Richard Lea and Alison Flood

The Swedish Academy has responded to accusations of insularity over recent years by awarding the 2011 Nobel prize for literature to one of their own: the Swedish poet Tomas Tranströmer.
Tranströmer becomes the eighth European to win the world's premier literary award in the last 10 years, following the German novelist Herta Muller in 2009, the French writer JMG le Clezio in 2008 and the British novelist Doris Lessing in 2007.
Sweden's most famous poet becomes the 104th literature laureate, joining former winners including Mario Vargas Llosa and Orhan Pamuk, and is the first poet to take the laurels since Wislawa Szymborska in 1996. Praised by the judges for "his condensed translucent images" which give us "fresh access to reality", Tranströmer's surreal explorations of the inner world and its relation to the jagged landscape of his native country have been translated into over 50 languages.
Peter Englund, permanent secretary of the Swedish Academy, admitted the choice of a Swede could "perhaps" be seen as controversial internationally, but added that "one should also keep in mind that is soon 40 years since this happened": the last Swede to win the literature Nobel was in 1974, when the Swedish authors Eyvind Johnson and Harry Martinson took the prize jointly. "It's not that we spread them around on Swedes each and every year," said Englund. "We have been quite thoughtful about this - we have not been rash in choosing a Swede."
And Tranströmer is also well known internationally, translated into over 50 languages and "one of the world's now living poet that has been translated the most," said Englund, recommending two collections which have been translated into English, The Half-Finished Heaven and New Collected Poems. "Both of them are pure gold. They are very good, and I understand that he translates very well," said Englund.
The Scottish poet Robin Fulton, who translated New Collected Poems and has worked on Tranströmer's writing for years, said that "in some sense the win was expected - it's looking back on a life's work".
"He's terribly famous already - just about as famous as a poet could be," he said. "Some writers become famous after they get the Nobel - he was famous before."
The poet Robin Robertson, who wrote versions of the Swedish writer's poems for the collection The Deleted World, said that "readers of Tomas Tranströmer had almost given up any hope that this extraordinary poet might ever be recognised by his own country and receive the Nobel Prize". Robertson called the decision "a happy end to a long wait: joy with a wash of relief. Tranströmer is not only Scandinavia's most important poet, he is a writer of world stature – and that has finally been publicly acknowledged."
Fulton agreed with the Nobel committee's praise of Tranströmer's "condensed, translucent images". "These do jump through over linguistic boundaries," he said, adding that some poets "use their own language so densely they won't translate at all. Tranströmer is not one of these. In many ways the language he uses is relatively unadventurous and simple [but] he gives people unusual images [which are] sometimes very surprising, and give the reader a shock. That should be what poets do."
"I lean like a ladder and with my face / reach into the second floor of the cherry tree. / I'm inside the bell of colours, it chimes with sunlight. / I polish off the swarthy red berries faster than four magpies," Tranströmer writes in "Winter's Gaze". "A sudden chill, from a great distance, meets me. / The moment blackens / and remains like an axe-cut in a tree-trunk."
Although Englund said that Tranströmer 's production has been "sparse" - "you could fit it into a not too large pocket book, all of it" - the permanent secretary praised the poet's "exquisite" language. "He is writing about the big questions -about death, history, memory, nature," he said. "Human beings are sort of the prism where all these great entities meet and it makes us important. You can never feel small after reading the poetry of Tomas Tranströmer."
Born in Stockholm in 1931, Tranströmer studied at the University of Stockholm and worked as a psychologist at an institution for young offenders. His first collection of poetry, 17 Dikter (17 Poems), was published in 1954, while he was still at college. Collections including Hemligheter på vägen (1958) and Klangar och spår (1966) reflected on his travels in the Balkans, Spain and Africa, while the poems in Östersjöar (1974) examine the troubled history of the Baltic region through the conflict between sea and land.
He suffered a stroke in 1990 which affected his ability to talk, but has continued to write, with his collection Sorgegondolen going on to sell 30,000 copies on its publication in 1996. At a recent appearance in London, his words were read by others, while the poet, who is a keen amateur musician, contributed by playing pieces specially composed for him to play on the piano with only his left hand. "He is very gifted," said Fulton. "He has hardly any words, though. His wife communicates for him."
Tranströmer has described his poems as "meeting places," where dark and light, interior and exterior collide to give a sudden connection with the world, history or ourselves. According to the poet "The language marches in step with the executioners. Therefore we must get a new language."
"He is very subtle, very musical and multi-layered," said Neil Astley at Bloodaxe Books, which published New Collected Poems this year. Tranströmer is a "very immediate" poet, added the publisher. "He is metaphysical and visionary but very particular, and very personal," he said. "He worked as a psychologist for most of his life, and all that psychological insight is there in the poems. He writes about the border between sleeping and waking, between the conscious and the unconscious."

Tại hạ tò mò lục lọi trên Google, xem thử ông già 80 tuổi Tomas Tranströmer vừa được vinh danh bằng giải Nobel văn học 2011 là ai. Cũng có khá nhiều thông tin về thân thế và sự nghiệp của ông, nhưng không may tại hạ chẳng tìm được tác phẩm nào – chắc do vấn đề bản quyền nên không ai chịu post lên tác phẩm của ông chăng – trừ đọc được khổ thơ sau đây:….

The airy sky has taken its place leaning against the wall.
It is like a prayer to what is empty.
And what is empty turns its face to us
and whispers:
“I am not empty, I am open.”
….
Chắc là ông không viết bằng tiếng Anh và khổ thơ trên đã được dịch lại từ tiếng Thụy Điển. Dù vậy khổ thơ cũng rất hay. Thấy “khoái” nên tại hạ bèn dịch lại lần nữa ra tiếng Việt để thưởng thức chơi:
...

Bầu trời thoáng đãng chiếm lĩnh chỗ của bức tường cố chấp.
Như kẻ cầu nguyện chiếm lấy hư không
Và cái hư không quay mặt về phía ta
Thì thầm:
“Ta chẳng phải hư không, ta rộng mở.”
...
Ngộ thiệt, ông già Thụy Điển này viết thơ rất đậm mùi thiền phải không…!?
Lạy trời người đã dịch ra bản tiếng Anh đã không đi xa quá ý thơ gốc của ông, và tại hạ cũng không làm gì hư hại ý thơ đó! 

Nguồn

Note: Theo tôi, NQT, bạn hiểu sai ý đoạn thơ.
Ðúng ra, phải như vầy, vẫn theo tôi:

Bầu trời thoáng đãng lấy cái chỗ của nó dựa lên bức tường.
Như 1 người cầu nguyện trước cái trống không.
Và nếu như thế thì cái trống không đối mặt với người cầu nguyện
Và thì thầm:
Ta đâu phải trống không, mà là ta mở ra.

Từ ý trên, có thể liên tưởng tới câu 'Mặt trời chẳng bao giờ hiểu được nó tuyệt vời như thế nào, cho tới khi nó ngã xuống bức tường của một tòa nhà’, qua trích đoạn dưới đây, từ bài viết Một chuyến đi:
…
Nguyễn Tuân, trong một truyện ngắn, cho rằng trăng mười bốn hơn trăng rằm: trong cái chưa chín có cái chưa tàn lụi. Nghe nói ở bên Nhật, có những cảnh chùa dở dang: cứ để dành một khoảng trống cho tín đồ nhập vào. Đây là sự khác biệt rất cơ bản giữa Đông và Tây. Charles Moore, trong lời giới thiệu tác phẩm Ca Ngợi Bóng Tối của nhà văn Nhật Tanizaki, cho rằng đồng minh mãnh liệt nhất (the most powerful ally) của chúng ta (Tây phương) là ánh sáng. Dẫn Louis Kahn, một nhà kiến trúc: 'Mặt trời chẳng bao giờ hiểu được nó tuyệt vời như thế nào, cho tới khi nó ngã xuống bức tường của một tòa nhà'; do đó việc xây nhà dựng cửa (là một trong những đòi hỏi cơ bản, đòi hỏi trú thân, nối kết, quần tụ với nhau, cho dù theo kiểu ăn xổi ở thì với nơi chốn thuộc về con người, hay con người thuộc về nó, nhưng) đối với chúng ta, cái nhà phải tương hợp với mặt trời, đồng minh số một, phải giúp đồng minh ban ánh sáng. Và ông cho rằng Tây phương đã "tá hoả" khi nghe chuyện ca ngợi bóng tối và bóng đen; và đã sững sờ thích thú khi nhận ra rằng, nhạc sĩ, ở đâu đâu cũng thế thôi, tạo nên những âm thanh của họ, là để nắm bắt sự im lặng, và kiến trúc sư, khi tạo ra nhà cửa, là để ôm lấy quãng không.
Trân trọng
NQT
*

Thơ ông là những thám dò vào thế giới nội tại và những tương quan của thế giới đó với phong cảnh của quê hương Thụy Điển.
TQ dịch

Nguyên tác:
Tranströmer's surreal explorations of the inner world and its relation to the jagged landscape of his native country have been translated into over 50 languages.

Những thám hiểm siêu thực [TQ bỏ từ này] thế giới nội tại, và sự tương quan của nó [số ít, không phải những tương quan] với những phong cảnh lởm chởm [TQ bỏ từ này luôn] của quê hương của ông được dịch ra trên 50 thứ tiếng.  

Mấy từ quan trọng, TQ đều bỏ, chán thế.

Không biết năm nay bọn “Mafia Do Thái” sẽ chọn nhà văn Nobel là ai, nhưng Nobel vật lý thì quả là Uỷ ban Nobel [không phải đám Mafia Do Thái nhe] đã đi guốc vào trong “[Ðầu] Gấu”, [Mafia với Ðầu Gấu thì cũng thế, tài hoa của NTHL Mít thì đâu có thua gì tài hoa của Nobel văn học Joseph Brodsky], khi ban cho mấy nhà vật lý thiên văn, đúng như tờ Người Kinh Tế phán dưới đây.

Lý do là, mấy ngày nay Gấu cố tìm cách giới thiệu thật gọn nhẹ nhà thiên văn thần kỳ, 1 trong 3 nhân vật thần kỳ của cuốn Những Kẻ Mộng Du của Koestler, là Copernicus, Kepler và Galileo, nhân bài điểm cuốn tiểu sử của Copernicus trên tờ Người Kinh Tế.

Nếu đúng theo lịch trình thì TV sẽ dịch bài điểm tiểu sử Copernicus, cùng lúc viết về Nobel vật lý năm nay, cùng lúc, giới thiệu cuốn Những Kẻ Mộng Du, chương về Copernicus, và tất nhiên, về Einstein và câu hỏi nhức nhối:

Was Einstein wrong? Liệu Einstein đã lầm?

THIS year's Nobel prize for physics was awarded for what was, in a sense literally, the biggest discovery ever made in physics—that the universe is not only expanding (which had been known since the 1920s), but that the rate of expansion is increasing. Something, in other words, is actively pushing it apart.

Nobel vật lý năm nay được ban cho sự khám phá lớn lao nhất chưa từng có trước đây, về vật lý - rằng vũ trụ không chỉ nở mãi ra, điều này được biết từ 1920’s, nhưng mà cái mức độ nở của nó thì cứ tăng lên. Một điều gì đó, đang tích cực đẩy nó rã ra.

Ui chao, “một điều gì đó”, chẳng lẽ là cái sự cũng “thường” thôi của sự triển nở của… Cái Ác Bắc Kít ?

Vậy mà cứ cuống cuồng mãi lên!

Zara NHT xuống núi, chẳng đã phán Thượng Ðế đã chết, mà như Dos nói, nếu đếch có Thượng Ðế thì chuyện đéo gì cũng được phép.
Thảo nào NHT nghĩ đến “truyện ngắn” "Tội Ác và Trừng Phạt” của Dos.

The Economist October 1st 2011

Neutrinos and relativity

Faster than the speed of light

What does an experiment that seems to contradict Einstein's theory of relativity really mean?

IN 1887 physicists were feeling pretty smug about their subject. They thought they understood reality well, and that the future would just be one of ever more precise measurements. They could not have been more wrong. The next three decades turned physics on its head, with the discovery of electrons, atomic nuclei, radioactivity, quantum theory and the theory of relativity. But the grit in the pearl for all this was a strange observation made that year by two researchers called Albert Michelson and Edward Morley that the speed of light was constant, no matter how fast the observer was travelling.

Some physicists are wondering whether their subject has just had another Michelson-Morley moment. On September 23rd researchers at CERN, Europe's main physics laboratory, announced that subatomic particles called neutrinos had apparently sped from the lab's headquarters near Geneva, through the Earth's crust, to an underground detector 730km (450 miles) away around 60-billionths of a second faster than light would take to cover the same distance (see page 85). The difference in speed is tiny, but the implications are huge.

As every schoolboy (and journalist with access to Wikipedia) knows, this flies in the face of special relativity, a theory devised by Albert Einstein precisely to explain the observation of Michelson and Morley. Special relativity, which physicists thought they had tested almost to destruction, and found not wanting, states that as objects speed up, time slows down. Time stops altogether on reaching the 299,792,458 meters per second at which light zaps through a vacuum. Go any faster and you would be moving backwards in time.

If CERN'S neutrinos really are travelling faster than light, it is therefore a big deal. Modern physicists, aware of the hubris of their 19th-century predecessors, have never thought their subject closed. But nor have they found a chink in the armor of relativity that they could use to pries the whole thing open. This would be such a chink. Their caution in the face of the result-the public statements that it is probably explained by experimental error, even though the researchers involved have been over their equipment with a fine-tooth comb-is understandable. No one wants to get egg on his face by having missed something obvious.

A theory of everything

If the result is true, though, it does change everything. In particular, the likely explanation is that the neutrinos are taking a short-cut through one of the extra dimensions which string theory postulates are hidden among the familiar four of length, breadth, height and time. Measured along this five-dimensional route, Einstein might still be right. (It would not so much be that he made a mistake as that he did not know the whole story.) Indeed, moving beyond four dimensions in this way would also allow physicists to try to integrate Einstein's work with quantum theory, the other great breakthrough of 20th-century physics, but one which simply refuses to overlap with relativity. A unified theory of everything, including perhaps as many as 11 dimensions, would then beckon.
That is a lot to hang on a single, unconfirmed observation.
But then, in 1887, no one could have foreseen the consequences of the Michelson-Morley experiment. If a glitch is found in CERN'S result, the whole thing will rapidly be swept under the carpet and forgotten. If there is no glitch, an astonishing futur of understanding beckons. 
*

Lần đầu tiên, Gấu biết tới Những Kẻ Mộng Du, 1959, là đúng vào thời mê BHD, quen HPA, và cùng anh hay la cà mấy tiệm sách cũ khu Chợ Ðũi, Trần Quí Cáp, loanh quanh ngôi trường Kiến Thiết, nơi em học tiểu học, cho đến khi đậu vô trường Gia Long, và nhà rời từ đường Phan Ðình Phùng lên đường Gia Long.
Cũng nơi có quán cà phê hủ tíu, sáng Gấu hay ngồi, chờ em, đưa em đi học trường KT, nơi chị học ngày xưa, rồi sau đó, tới ngồi uống cà phe với Gấu! Có kể trong Hà Nội Của Gấu rồi.

Chính là 1 trong những lần lục sách báo cũ đó, Gấu vớ được 1 số báo nrf điểm cuốn Những Kẻ Mộng Du của Koestler, và không làm sao quên được sự chúc dữ của cái vòng tròn, la malédiction du cercle, tức thời kỳ Koestler gọi là Dark Interlude.
Do quá say mê cái vòng tròn, mà nhân loại chìm đắm vào trong cõi u minh hai ngàn năm, vì cứ đinh ninh quĩ đạo của các hành tinh là vòng tròn, thay vì hình quả trứng e-líp.

Lịch sử lập lại: Cái sự say mê chủ nghĩa không tưởng Mạc xịt thì đâu có gì khác?

Nhớ 1 lần ngồi Quán Chùa, nhắc tới Koestler, nhắc tới kỷ niệm trên, với ông anh nhà thơ. Hóa ra là ông cũng mê Koestler. Nhân đó, ông giới thiệu Gấu cuốn Le Cri d'Archimède, The Act of Creation, 1964, Hành động sáng tạo, của Koestler.

Koestler viết: Nhờ những cuộc cãi lộn về bản chất con người mà tôi viết ra được những cuốn tiểu thuyết. Những cuốn sách kia, là những toan tính của tôi, nhằm nghiên cứu, cùng một số phận về bản chất của con người, nhưng bằng những thuật ngữ khoa học.

Càng về già, Gấu càng biết ơn Koestler, nhờ đọc Ðêm Giữa Ban Ngày đúng vào lúc mới lớn, nói theo Applebaum, người viết Gulag Một Lịch Sử, nó giống như 1 thứ thuốc chủng, nhờ vậy đã không lên rừng phò HPNT, những ngày ở Sài Gòn!

Thăm hỏi

Nhân dịp bạn Lủng còm về Nơi Người Chết Mỉm Cười Gấu bèn lôi ra đọc lại, và nhớ ra, đúng như mình đã từng nghĩ, bài viết tuyệt vời nhất ở trong đó, là bài từ giã mục Tạp Ghi, trên báo Văn Học, viết về Trúc Chi phần lớn, và những bài tạp ghi, tuỳ bút của ông, mà ngay từ khi mới xuất hiện, Gấu đã nhìn ra, nó là từ tuỳ bút Nguyễn Tuân bò ra.
Ngay từ hồi đó, Gấu đã nhận ra, TC mới đúng là đệ tử chân truyền, y bát của đại sư phụ Nguyễn Tuân.
Ðoạn viết trên đây, chỉ là viên gạch, đặt tạm đó, để cho đừng quên, và khi nào có thì giờ sẽ trở lại, để mở rộng thêm ra, nhân đọc 1 blogger trong nước, viết về tuỳ bút của Võ Phiến:

Liệu có thể coi, VP cũng từ cái bóng [tuỳ bút] NT, bước ra?

Cực khó hiểu, tại làm sao, tội ác lan tràn xứ Mít lại làm NHT nhớ đến…  Dos?

GRAYHEADED SCHOOLCHILDREN

Old men have bad dreams,
So they sleep little.
They walk on bare feet
Without turning on the light,
Or they stand leaning
On gloomy furniture
Listening to their hearts beat.

The one window across the room
Is black like a blackboard.
Every old man is alone
In this classroom, squinting
At that fine chalk line
That divides being-here
From being-here-no-more.

No matter. It was a glass of water
They were going to get,
But not just yet.
They listen for mice in the walls,
A car passing on the street,
Their dead fathers shuffling past them
On their way to the kitchen.

Charles Simic

Học Trò Ðầu Xám

Người già mộng dữ
Cho nên ít ngủ
Họ đi chân đất
Không bật đèn
Hay tỳ người lên lũ bàn ghế lù mù
Lắng nghe tim đập

Cửa sổ dọc theo căn phòng
Thì tối thui như cái bảng đen.
Mọi người già thì đều cô độc
Trong lớp, đưa mắt nhìn đường phấn
Phân chia
Thuộc về đây,
Hay không còn thuộc về đây nữa.

Ðâu cần. Không sao.
Một ly nước
Họ sẽ uống
Nhưng chưa đâu, có thể lát nữa.
Họ lắng nghe lũ chuột
Giữa những bức tường
Một chiếc xe chạy ngang qua con phố
Mấy ông bố đã chết lê chân qua họ
Trên đường tới bếp.

Bài thơ vịnh Bạch Mã, trong kho chuyện tiếu lâm xứ Mít như sau.

Một anh nhà quê, đói quá, thấy phú ông mới tậu ngựa Bạch Mã, có nick là Truy Phong, [Ðuổi Gió], bèn mò đến, khen um lên, tính kiếm chút cháo. Phú ông phán, mi thử làm 1 bài thơ “thổi” tài đuổi gió của nó nghe chơi, thay vì đọc vài bài ca dao!

Anh nhà quê bí quá, nhưng may làm sao, bà phú ông đứng kế đó, bất thình lình "tủm" 1 tiếng, thế là anh nhà quê bèn ra ngay 1 bài thơ, đại khái, cái lỗ đít bà chủ mở ra, "tủm" 1 tiếng, chưa kịp đóng lại, vậy mà truy phong bay tới đích và trở lại chỗ cũ rồi!

Liệu có thể coi đây “cũng” là 1 trong những cái đầu tiên, của câu thơ của Beckett:

and live the space of a door opens and shuts?

Nếu đúng, thì đúng là của Mít, không phải ăn cắp, bắt chước của mũi lõ.