng là điều Brodsky nói ra, khi được hỏi, và ông trả lời, tôi hết
còn tin vào cái xứ sở đó.
Nhưng, khác Brodsky, những người như TMT, họ chứng kiến cái giây phút
hấp hối của xứ sở, khi ngoái nhìn lại, những ngày 30 Tháng Tư 1975.
Kinh nghiệm này, Kundera cũng đã từng sống vào năm 1968, khi Liên Xô
xâm lăng xứ sở của ông, và ông bảo, nó đau như là một trận cháy nhà.
[Trong Le Rideau, Bức Màn]
NQT
Những
người miền Tây quăn queo
lam lũ thật thà này, bolero này, dầu gió này mình không bao giờ gặp
trên những
chuyến bay. Lý do có vẻ ngớ ngẩn, nên thấy mình ham xe đò có bạn bè
cười, mình
chống chế bằng một câu danh ngôn nổi tiếng, những gì thuộc về con người
thì
không xa lạ với tôi. Nhưng trong bụng nghĩ, thôi bà sến thì nói đại là
sến cho
rồi, có sao đâu…
NNT
Lối Xưa Xe Ngựa
Em
còn nhớ hay em đã quên?
Nhớ Sài gòn mưa rồi chợt nắng
Nhớ phố xưa quen biết tên bàn
chân
Nhớ đèn đường từng đêm thao
thức
Sáng che em vòm lá me xanh
Em còn nhớ hay em đã quên?
Bên hàng xóm đôi khi ghé thăm
Có hai mùa vẫn đi về
Có con đường nằm nghe nắng
mưa
Điệp
khúc:
Em ra đi nơi này vẫn thế
Lá vẫn xanh trên con đường
nhỏ
Vườn xưa vẫn có tiếng Me ru
Có tiếng em thơ
Có chút nắng trong, tiếng gà
trưa
Em còn
nhớ hay em đã quên?
Nhớ đường dài qua cầu lại nối
Nhớ những con kênh nối hai
giòng sông
Nhớ ngựa thồ ngoại ô xa vắng
Nỗi xôn xao hàng quán đêm đêm
Em còn
nhớ hay em đã quên?
Trong lòng phố mưa đêm trói
chân
Dựa hiên nhìn nước dâng tràn
Phố bỗng là giòng sông uốn
quanh
Em còn
nhớ hay em đã quên?
Nhớ Sài gòn mỗi chiều gặp gỡ
Nhớ món ăn quen nhớ ly chè
thơm
Nhớ bạn bè chào nhau quen
tiếng
Phố em qua gạch ngói quen tên
Em còn
nhớ hay em đã quên?
Khi chiều xuống bên sông nước
lên
Én nô đùa giữa phố nhà
Có nắng vàng lạc trên lối đi
Điệp
khúc:
Em ra đi nơi này vẫn thế
Vẫn có em trong tim của mẹ
Thành phố vẫn có những ước mơ
Vẫn sống thiết tha
Vẫn lấp lánh hoa trên đường
đi
Em còn
nhớ hay em đã quên?
Nhớ Sài gòn những chiều lộng
gió
Lá hát như mưa suốt con đường
đi
Có mặt đường vàng hoa như gấm
Có không gian màu áo bay lên
Em còn
nhớ hay em đã quên ?
Quê nhà đó bao năm có em
Có bóng dừa có câu hò
Có con đò chở mưa nắng đi
Em còn
nhớ hay em đã quên?
Note:
Thần sầu! Mỗi lần nghe,
là Gấu lại nhớ đến bài viết của Borges, về những tiền thân của Kafka,
về "một
vài người sở hữu đủ thứ trái địa cầu, bản đồ thế giới, chỉ dẫn đường xe
lửa và
những tuyến đường lớn, nhưng chết mà chưa từng toan tính một lần rời xa
tỉnh
nhà."
TCS là thứ người đó, ông không thể xa Sài Gòn, đành ở lại, ôm lấy nó,
cho tất cả
chúng ta!
Có lần Gấu phán ẩu, nhưng thật đã, thật đúng, cái hồn văn chương Miền Nam
ở trong những bản nhạc sến là thế. Nhạc TCS thì cũng thứ nhạc sến, hiểu
theo một
nghĩa nào đó. Cái sến nhất của nó, là làm người ta quên cuộc chiến,
trong khi
nhạc lính, ôm lấy nó.
NQT
INTERVIEWER
In your interview with Gordon
Lish in Genesis West, you say that
there are two kinds of poetry. On the one hand, there are poems that
give
delight; on the other, there are poems that do something else. What do
you mean
by "something else"?
GILBERT
I think serious poems should
make something happen that's not correct or entertaining or clever. I
want
something that matters to my heart, and I don't mean "Linda left me."
I don't want that. I'll write that poem, but that's not what I'm
talking about.
I'm talking about being in danger-as we all are-of dying. How can you
spend
your life on games or intricately accomplished things? And politics?
Politics
is fine. There's a place to care for the injustice of the world, but
that's not
what the poem is about. The poem is about the heart. Not the heart as
in
"I'm in love" or "my girl cheated on me"-I mean the conscious
heart, the fact that we are the only things in the entire universe that
know
true consciousness. We're the only things-leaving religion out of
it-we're the
only things in the world that know spring is coming.
Jack Gilbert
The Art of Poetry
The Paris
Review Interviews, I
Trong lần trả lời Gordon Lish trên Genesis West, ông phán, có hai thứ thơ,
một, làm sướng điên lên, một, làm một cái quái gì đó. Cái quái gì đó,
là cái
quái gì, hở ông?
GILBERT
Tôi nghĩ có thứ thơ thần, nó làm cho một
điều gì đó xẩy ra, và cái điều này thì đếch có đúng, đếch có mua vui,
đếch có
thông minh, dí dỏm, hóm hóm, hay bất cứ cái chi chi.
Tôi muốn một điều gì đó xẩy ra cho trái
tim của tôi, và tôi không muốn “BHD bye bye tôi”. Tôi không muốn điều
đó. Tôi
sẽ làm một bài thơ, nhưng đó không phải là điều tôi đang nói tới. Tôi
đang nói
tới điều nguy nàn – nhưng tất cả chúng ta nguy nàn - chết. Làm sao
chúng
ta
có thể trải qua đời mình trong những trò chơi, hay những sự việc được
hoàn tất
thật
phức tạp? Và chính trị?
Chính trị thì
OK. Phải có một nơi lo ba cái chuyện công lý trên đời, nhưng đó không
phải là điều
của thơ. Thơ là về trái tim. Không phải trái tim theo kiểu, “Tôi đang
yêu”, hay
“Em lừa dối tôi”. Tôi muốn nói con tim chân chính, con tim ý thức, tức,
sự kiện,
là, chúng ta là những gì độc nhất trên toàn vũ trụ, hiểu ý thức chân
thực. Chúng
ta là những gì độc nhất - gạt tôn giáo qua một bên – chúng ta là những
gì độc
nhất trên thế gian này biết mùa xuân đang đến.
Jack Gilbert
The Art of Poetry
The Paris
Review Interviews, I
|