---

Chuyện Tử Tế
1 2 3 4 5 6

                                                     

Hai Lúa tới Bangkok lần đầu, đúng ngày sinh của ông Hồ, 19 Tháng Năm, năm 1990.
Ba tháng sau, vợ chồng Hai Lúa cùng một số người cùng số phận được xe Cao Uỷ Tị Nạn đón ở ngay cửa nhà tù Bangkok [do cái tội xâm nhập lãnh thổ bất hợp pháp], đưa vô trại Panat Nikhom.
Khi điền đơn nhập trại, bây giờ nhớ lại, Hai Lúa như vẫn còn nhớ cảm giác, vào đúng lúc đó, cánh tay trái của Hai Lúa bỗng nhói một cú đau điếng!
Thế là Hai Lúa nhớ ra cái lần ăn mìn VC tại nhà hàng nổi Mỹ Cảnh.
Nhớ ra những lần run rẩy cùng cả thành phố Sài Gòn, dưới cơn mưa pháo kích của VC, vào những dịp lễ lạc, thí dụ như sinh nhật ông Hồ.
Nghĩ đến những thường dân thiệt mạng, khi VC biến đau thương thành hành động, lập thật nhiều thành tích làm quà tặng dâng lên Bác, lên Đảng.
Không chỉ sợ xui xẻo, Hai Lúa còn sợ, làm người chết tức giận, đến không thể yên nghỉ, vì một hành động ngu xuẩn của mình.
Thế là bèn sửa lại, thay vì 19, thì là 20 tháng Năm, năm 2005.
Tức là trừ đi thời gian được Cha Brisson, giấu giếm tầm luộc [cảnh sát] Thái, cho trú ngụ dưới mái nhà của Chúa.

"Được đấy, con ạ", cha nói, về cái vụ HL, thằng con trai, và ông bạn Hai Lúa tới gặp cha lần này.

Có thể, do nhìn thấy thằng con trai lớn của Hai Lúa, Cha mới nhớ ra, và làm Hai Lúa cũng nhớ ra.

Cha nói: Lần đó, có một điều con nhờ Cha làm mà Cha đã không làm được. Nhưng nhờ Chúa, mọi chuyện đều như ý muốn, phải không?
Cha nhắc lại, trong những ngày nằm nhà tù Bangkok, Hai Luá có viết thư, nhờ Cha cố hỏi thăm tin tức, và nếu có thể, giúp đỡ mấy đứa nhỏ, ở Lào.

Căn phòng là nơi dành cho những học sinh nằm nghỉ đỡ, khi đang học lỡ bị đau. Bao nhiêu năm trời, nó vẫn như thế.
Phòng kế bên là phòng y dược. Vợ chồng Hai Lúa ngủ hai đêm thứ bẩy và chủ nhật ở đây, ban ngày ở trong bếp nhà trường, giữa những cô gái Thái phục vụ học sinh, những bà làm bếp.

 Sáng thứ hai, Cha Brisson lấy xe hơi chở tới văn phòng ODP, nằm trong tòa nhà lớn của City Bank.
"Để ta đưa các con trở về mái nhà xưa. Ta cũng cần phải vận động."
Tới lúc đó, Hai Lúa nhìn thấy cây gậy. Và điếu xì gà. Thay vì điếu thuốc lá. Cha mỉm cười.

*

Đổi cả quê hương lấy một cái bị?
Cuộc đời của tôi [Milosz] có lẽ là một trong những cuộc đời quái dị nhất. Đúng như thế. Nó thiếu cái sự trong sáng của một câu chuyện mang tính đạo đức, như chuyện đời của Joseph Brodsky. Đang đầm mình trong "con kinh ta đào chưa có nước chảy qua", tại một nông trường tập thể ở gần Arkhangelsk, chỉ vài năm sau, ông lượm được đủ thứ vinh quang, kể cả giải thưởng Nobel văn chương. Thật chẳng khác chuyện thằng khờ được vợ đẹp trong dân gian. Tuy nhiên, phải thậm ngu, chí ngu, mới làm việc này, ấy là với trường hợp của tôi: Hành động khác hẳn đám đồng nghiệp, những bạn văn trong Hội Nhà Văn, và bỏ chạy qua Tây Phương. Chỉ nội chuyện này không thôi, là đã quá khốn nạn rồi, dưới con mắt của họ.
Bị coi như là một con chó ghẻ, chạy trốn quê hương, bạn bè, kiếm miếng bơ thừa canh cặn của đế quốc, rồi sau đó, vinh quang, thành đạt, tất cả những chuyện đó xẩy ra trong giản dị chỉ một cuộc đời. Nhìn đám bạn cũ từng tỏ ra ghê tởm về mình, phát điên lên, và làm chuyện ngu xuẩn cho chính chúng... Thú vị nhất, trong tất cả, là sự khác biệt hình ảnh của chính mình, về mình, và cũng hình ảnh đó, ở trong mắt những kẻ khác.
Một thằng gặp may. Một thằng chỉ mê tiền. Một thằng dửng dưng với quê cha đất tổ. Một thằng đổi cả quê hương lấy cái bị. Một thằng mê văn không mê người....
Milosz
*

Milosz viết, đánh đổi quê hương lấy cái bị...
Ông có quyền viết như thế, là vì ông quyết định chuyến đi của ông, khi nói không với chế độ, và bỏ đi.
Hai Lúa không được may mắn như ông, cho dù khi bỏ đi, cũng chỉ mang theo được, một cái bị.
Không phải để lên máy bay, mà là để lang thang suốt một ngày trời tại thành phố Bangkok, vào đúng vào ngày sinh phịa của ông Hồ.
Tục truyền, đó là ngày VC phải đón tiếp một phái đoàn Tây, tại Hà Nội.
Nhưng biết đâu đấy, tất cả cái hên xui may rủi của Hai Luá là nằm trong cái ngày sinh phịa đó?

Cha Brisson sau đó, kể lại, thường là Cha rời văn phòng, qua phòng riêng, nghỉ một chút. Bữa đó, cứ  nấn ná, loay hoay, chần chờ, cho tới khi nghe tiếng lao xao ở bên ngoài cửa.
Cha đích thân ra mở cửa, y hệt như sáng 17 Tháng Tám 2005.
Lần trước là hai vợ chồng Hai Luá, nhếch nhác với cái bị.
Lần này, là cùng với thằng con trai lớn, và ông bạn người Việt, nhưng sinh trưởng ở Lào.
Cha sắp sửa có một cuộc gặp gỡ với ai đó. Như ông bạn sau này cho biết, khi, trong lúc đang trò chuyện, Cha đi gọi điện thoại, thứ điện thoại mắc ở trên tường, và nói, sẽ tới trễ một chút, vì có mấy người quen từ 15 năm trước nay mới gặp lại. Cha nói bằng tiếng Thái, và phần lớn những người ở Lào đều biết, kể cả mấy đứa con Hai Lúa.

Bạn nhìn hình Cha, và tưởng tượng cảnh Cha tới tận nhà tù quốc tế Bangkok, mấy ngày sau khi Cha đưa Hai Lúa và vợ tới đồn cảnh sát, để trả lời cái vụ xâm nhập vuơng quốc Thái bất hợp pháp. Để coi cái nhà tù nó ra làm sao, và để cho tí tiền, và để trả lại, mấy trang bản thảo, bức hình hỏa thiêu hoà thượng Thích Quảng Đức.
Mấy trang bản thảo, bức hình theo Hai Lúa tới đệ tam quốc gia. Và bây giờ lên thế giới ảo.