*
Nhật Ký









*

Confessions of a super Grass
Gunter Grass's Peeling the Onion caused a furore when published in Germany; now available in English, it demands to be read, says Tim Gardam
Sunday June 24, 2007
The Observer
Peeling the Onion
by Gunter Grass
Harvill Secker £18.99, pp432
This is a book torn between the desire to confess and the need to obscure.
Grass says he has written it 'because I want to have the last word', but the last word does not tell all, nor is it meant to. He can only give us 'eloquently avoided words. Slivers of thought. Things that hurt. Even now'.
Thú tội trước bàn thờ, của siêu sao Grass, nay đã có bản tiếng Anh.
Đây là một cuốn sách bị xâu xé giữa cái thú thú tội trước bàn thờ, và sự cần thiết phải mờ mờ ảo ảo, đánh lận con đen.
Grass nói, ông thú tội trước bàn thờ, vì muốn có lời cuối, những lời cuối hóa ra là lời tránh né, một cách rất ư là hùng hồn!

NGUYỄN LƯƠNG VỴ
TAM TẤU KHÚC DU TỬ /CỦA/ LÊ VÀ…
Lóng xương cây quên lá thức, lâu rồi

Thu phố ca

Miền Cỏ Hoang
Truyện này, Gấu thấy ở Diễn Đàn Forum, lâu rồi, nay post lại, tính đi một đường lèm bèm, nhưng sợ hư mất truyện, chỉ lọc ra vài câu, tuyệt bút, với riêng Gấu.
Cỏ léc vẫn rập rờn xanh biếc một màu, ngàn ngàn lớp sóng xô đuổi nhau chạy qua, xôn xao, khấp khởi. Heo may thổi lồng lộng buốt lên tận óc. Lại mưa phùn hay đổ vào buổi chiều tối, giăng mắc lên làng mạc một màn sương mờ dày đặc....
Trong hơi may, trên những triền đồi hoang chỉ còn độc mỗi lũ trẻ chăn trâu. Chúng co ro trong áo tơi, da tái xám giữa lồng lộng gió. Trên muôn triệu lá léc xanh xuyên qua lớp lớp mưa phùn là trong trẻo, là réo rắt, là huyền hoặc tiếng sáo. Chưa bao giờ tiếng sáo nổi (1) niềm da diết đến thế. Không đứa nào lên tiếng. Chúng nắm chặt tay nhau nhìn về hướng ngôi nhà nhỏ bên kia đồi. Phía đó, một làn khói bếp mỏng bay lên, vẽ một đường cong mềm mại, rồi tỏa tỏa vào trong chiều muộn.
(1) Nguyên là "nỗi", Gấu sửa lại là "nổi", sử dụng như một động từ, giống như "trổi", không biết có đúng ý của người xưa hay không? NQT
Trang Trần Thanh Hà

Tưởng nhớ Thanh Tâm Tuyền

Người thứ ba
Dẫn nhập
Người Mỹ Trầm Lặng
Norman Sherry, người viết tiểu sử Greene, còn là người viết tiểu sử Conrad. Như thế, chắc là có sự gì tương tự, giữa hai ông này? Theo nghĩa, cả hai cùng quan tâm đến trái tim của bóng đen? Miền Greeneland bao gồm Phi Châu, Việt Nam thời hậu VNCH, hậu chiến?
*
Greene không ưa Mẽo, [làm sao ưa?], và đã có lần trả lời, nếu được chọn, sẽ sống những ngày cuối đời của mình, ở Liên Xô thay vì Mẽo.
Sự tình không đơn giản như vậy. Trong bài viết về Greene, mở ra tác phẩm Visiting Mrs. Nabokov, Amis kể chuyến đi thăm Greene, hỏi, và ông này trả lời:
-Ý tôi muốn nói, là, ở đó, họ tưởng thưởng nhà văn một cách thật là xứng đáng, khi coi nhà văn như là một hiểm nguy, because they pay writers the compliment of regarding them as a danger. Nói rõ hơn, tôi muốn chấm dứt những ngày cuối đời của mình ở Gulag hơn là ở California.
Cũng trong bài viết, Martin Amis kể một giai thoại thật thú vị: Greene đã từng gia nhập Đảng Cộng Sản, cùng với Claud Cockburn, chỉ để "hy vọng một chuyến đi Moscow miễn phí"!

Dọn
Nhà văn Việt không nên thoả mãn với văn chương mạng mà bỏ qua những vận động thúc đẩy tự do xuất bản trong nước. Điều nghịch lý là hiện nay, chuyện này chỉ có thể làm tốt nhất thông qua những trang mạng như talawas.
Phan Nhiên Hạo
Nguồn
Bài viết của PNH đặt nhiều vấn đề, nhưng, thật khó đưa đến kết luận, như trên.
Theo tôi, những trang văn chương mạng Việt Nam chưa làm được điều cần làm: Làm điều nhà nước cấm làm, ở trong nước, cả ở trên mạng lẫn ở dưới đất.
Đúng, văn chương mạng không làm sao thay văn chương giấy, nhưng điều mà văn chương mạng Việt Nam phải làm là thay thế, cả hai thứ văn chương mạng và giấy, cho trong nước, trong khi chờ tự do ngôn luận, bãi bỏ kiểm duyệt.
Đó là vinh quang của nó, nếu thực hiện được điều mơ ước trên.
Trong bài viết Chúc Mừng 5 năm talawas tôi đã nhận ra điều này, và cho rằng talawas đã không đạt được mục tiêu của nó, qua tuyên ngôn mở ra diễn đàn, không những thế, còn tạo ảo tưởng cho những nhà văn ở trong nước, hễ có bài đăng trên talawas, là cái vòng kim cô ở trên đầu dãn ra được một tí.
Nhờ cái câu chào hàng: Có thể bị cấm truy cập ở Việt Nam!
Nhưng, một cách nào đó, talawas đâu phải trang mạng!
Gấu nhớ, trong một dịp một nhà văn trong nước mất, có cả một "đảng" talawas đi đám tang, có cả vòng hoa phúng điếu nữa !
Một thực thể. Đâu phải đồ ảo!
Đó mới là nghịch lý của talawas, không phải của văn chương mạng Việt Nam.
*
Vào thời đại net như hiện nay, bất cứ một người viết nào ở hải ngoại, nếu có chút ý thức, là đều hiểu, mình còn có bạn đọc ở trong nước. Rằng, họ đang đọc mình. Theo thiển ý, hãy viết thế nào để cho họ đừng tủi thân, nếu không đến nỗi phải văng tục.
Cuộc sống được bảo đảm, cơm no dậm dật, viết, hết phiếm về lông lại về tóc, như vậy liệu có thể coi đây cũng thuộc phạm trù "sự tầm phào của cái ác"?
*
Gấu này, có lần vô trang nhà của một ông biếm văn số một hải ngoại, chuyên viết về những chuyện ở bên trên đầu gối một tí, nhưng lại hay khoe, đọc báo này báo nọ của Mẽo của Miếc. Bực quá, Gấu viết mail phạng, ông ta trả lời, những báo nổi tiếng mà tôi đang đọc, anh dám nói là báo lá cải?
Gấu, vì lịch sự, lại phải phúc đáp: Những báo Ngài đọc đó, không phải là báo lá cải, nhưng, những bài mà Ngài đọc ở báo đó, là bài lá cải. Có khi ở báo đó, bài đó, không phải cải, nhưng, một khi Ngài lấy về, là nó thành cải !
*
Riêng về thứ truyện chớp, phát kiến mới nhất của văn chương mạng, như PNH cho biết, sự thực, xưa lắm rồi, và thuộc văn chương bình dân Việt Nam. Chắc nhiều người còn nhớ bài thơ vịnh bạch mã, cái gì gì... 'phi đến đít [đích] mà cái đít của bà chủ tui chưa kịp khít [khép]....'
*
Vui thôi mà, nói theo Đặng Tiến.
Dọn cứt thôi mà, nói theo Pinter.
Chúc mừng 5 năm talawas
Nhật Ký

Ác Mộng
Tại sao họ tin tưởng vào Stalin?
Why They Believed in Stalin
By Aileen Kelly
Tear Off the Masks! Identity and Imposture in Twentieth-Century Russia
by Sheila Fitzpatrick
Princeton University Press, 332 pp., $24.95 (paper)
Revolution on My Mind: Writing a Diary Under Stalin
by Jochen Hellbeck
Harvard University Press, 436 pp., $29.95
In a work published after he was expelled from the Soviet Union, the dissident writer Alexander Zinoviev depicted a new type of human being: Homo sovieticus, a 'fairly disgusting creature' who was the end product of the Soviet regime's efforts to transform the population into embodiments of the values of communism. In recent years the term has acquired a more neutral sense, as material emerging from the archives of the former Soviet Union - confessions, petitions and letters to the authorities, personal files, and diaries - has given scholars new insights into the ways Russians responded to the demand to refashion themselves into model Communists.
NYRB April 26, 2007
*
Nikolai Bukharin by David Levine
Trong một tác phẩm, viết sau khi bị tống xuất ra khỏi nước mẹ Liên Xô, nhà văn ly khai Alexander Zinoviev đã mô tả con người mới xã hội chủ nghĩa, Homo sovieticus, ''một sinh vật hơi bị ghê tởm', sản phẩm sau cùng của tất cả những cố gắng của chế độ Xô Viết nhằm chuyển hóa nhân dân nhập thân vào những giá trị ưu việt của Chủ Nghĩa Cộng Sản.
Những năm gần đây, do những nguồn tài liệu mới, con người mới XHCN [thì cứ nói đại, con bọ] Homo Sovieticus đó, đã có một cái ý nghĩa trung tính hơn, và chúng ta có được những tia sáng mới mẻ, về cung cách, đường hướng người dân Nga đáp ứng với đòi hỏi của nhà nước Xô Viết, trong cái việc đẽo gọt chính họ, cho đúng khuôn với cái giường Chủ Nghĩa Cộng Sản.
Lạ làm sao, là, con người mới XHCN đó, có những tiền kiếp, nằm trong những tầng sâu hoang vắng của văn hoá Nga trước Cách Mạng. Hiện tượng Chúa Sẩy Thai đó, đã được tiên tri, "trù ẻo", từ đời thuở nào, giống như tiền căn của một thứ cỏ, của một miền đất.
Note: Bản scan "Ác Mộng lắc", từ báo trong nước, đã được làm lớn ra, theo yêu cầu của một độc giả Tin Văn.
Kính. NQT

Faulkner trẻ
Bảnh hơn chúng ta
Miền Faulkner, hay Thị trấn, Quận Yoknapatawpha County, dân số của nó, Faulkner cho biết, khi cho xuất bản Absalom,Absalom!, vào năm 1936, gồm: Trắng 6298. Đen 9313.
Chúng ta mắc nợ sáng kiến lạ lùng của Faulkner, nở rộ từ 1928 tới 1936, theo cái nghĩa thật bảnh, mà trên một chục nhà xb đã quẳng cuốn tiểu thuyết thứ ba của ông vô thùng rác.

Ba thằng lăng nhăng
Để xẩy ra ba thằng lăng nhăng, con bọ... bất cứ một anh Mít, chị Mít nào cũng có phần trách nhiệm, hoặc ít hoặc nhiều.
*
Một cách nào đó, chúng tôi đã không "ôm lấy" cuộc chiến đó, cả trong ý nghĩa, "chống lại" nó.
Chúng tôi tởm nó, trong khi chúng tôi chỉ có nó, như là phần đời đáng thương nhất, và cũng đáng yêu nhất, của chúng tôi.
Thử tính lại đi, bao nhiêu bạn thân, người thân, đã nằm xuống, vì nó?
Thư gửi bạn ta
Nhà thơ THT, trong một thư ngỏ gửi nhà văn VC tác giả Nỗi Buồn Chiến Tranh, qua đó, ông tỏ ra rất bực vì những điều ông nhà văn VC viết về lính thám báo, bởi vì, là thám báo, ông có thể quả quyết, viết như vậy là sai, là vu khống cho thám báo.
Nỗi Buồn là tiểu thuyết. Và, giả như không phải là tiểu thuyết, thì, một cá nhân ông THT, không thể nào đảm bảo cho cả lực lượng thám báo được.
Nhưng, trường hợp ngược lại, giả tưởng, cho dù là giả tưởng, có khi lại 'bảnh' hơn cái thực.
Và, theo nghĩa đó, những đoạn viết về thám báo, quả đã không làm được điều Ngọn Núi Thần Kỳ của Thomas Mann đã làm được.
*
Christia Wolf, một nhà văn [CS] Đông Đức, trong bài viết Di chuyển cái nghĩa [Shift of meaning]: Thomas Mann, trong đó, bà kể, một lần bà bị sốc, khi một người bạn rất thân, kể, vào lúc 18 tuổi, bị bắt đưa vô Lò Thiêu Auschwitz, trong tất cả những nhà văn, Thomas Mann là người đã giúp bà  sống sót.
Nhờ, chỉ một dòng trong Ngọn Núi Thần, dòng đó, đại khái như vầy: "Chẳng quan trọng chi chuyện liệu anh ta có sống sót hay không?" [It is not so important whether he survives].
Dòng văn đó đã giúp bà ngộ ra rằng thì là làm người có nghĩa là đừng tự coi mình là cái rốn của vũ trụ. Mình là cái quái gì cơ chứ? Nhờ vậy, bà có thể nhìn một cách bình thản [calmly, đó là từ bà bạn tôi dùng. Wolf], cái gì sẽ chảy ra từ cái vòi trong nhà tắm kia, là nước, hay là hơi độc?
Thomas Mann có thể không viết dòng trên, và bà bạn tôi rốt cuộc cũng nhận ra như vậy, có lẽ ông ta đếch có viết như thế.
Nhưng ông nhà văn VC có viết như thế!
Và nhà thơ THT có viết như thế!
Như thế là như thế!
Cái khổ lớn lao của ông nhà văn VC là, nếu không tả mấy anh thám báo Ngụy tàn ác, thì tả ai bi giờ?
Ông nhà thơ THT không thông cảm cho ông ta một tí nào!
*
Câu văn khủng khiếp nhất của Một Chủ Nhật Khác, chính là câu trên:
-Mình là cái quái gì cơ chứ?

Kiểu câu kệ dài thòng, trong văn Mít, trước Gấu, chưa hề có.
Lần đầu đọc Faulkner, Gấu, như Bác Hồ, lần đầu đọc Lenin, la lớn, nó đây rồi!
Bác Hồ thì nhìn ra con đường cứu nước, giải phóng dân tộc Mít, Gấu nhìn ra con đường giải phóng văn chương Mít!
Bác cháu ta là nhất, là số một, thưa Bác!
Đây là câu chuyện tiền kiếp của Gấu, mê một em nhà giầu, đài gương chẳng thèm soi đến dấu bèo, bèn bịnh đến đi tầu suốt, trước khi đi, chỉ xin được hửi tay người đẹp, đến mãi mãi kiếp sau sau, đúng vào khi xẩy ra cuộc chiến Việt Nam, trước khi lừng lững khốc liệt đi vô Trung Tâm Ba Tuyển Mộ Nhập Ngũ, thì được toại nguyện.

Vài kỷ niệm về Mai Thảo