WIND AT NIGHT

The wind rose at night,
the young, short-tempered wind,
a bubbling wine, Eastern prince.
It spoke indistinctly, in the accents
of languages living and dead.
Babylon's curses whirled within it,
the bells of Byzantium pealed.
Beneath its imperious blow, trees
obediently bent,
the shutters shook on our flimsy cottage.
We heard those voices with half
our attention, and, understanding little,
turned again to sleep, and to love.

Adam Zagajewski

Gió đêm

Cơn gió nổi vào đêm
Thứ gió trẻ, dễ cáu giận,
rượu vang nổi bọt, hoàng tử Ðông Phương.
Nó nói lù mù, lu xa bu, bằng âm sắc
của những ngôn ngữ sống và chết.
Những lời trù yếm Babylon quay mòng mòng ở trong đó
Những tiếng chuông Byzantium rung lên.
Ở bên dưới cú thổi quyền uy, hách xì xằng này
Cây cối răm rắp rạp xuống
Những cánh cửa rung lên bần bật
ở trong túp lều nhỏ mọn, bèo bọt của chúng ta.
Chúng ta nghe những giọng đó với một nửa cái tai
Hiểu tí tí
Và quay vô ngủ tiếp, yêu tiếp. 

A HISTORY OF SOLITUDE

 Birdsong diminishes.
The moon sits for a photo.
The wet cheeks of streets gleam.
Wind brings the scent of ripe fields.
High overhead, a small plane cavorts like a dolphin.

Adam Zagajewski

Chuyện Tình Buồn

Tiếng chim loãng dần.
Mặt trăng ngồi vào một bức hình
Má phố ướt, ánh lên ánh trăng.
Gió mang mùi lúa đang độ chín
Mãi tít phía bên trên, một cái máy bay
quẵng 1 đường,
như chú cá heo.

Cái tít Chuyện Tình Buồn này, thay vì Một chuyện về nỗi cô đơn, là do Gấu nhớ đến cô bạn, và những ngày Ðỗ Hòa.
Lần đầu tiên Gấu nghe Chuyện Tình Buồn, là ở Ðỗ Hòa, 1 buổi tối văn nghệ tổ, trong 1 lán nào đó, khi là Y Tế Ðội, và khi 1 anh tù hát lên bản này, một anh khác cầm hai cái muỗng đánh nhịp, Gấu bèn nhớ ra liền buổi tối mò đến thăm em, đứng tít mãi bên ngoài, trong bóng tối nhìn vô căn nhà cũ, em thì đã lấy chồng, có đến mấy nhóc:

Anh một đời rong ruổi
Em tay bế tay bồng

Bèn lủi thủi ra về. Trưa hôm sau, bị tó ở bên Thủ Thiêm, đưa vô trường Phục Hồi Nhân Phẩm, Bình Triệu, vừa hết cữ vã, là xin đi lao động Ðỗ Hòa liền, hy vọng trốn Trại, kịp chuyến vượt biên đường Kampuchia.

Je me rappelle maintenant comment le chauffeur se pencha au-dehors pour regarder vers le fleuve, du côté de Passy. Un regard si sain, si simple, un regard approbateur, comme s'il se disait à lui-même: «Ah! le printemps arrive! » Et Dieu sait, quand le printemps arrive à Paris, le plus humble mortel a vraiment l'impression qu'il habite au paradis !
MILLER
Tôi bây giờ nhớ lại cái cảnh anh tài xế taxi nghiêng người ra ngoài xe, nhìn về hướng sông, từ phía Passy. Một cái nhìn thánh thiện, đơn giản, và mới “xoa đầu hài lòng làm sao”!
Như thể anh ta đang nói với chính mình: “Ui chao Mùa Xuân về rồi.”
Và Thượng Ðế thì cũng chẳng thể nào hiểu ra được, khi Mùa Xuân trở về lại với Paris, thì một đấng con người nhún nhường, bình thường, tầm thường, đôn hậu, nhân hậu và cảm động, cái thứ sinh vật phải đi đến cái chết đó, vào lúc đó, nó cảm thấy thực sự đang ở Thiên Ðàng!

Ngoài hai cái nhớ, một, nhớ câu thơ thần sầu, “đứng trước gió/lúc lắc cho thằng nhỏ thức giấc”, và, nhớ bản nhạc thần sầu, “người đi qua đời tôi, không nhớ gì sao người”, Gấu còn tới hai kỷ niệm cũng thần sầu với nhà thơ Nobel Diệm ban, TDT.

Kỷ niệm thứ nhất, là vào cái lần thứ nhất ông bạn quí HPA từ Ðà Lạt về Sài Gòn sau những ngày học sư phạm, và có bài đầu tiên đăng trên Văn.
Như còn nhớ thì chưa 1 lần Gấu được nhìn thấy Ông Số 2 ghé Quán Chùa. Nhưng bạn ông, là nhà thơ Nobel Diệm ban, TDT, thì có đôi lần, vào những ngày Diệm mới ngỏm ít lâu, tờ Nghệ Thuật thì cũng mới ngỏm, cả đám quay qua viết cho tờ Văn, và tờ này bèn ra 1 ấn bản mới đặc biệt về phê bình văn học, và Gấu là người giới thiệu ông bạn quí với NDT, và qua NDT, ông viết cho Văn, một bài biên khảo, hay tiểu luận.
Và cái lần ở Quán Chùa đó, có NDT & HPA & GNV, và sau, TDT xà vô bàn.
Câu đầu tiên, ông phán, là, cái thằng chó chết nào viết cái bài…., tao đếch hiểu nó viết cái gì cả!
[Ðây là ngôn ngữ của Gấu. Ông nói lịch sự hơn, tất nhiên, nhưng thực chất thì cũng rứa, thì vẫn cái giọng “lúc lắc” trên!]

Khỏi cần nói thì bạn đọc cũng biết, cả ba đứa, ông bạn quí HPA, NDT người giới thiệu con gà nòi mới xuất hiện, và Gấu Cà Chớn, mặt mày sượng trân:
Biết nói gì đây!
Có thể, nhìn ba bộ mặt ngẩn tò te, ông nhà thơ lúc lắc chắc hiểu, và sau vài câu xã giao, chuồn qua bàn khác.
Kỷ niệm thứ nhì, có nhà văn nhớn Mai Thảo ngồi cùng bàn, và cùng chia sẻ.
Tham dự, đúng hơn.
*

Mỹ Dung:

Thưa ông tôi chỉ một câu hỏi trong lá thư ngắn này. Đó là điều tôi thấy hình như các nhà văn, nhà thơ Việt Nam mình, khi lớn tuổi rồi thì không còn làm thơ được nữa? Hoặc giả họ vẫn còn làm thơ nhưng họ thấy không ưng ý nên không cho phổ biến? Nếu đúng vậy thì theo ông nguyên nhân sâu xa của nó nằm ở đâu? Trong khi tôi thấy các nhà văn nhà thơ tây phương, lớn tuổi họ vẫn sáng tác được mà có khi còn hay hơn cả thời gian còn trẻ nữa.

Nhà thơ Trần Dạ Từ trả lời:

Nhiều người khi lớn tuổi không làm thơ nữa... Đây là điều thường thấy ở bất cứ đâu. Ví dụ, thi sĩ Pháp Athur Rimbaud chỉ làm thơ trước tuổi 20 rồi ngưng. Riêng tại Việt Nam, thời nào nơi nào cũng có những thi sĩ vẫn tiếp tục làm thơ dù lớn tuổi, làm thơ ngay cả trước khi chết, và đây thường là những bài thơ bậc nhất, đặc biệt nhất của chính họ. Xin mời coi lại và sẽ thấy yên tâm:
- Ca trù/ hát nói của Nguyễn Công Trứ, Dương Khuê: “Ngã lãng du thời quân thượng thiếu” và “Hồng Hồng Tuyết Tuyết.”
- Thơ Nguyễn Khuyến khóc Dương Khuê, “Tuổi già hạt lệ như sương.”
- Tại miền Nam VN, Vũ Hoàng Chương có “Thơ xuân Năm Thìn.” Đây là bài thơ có chữ nghĩa xúc tích, tối tân và hào hùng nhất của thi sĩ, trước khi ông bị cộng sản bắt đi tù và bị giết vào tuổi sáu mươi.
- Tại miền Bắc VN, hai nhà thơ Chế Lan Viên và Nguyễn Đình Thi trước khi từ trần đã làm thơ để lại như những di cảo lên án chủ nghĩa bánh vẽ và chế độ chuyên chế của cộng sản. Đây là những bài thơ xúc động mới lạ nhất của họ.
- Tại hải ngoại, rất dễ thấy ‘thơ hay hơn bao giờ’ của các nhà thơ tuổi sáu bó, bẩy bó: Nguyên Sa, Mai Thảo, Du Tử Lê, Phạm Công Thiện, Đỗ Quí Toàn... Đặc biệt trong phạm vi người Mỹ gốc Việt, ta thường thấy số người lớn tuổi làm thơ đông hơn là lớp người trẻ tuổi.

DTL.com

GNV để ý, TDT vờ TTT, Tô Thùy Yên, Nguyễn Xuân Thiệp… đi tù, ra tù, về già, vưỡn tiếp tục làm thơ.

Về câu hỏi của vị độc giả, Gấu mới kiếm ra 1 câu trả lời thật bảnh, của Aleksander Wat:

"Già quá rồi, làm thơ, sao không hổ thẹn?"
“He’s so old, isn’t he ashamed to write poems?”

Bài viết của ông, là để trả lời cho câu hỏi:
Tại sao tôi làm thơ?
Why do I write poems?

Trong số Brick, Summer, 2011. TV đã giới thiệu, trong có bài phỏng vấn Brodsky, lần ông tới Toronto, Oct 1995. 

 "He's so old, isn't he ashamed to write poems?"

Alexsander Wat, Thi sĩ và Nghi lễ trừ tà của thế kỷ

Ky est Ky?