TIN VAN HOME PAGE - UNICODE VERSION

TOUT LAWRENCE

derrière le romancier, découvrez le poète
[đằng sau nhà văn, hãy khám phá ra nhà thơ]

À bout

Il me reste à brûler maintes années, retenu
Sur ce corps comme la flamme d'une chandelle. Mais j'abrite
En moi-même une ombre bleue, une vivante présence au sein
De ma flamme de vie, cœur invisible de la rose.
Ainsi, au long de ces jours, alimentant ma flamme à la vie,
Qu'importe la substance léchée par ma flamme quotidienne,
Si le cœur de cette flamme est ombre inviolée,
Ténèbres rêvant pour moi mon rêve immuable.

D.H. Lawrence (traduit de l'anglais par Sylvain Floc'h)

Il est toujours bon de rappeler que D.H. Lawrence est un grand poète et pas seulement l'auteur de L'Amant de lady Chatterley. Ce roman si célèbre est l'arbre qui nous cache la forêt: Lawrence demeure paradoxalement méconnu. C'est qu'il déconncerte au premier abord, ce rebelle, ce fils de mineur devenu grand voyageur, mystique en révolte contre le puritanisme, amant anxieux portant le deuil d'une mère tyrannique dont l'ombre jette le trouble sur ses revendications de liberté sexuelle.

Lúc nào thì cũng tốt, khi nhắc nhở rằng, Lawrence là một đại thi sĩ, chứ không chỉ là tác giả của cuốn tiểu thuyết trứ danh, Người tình của phu nhân Chatterly: Cuốn tiểu thuyết bảnh quá, biến thành cái cây, che mẹ mất khu rừng, và thế là nhà thơ Lawrence ít được đời ngó tới.
*
Ui chao, không lẽ Gấu này, viết Tạp Ghi ghê gớm quá, khiến người đời quên đi rằng, Gấu là tác giả của Tứ tấu khúc dâng lên Lan Hương và Sài Gòn?
*
Đầu năm tặng người tiếc nuối cả đời không viết được một quyển tiểu thuyết ra hồn.
Nhưng theo Jules Renard thì bác đã viết rất nhiều tiểu thuyết, vậy bác có thể thoải mái nghỉ hưu.
Rất kính và xin cám ơn.

Dès qu’une vérité dépasse cinq lignes, c’est du roman.
Ngay khi một sự thật mà viết quá năm hàng thì đó là tiểu thuyết.
Jules Renard
*
Đa tạ.
Câu của Jules Renard, coi nhẹ hều, nhưng hàm ý hơi bị nặng: Sự thực vốn kiệm lời. Một khi sử dụng quá năm hàng chữ, để nói về sự thực, là có mùi láo khoét [giả tưởng] ở trong đó.
*

Trên Tin Văn, độc giả đã từng được thưởng thức thơ của Lawrence. Phượng Hoàng.
Bài thơ này, Gấu đọc nó, lần đầu, qua bản tiếng Tây, khi viết một bài tạp ghi cho tờ Việt Mercury. Ông bạn quí cho biết, tòa báo cần nguyên tác tiếng Anh. Gấu nói, đếch có, thế là tòa báo cũng đành chịu thua.
Sau kiếm được toàn tập thơ Lawrence, bản tiếng Anh. Xin mời độc giả thưởng thức cả hai:

PHÉNIX
    Es-tu prêt à être effacé, nul, anéanti,
    à n’être rien?
    Perdu dans l’oubli?
    Sinon, jamais vraiement tu ne changeras
    Le phénix ne retrouve que sa jeunesse
    que s’il est brulé, brulé vif, jusqu’à se faire
    chaude et floconneuse cendre.
    Alors le frêle remuement d’un frêle être nouveau dans le nid
    au duvet léger comme cendre qui vole
    montrer qu’il a retrouvé pareil à l’aigle sa jeunesse,
    Immortel oiseau
    (D.H. Lawrence, Derniers Poèmes, bản dịch tiếng Pháp của Roger Munier, trong Cahier de L’Herne, 1988).

    (Tạm dịch:
    Mi đã sẵn sàng chưa, để xóa nhòa, thành không, tiêu tùng,
    để chẳng là chi?
    Chìm vào quên lãng?
    Nếu không, mi đừng mong chi thay đổi.
    Phượng Hoàng chỉ tìm lại tuổi thanh xuân
    khi cháy rực như cây đuốc sống
    chút tro than còn, nóng, nhẹ như bông,
    Rồi lung linh ở ngay tổ,
    Là lông tơ, nhẹ, tựa tro bay:
    nó đã tìm lại được mình,
    Con chim bất tử).

    PHOENIX

    Are you willing to be sponged out, erased, cancelled,
    made nothing?
    Are you willing to be made nothing?
    dipped into oblivion?
    If not, you will never really change.
    The phoenix renews her youth
    only when she is burnt, burn alive, burnt down
    to hot and flocculent ash.
    The the small stirring of a new small bub in the nest
    with strands of down like floating ash
    shows that she is renewing her youth like the eagle,
    immortal bird.
    D.H Lawrence: The Complete Poems (tủ sách The Penguin Poets)

Chuột & Gấu

Trụ ơi,
Tao đây. Mãi tới bây giờ tao mới biết cái PC nó ra làm sao, và cũng bấm bừa, may sao mở ra một trang web thấy thơ của tao mừng quá, nhưng nhìn tấm hình, thì lại không nhận ra ai, đến khi đọc mới biết là Gấu.
Gia dình như thế nào. Hay là quên tao rồi hả? Mày ra sao? Trông, người chẳng biết sao, nhưng ảnh thì phương phi lắm. Có biết mail LH cho tao với. Tao có vô trang web của nó, nhưng tìm không ra mail.
Chúc mày và mọi người trong gia đình mọi sự tốt đẹp.

Note: Nhắn nhà thơ LH, xin liên lạc với Tin Văn để lấy mail. Ông này thân với bạn lắm đấy. NQT

Tôi mong thơ của tôi giống như kim cương
Bởi vì, như người ta nói, kim cương là "for ever".
Thần Chết chẳng thể làm mờ.
Chẳng thể lẩn quất, xục xạo.
Chỉ có thơ,
Mới làm chúng ta quên đi sự ngắn ngủi cay nghiệt, buồn bã
Của những ngày của chúng ta
Và mang chúng ta trở lại với sự tự do cũ kỹ thuở nào,
Mà có thể chúng ta chưa từng biết....

0   MORNING   THAT   BREAKS
         WITHOUT   LOOKING AT ME

0 morning that breaks without looking at me,
0 sun that shines without caring that I see you,
   It's for me that you
Are true and real,
For it's in the foil to my desire
That I feel nature and life to be real.
In what denies me I feel
They exist and I am small.
And in this knowledge I become great
Even as the wave which, tossed by storms
High into the air, returns
With more weight to a deeper sea.
Fernando Pessoa
Tạm dịch:
Ôi, buổi sáng vỡ òa ra mà không thèm nhìn anh
Ôi mặt trời sáng lòa kia không thèm để ý đến chuyện anh nhìn em
Anh mà có đây, là nhờ em có đó.
Chính vì anh thèm em mà thiên nhiên kia, cuộc đời này là có thực.
Nhưng chính vì chúng chẳng thèm biết đến anh, chối từ anh
mà anh biết chúng hiện hữu,
và anh thì nhỏ bé.
Nhờ biết vậy mà anh trở nên lớn lao.
Chẳng khác chi sóng biển kia, được bão tố đẩy lên cao,
Rồi, nặng nề hơn, rớt bịch xuống biển sâu.
Pessoa

Nothing Twice
Nothing can ever happen twice
In consequence, the sorry fact is
That we arrive improvised
and leave without the chane to pratice.
...
Why do we treat the fleeing day
with so much needless fear and sorrow?
It's in its nature not to say:
Today si always gone tomorrow

With smiles and kisses, we prefer
to seek accord beneath our star,
althought we're different (we concur)
just as two drops of water are.
Wislawa Szymborska

*
Chẳng có gì xẩy ra hai lần,
Thành thử,
Buồn,
Chúng ta tới với đời, theo kiểu "ứng tác', nghĩa là, chỉ để nói lèm bèm, viết lèm bèm, cái nọ xọ cái kia.
"Lèm bèm xong, là anh đi",
Chẳng được thực hành, dù chỉ một cái hôn, thí dụ vậy ! (1)

Nước trôi qua cầu,
Ngày tháng lừng lững khốc liệt ra đi,
Thì kệ mẹ nó !
Hà cớ gì mà sợ, mà buồn?
Bản chất của chúng, làm sao làm được điều này:
Ôm em hôm nay, mà vưỡn được ôm em ngày mai?

Với nụ cười và nụ hôn,
Đôi ta cùng gật gà gật gù, bên dưới vì sao số mệnh của mỗi đứa.
Mặc dù chúng ta khác biệt nhau [chúng ta kèn cựa],
Y như hai giọt nước khác biệt nhau.

(1) Ta hôn em một lần,
Về đau răng gần chết.
Thành thử đâu dám hôn, lần thứ hai !

Kurtz des ténèbres

Bien qu'il n'ait jamais disparu, le courant brun qui coulait rapidement du cœur des ténèbres vers la mer en nous emportant sur le fleuve Congo est de retour. Et avec lui revient le personnage de Kurtz qui, lui non plus, n'a jamais disparu, ou s'il l'a fait, il était « parti très loin, comme dirait Kafka, pour rester ici ».
Coïncidant avec le cent cinquantième anniversaire de la naissance de Joseph Conrad, paraissent en Europe diverses rééditions d'Au cœur des ténèbres....
Rõ ràng rằng thì là, nó chẳng bao giờ biến mất, cái dòng nước phù sa đùng đục mầu nâu chẩy hừng hực từ trái tim của bóng đen ra biển cả, mang theo chúng ta trên con sông Congo, đã trở về. Và cùng với nó, là nhân vật Kurtz, anh chàng này thì cũng vậy, chẳng hề biến mất, hay, nếu anh ta có làm như thế - biến mất - thì thật ra, là, anh "đi thật xa, như Kafka đã từng phán, để ở lại đây"
Trùng với lần kỷ niệm lần thứ 150 năm sinh của Conrad, là sự tái sản xuất những mẻ sách mới ra lò, tại Âu Châu, nhiều ấn bản "Ở nơi trái tim của bóng đen"...
*
"Đi rất xa, để ở lại đây": Tuyệt, Tuyệt!
Cứ như thể, thằng cu Gấu, đi rất xa, từ cái năm 1954, chỉ để ở lại đây, ở ngay nơi trái tim của bóng đen, nghĩa là ở Hà Nội, cùng con sông đùng đục mầu phù sa...

Dòng sông trong tất cả những tình trạng của nó

Fugue de mort

« ce maître d'Allemagne » qui lance ses grands chiens sur les hommes et leur offre une « tombe dans le ciel », est un splendide défi aux forces caïnites.
Linda Lê
"Bậc thầy Đức này", người xua đàn chó dữ đuổi theo lũ người và ban cho họ "ngôi mộ ở trên không", là một thách đố hách xì xằng trước những sức mạnh cẳng đậu đun hạt đậu.
*
Linda Lê vinh danh Celan, bằng bài viết, mà cái tít, là của Celan: Tẩu khúc của thần chết.
Trớ trêu thay, tẩu khúc này lại là nỗi khuây khoả sau khi giết thằng em, của thằng anh sát nhân, chẳng thua gì nghệ thuật khôi hài đen thịnh hành sau chiến tranh:
Người Đức sẽ chẳng bao giờ tha thứ cho người Do Thái, vì Lò Thiêu Người.
*
Ui chao, Gấu này lại nhớ nhạc vàng, nhạc sến, và cơn khuây khỏa của những kẻ thắng trận giặc sau cùng!

Mẹ có đau khổ không như Mẹ đã từng đau khổ?

Một người đàn ông sống trong căn nhà anh ta chơi với rắn anh ta viết
anh ta viết
anh ta viết khi bóng tối tới Đức, tóc vàng của bạn Margareta
anh ta viết nó và ra ngoài cửa
và muôn sao lấp lánh
anh ta huýt chó săn tới gần
anh ta huýt đám Do thái đứng thành hàng đào huyệt dưới đất
anh ra lệnh chúng ta hãy cố mà vui chơi nhẩy nhót

Sữa đen hừng đông chúng ta uống bạn lúc đêm
chúng ta uống bạn lúc sáng, trưa, chúng ta uống bạn lúc chiều
chúng ta uống và chúng ta uống

Một người đàn ông sống trong căn nhà anh ta chơi với rắn anh ta viết
Anh ta viết khi bóng tối tới Deutschland tóc vàng của bạn Margareta
Tóc tro của bạn Shulamith chúng ta đào huyệt trên không bạn sẽ không bị nhồi
nhét...) -
*
Trong “Paul Celan và những người dịch ông”, trong Inner Workings, tập tiểu luận mới ra lò, Coetzee viết:
Celan là thi sĩ đỉnh tháp của Âu châu, the towering European poet, vào những thập niên giữa thế kỷ 20. Một nhà thơ, thay vì chuyển hóa thời của mình – transcending his times – ông đếch muốn chuyển hóa nó – he had no wish to transcend them – bèn nện chúng bằng một sợi roi điện, để chúng xả hết những cái chi thực là khủng khiếp ra, [acted as a lightning rod for their most terrible decharges: hành động như là một sợi roi điện, để có những cú đề xạc khủng khiếp nhất của chúng].
*
Bài thơ Todesfuge, Death Fugue, Fugue de mort, [Tẩu khúc của thần chết], làm năm 1944, hay 1945, ấn bản đầu tiên, xuất hiện lần đầu tiên bằng tiếng Ba Lan, vào năm 1947. Theo Coetzee, nó hút, mọi thứ mầm Siêu thực đáng hút [It absorbs from the Surrealists everything that is worth absorbing]. Ngoài ra, nhà thơ còn lượm thêm, chỗ này, chỗ nọ, trong số đó, "Thần chết là một Bậc Thầy từ nước Đức" [Death is a Master from Germany], mượn những bạn thơ của ông [from fellow poets of his Czernowitz days]. Tuy nhiên, vẫn theo Coetzee, đếch nhằm nhò gì: Bài thơ liền lập tức gây chấn động, và trở thành phổ cập, universal. Tẩu khúc của thần chết trở thành một trong những bài thơ 'dấu ấn', landmark, của thế kỷ.

Nhạc vàng, nhạc sến, văn chương sến, văn chương phản động đồi trụy Miền Nam trước 1975 cũng đâu có thua!
Chúng chỉ thua văn chương "tang thương dâu bể" của thời Nhân Văn giai phẩm, vì dù thế nào đi chăng nữa, cũng vẫn là đàn em!
*
Note: Gấu dùng hình ảnh "dâu bể", để chỉ thời kỳ Nhân Văn.
Một ông trùm phê bình VC, chuyên làm nghề cớm văn học, chôm liền, và bèn viết về cái gọi là văn chương "dâu bể" của năm 2007!
Đúng là làm nhục "dâu bể"!