Thơ BCV
*
Note: Nguyễn Lương Vỵ, không phải Nguyễn Lương Vị.
*
Cu ta dài, sao thiến thành cụt?
Cái này sợ không phải lỗi của BVC.
NQT

 Nhà văn Miền Nam được Time tiếp xúc, đề nghị, và đã nhận lời, trên nguyên tắc, theo Cao Bồi, là nhà thơ Thanh Tâm Tuyền.
 Sau đó Gấu có hỏi ông, và ông gật đầu xác nhận chuyện này. NQT
*
Tôi không coi 'Nỗi buồn chiến tranh' là một sự đột khởi, đột biến của văn học Việt Nam viết về chiến tranh, viết từ thế nhìn của người chiến thắng. Bởi trước đó đã có 'Đất trắng'. Nhưng đúng là phải chờ Bảo Ninh thì văn học viết về cuộc chiến vừa qua ở Việt Nam mới vượt lên trên tầm 'thường'.
Khi đến với bạn đọc lần đầu, tác phẩm của Bảo Ninh phải ẩn thân dưới một cái danh khác: 'Thân phận của tình yêu.' Rõ là sến, vô nghĩa, rậm lời. Gọi tác phẩm bằng cái tên nguyên thủy của nó, mới có thể tiếp cận được với trường cảm xúc của tác giả. Ấy là tình yêu, tình bạn, tình đồng đội, tình người.
So với các tác phẩm có chung một đề tài (chiến tranh chống Mỹ, chiến tranh giải phóng, nội chiến vì phân biệt ý thức hệ), 'Nỗi buồn chiến tranh' rất mới về bút pháp. Sự chuyển đổi thời gian được mô tả thật nhuyễn, sự trôi chảy của ý thức đã được Bảo Ninh theo dõi không ngừng. Tuy nhiên, cái mới đó vẫn chưa thật là mới khi xét nó trong phạm vi tiến trình phát triển của văn học thế giới. Cái mới của một tác phẩm, xét đến cùng là ở cách 'nghiền ngẫm' hiện thực (chữ dùng của Lê Ngọc Trà). Trong nghĩa đó, đi vào đề tài chiến tranh, Bảo Ninh là nhà văn đầu tiên ở Việt Nam biết nghiền ngẫm, nói được những điều chưa từng ai nói.
LMH
*
Nếu đã từng đọc 'Một thời để yêu, một thời để chết' của Remarque, hẳn bạn sẽ bị ám ảnh rất lâu, có thể là mãi mãi bởi hình ảnh cuối cùng tác phẩm: Người du kích Liên xô ngay sau lúc được giải thoát đã nâng súng bắn hạ người lính Đức vừa giải thoát mình. Một cách có ý thức? Hay vô thức? Không biết! Chỉ biết là viên đạn đã ra khỏi nòng súng và thêm một con người gục xuống vào phút hấp hối của chiến tranh. Còn lại vĩnh viễn hy vọng không bao giờ thành thực của nhân vật chính. Còn lại vĩnh viễn một nỗi buồn: Nỗi buồn chiến tranh.
LMH

Cái cú bắn này, rõ ràng như ban ngày: Anh du kích Liên Xô lúc nào cũng nghĩ xấu về tên lính Đức, anh ta không tin thằng khốn nạn thực sự tha mình. Nó chờ mình chạy, rồi bắn, coi như bia sống. Nhân thằng chả mải mê đọc thư nhà, là đòm một phát.

Cái cú này đúng là cú giải phóng Miền Nam. Anh Ngụy tưởng là chiến tranh xong rồi, Mỹ cút rồi, Ngụy nhào rồi, thế là đòm một phát, đi hết cả Miền Nam.

Gấu nghe nói, sau khi hòa đàm Paris ký kết, mấy anh VNCH chạy đến hôn mấy anh VC, khóc ròng [xin nhắc lại, mấy anh VNCH, hình như có Vũ Văn Mẫu thì phải, khóc ròng], nước nhà độc lập thống nhất rồi. Gấu bất giác nhớ ông cụ Gấu, nghe Cụ Hồ đọc diễn văn Ba Đình, chạy về la lớn: Nước nhà độc lập rồi, sau đó bị thằng học trò cho đi mò tôm.
Đó là kỷ niệm độc nhất của Gấu về ông bố của mình, những ngày đầu Cách Mạng.
*
Chỉ biết là viên đạn đã ra khỏi nòng súng và thêm một con người gục xuống vào phút hấp hối của chiến tranh.
Ui chao, câu này phải dành cho me-xừ Nhàn, giám đốc nhà xb Vàng Son, số 32 Nguyễn Bỉnh Khiêm, mặc dù chiến tranh hết còn hấp hối, vào thời điểm đó.
Gấu đã từng viết về ông. Ngay sau 30 Tháng Tư, hưởng ứng lời kêu gọi của Tân Nhà Nước, tức Nhà Nước Cách Mạng, Nhà Nước Ăn Cướp, kéo cả gia đình đi Kinh Tế Mới. Buổi sáng hôm đó, chàng tà tà vác cuốc đi làm rẫy, mơ mộng đổi đời, không nghe tiếng anh du kích hô, đứng lại, thế là đòm một phát.
Chàng. Đúng là chàng.
Đúng ra phải gọi là Roméo, nickname mà đám nhân viên, tức Gấu, Nguyễn Trọng Khôi, Nguyễn Mai đặt cho ông.
Juliette, cô bồ của ông, trước 30 Tháng Tư rông, kéo ông theo, ông lắc đầu. Tôi chọn vợ tôi. [Nhại Camus: Tôi chọn Mẹ tôi]

Tanpinar và Yahya Kemal thường sóng đôi, trong những chuyến tản bộ dài, ở những khu vực trơ trọi, xa xôi, và nghèo khổ của Istanbul. Một lần, một mình trở lại những nơi chốn xưa, trong “bốn khu vực rộng lớn và khốn cùng giữa Kocamustafa và những bờ tường của thành phố”, trong thời kỳ Đệ nhị chiến, Tanpinar bồi hồi nhớ lại, những cuộc đi dạo sớm sủa đó đã hữu ích cho ông biết là chừng nào. Cũng là từ những khu vực nghèo khổ này mà Gautier nhìn ra vẻ sầu muộn, nỗi buồn tỏa xuống khắp thành phố vào thời gian 1853; Tanpinar và Yahya Kemal bắt đầu những chuyến dã ngoạn của họ vào “những năm tủi nhục đình chiến”.

Khi hai ông nhà văn lớn lao của Thổ bắt đầu những chuyến tản bộ đầu tiên của họ, bẩy mươi năm đã qua đi kể từ những cuộc viếng thăm của hai nhà văn Pháp là Nerval và Gautier, tác phẩm của họ cả hai ông nhà văn bản xứ đều ngưỡng mộ; vào thời gian đó, Đế quốc Ottoman đang từ từ mất dần những đất đai của nó ở vùng biển Balkan và Trung Đông, ngày một nhỏ đi, nhỏ đi, và sau cùng biến mất, những nguồn thâu nhập nuôi sống Istanbul khô kiệt dần; mặc dù làn sóng thường trực di dân Hồi giáo chạy trốn họa diệt chủng tại những nước tân cộng hòa Balkan, con số người chết do cuộc Đệ Nhất Thế Chiến lên tới hàng trăm ngàn người, thành thử, dân số cũng như của cái của Istanbul cứ co cụm lại. Cùng thời gian này, Ấu Châu và Tây phương giầu có thêm lên, nhờ những tiến bộ về kỹ thuật lớn lao. Khi Istanbul trở nên nghèo khổ hơn bao giờ hết, nó mất sự quan trọng trên thế giới, và chỉ còn là một nơi chốn xa xôi, oằn xuống vì gánh nặng thất nghiệp. Khi còn là một đứa trẻ, tôi không hề có được cảm giác sống trong một thủ đô của thế giới, mà chỉ là tỉnh thành vùng nhà quê, nghèo đói.