Thủ Thiêm

Ký

---

---

Thơ mỗi ngày

Nguyễn Trọng Tấn:

Trong những thi sĩ trước bà, cùng thời với bà và sau này, có vị nào bà cảm thấy mến mộ thi tài của họ? Và thấy thơ của mình có chịu ảnh hưởng của họ?

Nhà thơ Trần Mộng Tú trả lời:

Thưa ông. Những thi sĩ thời tiền chiến và cả những thi sĩ sau này. Mỗi thi sĩ có một số bài tôi thích. Tôi thuộc rất nhiều thơ. Tôi có thể ảnh hưởng cách suy nghĩ của họ nhưng tôi không ảnh hưởng cách dùng chữ. Tôi yêu chữ nghĩa trang trọng của Vũ Hoàng Chương, mỹ miều đài các của Đinh Hùng, hồn nhiên nhưng rất thơ của Bùi Giáng, quê quê của Nguyễn Bính. Những thi sĩ như Du Tử Lê, Nguyên Sa, Đỗ Quý Toàn, Thanh Tâm Tuyền, Trần Dạ Từ v.v mỗi người tôi yêu thích một số bài (không phải tất cả) của họ. Những bài thơ tình của các tác giả trong nước, đôi khi tôi cũng may mắn gặp được một số bài hay rải rác trên những trang mạng. Tôi cũng là người ái mộ Pablo Neruda, Rumi, Khalil Gibran. Nhưng tôi nghĩ, thơ của tôi không bị ảnh hưởng thơ của ai, vì thơ tôi rất tmt.

Blog DTL

Lời bàn ngang như cua của GNV:

Thơ TMT thì rất TMT.

Nhưng rất TMT như thế nào, cái đó mới khổ cho người đọc!

Bữa nay, G thử cắt nghĩa “rất TMT”, là thế nào, coi có nghe lọt tai không.

Theo GNV, thơ TMT có nét thơ Bà Huyện Thanh Quan, ở giọng hoài cổ của nó, thí dụ giọt mưa trời khóc ngàn năm trước.
Đó là nét giống BHTQ.
Cái không giống, là ở dáng vẻ đài các.
Bà Huyện Thanh Quan không có tính đời thường, nét đời thường, không có sự tục lụy, hệ lụy của đời thường. Thơ TMT có.

GNV thường gọi cái nét này, là hồn nhân hậu của văn chương. Bạn đọc thơ TMT, là thấy ngay, nhà thơ có để tâm đến bạn, khi làm thơ. 
Trong thơ TMT có cái gọi là sương mù, bụi bặm của hiện tại, của đời thường.
Ý này G thuổng, trong 1 bài [đang đọc] song song với bài phỏng vấn TMT (1)

GNV có thói quen, đọc, hay viết, nhiều bài, cùng 1 lúc!

(1)

Le brouillard du présent

Mais voyons la face oubliée de cette conception de l'Europe. Dans Les Testaments trahis, Kundera nous reproche d'accuser Maïakovski, Heidegger et Céline d'avoir collaboré avec le communisme ou le nazisme: selon lui, nous ne nous rendons pas compte qu'ils vivaient et agissaient dans le brouillard, sans compter qu'il est facile de les juger aujourd'hui, une fois le brouillard disssipé. De façon surprenante, Kundera reprend ici les illusions de la conception avant-gardiste de la modernité selon laquelle le passage entre passé et présent est perçu comme une libération des ténèbres, du brouillard du passé. Or le brouillard fait tout autant partie du présent et chacun peut contempler, derrière le brouillard de son présent, le brouillard du présent passé, au sens où l'entend saint Augustin: « C'est improprement que l'on dit: il y a trois temps, le passé, le présent, le futur; mais sans doute dirait-on correctement : il y a trois temps, le présent des choses passées, le présent des choses présentes, le présent des choses futures. » Le brouillard est le propre de chaque présent, aucun jugement ne peut être proféré à un moment sans brouillard. Dans le brouillard de notre présent, nous jugeons ceux qui ont agi dans le brouillard du présent passé, et, souvent, nous redoutons les angoisses de « ceux qui agirent jadis ». Le dilemme tragique du président tchécoslovaque Edvard Benes (3) en 1938 est tout aussi voilé par le brouillard aujourd'hui qu'il l'était au moment du traité de Munich. Il est étrange que Kundera ait pu croire à la venue d'un tel « présent sans brouillard ». Quelle naïveté bien peu kunderienne!

Có 1 khoảng cách giữa thơ TMT với thơ tiền chiến, với thơ của những thi sĩ cùng thời với bà, nhưng lại có 1 mối nối giữa thơ của TMT với thơ của Bà Huyện Thanh Quan.
Mối nối này khiến G liên tưởng tới đoạn tiếng Tây ở trên, nhất là đoạn nói về ý niệm thời gian, được gạch dưới:

Thật không đúng, khi cho rằng có 3 thời, quá khứ, hiện tại, tương lai. Đúng ra phải nói: có 3 thời, hiện tại của những điều quá khứ, hiện tại của những điều hiện tại, và hiện tại của những điều tương lai.
Giọt mưa [giọt lệ trời] ngàn năm trước mà ướt đẫm bàn tay người bây giờ, là vậy.

[Steiner cũng có ý đó, khi viết "vết gỉ của giọt sương trên lưỡi dao sáng ngời", nhưng ông nói về kịch Shakespeare, Macbeth, thí dụ, tức là nói về “người làm thịt người”. Hình ảnh này, nói lên sự vô thường của cõi người, đúng hơn. NQT]

Trong những câu hỏi của độc giả trang DTL, có 1 câu, giả như không có biến cố 30 Tháng Tư, liệu bà có làm thơ, viết văn; TMT trả lời, tất nhiên, ‘nòi tình’ mà, [ông bà mình thường nói…], nhưng nội dung chắc là khác đi.
Có thể như thế, nhưng đẩy câu hỏi/câu trả lời đến tận cùng, có thể nói, bụi thời gian trong thơ của TMT, là từ tro than của cuộc chiến. Chính cái “being versed" in war things [mượn hình ảnh của Brodsky viết về thơ Robert Frost: "being versed" in country things] làm nên nội dung thơ của TMT.

Thật là buồn khi phải phán rằng, nếu có cái gì tốt về lưu vong, thì đó là, nó dậy chúng ta bài học về khiêm nhường. Brodsky viết, trong bài nói chuyện Phận Lưu Vong, The Condition We Call Exile. Ông viết tiếp, đẩy thêm một bước nữa, có thể nói, cái bài học tối hậu lưu vong dậy một nhà văn nhà thơ, là bài học về đạo hạnh.
Và nó là vô giá, priceless, bởi vì nó đem đến cho anh ta/chị ta, một viễn tượng lâu dài nhất có thể khả hữu. Như Keats nói, “And thou art far in humanity”
Bị thất lạc, "bỏ đi" (viết như vào hư vô) giữa nhân loại, giữa đám đông, (đám đông: người Việt ở hải ngoại?), giữa cả tỉ người (thế giới tự do?); trở thành cái kim đáy bể, nhưng lại là cái kim mà một người nào đó đang tìm kiếm: đó là tất cả cái gì được gọi tên là lưu vong. Vô thường thôi, bạn là gì, may ra chỉ là hạt cát trong sa mạc. Vinh quang và cũng là bất hạnh: Hãy đo lường chính bạn, không phải đối với những bạn văn, nhưng với cái vô cùng của trời đất con người.
Source

Vẫn Brodsky, vẫn bài viết, “Có lẽ một ẩn dụ sẽ giúp đỡ chúng ta ở đây: Là 1 nhà văn lưu vong thì như là bị ném vào không gian trong cái phi thuyền, mà phi thuyền ở đây, là ngôn ngữ của anh ta. Thật lâu ơi là lâu, thì anh ta mới khám phá ra rằng, phi thuyền không hướng về trái đất, mà cứ thế đi mãi vào hư vô [it graviates not earthward but outward].
Cũng ý đó, GNV, ngay những ngày mới ra hải ngoại, phán, người tình của TMT là tiếng Việt.

Đêm Từng Miếng

---

The Gift

"Thiên tài" Brodsky: Những hạnh của bất hạnh
Joseph Brodsky and the fortunes of misfortune.

---

Kundera en Pléiade

---

VN War & AP & UPI

---

---

Russia: Miền Đông Hoang Dã

Raymond Carver

Enright on Carver

I often ask students to read "Fat" because it also seems to talk about what a story is. A story is something told – as the waitress tells her friend Rita about the fat man – it is something that really needs to be said. But though we feel its force and resonance, it is often hard to say what a story means. The most we can say, perhaps, is that a short story is about a moment in life; and that, after this moment, we realize something has changed.

Tôi [Enright], thường biểu sinh viên của tôi đọc “Fat” [Phì Lũ], vì có gì đó ở trong đó, về, một câu chuyện là gì. Một câu chuyện là một điều gì đó được kể ra – như cô bồi bàn kể cho cô bạn Rita, về ông khách mập – đó là một điều thực sự cần nói ra, kể ra. Nhưng, mặc dù chúng ta cảm thấy, sức mạnh của nó, sự rộn ràng, âm hưởng tràn trề của nó, nhưng thường ra, thật khó mà nói, một câu chuyện nghĩa là gì. Bảnh nhất mà chúng ta có thể nói, một truyện ngắn là về một khoảnh khắc trong cuộc sống; và, sau khoảnh khắc đó, chúng ta nhận ra, một điều gì đã thay đổi.