Thơ Dã Viên

---

     

Once we had the world backwards and forwards:
- it was so small it fit in two clasped hands,
so simple that a smile did to describe it,
so common, like old truths echoing in prayers. 

History didn't greet us with triumphal fanfares:
- it flung dirty sand into our eyes.
Ahead of us lay long roads leading nowhere,
poisoned wells and bitter bread. 

Our wartime loot is knowledge of the world,
- it is so large it fits in two clasped hands,
so hard that a smile does to describe it,
so strange, like old truths echoing in prayers.

From Unpublished Collection 1944-1948

Đã có thời chúng ta có thế giới, đi và về:
Gọn, lọt trong hai vòng tay
Giản dị, một nụ cuời có thể diễn tả
Thân quen, như kinh cầu, vang vọng những sự thực cổ xưa

Lịch sử đếch đón chào chúng ta bằng những phô trương chiến thắng
Nó ném kít vào mặt chúng ta
Quá nữa, nó ị vào mặt “chúng ta”, như 1 bà DTH đã từng làm, với lũ Bắc Kít. (1)
Trước mắt chúng ta là những con đường dài thòng dẫn tới hư vô, huỷ diệt
Giếng nước độc, và bánh mì cay đắng

Nam Kít nhận họ Bắc Kít nhận hàng
Là chiến lợi phẩm của lũ Mít chúng ta
Và cũng là sự hiểu biết về thế giới
Nó, rộng đến nỗi lọt vô vòng tay
Cái gì gì, nối vòng tay nhớn
Cay đắng, nặng nề, đến nỗi chỉ 1 nụ cười vào ngày 30 Tháng Tư là có thể diễn tả được.
Cái gì gì, vui sao nước mắt lại trào
Lạ lùng, như những sự thực cổ xưa từ thời dựng nước
Cái gì gì, mẹ Âu Cơ đẻ ra một bọc trăm trứng nở ra lũ Mít.

(1) Bà vợ góa của Osip Mandelstam, với lũ văn sĩ Liên Xô: "Bà đã ỉa lên cả một thế hệ chúng ta".
Bà DTH, lịch sự hơn:
Năm 1994, nhờ sự can thiệp của phu nhân tổng thống Pháp, Danielle Mitterrand, bà Hương được sang Pháp nhận một giải thưởng. Bà được đề nghị hưởng quy chế tị nạn chính trị. “Tôi trả lời, ‘cám ơn, nhưng ở nước tôi, sự sợ hãi đang nghiền nát mọi thứ, những người lính can đảm đã trở nên thường dân hèn nhát’, bà nhớ lại. “Vì vậy tôi phải trở về. Tôi trở về để làm điều duy nhất: phỉ nhổ vào mặt chế độ.’”  (2)

if art for its subject
will have a broken jar
a small broken soul
with a great self-pity

what will remain after us
will be like lovers' weeping
in a small dirty hotel
when wallpaper dawns

Zbigniew Herbert

Giả như nghệ thuật, về đề tài của nó
Có cái bình bể
Một linh hồn nhỏ tan hoang
Với nỗi tủi thân thực là bự

Cái còn lại, sau chúng ta
Sẽ là tiếng nức nở của những kẻ yêu nhau
Ở 1 khách sạn nhỏ dơ dáy
Khi tờ giấy dán tường sáng lên dần cùng với rạng đông

GCC đọc đoạn trên, từ bài viết của Adam Zgajewsi, cái Tiều Tụy và cái Đỉnh Cao The Shabby and the Sublime, trong A Defense of Ardor, thì bèn nhớ ra bài này đã giới thiệu trên TV, kèm luôn cả bài viết của chính tac giả về bài thơ của ông, nhưng chưa có bản tiếng Việt.

I CHOSE THIS POEM after some hesitation. I do not consideration the best poem I've written, nor is it one that can represent my poetic program. I think it does have two virtues: it is simple, dry, and speaks of matters that are truly close to my heart, without superfluous ornament or stylization.
Tớ chọn bài thơ này, sau tí lưỡng lự. Tớ không coi nó là bài thơ bảnh nhất, cũng không phải thứ đại diện cho thơ của mình. Nhưng có lẽ chỉ vì, nó giản dị, khô, và rất gần gụi với trái tim của tớ, ấy là những gì bài thơ lèm bèm, thay tớ, không màu mè, không huê dạng.

Lâu lắm, Tin Văn không đi 1 đường nào về Adam Zagajewski.

GCC đọc bài viết trên, trước hết là do câu Adam trích dẫn, làm chó gì có thứ thơ thấp lè tè, thơ tán gái, thơ tán bạn, thơ tán cà phê.
Nếu có, thì nó chính là cái Tiều Tụy, đầy rẫy trong thơ Mít, hà hà!

Il n'est pas de poésie sans hauteur...
-Philippe Jaccottet

Đây cũng là quan niệm của Joseph Brodsky, như bài viết dưới đây, Ai Điếu Nadezhda Mandelstam [1899-1980], cho thấy:

Thực tại, chính nó, chẳng đáng một đồng xu teng. Chính cảm nhận của chúng ta đem ý nghĩa đến cho nó. Và, có đẳng cấp trong cảm nhận; cũng thế, có đẳng cấp trong ý nghĩa. Những cảm nhận được chiết qua những lăng kính tinh vi nhất, lọc lõi nhất, mẫn cảm nhất, chúng sẽ chót vót ở trên đỉnh.

Bèn đi luôn bài của Adam, bài thơ, và bài viết về thơ của chính tác giả: Tại sao [Những Nhà] Cổ Điển?

Cái gọi là Đỉnh Cao, là Đẳng Cấp, là Văn Hóa, như Milosz định nghĩa, khi viết về Brodsky:

Trong một tiểu luận, Brodsky gọi Mandelstam là một thi sĩ của văn hóa. Brodsky chính ông, cũng là 1 thi sĩ của văn hóa, và hẳn là vì lý do này, ông tạo sự hài hòa với dòng sâu thẳm của thế kỷ, trong đó con người, bị đe dọa mất mẹ cái giống người, khám phá ra quá khứ như là một mê cung chẳng hề có tận cùng. Lặn sâu vô mê cung, chúng ta khám phá ra cái gì sống sót quá khứ là kết quả của nguyên lý phân biệt dựa trên đẳng cấp. Mandelstam, ở trong Gulag, điên khùng bới đống rác tìm đồ ăn, [ui chao lại nhớ Giàng Búi], là thực tại về độc tài bạo chúa và sự băng hoại thoái hoá bị kết án phải tuyệt diệt. Mandelstam đọc thơ cho vài bạn tù là khoảnh khoắc thần tiên còn hoài hoài.

TTT cũng đã trải qua những khoảnh khắc thần tiên còn hoài hoài, khi cùng bạn tù nghe đọc thơ của ông, được 1 bạn tù phổ nhạc:

Ba Mươi Tháng Tư Đọc Thơ Thanh Tâm Tuyền 

Note: Bài Nhớ Thi Sĩ của Thanh Tâm Tuyền, qua thi sĩ Nguyễn Hà Tuệ, còn là sĩ quan cải tạo, đã được nhạc sĩ Hồ Đăng Tín phổ nhạc, hát giữa bạn tù, tại trại Tân Lập K2

Our Gang

Like moths
Around a streetlamp
In hell
We were

Lost souls
One and all
If found,
Returned to sender

Tụi Tớ

Như thiêu thân
Quanh ngọn đèn đường
Ở địa ngục
Tụi tớ

Những linh hồn mất linh hồn
Một và tất cả
Nếu kiếm thấy
Gửi trả người gửi

A child lifted in his mother's arms to see a parade
And that old man throwing breadcrumbs
To the pigeons crowding around his feet in the park,
Could they be the same person?

The blind woman who may know the answer recalls
Seeing a ship as big as a city block
Glide one night all lit up past her kitchen window
On its way to the dark and stormy Atlantic.

Granta: Summer 2013: Travel

Note: Bản trong The Lunatic, có tí khác:

The blind woman who may know the answer recalls
Seeing a ship as big as a city block
All lit up in the night sail past her kitchen window
On its way to the dark and stormy Atlantic.

Đứa bé níu tay mẹ, cố ngước nhìn đám rước ngày 30 Tháng Tư 1975
Ba muơi năm mới có ngày hôm nay
Vui sao nước mắt lại trào,
Và cái tay già khằn, vừa lùn vừa lé, đang ném những mẩu bánh mì cho đàn bồ câu
Quanh quẩn dưới chân anh già ở 1 công viên Toronto, Canada
Phải chăng là cùng 1 người?

Người đàn bà mù có thể có câu trả lời
Nhớ lại
Đã có 1 lần nhìn thấy 1 con tầu to bằng cả một góc biển Đông,
Chạy suốt mảnh đất hình chữ S
Đưa bà và hai đứa con đến bến cảng Xề Gòn
Trong một đêm tối thui, bão tố đầy trời.

Nhân VC đang đốn cây ở Hà Nội, bèn post lại bài thơ này, thêm 1 bài trên TLS số  April 3, 2015 điểm cuốn Minh Triết Của Cây, The Wisdom of Trees

RESIGNATION

I like trees because they seem more resigned
to the way they have to live than other things do.
— Willa Cather

Here the oak and silver-breasted birches
Stand in their sweet familiarity
While underground, as in a black mirror,
They have concealed their tangled grievances,
Identical to the branching calm above
But there ensnared, each with the others' hold
On what gives-life to which is brutal enough.
Still, in the air, none tries to keep company
Or change its fortune. They seem to lean
On the light, unconcerned with what the world
Makes of their decencies, and will not show
A jealous purchase on their length of days.
To never having been loved as they wanted
Or deserved, to anyone's sudden infatuation
Gouged into their sides, to all they are forced
To shelter and to hide, they have resigned themselves.

—J. D. McClatchy

AN PHẬN

Tôi thích cây cối bởi vì chúng trông có vẻ an phận với đời hơn hết thảy những loài khác .
Willa Cather

Này là cây sồi và những cây bạch dương
Lúc nào trông cũng đứng an lành
Trong khi đó, như thể soi qua một tấm kính đen,
Dưới lòng đất thì chúng giấu đi những nỗi oán than đang quặn thắt
Giống hệt những cành vươn ra êm ả ở trên không
Nhưng dưới kia, bị cầm kẹp, chúng nương nhau mà bám lấy những gì được trao cho – đời như thế cũng đã đủ tàn bạo rồi
Vậy mà, trên không kia, chẳng cành nào chịu tìm cách thích cánh cùng nhau
Hoặc tìm cách thay đổi vận mệnh mình . Chúng dường như chỉ
ỷ vào ánh sáng, chẳng hề quan tâm xem thế giới
đang làm gì với những thứ lịch lãm của chúng, và cũng sẽ không tỏ ra tranh tìm gì cho đời sống của mình
Đối với việc chưa bao giờ được yêu mến  như chúng mong muốn,
hay xứng đáng, đối với những mê đắm bất ngờ của ai đó đang đục khoét sườn mình
Đối với tất cả những ai bắt chúng phải che chở hay giấu giếm ,
Chúng đều nhận tất .

J. D. McClatchy

K dịch

Tks. NQT

Max Adams admits at the start of his book, The Wisdom of Trees, that trees are not wise in the conventional sense. "They do not think, because they have no brains; they do not 'feel' because they have no nervous systems .... Trees know, literally, nothing." Yet, he says, they are dazzlingly sophisticated chemically and mechanically; they have far longer lives than we do; and they reproduce themselves in ways "so subtle and refined that it is hard not to credit them with cunning". So, while trees may not be wise, "we would be wise to learn from them".
    The core of his book is about the remarkable ways in which, over a period of 200 million years, evolution has enabled the trees to survive and flourish. Needing sunlight, they do everything they can to get a good supply of it. They find the places where they can grow high enough to catch it, and they can even move their leaves around to face the sun. They have sex by distributing pollen. Sometimes they employ the wind to carry it away - a rather hitand-miss method, so some pollen has developed a positive electrical charge, while the female stigma has a negative charge to attract it. If, alternatively, the trees use insects, they create nectar - and even edible pollen - to lure them, so that, when the insects leave the flower, they transport the pollen away on their backs.Reading Adams's account of pollination made me feel that it was like a modem human economy managed by an invisible mind.
    Another arboreal accomplishment is the transportation of water and sugar. Both get sucked up in a column by the drop in pressure above it, as water evaporates from the leaves. However, if the column gets too high it will sometimes break because of the force of gravity pulling it back (this is called cavitation). Sometimes you can actually hear the column cracking in a tree. How does the tree cope with this problem? It seems that it enables the column to stay intact simply by getting the water to adhere to the walls of its woody cells. But scientists are still somewhat baffled by this defeat of gravitational pull.
    Adams then turns to the ways in which trees manage to hold themselves firm in what is often a very shallow depth of soil, how they cope with drought, how they manage flood damage, and how they defend themselves against enemies. But these issues arise in the course of rather oosely constructed chapters in which many other things are described and discussed on the way. Foremost are his recurring accounts of the pleasure he himself takes in woods and trees. He rejoices to find the first leaves of spring opening on the honeysuckle - "a shimmer of jade against the dun backcloth". He contemplates autumn from beneath "the dripping rain-soaked yellow and orange leaves of a spreading beech". He once spent three years in a caravan in a wood, the only signs of life, when he woke in the morning, being a red squirrel chewing a pine cone or a deer browsing for lichen. He compares those days with the time Henry David Thoreau spent with joy in the woods beside Walden Pond. He learns how to make charcoal, and how instrument makers can "hear the music" in the pieces of wood they choose. He likens one "stag-headed, lightning-blasted" oak to Houdon's bust of the wise, ageing Voltaire. It is a rich miscellany.
    However, this book on trees is curiously designed, and might itself be compared in appearance to a Christmas tree hung with baubles. In its broad margins there are short quotations from the text, illustrated with small images of nuts and seeds - a newspaper device that might help to draw people into reading an article, but which seems otiose here. Larger baubles are his "Tree Tales", short sections on some individual species of tree. These are attractive, but not an integral part of the text, and seem decorative rather than anything else.
    The main illustrations in the book are a different matter. They are reproductions of the fine plates by Johann Sebastian Muller that were used to illustrate the 1776 edition of John Evelyn's Sylva, the book on forestry that Evelyn wrote for Charles II in 1664. Evelyn seems to be making reappearance in the lives of woodlanders. The handsome book on trees by Gabriel Hemery that was published last autumn was called The New Sylva, in emulation of Evelyn's work. Max Adams's deeply felt book can be seen and welcomed as further homage to Evelyn's great pioneering passion for trees.

Chúng ta đều biết, cây thở, ngược với người, chúng nhả oxy, hít thán khí, và nhờ thế làm sạch không khí. Rừng nhiệt đới, [The Amazon: The World's Largest Rainforest], được coi là những lá phổi khổng lồ của trái đất.
Khi Romain Gary viết Cột Chống Trời, Cột ở đây là Voi, nhưng bây giờ, nó có nghĩa là Cây.

Đọc bài viết trên, Gấu thú nhất, là cây cũng biết làm tình: They have sex by distributing pollen. Một bài viết thật lạ và thật tuyệt: They do not think, because they have no brains; they do not 'feel' because they have no nervous systems .... Trees know, literally, nothing." Yet, he says, they are dazzlingly sophisticated chemically and mechanically; they have far longer lives than we do; and they reproduce themselves in ways "so subtle and refined that it is hard not to credit them with cunning". So, while trees may not be wise, "we would be wise to learn from them". Minh triết, túi khôn của cây? Chúng không suy nghĩ, vì đâu có não, chúng không có 'cảm', vì đâu có hệ thống thần kinh. Cây, chẳng biết cái chó gì hết. Tuy nhiên, chúng "hóa học và cơ khí học" rắc rối nhiêu khê thật là quái dị; chúng sống lâu hơn chúng ta, chúng sản xuất cho chính chúng, theo những đường hướng rất ư là tinh tế thật khó mà coi thường chúng [thật khó mà nói chúng xảo quyệt như con người, nhất là con người Hà Lội đang chặt chúng!] Bởi vậy, trong khi cây có thể đếch khôn ngoan, nhưng chúng ta, do khôn ngoan, thì có lẽ cũng nên học từ chúng.
Cũng số báo, có 1 bài thơ ngắn, thật là tuyệt, và 1 bài trong mục Sổ Tay, viết về tu sĩ nhà thơ.

In the National Gallery

'View of the Westerkerk, Amsterdam' by van der Heyden

To see with such exactness and repose
Is all of prophecy and art in one.
Myths are revealed in dusty humbug clothes,
Working cheap terrors from behind a curtain.
The gravitational and lordly sun
Makes every brick look weighted, placed, and certain.

KIERON WINN

Bài viết về tu sĩ & thi sĩ, thì làm nhớ tới thi sĩ phản chiến của xứ Mít, Thích Nhất Hạnh, nhưng chắc là do 30 Tháng Tư ngay kế bên, nhiều hơn là do thơ của ông, cái gì gì, nghe tin thằng em chết, cùng lúc trong vườn nở bông hoa....

A Buddhist Poet in Vietnam

More than one reader has suggested an addition to our catalogue of versifiers who combine monkish with poetic devotion, mostly of the off-beat type. Leonard Cohen is an ordained Rinzai Zen Buddhist monk who, according to Tony Carpino of Bristol, "nearly became an abbot in the 1990s before he returned to the world of troubadours". At the Mount Baldy Zen Center near Los Angeles, Cohen was known as "Jikan", He wrote this poem about his teacher, Joshu Sasaki Roshi:

I never really understood
what he said
but every now and then
I find myself
barking with the dog
or bending with the irises
or helping out
in other little ways

Philip Whalen, whom we have previously mentioned in passing, was a friend of the poet (and Zen priest) Gary Snyder and a member of the San Francisco Beat scene of the 1950s. He became a monk in 1972 and eventually was made Abbot of the Hartford Street Zen Center. "The Dharma Youth League", written in Japan in 1966, opens, "I went to visit several hundred gold buddhas", and ends:

Does Buddha fail. Do  I.
Some day I guess I'll never learn.

We have also mentioned monk-poets in Britain. Father Gerard Garrigan, OSB, a Benedictine monk of Saint Louis Abbey, a foundation of Ampleforth Abbey in York, writes with the charming message that he "may be your most avid monk-poet reader". His book The Sacred, the Profane, the Hodiamont contains a poem on the subject of the first of our monk-poets, Thomas Merton. It includes these lines:

from haIf-way round your cloister now become the world
you flew on love loosed wings to take that Buddha's smile
and eyes with light within to a home you'd never seen ...

J.C.

Tờ Người Kinh Tế cũng đi 1 bài về vụ chặt cây ở Hà Lội.

SAPLINGS have sprouted on several streets in Hanoi, Vietnam’s leafy capital. They are puny replacements for at least 500 grand old trees that were uprooted last month without public consultation. The clearance was supposed to be the first phase of a city-government project to replace 6,700 mature specimens. But it spawned outrage on Facebook in a campaign which gathered 20,000 supporters in 24 hours, some of whom speculated that officials were motivated by the chance of selling the valuable timber. Three days later, on March 19th, the city’s leader, Nguyen The Thao, put the cutting on hold. He later suspended scores of officials and commissioned an investigation, due to be completed in a few days.
Such U-turns are rare in one-party Vietnam. Yet the tree-felling controversy is among several recent cases in which online criticism has prompted back-pedalling by the government. Last year a plan to build a cable car near a UN-recognised world-heritage site was also stalled by Facebook critics. In January Nguyen Tan Dung, Vietnam’s prime minister, told senior members of the Communist Party that it was “impossible” to block social media, and that the government should make more effort to put out “correct” information through them.
Vietnam’s 40m internet-users live in one of the better-connected countries in South-East Asia. Around 45% of Vietnamese are online (roughly the same proportion as in China). In the region, only Malaysia and Singapore have higher penetration rates. The use of social media has leapt—by two-fifths in the past year alone, according to one estimate.
Vietnam patrols the internet with a relatively light touch. In China both Twitter and Facebook are banned by censors. In Vietnam Twitter is accessible though not commonly used. Facebook is the country’s most-visited website, ahead of Google’s search engine. Attempts to block it have been sporadic and half-hearted. Yet this does not mean there is free speech online. The party controls dissent by using vaguely-written laws—recently strengthened—to imprison bloggers and to impose fines on outspoken users of social media. Freedom House, an American NGO, says Vietnam is among the ten worst abusers of internet freedom—worse than Saudi Arabia, though better than China.
Vietnam has nowhere near enough money or expertise to build a web-blocking system as overbearing as China’s so-called Great Firewall. Officials want to encourage internet use because they hope it will help boost innovation and economic growth. Party insiders are themselves making use of anonymous blogs and other social media to lobby for their own interests—particularly as factions jostle in advance of a change in leadership expected next year.
Vietnamese officials have “stopped seeing social media as evil”, argues Dang Hoang Giang at the Centre for Community Support Development Studies, a consulting firm in Hanoi. But he doubts that recent responses to mass online criticism mark the dawn of a more open politics. The campaigns are loosely organised, he explains, and the tree fiasco highlights a disturbing trend of increasingly brazen profiteering by local party officials.
Moreover, Vietnam’s information ministry is continuing to sharpen its censorship laws by rolling out “circulars” detailing how authorities should interpret the vague edicts on its statute books. A draft of one of them, released on April 13th, would require internet firms such as Facebook and Google to remove unwanted content and hand over information about rabble-rousers. According to Reporters without Borders, a Paris-based watchdog, at least 30 netizens are in jail.
The repercussions from the tree-felling debacle are starting to look depressingly familiar. Vietnamese journalists have been ordered off the beat. Academics in Hanoi, who at first talked to the press, have been told to shut up. And a memo issued by a Communist Party ward committee warns that “bad people” are exploiting outrage over tree-cutting to “undermine social order”. Plainclothes agents have attended a handful of events organised by the campaigners, including a lakeside “tree hug” that attracted hundreds of people (pictured above).
Duong Ngoc Tra, a nature lover who helped stop the tree-felling, says that she does not consider herself political. “We just want to showcase our love for Hanoi, and our concern,” she says. Last month Ms Tra delivered a letter to the city government, with 22,000 signatures, saying just that. No one replied.

Cái cú “U turn” này của nhà nước VC hơi bị lạ. Một em ở Hà Nội giải thích, em mê cây, đếch mê chính trị.
Thảo nào chưa 1 tên Bắc Kít nào Tác Dăng nổi giận về vụ VC đốn Ngụy ở trong những Trại Cải Tạo!

ON THE BROOKLYN BRIDGE

Perhaps you're one of the many dots at sunset
I see moving slowly or standing motionless,
Watching either the gulls in the sky or the barge
With a load of trash passing on the river below.

The one, whose family doesn't want to hear from,
On his way to a night class in acting, passing
An old Chinese waiter going in the opposite direction,
And a bodybuilder and a nurse holding hands.

And what about the one I'm always hoping to run into?
Though I barely remember what she looked like?
She could be one of the few that have lingered on,
Or the one that vanished since I last glanced that way.

Trên cầu Brooklyn Bridge

Có lẽ em là một cái chấm nhỏ trong rất nhiều chấm chấm vào lúc mặt trời lặn
Mà anh nhìn thấy đang chuyển động
Hay đang đứng bất động
Nhìn những con hải âu trên bầu trời
Hay con thuyền chở rác trên dòng sông bên dưới

Hay là một cái chấm mà gia đình không thèm muốn nghe nói tới
Đang loay hoay, len lỏi
Trên con đường tới lớp đêm
Hay tên bồi người Tàu đi ngược lại
Và một tên lực sĩ và một cô y tá, tay trong tay.

Nhưng mà này, còn cái người mà anh luôn luôn mong muốn chạy tới ôm chầm lấy?
Tuy nhiên chán làm sao anh không làm sao nhớ ra nổi khuôn mặt em
Ở tiệm cà phê Starbucks buổi sáng bữa đó
Em có thể là một trong vài người lần lữa,
Hay cái người mà đã biến mất từ MCNK [một chủ nhật khác] không hề có?
Cái người mà anh lần cuối nhìn lại
Như nhìn lại Xề Gòn
Đã mất?

Yes, defending poetry, high style, etc.,
but also summer evenings in a small town, where gardens waft and cats sit quietly
on doorsteps, like Chinese philosophers.
Adam Zagajewski
[Eternal Enemies 2008]

Bảo vệ thơ, và vân vân.

Đúng rồi, bảo vệ thơ, văn phong cao, v...v…
Nhưng cũng bảo vệ những buổi chiều mùa hạ
trong một thành phố nhỏ,
với những khu vườn đong đưa,
và những con mèo ngồi trầm tư nơi bậu cửa,
như những nhà hiền triết Trung Hoa
*

Kính gửi đến ông vài lời, sau khi làm độc giả thường nhật của tanvien.net hơn một năm nay. Bởi quá thích, mục Thơ mỗi ngày, nên hôm nay mới đánh bạo viết mấy dòng gửi ông, để cám ơn những gì mà một mình ông làm, kiến tạo và duy trì hào hứng trang web này trong suốt thời gian qua. Kính chúc ông viết hăng mỗi ngày, và qua việc viết, sẽ đem đến cho đời ông, và độc giả những chất liệu và phương thức sống, đọc & viết tươi mới mãi.
Trân trọng.

Sorry abt that. NQT

[GCC post lại mail trên, hy vọng vị độc giả vưỡn đọc TV, và reply, vì GCC không còn địa chỉ mail của vị này]

Caliban the slave
taught human speech
waits

his mud in dung
his feet in paradise
he sniffs at man waits
waits

nothing arrives
nothing in Prospero’s magic cloak
nothing from streets and lips
from pulpits and towers
nothing from loudspeakers
speaks to nothing
about nothing

Tadeusz Rozewicz: Nothing in Prospero’s Cloak

Milosz trích dẫn trong bài viết “Điêu Tàn và Thơ Ca”. Một tiểu luận về kinh nghiệm thơ, ở vào 1 thời điểm và nơi chốn cực kỳ rõ rệt, in a strictly defined time and place. Thời gian, 1939-1945. Nơi chốn, Ba Lan.

To Laziness

Only you understood
How little time we are given,
Not enough to lift a finger.
The voices on the stairs,
Thoughts too quick to pursue,
What do they all matter?
When eternity beckons.

The heavy curtains drawn,
The newspapers unread.
The keys collecting dust.
The flies either sluggish or dead.
The bed like a slow boat,
With its one listless sail
Made of cigarette smoke.

When I did move at last,
The stores were closed.
Was it already Sunday?
The weddings and funerals were over.
The one or two white clouds left
Above the dark rooftops,
Not sure which way to go.

Charles Simic

Gửi Đại Lãn

Chỉ mi hiểu,
Đôi ta còn tí ti thì giờ
Chẳng đủ để nhấc ngón tay
Tiếng nói ở cầu thang
Ý nghĩ tư tưởng bỏ chạy, quá nhanh
Làm sao truy đuổi,
Nhưng để ý làm chó gì tất cả những chuyện đó
Khi vĩnh cửu vẫy tay gật đầu

Những bức màn nặng buông xuống
Những tờ nhật báo không đọc
Những chiếc chìa khoá thu gom bụi
Những con ruồi, hoặc lờ đờ, hoặc ngỏm
Cái giuờng thì giống như cái thuyền lừ khừ
Với cánh buồm thờ ơ
Làm bằng khói thuốc lá

Sau cùng khi Gấu bèn cố đi 1 đường cử động cái thân xác luời biếng của mình
Những cửa tiệm đã đóng cửa
Chủ Nhật rồi ư?
Cưới hỏi, ma chay thì cũng đã xong
Một, hay hai đám mây trắng còn lại
Trên mái nhà tối thui
Đếch biết nhắm hướng nào.

---

C. 815: Tầm Dương

Tuyết dầy Cửu Long Giang mùa đông năm thứ 10 này
Nước sông biến thành trứng cá,
Là những cục băng
Cành cây gẫy và rớt xuống
Chim đói, từng đàn hàng trăm con, ngợp đông, ngợp nam
Một con ngỗng trời, lạc bầy, đói, trong số đó, la lớn giọng hơn cả
Lấy mỏ cố moi trong lớp băng, tí ti cỏ
Ngủ trên lớp băng
Đôi cánh lạnh giá đập chậm dần cố bay lên
Chẳng bao lâu con ngỗng lọt vô lưới của 1 chú bé ở bên sông
Kẹp con vật vô nách, chú bé mang ra chợ, bán.
Nhớ xưa kia, ở miền bắc, tôi bị lưu đầy tới nơi này
Người và chim; tuy khác nhau, những cả hai đều là khách cả
Thật nhức nhối vô cùng, như là khách viếng thăm,
nhìn con chim, cũng khách viếng thăm như mình, đau đớn.
Và thế là tôi xùy cho chú bé tí tiền chuộc, và phóng thích con ngỗng.
Ôi chú ngỗng, bay lên trời cao, lên tới tận những đám mây – chú bay đi nơi nào lúc này?
Đừng bay về phía bắc, nhớ chưa, đừng bao giờ bay về phía bắc, đó là nơi cuối cùng để mà nghĩ tới
Ở đó, ở vùng Water Gale, vẫn còn uýnh nhau, không có hòa bường đâu
Cả triệu binh lính quần thảo
Lính hoàng gia, lính phản động đối diện nhau đến trở nên già khằn
Đói, mệt nhoài, kiệt sức, họ chỉ mong tóm được chú
Những tên lính hung bạo. Họ sẽ bắn chú, và làm 1 bữa tiệc
Lông của chú thì họ gắn vào những mũi tên.

Bạch Cư Dị

Bạch Cư Dị “Thả Ngỗng Về Trời”. Bạch Cư Dị trải qua kiểm tra dân chính ở tuổi 28, vào năm 800 và sau đó, trong khi cần cù nghiên cứu xét nghiệm thêm hơn, theo như được biết, bị hỏng mắt vĩnh viễn. Trong một lá thư gửi nhà thơ Nguyên Chẩn, vào tháng Chạp 815, ông cho rằng mục đích của việc  làm thơ, trước là để “cứu thế giới” và sau tới “hoàn thiện tính cách của riêng nhà thơ”. Ông là nhà thơ làm thơ nhiều nhất thời Đường, hơn ba ngàn bài thơ hiện có, trong số có nhiều bài được trích dẫn đầy đủ, nguyên con trong The Tale of Genji, của Murasaki Shibiku, một tiểu thuyết gia Nhật có ảnh hưởng của thế kỷ 11.

Người là 1 con vật độc nhất có thể cư xử “như là bạn quí” với những nạn nhân, mà anh ta tính làm thịt, cho đến khi làm thịt họ.
Man is the only animal that can remain on friendly terms with the victims he intends to eat until he eats them.
Samuel Butler, c. 1890
Một vị độc giả, còn là thân hữu, gửi mail cám ơn vì đã khui ra câu trên.

Cái số báo về loài vật này có nhiều câu thần sầu, cực thần sầu.
Câu sau đây, chẳng tuyệt cú mèo sao:

Một con chó chết đói ở cổng nhà chủ tiên đoán sự lụi tàn của 1 đất nước
A dog starved at his master’s gate
Predicts the ruin of the state.
William Blake, 1807

Nhưng bảo đảm, chuyện này không xẩy ra cho xứ Mít.
Làm gì có chuyện chó chết đói ở cái xứ Hạ Cờ Tây!

Gấu chỉ tiếc 1 tị, là cái tay chủ tờ báo, “quên” 1 câu thần sầu, của Beckett, với riêng Gấu, khi áp dụng vào xứ Mít.

Old dogs have more dignity
Comfort them since you pity them
Beckett: Waiting for Godot (1)

Post thêm vài câu thú vị:

Khi chim ưng im lặng, là lũ vẹt huyên thuyên
When the eagles are silent, the parrots begin to jabber
Winston Churchill, 1945

Một con chó ngoan, thưa ngài, xứng đáng 1 khúc xương hoành tráng!
A good dog, sir, deserves a good bone.
Ben Jonson, 1633

"I am his highness's dog at Kew; / Pray tell me, sir, whose dog are you?" reads an epigram that Alexander Pope wrote in the 1730s and had engraved on the collar of one of his puppies, whom he gave to Frederick, Prince of Wales.
Tớ là chó của hoàng thân ở Kew
Bạn là chó của vị nào thế?

Đó là câu mà Alexander Pope viết, thập niên 1730, và cho khắc vào 1 miếng thẻ, đeo vào cổ 1 trong những con chó của ông, và sau biếu Frederick, ông Hoàng xứ Wales

Giai thoại trên làm Gấu nhớ những ngày liền sau 30 Tháng Tư 1975.
Vào đúng những ngày đó, đám Nguỵ quân bỏ chạy, cứ chui vô cái sân chung cư của Gấu ở, số 29 Nguyễn Bỉnh Khiêm Sài Gòn, để trút bỏ đồ lính, thay đồ thường dân – thường là áo thung, quần lót, chân trần…  chứ gì nữa, không lẽ tụt luôn cả chim bỏ lại? – và ở ngay lề đường, là 1 chiếc xe cứu thương, đầy thuốc.
Bà cụ Gấu nghĩ liền tới thằng con ghiền đang cai ken, rất cần thuốc bổ, thế là bèn leo lên xe, khiêng về nhà cả 1 lô.
Liền đó, là những ngày quân quản, và VC, vẫn cái trò mị dân, và còn để canh chừng dân Sài Gòn, cho bộ đội đến ở cùng với dân trong xóm. Một anh bộ đội, chắc là y tá, bèn làm công việc thiện nguyện, hàng ngày ghé nhà Gấu, chích thuốc bổ cho thằng ghiền đang cai ken.
Anh ta dùng 1 thứ thuốc súng, để đốt cồn, luộc kim ống.

Một lần, đang lui cui với cái đèn cồn, ống kim… anh la lớn, Thiệu, Thiệu!
Gấu ngạc nhiên quá, nhưng liền đó, Gấu thấy 1 con chó chạy tới!
Anh ta giải thích, tôi đặt tên nó là Thiệu.
Anh ta thật cưng con chó.

---

Ba bài liên quan tới xứ Mít, và ngày 30 Tháng Tư năm nay:

VC đang bỏ đói đồng bào thiểu số!

Ethnic minorities in Vietnam

Out of sight

Continuing grinding poverty in Vietnam’s minority regions is a liability for the Communist Party

Chính trị học của hồi ức: Cờ nào, ba que hay cờ máu?

Russia’s politics of memory

Nemtsov Bridge

A fight over the site of a politician’s killing is a proxy for a broader battle 

Remembered with love MEMORY has long been the subject of fierce and often deadly ideological battles in Russia. Those who control the past also control the present.

MY WHOLE LIFE

Here once again the memorable lips, unique and like yours.
I am this groping intensity that is a soul.
I have got near to happiness and have stood in the shadow
        of suffering.
I have crossed the sea.
I have known many lands; I have seen one woman and two
        or three men.
I have loved a girl who was fair and proud, with a Spanish
        quietness.
I have seen the city's edge, an endless sprawl where the sun
        goes down tirelessly, over and over.
I have relished many words.
I believe deeply that this is all and that I will neither see
        nor accomplish new things,
I believe that my days and my nights, in their poverty and
        their riches, are the equal of God's and of all men's.

[W. S. Merwin]

MA VIE ENTIÈRE

Me voici encore, les lèvres mémorables, unique et semblable à vous.
J'ai persévéré dans l'à-peu-près du bonheur et dans l'intimité de la peine.
J'ai traversé la mer.
J'ai connu bien des pays; j'ai vu une femme et deux ou
trois hommes.
J'ai aimé une enfant altière et blanche et d'une hispanique
quiétude.
J'ai vu d'infinies banlieues ou s'accomplit sans s'assouvir
une immortalité de couchants.
J'ai gouté à de nombreux mots.
Je crois profondément que c'est tout et que je ne verrai ni
ne ferai de nouvelles choses.
Je crois que mes journées et mes nuits
égalent en pauvreté comme en richesse celles de Dieu et
celles de tous les hommes.

[Ibarra]

Trọn đời Gấu

Lại là tôi, ở đây, đôi môi gợi nhớ, độc nhất và như của em
Đắm đuối nơi “xém một tí” hạnh phúc, và, trong bóng của sự đau khổ
Tôi đi hết biển [đếch thấy xứ Mít]
Tôi biết nhiều xứ sở; tôi nhìn thấy 1 người đàn bà, và hai hoặc ba người đàn ông
Tôi yêu một cô gái kiêu sa, trầm lắng Tây Ban Nha
Tôi đã nhìn thấy mép bờ thành phố,
một cõi bao la trải dài, nơi mặt trời lặn, lặn hoài,
không mệt mỏi.
Tôi nếm đi nếm lại rất nhiều từ
Tôi nghĩ như vậy là quá đủ, chẳng cần thêm gì nữa.  
Tôi tin tưởng, những ngày, những đêm của tôi, trong cái sự khốn cùng cũng như giầu sang của chúng,
thì chẳng thua gì, của Thượng Đế, và của tất cả mọi người.