*


*
Báo Harper's số Tháng Chín, 2006
Gửi Vương Từ
ÂM ÂM ĐÁY VỰC
Thương gửi Nguyễn Quế Phương
Trang thơ NLV

Một chân
vào cửa thiên đường
Một chân
còn vướng vô thường
cùng anh
còn được vài ngày


Nguyên tác tiếng Ý: La Pelle, 1949. Bản tiếng Việt dịch từ bản tiếng Pháp: La Peau.
Trên ghi nguyên tác tiếng Pháp. Nay xin đính chính.
**
Trang Thơ
Nguyễn Tất Nhiên
Thơ Nguyễn Tất Nhiên, download từ trên net, còn một số lỗi chính tả, chưa kịp sửa.
Mong lượng thứ. Trân trọng. NQT
Nòi Tình
Valéry phán, hình thức, thể, dạng...  tốn kém lắm. (1)
Với thơ tự do, là cả cuộc chiến tiếp theo sau nó, mà nó đã ngửi ra được mùi vị của máu.
Cái gọi là tân hình thức, theo tôi, còn tốn kém hơn nhiều.
Tuy nhiên, đối với mấy ông làm thơ tân hình thức, ở hải ngoại, 'tất nhiên', chẳng tốn gì!
(1) - "La forme coûte cher disait Valéry quand on lui demandait pourquoi il ne publiait pas ses cours du Collège de France", écrit Barthes dans Le Degré zéro de l'écriture. Pour certains, sans doute, la forme ne coûte pas cher.
*
Borges, trong lần nói chuyện thơ, với sinh viên, mà Gấu đã từng dịch, đăng trên Tạp Chí  Thơ, cho biết, ông hơi bị lấy làm lạ, khi mấy người trẻ tuổi, hăm he làm thơ, là bèn thơ tự do. (1)

(1) Bài này, dịch từ những ngày Gấu mới ra hải ngoại, tập dịch, có nhiều sai sót, và bỏ đi cũng khá nhiều. Chắc là nhân dịp này, bèn đi một đường sửa sai, và dịch toàn bài nói chuyện, như là một cách "sống thác" với thơ tình, với nòi tình.... !
*

'Tôi nghĩ những nhà thơ trẻ thích bắt đầu bằng một điều cực kỳ khó khăn - thơ tự do. Và đây là một lỗi lầm lớn. Nếu bạn tính làm một bài sonnet, thí dụ vậy, bạn có ảo tưởng, thực sự đã có một cái gì đó: cái khung của bài thơ. Cái khung có trước, cho dù dòng thơ đầu tiên chưa được viết ra. Rồi bạn chỉ việc kiếm từ có vần có điệu. Chúng làm mọi chuyện trở nên dễ dàng hơn. Nói như vậy, không có nghĩa là tôi thích một bài sonnet, hơn là một bài thơ tự do. Nếu bạn lấy một vài trang đẹp nhất, trong Lá Cỏ của Whitman, rồi hỏi tôi, liệu chúng có hơn, một bài sonnet của Shakespeare, hay Keats, hoặc Yeats, tôi cho một câu hỏi như vậy, là vô nghĩa. Tôi thích cả hai. Tại sao lại phải bỏ một, nếu có thể giữ cả ? Nhưng sự khác biệt là như thế này: Nếu bạn làm một bài thơ vần, bạn đã có sẵn một vóc dáng, và người đọc có thể tham dự vào vóc dáng đó; trong lúc nếu bạn làm thơ tự do, mọi chuyện là do bạn. Kỹ năng của bạn phải cao. Lẽ dĩ nhiên, nếu bạn là Walt Whitman, nội lực thâm hậu chỉ muốn bật ra thôi, bạn cứ làm thơ tự do, và đây là một điều đáng làm. Chuyện này đâu xẩy ra cho nhiều người trong số chúng ta. Tôi đã gặp phải lỗi lầm này, khi in tập thơ đầu. Tôi đọc Whitman, và tưởng chuyện dễ. Bởi vậy lời khuyên của tôi đối với những nhà thơ trẻ, là hãy bắt đầu bằng những thể thơ cổ điển; chỉ sau đó, mới trở thành cách mạng được. Tôi nhớ một nhận xét của Oscar Wilde - một nhận xét đầy chất tiên tri. Ông nói: "Nếu không có thơ vần, chúng ta đều trở thành thiên tài". Đây là chuyện đang xẩy ra ngày hôm nay, ít ra là tại xứ tôi. Hầu như ngày nào tôi cũng nhận được những cuốn thơ của những thiên tài hoặc mấp mí thiên tài: nghĩa là những cuốn thơ hình như chẳng có một chút ý nghĩa nào đối với tôi. Ngay cả những ẩn dụ ở trong đó, tôi không thể nào nhận ra được. Ẩn dụ đề nghị một nối kết, giữa hai sự vật. Nhưng trong những cuốn thơ đó, tôi chẳng nhìn thấy bất cứ một nối kết nào. Tôi đã phạm vào lầm lẫn thiên tài như vậy, trong tập đầu, tập hai cũng vậy, và có lẽ ngay cả tập ba; và rồi tôi khám phá ra, có một điều gì thực sự huyền ảo, và không thể nào cắt nghĩa được, về một bài sonnet: Nó có thể đẻ ra đủ thứ, đủ loại thơ, khác nhau.
Q: Liệu chúng ta có thể đọc những nhà thơ quá khứ, rồi diễn giải những gì học được, bằng thơ tự do?
Borges: Điều tôi không hiểu được, đó là, tại sao ông lại muốn bắt đầu, bằng một điều thật khó, thí dụ như thơ tự do?
Q: Nhưng tôi thấy không khó.
Borges: Well, tôi không biết thơ bạn làm, thật khó mà nói. Vấn đề có thể là, làm thì dễ, nhưng đọc thì khó. Trong hầu hết trường hợp, có sự lười biếng. Lẽ dĩ nhiên, có những ngoại lệ.
Nói Về Thơ
Cái điều Borges phán về thơ tự do, có thể được lập lại, với thơ tân hình thức. Làm thì dễ, chẳng tốn kém gì, nhưng đọc thì khó.
Bài nói chuyện của Borges, thật là tuyệt, thí dụ như câu này:
Thi ca được trao cho thi sĩ. (Poetry is given to the poet).
Hay câu này:
Rồi thì, đúng lúc - nếu tôi đừng tự lừa rối, hoặc đừng làm rối mù mọi chuyện - tôi có được một dòng, có khi chỉ một ý niệm mơ hồ - một "thoáng nàng", có lẽ vậy - nàng thơ. Rồi một chút mờ mờ ảo ảo đó tụ lại, và tôi nghe có tiếng nói trong tôi. Nhịp của tiếng nói đó cho biết, có nên làm thơ, rằng đây là một bài thơ tự do, hay thơ vần.
Thơ được trao cho thi sĩ
Thơ, tự nó quyết định, tự do hay vần điệu, hay tân hình thức.
*
Nhân tiện, ngoài tân hình thức, hiện đang có thơ chuyển động, như tờ Guardian ca ngợi cao thủ số 1 tennis:
The beauty of Roger Federer
He's the best tennis player in the world, and is also pure poetry in motion. What exactly is it that makes the Swiss master such a joy to watch? A sublime blend of the technical and the metaphysical, says David Foster Wallace in a new essay.
"A sublime blend of the technical and the metaphysical": Một sự trộn lẫn tuyệt vời của kỹ thuật và siêu hình: Cái gì vậy cà?
Thì cũng giống như "Thơ tình từ tiền chiến tới tân hình thức": Một nền thơ ca thuần túy trên đường chuyển động, từ vô sản [tiền chiến] bước thẳng lên xã hội chủ nghĩa [tân hình thức], không trải qua thời kỳ quá độ chủ nghĩa tư bản [thơ tự do].
Nhảm, nhảm thật!
Roland Barthes
Nhà văn - Thứ lương tâm đồng loại có thể  tin tưởng
- Và bây giờ, cho phép tôi tò mò tí chút: Ông vẫn còn thu gom, những mẩu chuyện khôi hài, tiếu lâm, từ báo chí đương thời, như ông đã từng làm như vậy, và đã được in ở trong Những Năm Học Nghề Của Hề Auguste, như là một cách nhằm minh họa một thời đại đã qua đi? Nếu, như tôi nghi ngờ, ông trả lời, Đúng như thế, thì, xin ông cho độc giả vài mẩu nghe chơi?
Gấu, nhà văn
Thời Vô Song
…Angeline Jolie và Brad Pitt, sau khi đi đến tận một quốc gia ở Nam Phi để sinh con, đã cho những tờ báo lá cải này đăng bức hình của con gái cùng với hình Brad Pitt đi theo Angelina Jolie như một con chó con, chỉ thiếu có cái đuôi ngoắc ngoắc, trông bỉ mặt nam nhi hết sức.
Tại sao những tờ báo này không biết rằng càng săn đuổi, những tên tuổi nổi tiếng ở Hollywood càng làm cao, càng giả bộ chạy trốn?
BBT
Chuyện săn đuổi là chuyện kiếm cơm. Báo lá cải nào mà chẳng sống nhờ săn đuổi.
Tuy nhiên, riêng với Jolie, có lẽ còn vì lý do khác nữa.
Cô đào này thiện tâm chẳng thua gì công nương Diana.
Không biết nhà biếm văn nổi tiếng có biết điều đó không?
Một tờ báo Tây còn lấy làm sợ hãi cho anh chàng chỉ thiếu một cái đuôi ngoắc ngoắc: Dám làm một "thánh nữ" mang bầu? Hãy coi chừng cái mạng!