 |
Notes on Writing and the Nation Ghi chú về Viết và
Nước. The nation requires
anthems, flags. Nhà nước đòi Tiến
Quân Ca. Cờ Máu. (1) Discord: Sự bất
hòa. Không khứng giao lưu, hòa giải. Rag: Giẻ rách. Từ "cứt", là mượn
của cả hai, NHT và nhà thơ Nguyễn Chí Thiện: Ông nhà thơ, thay vì làm
thơ ca ngợi nhân ngày sinh nhật Bác, thì bèn đi ị. Nhưng chưa thảm bằng
trường hợp của chính nhà thơ Văn Cao. GCC tính viết
về Bên Thắng Cuộc, bèn cầm sẵn cục gạch.... Nhiều người
thận trọng nhìn lại suốt hơn 30 năm, giật mình với cảm giác bên được
giải phóng
hóa ra lại là miền Bắc...” - Huy Đức (Osin) (1) Không có 1 tên
thắng cuộc nào, phán 1 câu như vậy. 4. Nhân văn giai
phẩm là cuộc cách mạng
về ý thức hệ rất thành công của Đảng cộng sản. Những hoan ca của
một
thời được
văn nghệ sĩ viết nên từ nhận thức chân thành và tinh thần tự nguyện. Chiến thắng của cuộc chiến tranh
thần thánh không thể phủ nhận công đầu của
ngành văn hóa tuyên truyền. Hãy hình dung, miền Bắc những năm ấy hết
nhạc não
tình đến thơ phản chiến...lịch sử sẽ đi đến đâu. Trong
lịch sử của mình, Đảng cộng sản
có 3 cuộc cách mạng thuộc về ý thức hệ như thế: Cải cách ruộng đất,
Nhân văn
giai phẩm và Cải tạo tư sản. Tính bền vững của thành công ngắn
dần, cuộc
sau ngắn hơn cuộc trước. (2) Những tội ác, thì Bà này
coi là thành công, điều này cho thấy,
lập luận của Osin, như trên, nhảm, hay, nhận sằng. Cái ý của
Osin, "... bên
được giải phóng
hóa ra lại là miền Bắc", chôm của… Gấu và của
bạn Gấu, là Thảo Trường. Chứng cớ: “Bên thắng
cuộc” mà nói được như thế, đất nước đâu khốn nạn như bây giờ. Nếu có tí tự trọng thì
không thể để cái tít cuốn sách là “Bên Thắng Cuộc”. Đây
là vấn dề chính danh. Phải là Beo, Bắc Kít, VC thứ thiệt, thí dụ. Osin, hay Hồ Tôn Hiến,
thầy của Osin, thì đều là… ô sin, tà
lọt,
lính đánh thuê của Bắc Kít, làm sao mà viết “Bên Thắng Cuộc”? NQT Note: Nhân
nhắc tới TT, post lại bài tưởng niệm lần giỗ đầu, và cũng để tặng Osin, kèm
câu
hỏi, “Ông” đã bao giờ bị 1 tên VC chính gốc Bắc Kít [thí dụ tên Đông
B], chùi tay dơ
lên áo ông đang mặc chưa? Primo Levi trả lời
tờ Partisan Review, 1987 Note: Bài này cực 'thú", nếu
đọc song song với ‘cas’ TT! Không biết đám quản giáo VC,
khi cần chùi tay, có chùi vô áo tên
sĩ quan tù VNCH không, nhỉ? Những cú sỉ nhục như thế
đè nặng lên nhân phẩm của ông
tới cỡ nào? "Quen", là thế nào, về mặt
đạo hạnh, về mặt tinh thần? December 20,
2012 Note: Cái tít
ở trang bìa thú hơn nhiều: Trường hợp kỳ cục của Salman Rusdhie, The Strange
Salman Rushdie Case. Note: Mấy bài
về Coetzee thật tuyệt. Khởi đầu của dã man của con người, là, khi nó
nghĩ nó bảnh
hơn loài vật. Ở cuối Vụ Án, Kafka cho
K. chết, "như 1 con chó". Tên “Mít” K nhìn hai ông cớm VC [l'accusé
regardait "les deux messieurs"] đâm lưỡi dao vô tim, như thể nỗi tủi
hổ sẽ sống dai hơn anh ta. Trong cách
viết, trong cái nhìn, của “một vài tên” Bắc Kít di cư 1954, sau chạy
thoát ra hải
ngoại, về trong nước, có cái sự "tủi hổ" khốn kiếp này. Ngồi ở Quận
Cam, nhấp ngụm Starbuck, và viết, ở Sài Gòn có người chết đói, ngay bên
hông chợ
Bến Thành! Hay viết về
Cái Đại Ác VC, huỷ bia tưởng niệm thuyền nhân ở những trại tị nạn Đông
Nam Á, bằng
1 cái tít, chôm của Ông Số 1, mà Ông Số 2 chịu ơn: Nguyễn Mộng Giác đã giúp
tôi trở về với
chuyện thơ và tiếng Việt. Sau khi tập
sách in rồi, tôi còn đăng mấy bài khác cũng Nói Chuyện Thơ trên tạp chí
Văn Học;
đó là những bài tôi thích nhất, nhờ chúng mà tôi có dịp gặp lại, trò
chuyện với
Thanh Tâm Tuyền để chia nhau những cảm xúc thi ca. Tôi sẽ còn nợ Nguyễn
Mộng
Giác và Thanh Tâm Tuyền, sẽ phải san nhuận lại để in tập Tìm Thơ Trong
Tiếng
Nói để tưởng nhớ hai anh lần nữa. (1) Chính là do
không chịu nổi đám này mà TTT bỏ Cali. Ông có nói với GCC qua điện
thoại, và tỏ
ra rất ân hận, vì cầm hai ngàn đồng tiền nhuận bút tập Thơ Ở Đâu Xa, của tay Trầm
Phục Khắc, và, nhờ số tiền đó, mà có chuyến đi. Tao đâu có
biết thơ ở hải ngoại đếch có ai đọc! V/v sự khôn
ngoan của Ông Số 2. Kể cũng hơi
bị lạ, khi hai vì “ơn nhơn” còn sống nhăn răng, không thấy Ông Số 2
“kám ơn”,
bi giờ, chắc là tính đi 1 đường tái bản kiệt tác Tìm Thơ
Trong Tiếng Nói, bèn đi 1 đường Pê E [PR], bằng cách "kám ơn"
những kẻ không may chết trước Người chăng? GCC chưa từng đọc kiệt tác
Tìm Thơ Trong Tiếng Nói
của Ông Số 2, nhưng cái tít
thì nghe thật quen, vì có nhiều người sử dụng rồi, thí dụ Paroles của Prévert,
hay Tiếng Nói Một Người, bài
tựa của TTT cho tập thơ của Trần Lê Nguyễn. Có ghê gớm
chi đâu. Nếu có, thì là lòng biết
ơn trời biển của Ông Số 2 đối với đại ân nhân
đã chết rồi của ông ta: Trong bài The
Telling of the Tale, trong tập This Craft of Verse,
Jorge Luis Borges cho rằng,
người xưa, khi nói tới thi sĩ, thì không phải là 1 người nhả ngọc phun
châu,
the utterer of those high lyric notes, nhưng còn như là 1 người kể 1
câu chuyện,
the teller of a tale. Một câu chuyện mà ở trong đó tất cả những tiếng
nói của
nhân loại có thể tìm được – không chỉ có tiếng nói trữ tình, the lyric,
ước muốn,
khao khát, the wistful, buồn rầu, the melancholy, nhưng còn những tiếng
nói của
can đảm, của hy vọng. Và ông tiếp, ông đang nói về cái thể cổ nhất the
oldest
form, của thi ca: sử thi, the epic. Vẫn Borges:
Và có lẽ người đầu tiên chúng ta nghĩ tới, thì là Andrew Lang, người đã
dịch
tuyệt vời Câu chuyện thành Troy, The Tale
of Troy. Và ngay ở dòng rất đầu, in the very first line, chúng ta
có 1 điều
gì như là: “Tell me, muse, of the anger of Achilles”, hay ngắn gọn hơn,
một người giận dữ, đó là đề tài của tôi,
“An angry man –
that is my subject”, theo cách dịch của Professor Rouse. Mít chúng
ta, cũng có “câu chuyện thành Sài Gòn”, nhưng thiếu 1 sử thi cho cả 1
miền đất.
Chúng ta không có sự giận dữ, mà chỉ có những lời chửi rủa, hận thù. Và tất nhiên,
chúng ta có thi sĩ, nhiều lắm, trong có Ông Số 2, thí dụ, quảng cáo cho
tập thơ
sắp tái bản, bằng cái sự biết ơn hai người ơn đã chết của ông. Hà, hà! Meanwhile
Ali’s line: “Love means never having to say you’re sorry” has even
passed into
Vietnamese common usage without most people realising its origins. Nhảm. Truyện
này đã từng được Phan Lệ Thanh, bồ của bạn Nguyễn Đông Ngạc, dịch qua
tiếng Mít,
với cái tít Chuyện Tình, rất ăn khách
vào thời điểm đó. Bạn Ngạc nhờ cái vốn này, mở nhà xb Sóng, in cuốn để
đời Những truyện ngắn hay nhất của quê hương chúng
ta, còn có cái tít Hai mươi năm văn học
Miền Nam. GCC nhờ cuốn này mà đậu thanh lọc, một phần. (1) GCC gặp lại
bản tiếng Anh của nó, ở trong Trại Cấm Sikiew, Thái Lan, và bèn lôi 1
câu ra để dậy
cô học trò trong Bụi: Yêu nghĩa là chẳng bao giờ
phải
nói, you’re sorry. Even
though I respect and admire you, a writer of the Deep South of my
childhood
day, I am not a writer to be your friend and I haven't read enough to
be your
favorite fan. Kỳ này đi
Cali, trong lúc chờ phi cơ cất cánh, GCC bèn nhặt cuốn trên, từ 1 quầy
tại
phi trường, tính đọc trong lúc đi đường. Đọc loáng
thoáng câu này, kẻ nào thấy tớ [Christopher] chết vì ung thư cuống
họng, hẳn là
buông 1 câu, thật đáng đời. Mi chửi người quá lắm, thì Chúa phạt mi! Ông bạn Bạn
cũng phạng GCC y chang, khi đọc đoạn văn ngắn viết về “Bác Giai, Bác
Gái”, là
VP & Phu Nhân. Xin lĩnh ý Bạn
Nhậu. Khi viết Ký,
về chuyến đi thăm Cali tháng 11 vừa rồi, GCC tính sử dụng môn Song Thủ
Hổ Bác của
Châu Bá Thông, nôm na, 1 tay vẽ vòng tròn, một tay vẽ hình vuông, tức
là, viết
2 cái ký song song, một dành riêng cho Sad Seagull, và một, cho bạn bè.
Nhưng
chưa đi được nửa chiêu, đã tẩu hỏa nhập ma, làm mất mẹ mất 1 đoạn thần
sầu về Sad
Seagull, về ông bà bạn Bạn, một khám phá cũ, mà thật là mới của cõi bạn
bè. “SOS, Au Secours!” Hà, hà! Trong đời Gấu,
đã trải qua hơn 1 lần, khoảnh khắc “khủng khiếp” này. Này, có xứng
đợp Nobel không đấy? NYRB Dec 6,
2012 Two years
ago my people gave a prize to a Chinese, and in doing so offended the
Chinese
government. Today they gave another prize to a Chinese, and in doing so
offended the Chinese people. My goodness. The whole of China offended
in only
two years. Hai năm trước
đây, dân chúng nước tôi trao Nobel cho 1 anh Tẫu và làm nhà nước Tẫu
bực. The unadmitted
reason why traditional readers are hostile to e-books is that we still
hold the
superstitious idea that a book is like a soul, and that every soul
should have
its own body. Cái lý đo đếch làm sao
chấp nhận được e búc, e thơ, là, chúng ta vẫn khư khư giữ
tục mê tín, 1 cuốn sách thì giống như 1 linh hồn, và mỗi linh hồn nên
có riêng
1 cơ thể của nó. Được mến mộ
nhất trong những tác giả Pháp, năm tới là kỷ niệm 100 năm năm sinh của
Camus. Trên
tờ Books, là 1 bài điểm cuốn
sách về Camus, của Michel Onfray. Người điểm cho
thấy 1 Camus gần gụi với Orwell hơn, không hẳn bê tha, libertine, như
Onfray
nghĩ. On
rapproche souvent Camus et George
Orwell. Au-delà de quelques caractéristiques anecdotiques (Camus et
Orwell sont
tous les deux morts à 47 ans, ils ont également souffert de la
tuberculose),
les deux hommes partagent de nombreux traits et leur univers de valeurs
est le
même. Tenant fortement à quelques principes fondamentaux avec lesquels
ils ne
transigeaient pas, l'un et l'autre ont payé de leur personne pour
défendre
leurs convictions (Camus dans la presse clandestine, Orwell dans les
rangs des combatants
républicains lors de la guerre d'Espagne). Tous
deux ont dénonce le totalitarisme sous sa forme communiste autant que
fasciste
et nazie. Hommes de gauche tous les deux, ils ont vertement critique la
gauche
et se sont fait attaquer par elle avec férocité. Et ils mettaient l'un
comme
l'autre un point d'honneur à ecrire une langue simple et
comprehensible,
exempte de jargon et de grands mots. Trong bài viết 1 chú cá âm
ấm, trên, người viết có dùng 1 từ thật là tuyệt,
và áp dụng thật là thú, vào trường hợp của Gấu, khi đọc Camus, hay nói
chung, 1
số tác giả thời mới lớn: Chủ nghĩa hiện sinh có lý
thuyết gia
lớn của nó, trong Sartre, và tiểu thuyết gia lớn, trong Camus, và vẫn
là cuốn
sách đó [Kẻ Xa Lạ], những sinh viên viện tới khi họ cần "xác định mình
chống
lại họ". Bài dậy
Camus, của ông thầy GCC, trong cuốn tập của cô học trò, trong Bụi Một ngày của
nhà văn thì nó ra làm sao? Michael
Ondjaatje: Rất đơn điệu,
bạn sẽ rất thất vọng! Tôi viết buổi sáng, chiều bò ra đường, gặp bạn,
chẳng có
chi là đặc biệt hết. Tôi có 1 tương quan thể lực, un rapport physique,
với
Canada, và đặc biệt là với thành phố Toronto, nơi tôi sống kể từ 1964. Đông phương,
1 cái gì ảo, un imaginaire, đối với ông? Sau Bệnh
nhân Anh, tôi trở về Sri Lanka, tạo những mối liên hệ, rằng
buộc, thu thập tài
liệu viết Le Fantôme d’Avril,
Bóng Ma Tháng Tư, thấm đậm hơn nhiều, xa hơn nhiều,
so với 1 Sri Lanka hiện thực và di động. Hơn tất cả, tôi coi mình là 1
người
dân Canada. Đó là những cội rễ mới. Là Ca na
điên, là thế nào? Làm sao ông định nghĩa nó? Đúng là 1
câu hỏi đặc Tẩy. Đó là 1 xứ sở của những di dân, di trú, một xứ mở, un
pays
d’ouverture. Những người Âu Châu đã biến nó thành thuộc địa, rồi những
người di
dân từ khắp nơi tới, Jamaiques, Tẫu, Sri Lanka… Tôi không thể sống
trong 1 khí
hậu chính trị như ở Mẽo, tôi… thua! Tôi thích có 1 khoảng cách, một
quãng xa, sự
lặng lẽ gần như của 1 tỉnh lỵ địa phương, ce calme presque provincial,
của
Canada, và tôi có thể nhập vào sự bình an, thiên nhiên, ở đó thật đơn
giản biết
bao. Note: Số báo
Books, Nov 2012. Có bài về Camus, rất thú, như để sửa soạn chào mừng
100 năm
ngày sinh của Camus, hai năm sắp tới. Tác giả bài viết trên Books, coi Thầy Kuốc Mẽo,
Jonah Lehrer, phạm vô “cái gọi là” tự đạo, l'autoplagiat. Còn Thầy Kuốc Mít thì phịa "bản
dịch": Roland
Barthes, một người được xem là cấu trúc luận ở cuối thập
niên 1950 và đầu thập niên 1960 và là hậu cấu trúc luận từ cuối thập
niên 60 về
sau, xem mọi văn bản đều chỉ là một không gian trong đó có vô số
các văn bản
đan xen nhau, hoà trộn với nhau, và không có yếu tố nào là thực sự độc
sáng cả.
(4) Tò mò GCC thử coi tiểu chú số 4
là cái gì: Câu tiếng Anh (được dịch từ
tiếng Tẩy) như sau, nhưng Thầy
Cuốc đếch dám trưng ra: We know now that a text
consists not of a line of words, releasing
a single "theological" meaning (the "message" of the
Author-God), but of a multi-dimensional space in which are married and
contested several writings, none of which is original: the text is a
fabric of
quotations, resulting from a thousand sources of culture. GCC dịch: Chúng ta bây giờ biết một bản
văn thì không phải là một đường chữ,
đưa ra một nghĩa “thần học” đơn (“thông điệp”của đấng Tác giả-Thượng
đế), nhưng
mà là một không gian đa chiều, ở trong đó một số bản viết phối với
nhau, và kèn
cựa lẫn nhau, chẳng bản viết nào còn zin: bản văn là một miếng, mảnh
[giống như
mảnh vải] những trích dẫn, kết quả của cả ngàn nguồn văn hoá. (1) Thầy, bịp như
thế, mà phán thật hách, không thua gì Thánh Quát, thiên hạ có
ba bồ
chữ, một, Hậu Vệ, một, em của Hậu Vệ, là Da Mùi, còn bồ thứ ba thí
cho thiên
hạ! Thứ nhất,
cho đến nay, Tiền Vệ là một trong hai tờ báo mạng văn học duy nhất bằng
tiếng
Việt. Chỉ có hai. Tờ kia là Da Màu. Hết. (2) Thánh Quát còn
tí nhũn nhặn, khiêm tốn, còn bồ thứ ba thí cho thiên hạ. Theo truyền
thuyết, Thánh Quát phán, “Trong thiên hạ có bốn bồ chữ, mình tôi giữ
hai bồ,
anh tôi Bá Đạt và bạn tôi Nguyễn Văn Siêu giữ một bồ, còn bồ phân phát
cho
thiên hạ.” December 20, 2012 Frank
Dikötter, reply by Ian Johnson. Một trong những
vấn nạn làm Gấu đau đầu, là: Liệu vụ đói năm Ất Dậu, do Nhật Lùn gây
nên, đưa VC lên ngôi ở xứ Mít? VC phịa ra vụ
đầu độc tù Phú Lợi, làm cái ngòi bùng nổ cuộc giải phóng Miền Nam,
thống nhất đất
nước. Giả như không có vụ đói Ất Dậu, thì sao? Trong khi chờ…
lời giải, mời bạn đọc TV đọc bài điểm cuốn viết về vụ đói do Mao Xếng
Xáng ban
cho dân Tẫu, trên tờ NYRB, 22, Nov, 2012 Nên nhớ Lênin cũng đã từng
phịa ra 1 cú đói, để "pha lê hóa" [từ của
nhà văn VC Bùi Ngọc Tấn] xã hội, đẩy nhanh bánh xe cách mạng tới thành
công (1) Trận đói của Lenin, 1933: The
Terror-Famine, cướp đi, theo Amis
[trích dẫn Grossman], chừng 5 triệu người ở Ukraine, 2 triệu ở Kuban,
Don,
Volga, và Kazakhstan, và đây có lẽ là mùa gặt được mùa nhất tại Liên
Xô. Con số người chết do trận đói
năm Ất Dậu, do Nhật gây nên, và do
nhử Mẽo vô Việt Nam, cũng đâu có nhằm nhò gì, theo cái kiểu tính toán
của
Stalin: Amis nhận xét về sự khác biệt
giữa Cái Ác Nazi với Cái Ác Đỏ: And this is
how I see the East .... I see it always from a small boat-not a light,
not a
stir, not a sound. We conversed in low whispers, as if afraid to wake
up the
land .... It is all in that moment when I opened my young eyes on it. Michael
Ondaatje trả lời tờ ML trong số Oct 2012, nhân cuốn mới nhất của Bàn Kẻ
Khác,
La table des autres, ra mắt qua bản tiếng Pháp. Khi về già, nhìn lại, GCC
nhận ra, Thầy của bạn, chính là bạn. December 6,
2012 Bloomberg
nói về giấc mơ vỡ nát ở VN Giấc mơ vỡ nát
này, GCC trải qua từ thời Diễm Xưa rồi, và Gấu đã viết về nó, trong 1
truyện ngắn
gửi cho tờ LV ngay khi còn ở Trại Tị Nạn Thái Lan lận: 1958. Học xong Trung học tôi
thi vô Trường Quốc Gia Bưu Điện vừa mới
được thành lập sau một năm lân la làm quen cái không khí đầy nao nức
của tương
lai như đang giục giã ở ngay đầu ngã tư của cuộc đời, ở đại giảng đường
Đại Học
Khoa Học. Bạn thử tưởng tượng một học sinh nghèo, sống chui rúc ở cuối
con hẻm
Đội Có, Phú Nhuận, nơi đám người nghèo khổ bám quanh thành phố, khi
chiến tranh
chưa dồn dập đem những tiện nghi đến tận giường ngủ, xó bếp, rồi lấy đi
một số
người thân, quanh năm chỉ biết xài đèn dầu, uống nước giếng. Đám thanh
niên,
ngoài những lúc tự an ủi lẫn nhau bằng những mối tình tưởng tượng, bằng
những
tiếng hát nhái theo giọng Út Trà Ôn, Trần Văn Trạch quanh cây đàn ghi
ta bên cạnh
giếng nước, vào những lúc con xóm sau một ngày mệt lả, mặc tình cho
bóng đêm và
muỗi đói hành hạ; buổi sáng chỉ còn cách kéo nhau ra mấy dẫy nhà lụp
xụp, mặc
tình ngắm nghía mấy cô gái họ vẫn thường trầm trồ, mỗi lần thoáng thấy
bóng.
Các cô lúc này xắn quần cao, thoăn thoắt giữa đám rau muống xanh um phủ
kín mấy
vũng nước đen ngòm, nguồn lợi thứ nhì sau mấy ao cá, một nơi chốn hẹn
hò khác nữa
của các cô cậu choai choai, và của đám con nít; bỗng một ngày đẹp trời,
thấy
như Alice lạc vào xứ thần tiên, lạc vào trường Đại Học Khoa Học. |
