-Người Việt có câu, nói dối như Vẹm. Không lẽ dối trá là 'của riêng' của chủ nghĩa toàn trị?
Arendt: Dối trá không dành riêng cho chủ nghĩa toàn trị. Chủ nghĩa toàn trị chỉ ban cho nó một hình thức khủng bố.
[Le mensonge n'est pas réservé aux totalitarismes. Ils lui donnent seulement une forme terroriste].
Câu trên, trích từ một đàm thoại giữa Hannah Arendt và một số trí thức, trong một hội nghị tại Toronto, Tháng 11 năm 1972, chưa từng được in ra, bằng tiếng Pháp [inédit], nhan đề: "Tôi không thuộc vào một nhóm nào", "Je n'appartiens à aucun groupe".

Lớp học tôi có 23 đứa, 11 đứa có cha mẹ bị bắt. "Khủng bố là yếu tính thực sự của cái kiểu chính quyền này", Hannah Arendt viết như vậy, trong "Những nguồn gốc của chủ nghĩa toàn trị".

"Vào năm 1950, bà đã có can đảm viết về sự tương tự giữa hai chế độ giết người, trong khi hầu hết những trí thức Tây phương bưng chặt tai, khi thoáng nghe bất cứ ai nhắc tới sự khủng bố của Stalin. Như Orpheus xuống vương quốc của người chết, vì tình yêu Eurydice, Hannah Arendt đã lặn lội vào trong mớ tài liệu lịch sử và chính trị, làm bật ra nỗi kinh hoàng lớn lao, và để lại cho chúng ta cuốn sách của bà Những nguồn gốc của chủ nghĩa toàn trị: như là một bài học, và một lời cảnh cáo."
Tàn dư toàn trị

---

Tin Văn mở ra mục Lý Thuyết Phê Bình, và tính giới thiệu cuốn "La critique littéraire au XXe siècle", của Jean-Yves Tadié nhưng lu bu quá, bỏ dở ngay từ khi chưa bắt đầu. Một bạn văn ở trong nước nhắc nhở. Bèn xin lỗi. Và lại lu bu bỏ qua.
Nay, xin giới thiệu bài Phê Bình Là Gì? của Roland Barthes, qua bản tiếng Anh, để thay thế.

---

Cái Độc Cái Ác

---

1 2
"The essayist can no longer be distinguished from the writer"...
Sven Meyer: Tựa, cho tuyển tập văn xuôi Campo Santo, của Sebald.

Đây mới chính là cái tâm sự bi quan, về văn học Việt Nam. Chúng ta có, hoặc, chỉ nhà văn, hoặc, chỉ nhà phê bình.
Và, như thế, cả hai đều là "dởm" cả, nếu không muốn nói, tụt hậu.

Câu của Sven Meyer, như trích dẫn ở trên, nếu nhìn về trong nước, có thể áp dụng cho... Thảo Hảo.
Những tản văn của bà đúng là những tiểu luận, trong đó, có phần văn chương của một nhà văn Phan Thị Vàng Anh ngày nào, nhưng đã được bỏ đi cái đỏng đảnh của một cô gái mới lớn, buồn phiền ngó xuống đời sống, hăm he... nổi loạn, và chính vì thế, HPA đã có lần so sánh với Sagan của Buồn ơi Chào Mi.

Một trùng hợp khá thú vị: Đọc Vàng Anh, tôi cũng liên tưởng tới Francoise Sagan, nhưng không hẳn như Huỳnh Phan Anh nhận xét: "Họ (những nhân vật trẻ tuổi của Phan thị Vàng Anh) đáng yêu hơn những nhân vật của Sagan mà người đọc có thể liên tưởng tới khi đọc Vàng Anh bởi sự buồn nản; sự nổi loạn không đẩy họ tới những buông thả, phá phách, suồng sã, mù quáng một cách vô duyên cớ, đặc trưng của một tuổi trẻ nào khác, ở một nơi nào khác."

Cái vụ việc 'biên tập' và cho xuất bản nhật ký Trâm Thạc của đàn em Việt Nam, đàn anh Liên Xô cũng có làm, nhưng ở một tầm mức cao hơn nhiều. Anne Applebaum [thuộc ban chủ biên của tờ Washington Post, tác phẩm của bà, Gulag: Một lịch sử, đã đoạt giải 2004 Pulitzer, non-fiction], khi điểm cuốn Hồ sơ KGB của Andrei Sharakov, [nhà xb Yale University Press] trên tờ Điểm Sách Nữu Ước số đề ngày 20 Tháng Mười, 2005, cho rằng, kể từ khi trở thành tổng thống, Putin đã cố gắng 'biên tập' hồi ức của nhân dân Nga, về thời kỳ Xô Viết, làm sao cho hướng thượng [positive], hoài nhớ [nostalgic], hơn, so với người trước ông. Mục đích của ông, theo Applebaum, là làm sao cho những người Nga lại hãnh diện về họ, lại tìm ra những vị anh hùng của họ, để mà thờ phuợng, để mà 'vơ vào' [chữ của Vương viên ngoại].
Tuy nhiên, một việc làm như thế, tỏ ra rất là nguy hiểm....