NTERVIEWER [The
Paris Review Winter, 2009]
Are you more
influenced by American poetry than Chinese poetry?
[HA] JIN
British
poets have had the greatest influence on me. Some American poets too. I
love
Frost. His action, his sense of his surroundings, the dark parts of
them on the
surface. His poetry is pastoral, but there is always a dark serenity in
his
poems. But because I worked on British poetry for my graduate work, I
was
influenced by poets like George Herbert and Thomas Hardy.
For my
doctorate, I worked on Yeats and Auden and Pound and Eliot but
basically I
focused on the Chinese materials they use in their poetry. I thought it
would
be more valuable when I returned to China. Pound borrowed so much from
Confucianism, and I do feel there might be a connection between his
fascism and
Confucianism. He talks so much about the ratification of words-to keep
names,
words right. Words must name things. There should be as few abstract
words as
possible in the language. But I don't think he was aware of the dark
history of
that in Chinese politics.
Ông chịu ảnh
hưởng thơ Mẽo nhiều hơn, so với thơ Tầu?
Thi sĩ Hồng
Mao mới gây ảnh hưởng lớn lao, vĩ đại nhất ở tôi. Vài ông thi sĩ Mẽo
nữa. Tôi mê thơ Frost. Hành
động của ông, cảm quan của ông về những
gì vây quanh ông, cái phần u tối của họ, ở bề mặt. Thơ của ông là thơ
đồng quê,
nhưng luôn có vẻ thanh thản u tối ở trong đó. Nhưng do tôi làm việc về
thơ Anh, để lấy cái bằng, tôi bị ảnh hưởng bởi những thi sĩ như George
Herbert và
Thomas Hardy.
Ðể lấy cái bằng
doctorate, tiến sĩ, tôi làm việc trên những ông Yeats, Auden, và Pound,
và Eliot,
nhưng cơ bản tôi xoáy vào những chất liệu Tầu mà họ sử dụng trong thơ
của họ. Tôi
nghĩ như vậy thì mới có giá, so với chuyện, nếu tôi trở về TQ. Pound
chôm rất
nhiều từ Khổng học, và tôi tin rằng có 1 mối nối giữa tính phát xít của
ông ta
và Khổng học. Ông ta lèm bèm rất nhiều về “chính danh”, làm sao cho
những từ trở nên
đúng tên, đúng nghĩa. Từ phải dùng để gọi tên sự vật. Thành thử càng ít
từ trừu
tượng càng tốt, trong ngôn ngữ. Nhưng tôi không tin ông ta để ý, dòm
chừng, cảnh giác đến
cái phần lịch sử u tối của điều đó trên chính trị TQ.
INTERVIEWER
Do you do
any translations of Chinese literature?
JIN
Recently, I
have begun to translate my own work into Chinese. It took me a long
time to
decide to do so. I went back and forth. Eventually I decided that it's
dangerous to completely sever my work from the Chinese language, to cut
myself
off from my roots. Sometimes the past should be abandoned, yes. Life is
a
journey, and you can't carry everything with you. Only the usable
baggage. But
if I didn't keep any connection, that would have been suicidal in the
long run.
And I firmly believe that my work means more to Chinese readers-that's
why the
books are banned in mainland China but well received in Taiwan and Hong
Kong.
Time will prove that I've been doing a significant service for China.
INTERVIEWER
Do you think
of yourself as a Chinese writer, or a Chinese American writer?
JIN
A Chinese
American writer-I'm more comfortable with that. I don't think of myself
as a
dissident, and I'm more of an immigrant than an exile. An exile has a
significant past: he often lives in the past, and has to define himself
within
the context of political power. But an immigrant gets to start from
scratch.
The past is not essential. He formulates his own frame of reference.
INTERVIEWER
Do you
regret anything about coming to the United States?
JIN
No, it's
hard to uproot yourself and really become yourself in another soil, but
it's
also an opportunity, another kind of growth. The United States is a
great
country. I've been able to survive as an individual and live as a
relatively
free man. I've been left alone to do my own work, to live my own life.
But I live
in the margin as a writer-between two languages, two cultures, two
literatures,
two countries. This is treacherous territory. If I’d written War Trash or even Ocean of Words in
Chinese and published them in Chinese originally,
those books might be embraced as genuine literature in China. But
because I
wrote them in English they were banned. A writer in my situation has to
have a
body of work, not just one or two books, to become significant. And in
every
book I have to find a new style. I would feel more at home if I wrote
in
Chinese, that's clear. But I've been doing it in English for so long I
can't
switch. Life's just too short for that.
GCC không nhớ
PD, suốt thời gian được Mẽo cho tá túc, đã từng ngỏ lời cám ơn, trước
khi "di tản"
về lại nước VC ?
Ðoạn trên đây,
trích phỏng vấn nhà văn TQ Ha Jin. Ðược hỏi, có ân hận gì không khi “di
tản”
qua Mẽo, ông trả lời:
Không. Thật
căng, khi nhổ mình lên và cắm mình trở lại, trên mảnh đất khác. Nhưng
đó là 1 cơ
hội, một thứ nẩy nở, trưởng thành khác. Mẽo là 1 xứ sở lớn. Tôi có thể
sống sót
như là 1 cá thể, và sống như là một con người tương đối tự do. Không ai
làm phiền
tôi, nhà nước Mẽo mặc mẹ tôi làm việc riêng của tôi, sống đời riêng của
tôi. Nhưng
tôi sống ở ven biên như là một nhà văn – giữa hai ngôn ngữ, hai văn
hóa, hai văn
chương, hai xứ sở. Ðó là một miền đất tráo trở, bội bạc. Nếu tôi viết War Trash
[Rác rến chiến tranh] hay ngay cả Ocean
of
Words [Biển chữ] bằng tiếng TQ và in chúng, trong nguyên tác chữ
TQ, những cuốn
này sẽ được vồ vập như là văn chương TQ thứ thiệt, ở TQ. Nhưng, bởi vì
tôi viết
bằng tiếng Anh, nên chúng bị biếm. Một nhà văn ở trong hoàn cảnh tôi
phải
có cả một
“bộ tác phẩm”, không chỉ một, hay hai cuốn, thì mới trở nên có ý nghĩa.
Và trong
mỗi, mọi cuốn như thế, tôi phải kiếm ra 1 văn phong. Rõ ràng là tôi sẽ
cảm thấy
“ở nhà” hơn, nếu tôi viết bằng tiếng TQ. Nhưng do viết bằng tiếng Anh
trong 1 thời
gian dài, tôi khó mà chuyển đổi được. Ðời người quá ngắn để làm việc đó.
Ha Jin
Ngôn ngữ của
sự phản bội.
The Language
of Betrayal
Trong
lần ông thăm viếng Ba Lan vào năm 1914 sau 21 năm vắng mặt, Conrad lo
bấn xúc
xích, mặc dù tiếng tăm quốc tế của ông: ông chỉ sợ quê hương làm mặt
lạnh với
mình! Khi ở Anh, ông luôn cảm thấy mình là một “khúc ruột ngàn dặm”,
tức, một kẻ
ngoại quốc, và được coi là như vậy. Đó có lẽ là một trong những lý do
ông từ chối
những bằng cấp vinh danh, the honorary degrees, của Oxford, Cambridge,
và những
đại học khác, luôn cả tước Hiệp sĩ của nhà nước Anh (1924). Điều ông
thực sự
mong muốn, là giải Nobel văn chương , nhưng chẳng bao giờ được đề cử.
Về một mặt,
những từ chối vinh danh của nước Anh có vẻ như cho thấy quyết tâm của
ông được ở
cái thế độc lập, về mặt khác, những từ chối như thế còn đề xuất một
điều là ông
muốn trở thành một nhà văn Âu Châu, như vậy sẽ bao gồm luôn cả hai căn
cước Anh
và Ba Lan. Nói một cách khác, ông muốn một giải thưởng quốc tế, để khâu
dính liền
lại thành một, sự phân chia ở bên trong cái gọi là căn cước của ông.
Một giải
thưởng Nobel còn đem vinh quang tới cho những người Ba Lan, và như thế,
nó còn
đem sự cứu chuộc đến cho chính ông, khúc ruột ngàn dặm, kẻ bỏ chạy, tên
đào
ngũ, [tên bồi Mẽo nữa chứ, nếu là trường hợp GNV!]
Sự thực, khó
mà nói Conrad đào ngũ, bởi vì nếu ông ở lại, ông sẽ bắt buộc phải
thi hành nghĩa vụ quân sự trong đội quân xâm lược Nga.
Cái sự hăm hở chờ Nobel của Conrad xem ra có vẻ ngây thơ. Ông lèm bèm
với đệ tử
của mình là Jean-Aubry: “Yeats đã được Nobel. Theo Thầy, cho như thế
cũng là một
cách gián tiếp thừa nhận nhà nước mới Ái nhĩ lan tự do, the new Irish
Free
State, nhưng thế nào cũng sẽ đến lượt Thầy, trong một, hoặc hai năm
tới”. Và
Conrad tẽn tò khi giải về tay một nhà văn Ba Lan xoàng hơn ông,
Wladyslaw
Reymond, vào năm 1924.
Conrad không
nhận ra, ông chẳng thuộc một xứ sở nào.
Nhưng, thời
gian quả là quá tốt đối với ông. Sau khi chết, Conrad trở thành nhà
văn được biết nhiều đến nhất ở Ba Lan. Tác phẩm của ông được đưa vô
sách giáo
khoa, và ông trở thành một huyền tượng, a mystical figure, trong văn
hóa Ba
Lan, được vinh danh như là một trong những vị anh hùng của nó, và, có
lẽ đây là
một trong những vị anh hùng cô đơn và bị hiểu lầm nhiều nhất của quê mẹ
Ba Lan!
Ui chao, đọc đến đây, Gấu không thể không nhớ đến trường hợp nhà thơ
TTT “lừng
lững khốc liệt” [chữ của ông, trong Một Chủ Nhật Khác] đi vô
Văn Miếu
Mít, ngay giỗ đầu của ông!
Những nhà thơ Ba Lan bị hớp hồn bởi Conrad, lý do là, theo Ha Jin, ông
gợi lên
trong họ sự mê hoặc tội lỗi của lưu vong.
[Với TTT, sự
kiện ông vô Văn Miếu ngồi, mà chẳng hách sao: Sự trở về của
đứa con tư sinh của một miền đất, tên sĩ quan Ngụy, tên tù cải tạo, vân
vân, và
vân vân!]
[Nguyên văn,
Ha Jin viết: Polish poets have been fascinated by him, perhaps
because he evokes in them the guilty glamour of exile].
Tiếu lâm
nhất là, người cố gắng đem ông vô Văn Miếu, bị lũ ngu si và đố kỵ
ở hải ngoại xúm lại xỉ vả, trong có cả bà chị thân thương
của cô