---

Dọn
Văn học quốc tế
Gấu không tin có thứ văn học quốc tế, cũng như thứ văn học “quần chúng”, ai cũng có thể đọc được, cũng như thứ văn học không biên giới, sắc dân nào cũng đọc, cũng hiểu được cả!
Nhưng, có thứ văn học thế giới, của nhiều nước, chúng cùng, hay không cùng, hiện diện, cái cao cái thấp, cái được nhiều người đọc, nhưng chưa chắc đã là số 1, cái chìm lấp…
Chúng cũng chẳng cần hội nhập với nhau làm gì!

Có thứ văn học hội nhập, đối với những người không còn quê hương, nhưng chớ có lầm, hội nhập là từ bỏ văn học gốc ngày nào, nhập vào dòng chính. Bảo rằng văn chương của Rushdie, thí dụ, là hội nhập với dòng chính, bởi vì ông viết bằng tiếng Anh, là “không đúng”, bởi vì, trước khi có ông, văn học dòng tiếng Anh thiếu.. ông, theo nghĩa, ông mang đến cho nó một cái gì đó, của ông, ta, hay của dòng chính, nhưng trước đó, nó không nhận ra.
Gấu mới đọc bài của một tay ở trong nước, viết về cuốn Nỗi Buồn Chiến Tranh, và ông ta tin rằng, đây là trường hợp hội nhập của văn Mít vào với thế giới. Ông ta dẫn chứng, trước đó, Mít chê nó, thiếu điều muốn tống tác giả vô tù, vì ném bùn vào cuộc chiến thần thánh. Nhưng sau thấy thế giới khen, thế là bèn mừng húm lên, và hỉ hả, hội nhập rồi, hội nhập rồi! (1)
(1) Lại Nguyên Ân: PHÁT BIỂU TẠI HỘI THẢO “VĂN HỌC VÀ XU THẾ HỘI NHẬP”
do Hội Nhà văn Việt Nam tổ chức tại Sầm Sơn, Thanh Hóa, 18.12.2008
*
Nhà văn Mít ăn mắm tôm, thì văn có mùi mắm tôm, làm sao giống nhà văn Chà và, ăn cà ri, văn có mùi cà rì?
*
Việc các anh Tiêu Dao Bảo Cự, Bùi Minh Quốc cho rằng mình “đã góp phần đúc nên cỗ máy này” và do đó phải có trách nhiệm “giải quyết những vấn nạn đối với đất nước do cỗ máy này tạo ra”… tôi cho rằng các anh ấy hơi lạc quan vì thực tế xưa nay Đảng có coi trí thức, văn nghệ sĩ ra cái gì đâu, nếu không nói là họ ghét bỏ, dè chừng, họ đã chẳng từng đày đọa nhóm Nhân văn Giải phẩm như súc vật đấy sao?
Hãy xem Lữ Phương viết về thân phận trí thức trong hồi ký của mình như sau: ” Ông Phùng Văn Cung là một bác sĩ hiền lành, ít nói. Đã vào Đảng và được giao cho đủ thứ chức vụ này nọ nhưng chẳng khác gì chúng tôi, ông biết tất cả đều chỉ là “kiểng” thôi: trong bụng dường như có nhiều điều uẩn khúc lắm nhưng cố gắng giữ gìn để làm tròn nhiệm vụ một đảng viên cần phải biết “an tâm công tác”. Căn lều của ông gần lều của tôi: chiều chiều, lúc vừa nhá nhem, từ bên đây nhìn sang chỗ ông, chúng tôi thấy ông hay ngồi một mình, kéo ống quần lên dụ cho muỗi bu vào rồi dùng hai tay đập cho chết, xong rồi xếp chúng thành một hàng dài và nhìn ngắm rất lâu! Có lẽ đó cũng là một thú tiêu khiển chăng? Một lát sẽ vào mùng nghe đài, nhưng bây giờ biết làm gì?” (Hồi ký Lữ Phương- chương 10)
Tôi chỉ trích một đoạn ngắn cho vui, vì thực ra ai cũng biết là những trí thức lừng lẫy cỡ như Trần Đức Thảo còn bị coi như một thằng “lon ton” đi viết ba cái khẩu hiệu vớ vẩn, huống chi là cỡ như chúng tôi. Vậy thì nói chi tới chuyện “đúc nên cỗ máy” này nọ, gây hiểu lầm, rách việc!
Đào Hiếu [Da Mầu]
*
Mấy tay này, thú thực, nói xuôi cũng được, nói ngược cũng được.
Nếu thực sự ông ĐH này hiểu được, cái điều ông đã làm trong thời kỳ chiến tranh [chạy xe Honda qua bót gác Ngụy, thẩy trái bom vô, rồi tà tà đi tiếp], là vì nghĩa cả, bây giờ, hóa ra đếch phải, thì ít ra ông cũng phải nhận cái phần đóng góp của ông, để đúc cỗ máy chứ? Có bao giờ, ông ta tưởng tượng ra, cái cảnh, khi ông ta thẩy trái bom vô bót gác, thì tên Nguỵ ác ôn đang hú hí với đứa con trai tình cờ ra thăm bố?
Cái chuyện thực tế, Đảng không coi các ông VC nằm vùng này là cái gì, không lẽ, chính các ông cũng không coi các ông là cái gì?
*
Solzhenitsyn cũng đã có thời tin Lênin, Đảng CS Liên Xô, nhưng sau đó, vỡ mộng, và đã chiến đấu với nó, hạ được nó, không lẽ "ba cây"  - Tiêu Dao Bảo Cự, Bùi Mình Quốc, Đào Hiếu... - chụm lại, không lên hòn núi cao 'diễn biến hòa bình', thí dụ?
DTH đâu có nghĩ như các ông này, khi trả lời báo ngoại, trước tôi tin, dâng hết mình cho Đảng, nay vỡ mộng, cũng đem hết sức mình còn lại ra chống lại Đảng.
Thành bại, đâu cần. Không thành công thì thành nhân.
Chẳng lẽ cắc ké hết?
Đọc bài phỏng vấn trên BBC mới tức cười. Ông ĐH hóa ra chẳng hiểu gì hết, về thời đại quân chủ, phong kiến so với thời đại dân chủ.
*
Tiểu thuyết “Nỗi buồn chiến tranh” của Bảo Ninh, ra đời năm 1990, ban đầu được đánh giá như một thành công nổi bật, được tặng giải thưởng tiểu thuyết của Hội Nhà văn năm 1991, sau đó lại chịu một sự phê phán phủ định hết sức mạnh mẽ, đến mức trong nhiều năm liền không thể được tái bản. Nhưng chính trong thời gian ấy, ở nước ngoài, tác phẩm này được dịch, được trao một số giải thưởng… Dư luận trong nước ban đầu lạnh nhạt trước các thông tin bên ngoài, rồi qua dăm ba năm, dư luận trong nước mặn mà hơn trong việc đưa tin. Và như ta biết, dư luận trong nước trở nên quen dần: quen với sự đối xử dường như “biệt nhãn” của nhà xuất bản và dư luận nước ngoài đối với tác phẩm này, cũng quen với sự khác biệt thực tế trong cách đánh giá từ những phía rất xa nhau, trong và ngoài nước, đối với tác phẩm của Bảo Ninh. Cho đến hôm nay, tiểu thuyết này đã được tái bản một cách dễ dàng thuận lợi ngay trong nước, và cho đến hôm nay, những lời khẳng định giá trị của tác phẩm này đã không còn gây nên những lời bác bỏ gay gắt nữa, tuy về tiềm năng hẳn vẫn có những ý kiến chống lại. Như thế, sự bình giá về tác phẩm này trên thực tế đã được giải quyết trong không gian rộng của các giao tiếp văn hóa, văn học của thời đại hội nhập.
LNA [Bài đã dẫn]
Cái nhìn từ phía bên ngoài, đối với Nỗi Buồn Chiến Tranh, trước đó, trong nước không biết, hoặc biết, nhưng vờ đi, cho đến khi không thể vờ đi, đành nhận, có khi còn sướng mê tơi nữa, nhưng, cho đến nay, vẫn chưa có cái nhìn đích thực của trong nước đối với nó, theo suy nghĩ của Gấu. Quan trọng nhất, người ta vẫn chưa giải thích được, tại làm sao tác giả Bảo Ninh viết ra được nó, rồi tịt ngòi. Về mặt sáng tác, thời kỳ thai nghén nó, thì là trước, hay sau cái mốc 30 Tháng Tư, 1975 ?
Liệu có tí hơi hướng văn chương Mỹ Nguỵ, văn chương hiện sinh lai căng… ở trong đó? Nên nhớ, chất độc thoại nội tâm ở trong NBCT khác hẳn thứ văn chương Yankee mũi tẹt cùng thời với ông, và những đoạn rời, tản mạn chấm dứt tác phẩm làm nhớ những trang sau cùng của cuốn Tiếng Động của TTT
*
Sau Solzhenitsyn, sau Cao Hành Kiện, sau Kertesz, sau Coetzee…   giới viết văn, chí ít, ngộ ra một điều, cái thứ tiếng nói nhỏ nhoi, tiếng nói của một cá nhân, mới quan trọng làm sao. Đâu cần tiếng nói của đám đông, của tập thể, và nếu đám đông tập thể kia có thốt lên tiếng nói thì cũng chỉ để xúi người ta đi vô chỗ chết!
Gấu đọc Đào Hiếu, đọc Lữ Phương, đọc Tiêu Dao Bảo Cự… và thực tình mà nói, thấy mấy ông này sạch quá, sạch hơn Gấu, chắc hẳn, bởi vì khi mấy ông này nhìn thấy Miền Nam rên xiết dưới gót giầy ngoại bang, đã hùng dũng chống lại Mỹ Ngụy, đã chịu tù đầy, đã bị cảnh sát Ngụy đánh cho thừa sống thiếu chết, hay thừa chết thiếu sống, và sau khi đất nước thống nhất, đám bạn chiến đấu ngày nào của mấy ông biến thành ruồi, thành bọ, mấy ông vẫn sạch hơn họ, chẳng có gì đáng chê trách.
Bảnh, bảnh thật.
Đến Trần Đức Thảo kia mà còn chịu số phận long tong, tà lọt, mấy ông cũng không làm, cũng không chịu.
Hách thật, hách thật.
*
Cao Hành Kiện viết, hầu như cả thế kỷ, giới trí thức Trung Hoa không thiếu những anh hùng bị giết chết, hay tự hy sinh thân mình cho đất nước, cho dân tộc, và ngay cả, cho một đảng phái chính trị, tuy nhiên, thật là hiếm hoi, chưa có ai dám nói lớn lên cho mọi người cùng nghe là họ muốn hy sinh thân mình vì quyền tự do cá nhân, hay quyền tự do nói lên ý nghĩ của cá nhân. Ông cũng nhận ra, như là một giai cấp xã hội, trí thức TQ không có một ý thức mạnh mẽ về chính họ, như là những cá thể, và thường ra, không dám đối đầu với xã hội, như là những cá thể, mặc dù ý thức cô đơn, lạc lõng có loé lên ở những bản văn đầu tay của Lu Xun [Lỗ Tấn?].
[Đọc tới đây, thì Gấu nhận ra, là, Nỗi Buồn Chiến Tranh, điều làm nó tách hẳn ra khỏi những tác phẩm cùng thời với nó, chính là cái ý thức cô đơn lạc lõng này, của nhân vật chính trong truyện. Bạn đọc chắc còn nhớ, để đỡ cô đơn lạc lõng, vì không thể nào hoà nhập vào với đám đông, và để đỡ sợ chết, anh "thám báo" Kiên phi hồng hoang, tài mà, cỏ, trước giờ xung trận, ở đoạn mở ra tác phẩm?].
*
Cao Hành Kiện cho biết, mỗi khi có ai nhắc đến từ “đám đông, tập thể”, là ông… tởm [highly suspicious: rất ư là hồ nghi]. Ông sợ nó bóp cổ ông, trước khi ông có cơ hội nói bất cứ điều gì. “Trí thức TQ” là một danh từ tập thể mà tôi không thể, lẽ dĩ nhiên, ‘đại diện’ [represent], và tôi sợ đến vãi lệ, nếu mà nó đại diện tôi, thì tôi biến thành hư vô [annihilated]. Tuy nhiên, đây là một trong những đề tài, của hôm nay, và một đề tài quan trọng (1)
1) The Voice of the Individual, 4 April 1993, Paris (paper presented at the Nation, Society, and Individual symposium held at Stockholm University). Tiếng nói Cá thể.
*
Tiếng nói cá nhân vào cái thời nét niếc này thật là bảnh tỏng, chẳng cần đến ông Cao Hành Kiện, mọi người cũng đều biết. Một cô gái buồn buồn mở blog, tâm sự một mình, nhưng để blog mở, (chế độ “public”), cho toàn dân thiên hạ coi chơi, và thế là nổi tiếng. Blog NQL chẳng hạn, vừa mở ra một cái là Bi Bì Xèo phải phỏng vấn, và mỗi entry mới ra lò có chừng trăm cái còm. Trước đó, NQL đã từng nổi tiếng, nhưng nếu không có blog, không ai được biết, phía bên kia của những bài viết. Nói rõ hơn, nhờ blog, chúng ta được đọc những bài viết, thí dụ như về người đóng vai Bác Hồ. Báo giấy nào dám đăng những bài như thế?
Hiện nay, Tin Văn cũng có chừng 200 visits mỗi ngày, và, leo tới 300 visits, là chuyện thường!
Gấu đã ngửi ra được điều này, khi mở trang Tin Văn, sau khi bị ông chủ báo NMG từ chối mấy bài dịch Steiner. Đó là vào thời điểm 1997-98, hình như vậy. Thời gian đầu, tá túc nơi diễn đàn VHNT, là Gấu đã biết là mình đi đúng đường rồi. Nhưng, chỉ đến khi sử dụng cái nick Jennifer Tran, thì mới thấy ép phê của nó. Nhất là khi Jennifer Tran viết cho Việt Báo online, thì đúng là ‘chấn động giang hồ’, theo như anh bạn ở tòa soạn cho biết!
Sau này, Gấu tự hỏi, tại làm sao Jennifer Tran lại nổi tiếng hơn NQT, và hiểu ra sức mạnh dị kỳ của một người viết, khi bắt đầu viết, chẳng có một mống độc giả nào ở đằng sau mình.
Nói rõ hơn, cái tên NQT đã hạn chế độc giả, và tác giả, chính xừ lúy: Đằng sau cái tên NQT, là Miền Nam trước 1975, dù muốn dù không.