Sự thành công của nhà văn nữ Trung hoa Yiyun Li ở Mỹ với tập truyện ngắn A Thousand Years of Good Prayers/Ngàn Năm Khẩn Nguyện được ngưỡng mộ vì mấy điểm đặc biệt:
Nguồn
Phân tích cho thấy, cụm từ sự thành công là chủ từ của động từ được ngưỡng mộ.
Đây là do người viết không rành cú pháp tiếng Việt, khác tiếng Anh. Trong tiếng Anh, "được ngưỡng mộ" sẽ ở dạng tĩnh động từ, thí dụ, "The success of the respected work 'A Thousand...', by Yiyun Li, is:"
Câu tiếng Việt, thì lại không được!
Gấu đã nói rồi, ông này không rành tiếng Việt.
Đúng ra, viết, đại khái, "Cuốn 'A Thousand Years...' đã đem sự ngưỡng một đến cho nhà văn gốc Trung Quốc, Yiyun Li; thành công của cuốn sách là do một số điểm..."
Gấu đoán mò, câu trên, được dịch từ một câu tiếng Anh?
*
(1) Động từ, tiếng ‘hébreu’ ở đây, có nghĩa run rẩy, trembler, nhưng còn có nghĩa thông thường, là ‘đánh địt'. Động từ ‘địt' này, ngoài Bắc có một nghĩa khác hẳn trong Nam. Người Nam nói ‘đánh địt', nghĩa là ‘đánh rắm’.
Gấu nhớ, hồi còn là học sinh trung học ở Hà Nội, tiệm sách chuyên bầy bán từ điển do Sài Gòn xuất bản. Tậu được một cuốn bỏ túi, thằng cu Gấu bèn hăm hở tra, toàn những chữ cần tra.
Thế là cứ yên trí péter có nghĩa là… ‘péter’.
Phải đến khi vô Nam, mới hiểu, 'run rẩy' nghĩa là gì, và được 'run rẩy'.
NHT.
Những lời tuyên bố ỏm tỏi, những cuốn tiểu thuyết ba xu [chữ của ông] của ông làm Gấu nhớ đến một câu châm ngôn, hình như đọc qua Oates, hoặc Sontag:
Thượng Đế, khi muốn làm thịt người nào, bèn cho người đó nổi tiếng!
*
Nhắc đến Sontag, lại nhớ đến một câu của bà, được trích dẫn trong bài điểm, hai cuốn sách của bà, được xb sau khi bà chết vì bịnh ung thư, trên một số gần đây của tờ Điểm Sách London.
Tôi thường tự hỏi, liệu có điều gì nhà văn nên  làm, và mới đây thôi, trong một cuộc phỏng vấn, tôi nghe chính mình trả lời:
Có vài điều. Yêu chữ, nhức nhối với những câu văn. Và ngó chừng thế giới!
["Several things. Love words, agonise over sentences. And pay attention to the world".]
Nhức nhối với những câu văn!
Chưa ghê bằng ông Cioran: Mơ tưởng một thế giới, mà ở đó, người ta có thể chết, chỉ vì một cái dấu phẩy!
Gấu chép, tặng ông không rành tiếng Việt, và tặng NHT, một ông tướng [không] về hưu.
*
NHT chỉ mới đi tới sông thôi, chưa ra tới biển. Gấu đã từng nhận xét, khi giới thiệu TTH trên Tin Văn, và một bà trề cái môi, người lính ở đảo ấy à, văn thì sượng mà còn bắt chước NHT thấy rõ, còn một bà khác, thực sự ngạc nhiên, và có thể còn bực mình, khi Gấu ‘mail’ tới, đề nghị đọc thử, tôi có thói quen, chỉ đọc vài dòng đầu một tác giả lạ, không ngửi được, là vứt sọt rác.
Nhưng hình ảnh một NHT, chỉ đi đến sông, và lạ lùng sao, hân hạnh làm sao, gặp được thuỷ thần, đã ở mãi với Gấu, cho đến khi đọc ông tâm sự, đã có lần tính vượt biên nhưng đi nửa đường, nghĩ đến mẹ, quay lại, và Gấu hiểu ra, NHT không thể rời bỏ xứ Bắc Kỳ. Bà mẹ của ông là bà mẹ Bắc Kỳ, cái ác ông miêu tả, là cái ác Bắc Kỳ, ở trong xứ Bắc Kỳ. Bởi thế, những chuyện như gạ tình lấy điểm khiến ông quan tâm, và kể ra.
Walter Benjamin đã từng rất tâm đắc, về những nhà kể chuyện kiểu như NHT, ngồi ở xó bếp, nói vanh vách về xứ sở mà ông thật rành rẽ. Borges cũng đã từng nhắc tới, những kẻ sở hữu đủ các thứ bản đồ thế giới, đủ thứ con đường, từ tơ lụa cho tới hồ tiêu, cho tới tầu thuỷ, hỏa xa, máy bay... nhưng cả đời chẳng ra khỏi luỹ tre làng.
Ngay cả ông tướng về hưu, NHT cũng chỉ mơ tưởng thôi, chứ không thực sự ‘là’.
*
Cổ lai chinh chiến kỷ nhân hồi.
Từ ngàn xưa, là vậy. Nhưng từ ngàn nay, khủng khiếp hơn nhiều.
“Chẳng có ai về từ chiến tranh. Chẳng hề có. Chỉ những đứa có vẻ như là những đấng con trai, đáng thương, trở về với những bà mẹ của chúng - những con vật [con bọ?], ma mãnh, hung hãn, gầm gừ với trọn cả thế giới, không còn tin bất cứ điều gì, trừ cái chết. Những người lính của ngày hôm qua không còn thuộc về bố mẹ chúng. Chúng thuộc về chiến tranh. Thân thể rách nát, què cụt trở về, nhưng linh hồn của chúng thì ở lại đó.”
Trên đây là những dòng nhật ký của một nhà văn, ký giả, viết về cuộc chiến Chechnya. Arkadii Babchenko, tham dự cả hai cuộc chiến, tường thuật cuộc chiến thứ nhì, trên tờ Novaya gazeta. (1)
Cùng với thời đại net, cái ao làng Bắc Kỳ đã long mặt váng hàng ngàn năm lưu cữu của nó. Nhưng mặt váng, trên mặt cái ao lương tâm, của những nhà văn, ngay cả NHT, vẫn vũ như cẩn.
(1) Nguồn. Tony Wood: Diary. Điểm Sách London, 22 Tháng Ba, 2007.
*
Tony Wood tác giả đoạn nhật ký Diary, thuật chuyến đi của ông tới Grozny, là phụ tá chủ bút của New Left Review, báo định kỳ của Anh, tác  giả cuốn Chechnya: The Case for Independence, [Một trường hợp đòi độc lập] [Verso 199 trang, 22.95 Anh Kim, tờ  Người Kinh Tế điểm trên số báo 24 Tháng Ba, 2007.]
Ông viết về Ramzan Kadyrov, tổng thống thân Nga của Chechnya, một thế lực thực của xứ sở này. Dưới tay ông ta, là một đạo quân tư, private army, [tổng thống mà có đạo quân riêng, thế mới kỳ], chừng tám ngàn người, chịu trách nhiệm về những vụ bắt cóc không ngừng, hầu như xẩy ra hàng bữa; theo tổ chức nhân quyền Memorial, chỉ có thể ‘phủ sóng’ [cover] 1/3 nhà nước cộng hoà Chechnya, tổng số 1948 người đã bị bắt cóc kể từ 2002, trong số đó,189 bị giết, chừng 1940 giản dị 'biến mất'. Ông già của ông trùm, thân Nga, bị ám sát năm 2002, ông thay thế. Hình ông bố treo nhan nhản, với hàng chữ: “Chúng con tưởng nhớ Bố và thương Bố lắm.” [We remember you and love you].
Tác giả đọc, [cho chúng ta, dè chừng, nếu có ghé Chechnya], một chỉ dẫn du khách, trên tường hành lang khách sạn Assa tại Nazran.
Khi lỡ bị bắt cóc:
Đừng lên giọng. [Don’t raise your voice].
Cố hoạt động, cả về cơ thể, lẫn tinh thần.
Cố nhớ tất cả những gì có thể nhớ về băng cướp [bao nhiêu đứa, hình dạng ra sao, theo đạo nào, hay nói chuyện về những đề tài gì.]
Tránh xa cửa sổ, và nếu có thể, đừng đứng gần những tên cướp.
Khi diễn biến xẩy ra, nằm xuống sàn nhà, tay sau đầu.
Luôn luôn nhớ, nhà chức trách làm tất cả mọi điều cần làm, để giải thoát bạn.
Sau khi được giải phóng, after your liberation, đừng vội vã huyên thuyên với báo chí.
*

Trong một bài diễn văn đọc năm 1975, Nadine Gordimer, Nobel văn chương, nói về sức ép và đòi hỏi đè nặng lên nhà văn da đen Phi Châu, và bà yêu cầu, anh ta [chữ của bà], phải giữ cho được tự do của mình, chỉ trong vị trí đó, anh ta mới dâng hiến tài năng của mình cho cuộc đấu tranh giải phóng. Và bà dẫn lời Jean-Paul Sartre: “Nhà văn một kẻ trung thành với cái bộ khung chính trị xã hội [faithful to the political and social body] nhưng không bao giờ ngưng chiến đấu với nó”.
Và bà chỉ ra, người, suốt đời trung thành với ý tưởng cải tạo xã hội, tuy nhiên không ngưng chỉ trích, và chiến đấu, chống lại những đường hướng, chiến thuật, của những bạn bè chủ trương tiến bộ, đó là nhà văn Nga, Ivan Turgenev, và cuốn Cha và Con, Fathers and Sons [1862]. Khi phải trình ra một mẫu mã nhân vật, như Bazarov, một con người trong cái đa dạng, hết sức người của anh ta, in his full, all too-human complexity, Turgenev phải đối mặt với sự giận dữ của đám trẻ tiến bộ Nga, cho tới lúc đó, vẫn coi ông như là nhà vô địch của họ, nhưng bây giờ cảm thấy, bị chính ông đâm sau lưng.
*
Đó là dịp sau chót, 1975, Gordimer dẫn ra một nhà văn Âu Châu, [da trắng], như một mẫu mã cho những nhà văn da đen. Bốn năm sau, bà muốn nhìn lại hoàn toàn vị trí của mình, entirely revise her position. Bà nói, ở Nam Phi, có hai văn hoá, một trắng, một đen. Đã qua cái thời văn hóa trắng áp đặt lên văn hóa đen. “Nghệ sĩ da đen trên sàn diễn như thế đó, là một khuôn mẫu tối cao. Chỉ như thế đó, mà tác phẩm của anh mới được đáng giá bởi chính dân tộc của anh, và họ, là một uy quyền tối cao, the supreme authority. Cho dù thiện ý của một nhà văn da trắng tới mức nào, “điều đưa ra, từ kinh nghiệm của anh ta, the order of experience, như là một nhà văn da trắng, khác biệt hoàn toàn với điều đưa ra từ kinh nghiệm da đen”. Và như thế, anh ta chẳng thể nào ở trong vị thế đưa ra sự cố vấn, hay đề  nghị những khuôn mẫu.
*
NHT: Tướng không chịu về hưu.
*
HNH, như hình dung ra được, một NHT bây giờ, ngay từ lúc "không giờ", và cảnh cáo:
Anh chúc 'chú' Thiệp, không hơi bị được thuận buồm xuôi gió!
*
Play attention to the world!
Hãy coi chừng thế giới!
Susan Sontag
*
Sin begins the moment you leave  the circus and watch from outside.
[Tội lỗi bắt đầu đúng lúc bạn rời gánh xiệc và theo dõi, từ phía bên ngoài].
Sándor Márai

NHT đã hai lần rời gánh xiệc những sĩ phu Bắc Hà. Một lần, để đóng vai NH ra Bắc, và hét lớn, hãy nhét kít dzô miệng tụi nó.
Lần này, liệu chăng, chỉ để coi chừng cái túi tiền của ông?
Ông cũng đang chơi, những trò chơi nguy hiểm? Vào lúc về già, khi mơ tưởng về một cuộc chiến mà ông chưa từng tham dự?

- Tại sao những đề tài nóng trong xã hội lại trở thành mối quan tâm trong lối viết hiện nay của ông?
- Như thế là tôi cũng đang… hư hoại rồi, đang già rồi “lòng như sắt cứng cũng mềm dần” .
Quan tâm đến đề tài xã hội nóng bỏng, thì, làm sao lại hư hoại, già,‘lòng như sắt cứng cũng mềm dần’?
-'Tôi đã từng thấy những cuốn sách nhảm nhí được người ta đánh giá cao’.
Gấu sợ rằng, NHT đang lâm vào tình trạng này, viết sách nhảm nhí, và hi vọng đánh lừa người đọc!
*
NHT đã từng được coi là "lương tâm của một miền đất". Gánh nặng đó, ông không chịu nổi. Quá sức của ông.
Cỡ Salman Rushdie, thí dụ, cũng còn không chịu nổi, nói chi NHT.
Hơn thế nữa, chẳng còn ai muốn là lương tâm của một miền đất.
Mà, liệu nó có không?
*
Ý niệm căn cước cá nhân ngày càng thu hẹp một cách thê thảm, trong thời của chúng ta. Coetzee viết.
Căn cước cá nhân, theo nghĩa này, đã hành hạ Salman Rushdie gần như suốt đời. Ấn Độ là nơi trí tưởng tượng của ông sống. [Quê hương tưởng tượng mà!]. Tuy nhiên, là một công dân Anh, dòng dõi Muslim, kể từ khi có lệnh hành quyết của giáo chủ Khomeini, sống trôi nổi, và, như thế, sự thể càng dễ dàng cho ông, khi khẳng định, tôi viết về Ấn Độ, là viết về xứ sở mà tôi ra đời, và như một người ở bên trong, an insider.
Thành thử, chẳng có gì là ngạc nhiên, khi nhân vật chính trong Những đứa con giờ Tí của ông đau khổ la lên, tại làm sao trong số hơn năm trăm triệu người, khốn khổ khốn nạn, chỉ có một mình tôi, là phải còng lưng vác gánh nặng của lịch sử?
*
Căn cước của riêng cá nhân NHT bị, hay được, coi là căn cước của nhóm, những sĩ phu Bắc Hà!
Liệu, NHT thay vì, la lên như nhân vật của Rushdie, [và càng muốn, hất bỏ 'gánh nặng lương tâm', 'gánh nặng lịch sử'], đã hành sử một cách... giả ngộ, như hiện nay?
Liệu, với NHT, sự tình thê thảm hơn nhiều: Ông còn muốn, hất bỏ gánh nặng, về một thứ tội: tội tổ tông?
*
Belinsky là nhà phê bình, nhà biên tập, bằng thông minh sáng suốt, bằng tính nguyên vẹn, toàn thể, về mục tiêu mình đề ra cho mình, bằng cái sự đếch sợ thằng chó nào, khi dám nói ra, đã để lại ‘dấu ấn’ trên hai thế hệ nhà văn Nga, thế hệ của Herzen [sinh 1812], và Turgenev [sinh 1828], và thế hệ của Chernyshevsky [sinh 1828] và Dobrolyubov [sinh 1836].
Ảnh hưởng của Belinsky ở nơi Turgenev, đặc biệt sâu đậm. Turgenev gặp Belinsky năm 1843, khi ông 25 tuổi, còn Belinsky, 32. Belinsky trở thành người bạn đáng kính, có người sẽ nói, một ông bố, a father figure. Từ “mentor” Gordimer dùng, quá đúng, chẳng có tí nào sai. Dưới ảnh hưởng của Belinsky, trong những tác phẩm đầu tay, thí dụ Người Chủ Đất, hay Nhật Ký Của Người Đi Săn, Turgenev tung ra những đòn sấm sét giáng xuống giai cấp địa chủ, và, để cân bằng nỗi đau, cơn giận của ông, là một tấm lòng ưu ái, rất ư là tình cảm, mà ông dành cho nông dân, khi miêu tả cuộc sống của họ. Cha và Con được đề tặng Belinsky, để tưởng nhớ về người thầy.

Mặc dù Gordimer không khư khư ôm mãi lấy cái thú ‘ta về ta tắm ao ta’, [… did not persist for long in this mode of radical cultural hermeticism], nhưng cái thú dành cho mình cái quyền đưa ra và đặt để một hay vài khuôn mẫu Âu Châu, mũi lõ, da trắng, vẫn còn nguyên.
“Trắng phải học nghe”, bà viết, năm 1982, dẫn lời nhà thơ Mongane Serote. Có rất nhiều ý nghĩa, qua đó, Gordimer, từ 1976, “ra đường học cả một sàng khôn”, khi bà sử dụng “quỹ thời gian” của mình, để nghe ngóng [listening or listening to]. Một trong những ý nghĩa đó, là, bà không còn khuyên những nhà văn da đen nên đọc và bắt chước ai nữa.
Tuy nhiên, trong tiểu luận viết năm 1984, "Cử chỉ quan yếu", “The Essential Gesture”, Gordimer trở lại với nước Nga thế kỷ 19.
Liệu có một cách nào đó, bà hỏi, qua đó, nhà văn da đen Nam Phi có thể hòa giải những yêu cầu của cộng đồng của mình với những đòi hỏi về chân lý nghệ thuật?
Để trả lời, bà viện dẫn Vissarion Belinsky: “Đừng lo lắng về sự du nhập, incarnation, ý tưởng. Nếu anh là nhà thơ, tác phẩm của anh… sẽ vừa mang tính đạo đức, vừa mang tính quốc gia, chừng nào anh tuân theo sự hứng khởi của anh một cách hoàn toàn tự do, cởi mở”.
Câu nói cũng “thường” thôi, như Gordimer hẳn cũng nhận ra. Nhưng, như thế, tại sao trích dẫn? Coetzee hỏi.
Mấu chốt của vấn đề, theo tôi [Coetzee] nằm trong điều mà Gordimer gửi gấm:Tác giả của câu nói trên, Belinsky, là “sự phụ, vị thầy lớn lao, của những nhà văn cách mạng Nga, của thế kỷ 19”. [the great mentor of Russian revolutionary writers of 19^th century].
Bà đúng, thật đúng.
Belinsky là nhà phê bình, nhà biên tập, bằng thông minh sáng suốt, bằng tính nguyên vẹn, toàn thể, về mục tiêu mình đề ra cho mình, integrity of purpose, bằng cái sự đếch sợ thằng chó nào, khi dám nói ra, a certain fearlessness of utterance, đã để lại ‘dấu ấn’ trên hai thế hệ nhà văn Nga, thế hệ của Herzen [sinh 1812], và Turgenev [sinh 1828], và thế hệ của Chernyshevsky [sinh 1828] và Dobrolyubov [sinh 1836].
Ảnh hưởng của Belinsky ở nơi Turgenev, đặc biệt sâu đậm. Turgenev gặp Belinsky năm 1843, khi ông 25 tuổi, còn Belinsky, 32. Belinsky trở thành người bạn đáng kính, có người sẽ nói, một ông bố, a father figure. Từ “mentor” Gordimer dùng, quá đúng, chẳng có tí nào sai. Dưới ảnh hưởng của Belinsky, trong những tác phẩm đầu tay, thí dụ như Người Chủ Đất, hay Nhật Ký Của Người Đi Săn, Turgenev tung ra những đòn sấm sét giáng xuống giai cấp địa chủ, và, để cân bằng nỗi đau, cơn giận của ông, là một tấm lòng ưu ái, rất ư là tình cảm, mà ông dành cho nông dân, khi miêu tả cuộc sống của họ. Cha và Con được đề tặng Belinsky, để tưởng nhớ về người thầy, dedicated to Belinsky’s memory. 
*
Lê Thị Huệ: Nhà văn Văn Quang, Giám đốc đài phát thanh Quân Đội, viết tiểu thuyết Chân Trời Tím, đi cải tạo mút mùa lệ thủy, không đi Mỹ theo diện HO  (mà những người như Thanh Tâm Tuyền, Tô Thùy Yên còn không cưỡng lại sự tự do ở chân trời kia), còn Văn Quang không đi. Ở lại Việt Nam. Văn Quang là ai thế?
Nguồn: Gió-O

VQ theo tôi biết, con cái đều đã lớn, và đều ở Mỹ. Ông không đi Mỹ, một phần là không phải lo cho con cái nữa, chắc hẳn.
Những người đi HO, nửa đời dành cho cuộc chiến, nửa đời tù, còn tí tưổi già, dành cho con cái. HO là cơ may cho con cái của họ. Họ không cưỡng lại được sự sự do ở chân trời kia, nhưng đây là sự tự do của con cái họ, chắc hẳn.
Viết, và hỏi kiểu như trên, làm mất lòng nhau quá, và còn làm chính ông VQ khó ăn khó nói, với bạn bè của ông, được nhắc tới trong bài phỏng vấn. NQT
*
Nhớ, hồi còn bà chủ tiệm PCL, "cường tướng không có nhuợc binh", nào TTCĐ, nào PNH...
Gấu này, có chút danh gì với cõi net, là cũng nhờ lò VHNT.
*
Đọc thư bà chủ bút, "Một tài năng hội hoạ bậc thầy ở hải ngoại, qua lĩnh vực văn chương, họa sĩ nhà văn Võ Đình là tác giả có kỹ thuật viết truyện ngắn cứng vững hạng đầu đàn. Ông tự phát triển một nghệ thuật viết truyện, vừa và đủ, sáng chói, nhà văn Việt Nam, viết truyện ngắn không thua gì Hemingway, Gabriel García Márquez ... hay bất cứ nhà văn chuyên trị truyện ngắn quốc tế nào khác.
Ngoài nhà văn Võ Đình, Gió O chỉ mời hai tác giả trẻ Hoàng Long và Tưởng Bình Minh đóng góp sáng tác cho số đặc biệt truyện cực ngắn này..."
Một gà già, hai gà nhà, thêm cái giọng "chỉ mời", đúng là thứ "bad style" mà Brodsky ghét cay ghét đắng!
Bà chủ tiệm văn Bắc, cũng đâu có chịu thua, tuy nhiên, một bên, hào phóng quá, một bên thì lại keo kiệt quá!
Ở Phan Thị Vàng Anh, có lẽ người ta không còn thật sự chờ đợi tác phẩm nữa. Mà sự chờ đợi hướng đến những dấu ấn. [talawas]
Phán như thế, thì có khác gì một hồi chuông báo tử cho nhà văn, nhà thơ, một cú rung chuông tận thế, cho dòng văn chương "ở trong nước"?
*
-'Tôi đã từng thấy những cuốn sách nhảm nhí được người ta đánh giá cao’.
Gấu sợ rằng, NHT đang lâm vào tình trạng này, viết sách nhảm nhí, và hi vọng đánh lừa người đọc!
Đây cũng là một kiểu ăn mày, ăn xin quá khứ.
Của một ông tướng về hưu.
*
Communism calls to the nobler impulses of the human heart, yet in its nature there is something that "breeds lies, makes people lie, and twist facts, imposes deception." "These are deeper waters than I know how plumb" .
[Chủ nghĩa CS réo gọi những xung động phong nhã hơn, của trái tim con người, tuy nhiên, trong bản chất của nó, có một điều gì, nó "bơm mớm dối trá, làm con người dối trá, bóp méo sự kiện, đặt để sự chán chường." "Có những tầng nước ngầm, sâu hơn, tôi không làm sao bơm lên được."]
Doris Lessing, Coetzee trích dẫn, khi đọcTự Thuật  của bà, trong Những bến bờ xa lạ hơn, Stranger Shores, tập tiểu luận.
*
Đọc NHT, hồi đầu, Những ngọn gió Hua Tát, Tướng Về Hưu, độc giả mường tượng ra được, nguồn văn của ông, và hơn thế nữa, bằng cách nào ông thoát ra được chủ nghĩa CS và cơn điên cuồng đốt sạch Trường Sơn sau đó.
Chuyện, ông cạn vốn, Gấu đã từng giải thích, qua sự kiện, chính ông khui ra, ông có lần tính đào tẩu cái lũy tre, cái giếng làng, cái lò gạch, nhưng, khi đi đến Truông Nhà Hồ, đến Phá Tam Giang, ông nhớ, và sợ mất mẹ quá, hoặc, mẹ mất không có ông ở bên, bèn quay trở lại.
Tuy nhiên, nguồn cơn sự sa đọa [la chute, chữ của Camus] của ông, viết những cuốn sách nhảm nhí, hy vọng được người đời đánh giá cao, thú thực, Gấu ngu này chưa luận ra.
*
PCL trong hơn 5 năm trông coi tờ VHNT, như Gấu biết, chưa từng phán về bất cứ một tác giả, tác phẩm nào.
Bà LTH này, khác hẳn, khen chê loạn cả lên, cứ như là một thiên tài phê bình, đã đưa ra ánh sáng, nào NTHL, nào TBM, nào, nào… nhiều lắm.
Thiên tài phê bình thì thấy quá nổi cộm, quá om xòm, trong khi bản thân bà, viết truyện ngắn, truyện dài, biên khảo..  cũng thật là thường thôi.
Một điểm rất dễ nhận ra, là, viết bất cứ cái thứ gì, bà này đều lên giọng. Khen một nhà văn, một họa sĩ xuất hiện trước bà quá xa, phải là những lời khiêm tốn, lịch sự, đâu có phải những đao to búa lớn như vậy?
"Cứng vững hạng đầu đàn"
Đàn nào? Những nhà văn nào ở trong cái đàn có ông này đầu đàn?
"Ông tự phát triển một nghệ thuật"
Cái nghệ thuật do ông tự phát triển, nó ra làm sao?
Vừa và đủ.
Biết thế nào là vừa là đủ?
Sáng chói?
Chuyên trị?
Phán bất cứ cái chi cũng được, nhưng phải có dẫn chứng. Cứ phán tưới như thế, sợ người được khen cảm thấy nhột, và có khi còn gây ‘phản cảm’, không chỉ ông ta, mà luôn cả độc giả, tự hỏi, không hiểu bà này có thực sự khen, hay, tệ hơn, đã từng đọc, nhà văn cứng vững đầu đàn?
*
Khen một anh già, tha hồ, theo Gấu, vì người đó không cần khen chê, nếu thực sự có tài.
Nhưng khen một nhà văn trẻ, coi chừng làm hư hỏng một tài năng.
Kundera đã từng cảnh cáo phê bình gia: Những lời phán đầu tiên bám chặt lấy tác phẩm, không có cách chi gỡ cho ra. Những lời phán của Max Brod về tác phẩm của Kafka, mở ra cả một trường phái Kafkalogy, chỉ để nhốt chặt, vĩnh viễn, nhà văn này, như một thứ xác ướp! Hậu thế, bất cứ ai, muốn tìm hiểu Kafka, là phải thụ giáo một khóa Kafkalogy!
Ở Việt Nam, có trường hợp VP khen nhà văn mới ra lò TTNgh: Ngổ ngáo! Cách yêu thật quái dị!
Thế là bà này, sau này, hễ cứ viết văn là phải ngổ ngáo, yêu là phải quái dị. Muốn viết bình dị, sợ đi ra ngoài trường phái TTNgh!
Gấu có lần đưa ra đề nghị, hãy viết lệch đi, ra khỏi cái bản lề quái dị, ngổ ngáo, bà ta lại nghĩ Gấu chê bà viết dở!
*
(mà những người như Thanh Tâm Tuyền, Tô Thùy Yên còn không cưỡng lại sự tự do ở chân trời kia).
LTH
Cái sự không viết nữa của TTT, có thể liên can tới 'sự tự do ở chân kia'. Nhờ đọc mấy dòng trên mà Gấu ngộ ra được.
Và cũng nhân cám cảnh thân phận Gấu, ngày nào bồi Mẽo, bị Mẽo đá đít, giả như có được chủ cũ ngó lại, thì cũng đành câm miệng, không dám Mẽo này, Mẽo nọ, chửi xỏ, mày mũi lõ hay mũi tẹt?
*