*


*

@ Bến Xe Mường Luông

*

Lẩn thẩn nghĩ, có khi nào Gấu lên lộn xe, nó đưa về xứ Mít… ?

Tưởng nhớ Thảo Trường

Michel Houellebecq,
The Art of Fiction No. 206
Interviewed by Susannah Hunnewell

Nhờ lướt qua bài phỏng vấn, GNV mới biết, bi giờ có cái thứ thuốc lá điện: Bạn hít nó, thì nó đỏ rực lên như được hôn, rồi xì ra một làn hơi, như là khói thuốc, và nói, đã quá: It’s nice to be dead!
*

“Do you like the Stooges?” Michel Houellebecq asked me on the second day of our interview. He put down his electric cigarette (it glowed red when he inhaled, producing steam instead of smoke) and rose slowly from his futon couch. “Iggy Pop wrote some songs based on my novel The Possibility of an Island,” he offered. “He told me it’s the only book he has liked in the last ten years.” France’s most famous living writer flipped open his MacBook and the gravelly voice of the punk legend filled the kitchenette, chanting: “It’s nice to be dead.”

Tribute to TCN

Witness of Poetry
Ngô Bảo Châu, Nobel Toán

Đi ‘giang hồ’, về, lục lọi mớ sách ngổn ngang vì những lần dọn nhà, chỉ để kiểm chứng giai thoại giải thích tại sao không có Nobel Toán: Bà vợ của ông Nobel quả có lén lút quan hệ ‘ngoài luồng’, ‘lề trái’, với Mittag Leffler, một cây toán người Thuỵ Điển vào lúc đó, và giả như có Nobel Toán, ngoài ông này ra, còn ai xứng đáng hơn?
Giai thoại này còn cho thấy, toán gia thì toán gia, có ai thoát ra ngoài thường tình?
Chứng cớ hiển nhiên, nóng hổi: Nghe tin hành lang, ngoài ta ra thì còn ai nữa xứng đáng hơn, để lãnh Fields, thế là họ Ngô ta bèn vội vàng xin cái quốc tịch Tây.

Cái sự xin vô quốc tịch Tây này của NBC xem ra hơi giống GNV, khi hăm hở học tiếng Tây, từ những ngày còn học trường Nguyễn Trãi, Hà Nội, chỉ để làm sao viết được cái thư cám ơn Ông Tây, chồng Cô Dung của GNV: Không có ông, là không có GNV.
C'est à vous que je dois tout!

Có thể, chính là do hăm hở học tiếng Tây, mà GNV được hạnh phúc hạnh ngộ BHD, những ngày ở Sài Gòn, vì ông bô của em là một cây tiếng Tây, chủ nhân cả lố sách dậy tiếng Tây, trong có bộ Classes Francaises (?).
Ui  chao, Gấu đã từng được em cho phép làm vệ sĩ, những lần theo em đi đòi tiền bán sách học tiếng tây của ông bố, tại một số tiệm sách ở  Sài Gòn!

Những nhà toán học thù ghét nhau, tất nhiên, nhưng họ thù ghét nhất, là những nhà vật lý học, theo René Thom, người Pháp, giải thưởng Fields 1958, khi 35 tuổi.

Thom, tác giả câu GNV đã từng thuổng, những nhà toán học thì buồn vì không thể chia sẻ niềm vui khám phá với những kẻ vô thần về toán [les mathématiciens sont tristes de ne pouvoir faire partager la joie de leurs découvertes aux non-mathématiciens], còn là  tác giả của Thuyết tai ương, thảm họa [Théorie des catastrophes].

Linda Lê : “J'aime que les livres soient des brasiers"

Tôi thích những cuốn sách phải là những lò lửa cháy rực

Làm thế nào họ… ‘tới’ với bà?

Tôi cho rằng, sức mạnh của một số nhà văn, là khi họ bật ra từ hồi ức, ngay trong cuộc sống thường nhật, vào những hoàn cảnh nào đó của nó. Cioran nói cuốn sách bảnh nhất, là ‘người bạn vào lúc khốn khó’. Với tôi, rất nhiều nhà văn là những bạn quí vào những lúc khốn khó như thế! Tôi đặc biệt nghĩ đến ông bạn quí Robert Walser, với cái vóc dáng dửng dưng, lừng lững, bất cần đời, mặc dù bị đời choảng cho nhiều vố thật đích đáng. Tôi thường dành cặp mắt xanh của mình cho những tác giả mà người đời gọi là tuyệt vọng. Tôi nhận ra trong cái vẻ âm u của họ một âm điệu rất âm u, và tôi thường múc ra từ những âm u đó của họ, những sức sống, nghị lực cho riêng tôi, trong tất cả những ngày tháng ở trên đời, ngay cả những ngày tôi không đọc họ. Nhiều khi, đang lang thang trên đường phố, nhìn một đấng bộ hành đi qua, và thế là tôi bèn nghĩ, ông này có thể là... Robert Walser. Một ông khác thì lại khiến tôi nghĩ đến một nhân vật của Dos. Tôi có cảm tưởng văn chương đan dệt tôi vào với đồng loại, với những liên hệ mang tính nhân loại, tình người. Tôi vốn từ lâu là một con bé thật nhút nhát. Nhờ những cuốn sách mà tôi hé mở lòng mình ra trước cuộc đời.

Tuổi thơ của bà trải qua tại quê hương của bà, là Việt Nam. Văn chương là thế nào đối với bà, khi đó?

Tôi luôn luôn cảm thấy rất xa lạ đối với Việt Nam, do sự học hành trong tiếng Pháp, do cung cách, cách ứng xử của tôi, luôn luôn dụt dè, thụt lui. Chị em tôi, và tôi hoàn hoàn không giống những đứa trẻ ở đó. Chính là cái cảm giác cô đơn, cách biệt thật xâu sa đó đã khiến tôi bỏ chạy, vượt thoát, thật sớm sủa, qua những cuốn sách. Ngay từ khi còn nhỏ, tôi đã phát triển một thứ ham muốn, đói thèm đối với tất cả những gì ở cách xa tôi, những gì có vẻ thật khổng lồ, quá khổ đối với tôi.

Thí dụ?

Những tác phẩm của Victor Hugo, khổng lồ đối với tôi! Từ mê mẩn vóc dáng khổng lồ ở nơi Hugo, tôi mò qua tính khí bạo phát, nổ như tạc đạn, ở nơi thiên tài sáng tạo người tchèque, Ladislas Klima. Với ông này, cũng lại là một sự trái ngược hẳn với con người của tôi, vốn rất ư dịu dàng, đôi khi vẫn có những khoảnh khắc căng thẳng cao độ.

Bà viết để bẻ gẫy, triệt tiêu sự căng thẳng, hay là để duy trì nó?

Duy trì chứ, lẽ tất nhiên!

Yann Martel
Kỷ niệm, kỷ niệm

&

Qiu
Khi Qiu còn là một đứa trẻ ở Thượng Hải, Hồng Vệ Binh trung thành với Mao đã lục soát nhà cha mẹ ông. Chúng lấy đi nữ trang, sách vở, và bất cứ một thứ gì liên quan tới cuộc sống trưởng giả, nhưng vứt lại vài tờ báo hình. Trong một tờ, Qiu nhìn thấy bức hình một người đàn bà bận áo xẩm đỏ, thứ áo đặc biệt của người TQ, sau trở thành biểu tượng của sự sa đọa thoái hoá của tư bản trong thời kỳ Cách Mạng Văn Hóa.
“Lần đầu nhìn thấy bức hình, tôi sững sờ vì vẻ đẹp,” Qiu nói, lúc này ông 54 tuổi, trông thư sinh nho nhã như một giáo sư trung học. “Cũng là tự nhiên khi tôi nghĩ rằng, những con người ở trong những bức hình như thế này từ một gia đình có gốc rễ trưởng giả, và như thế, chắc là họ đã chịu đựng rất nhiều đau khổ trong thời kỳ Cách Mạng Văn Hóa. Chuyện gì đã xẩy ra cho họ.
Nhiều chục năm sau, kỷ niệm về bức hình vẫn khuấy động trí tưởng của ông, và là nguồn hứng khởi khiến ông viết “Áo đỏ tiểu thư” [tạm dịch Red Mandarin Dress]
Mẹ tôi sụm xuống, khi Cuộc Cách Mạng Văn Hoá nổ ra, và chẳng bao giờ hồi phục. Nhưng tôi có bạn bè còn khốn đốn hơn nhiều. Tôi không nói, họ chết. Nhưng họ hoàn toàn tiêu ma, điêu tàn, huỷ diệt. Đời của họ, mộng của họ, nghề nghiệp của họ. Đi hết.
Một nhà văn nữ, ra đi từ Miền Bắc, có một loạt bài về một miền đất, khi nó chưa đi cả, đi hết. Thay vì cái áo dài tiểu thư của một cô xẩm, như của Qiu, thì là một cái bát cổ.
Thứ dễ vỡ nhất.

Thầy Vũ

Thời gian làm cho Đất Tổ cũng có một số kỷ niệm thật thú vị. Một lần, GNV đang ngồi tại toà soạn thì cả một gia đình, mặc đồ tang, trong có một bà tuyệt đẹp, từ bên ngoài ùa vào, cứ thế ngồi quì vái lạy GNV, và phiá sau bà, là cả một đống con nít, cũng khăn tang áo sô!
Vị nữ phu nhân thật đẹp, hoá ra là phu nhân một sĩ quan vừa tử trận, và được Đất Tổ… chiếu cố, với những lời lẽ hình như là không được đẹp, liên quan tới tham nhũng, lính ma, lính kiểng gì gì đó.
Hoảng quá, GNV vội vàng chạy ra khỏi tòa soạn!

Cái tay trẻ măng, vừa mới làm cho UPI, Gấu quên mẹ mất tên, là bị GNV chiêu dụ, đầu quân cho VL, làm ngoài giờ, chuyên dịch tin, trong số đó, có những tin thật nóng hổi, chỉ mình anh ta biết, khi ngồi trước cái máy viễn ký tại văn phòng UPI.
Theo cái kiểu PXA, ngồi trước máy viễn ký tại văn phòng Time, chôm tin cho VC!
*

Cái chiêu 'khổ nhục kế', thay vì cho du đãng tới đập phá tòa soạn, thì khăn sô áo tang... , thì cũng thường thôi, nhưng cái buồn cười ở đây, là tại sao mà họ lại nhầm một tay cà tàng như GNV, là một nhân vật quan trọng ở trong tòa báo?
Và, tại làm sao mà GNV lại cứ không thể nào quên được hình ảnh một người vợ thật đẹp trong chiếc áo tang?
Quái quỉ thật.

[Không lẽ tình cảnh của GNV lúc đó, cũng y chang tay Cớm Qiu, dưới đây, và nó báo hiệu số phận của mấy bà vợ sĩ quan, sau ngày 30 Tháng Tư?
Ui chao, khùng mất!
Đúng là thằng khùng!
Chưa từng gặp tôi, sao mà mê tôi thê thảm như thế, ư?]

*

thị trấn miền đông
của Viên Linh
Sơ Dạ Hương đọc, đăng trên báo Văn Học [của Phan Kim Thịnh, Sài Gòn] số 68, 1/11/1966. 

Đây có lẽ đây là một trong những bài đọc sách đầu tiên của Sơ Dạ Hương, sau bài đọc cuốn Sau Cơn Mưa, của Lý Hoàng Phong, trên trang VHNT của báo nhật báo Dân Chủ, của Vũ Ngọc Các (?).
Sơ Dạ Hương sau lấy tên thật là Nguyễn Quốc Trụ.

Sách Thị trấn miền Đông, tân truyện của Viên Linh, Tập San Văn xb, loại sách bỏ túi, giá 25 đồng.
Khung cảnh nơi câu chuyện xẩy ra là một thị trấn nhỏ mang tên Tây phố nằm ven quốc lộ số một, câu chuyện bắt đầu cùng với sự lục tục trở về của mấy người con khi nghe tin người mẹ chết. Gia đình họ là một gia đình danh giá và khá giả nhất nhì trong vùng.

Bản copy bài điểm sách, VL đưa cho tôi, là từ một máy fax tại tòa soạn Khởi Hành ở Tiểu Sài Gòn.
Anh nói, lai lịch bản gốc cũng thú vị, và ly kỳ lắm. Mày có nhớ cô nào tên là H. không? H. này không phải của mày, quen tao, không phải bồ tao, mà là bồ của anh của Bông Hồng Đen của mày. Nhớ chưa?
A, nhớ rồi! Nhớ cả một đoạn đời rồi.

Len Deighton: Thi sĩ của truyện điệp viên
Ghi chú trong ngày

Người Ả rập thường nói
Khi một người khách lạ đến nhà
Trong ba ngày hãy nuôi nấng anh ta
Rồi mới hỏi: bạn là ai thế?

The Arabs used to say,
When a stranger appears at your door,
Feed him for three days
Before asking who he is

Nếu điều này làm cho bạn có chút nghĩ ngợi mông lung, chuyện này qua chuyện khác, đó mới thật là thơ. Ngoài ra, thì không phải.
NDT: Thơ cần thiết cho ai

Hình ảnh 'người lạ xuất hiện trước cửa' liên quan tới, hơn cả thơ, mà còn tới, một "thiên sứ" của Sến Cô Nương!
Thành thử ‘feed’ ở đây phải dịch là 'tiếp đãi'.
Và, đợi 3 ngày, vì còn liên quan đến... Tin Mừng!
*
Note: Một độc giả, thích mẩu thơ, tìm đọc trên net nguyên bài thơ, sau đây. Theo vị này, feed, dịch là ‘nuôi’, thì OK, nhưng thêm chữ ‘nấng’, thì lại không OK.

Dân A-rập ngày xưa là dân du mục, nhiều lúc họ đi hàng tháng liền trong sa mạc không có chỗ tá túc, nên khi đến được nhà ai, được cho ăn, ngựa được uống nước, được nghỉ là quý lắm. Trong các điều Hội Thánh dạy ngày xưa có dạy: Cho khách đậu nhà.
Hospitalité-tiếp đón khách niềm nở là một đức tính được đề cao của người Do Thái.
Hinh anh nhuong goi hoa cho khach la hinh anh qua nen tho+, phai khg bac?
Bây giờ với kiểu quá giang xe rồi giết tài xế thì không còn ai dám liều để tiếp khách lạ nữa.
Có một comment của độc giả để hiểu thời bay giờ: Nhà luôn luôn khóa cửa. Xe đi chốc lát cũng khóa cửa.

Red Brocade

The Arabs used to say,
When a stranger appears at your door,
feed him for three days
before asking who he is,
where he’s come from,
where he’s headed.
That way, he’ll have strength
enough to answer.
Or, by then you’ll be
such good friends
you don’t care.
Let’s go back to that.
Rice?  Pine nuts?
Here, take the red brocade pillow.
My child will serve water
to your horse.
No, I was not busy when you came!
I was not preparing to be busy.
That’s the armor everyone put on
to pretend they had a purpose
in the world.
I refuse to be claimed.
Your plate is waiting.
We will snip fresh mint
into your tea.
– Naomi Shihab Nye 

•           Liz Sherbow // Mar 27, 2009 at 1:03 pm
At first this seemed so far removed from reality. I and my husband keep our doors locked at all times at home. I lock my car no matter how short the interval that I’m leaving it.
What began to sink in so beautifully was the “No, I was not busy when you came!
I was not preparing to be busy.
That’s the armor everyone put on
to pretend they had a purpose
in the world.
I refuse to be claimed.”
So far from my present reality and I become aware it’s absence. I wonder …
Liz

V/v ‘nhường gối hoa’, GNV có một kỷ niệm để đời, với cô học trò, trong truyện ngắn Bụi, hồi ở trại tị nạn.
V/v ‘khách lạ xuất hiện trước cửa’, Steiner có đi một đường, đâu đó, thú lắm, để GNV mò tìm, trình lại sau.


Nhân trường hợp "tạm trú"

Với tôi, tác giả tập truyện "Tạm trú" này là một nhân vật vô cùng… tiểu thuyết.

Hoàn cảnh xuất thân của cậu ta hơi đặc biệt, tính tình cũng vì vậy mà cũng đặc biệt, cực đoan quay quắt, cuồng nhiệt lắm mà khắt khe cũng lắm. Khen tận mây mà chê cũng tới bùn. Cậu ta cả thèm chóng chán, một năm nhảy cóc vài cơ quan, làm toàn chuyện thời thượng như thi dẫn chương trình, viết báo, làm báo… Đôi khi trong lúc bám mảng văn hóa văn nghệ với những bài viết sắc sảo khen chê đâu ra đó thì cậu ta ngã lòng tính chuyện đi buôn cho mau… giàu.
Cái sự đọc của Duy cũng kịch tính như người. Tháng này cậu ta gần như sưu tầm hết thảy những gì liên quan tới Lý Lan, nếu không mua được cuốn sách đó thì cậu ta sẽ mượn photo, nhân tiện làm năm bảy bản để cho ai chưa đọc thì cùng đọc, cùng Duy nấu cháo điện thoại bình luận cho tan cho rã tác phẩm chị Lan mới thôi. Tháng sau, cậu ta trót ngây ngất với anh Phan Triều Hải mất rồi. Nhưng không phải là đã quên chị Lan đâu, còn lâu... Bằng chứng là cậu ta mê chị Vàng Anh từ năm bảy năm trước mà giờ vẫn còn lục lọi những bài… phỏng vấn chị để ngồi nhâm nhi.
Mỗi lần gọi điện thoại cho nhau, tôi thường hỏi Duy dạo này mê ai, lúc rày làm việc cho chỗ nào. Một bữa cậu ta nói em giờ ở nhà viết văn. 

Tôi không mấy bất ngờ, có lẽ hồi làm việc ở Hội văn nghệ tôi đã thấy những mẩu truyện học trò của Duy in trong những tờ báo cũ. Duy bỏ đi và giờ cậu ta quay lại, tự tin làm một đồng nghiệp của tôi. Không chút nào e ngại, Duy cứ hồn nhiên ào tới với văn chương, đòi hái bằng được sao trời. Cậu tuôn ra một thứ văn trẻ trung nóng hổi bốc khói, xốc xới, hồ hởi đến nỗi tôi cảm giác nếu có thể đem cả thế giới này vào một truyện ngắn thì Duy cũng làm. Văn giống như người, không chịu ngồi đâu lâu lâu. Đang lẽo đẽo theo chân cô nhân vật này bỗng ngắm nghía muốn chạy tới nàng kia. Như thằng nhỏ nhảy chân sáo đi bắt chuồn chuồn, con này bay thì nó rình con khác, không cố chuyên tâm theo cùng đuổi tận. Lần nọ đọc loạt truyện của Duy lần thứ hai, nhận ra chết cha, mình bị cái giọng hóm hỉnh giòn tan của Duy lừa mị, rốt cuộc nó nói gì vậy ta ????
Duy từng hỏi tôi văn Duy thiếu gì. Tôi nói giỡn, thiếu…tuổi, thứ không thể quyết có là có được. Cũng giỡn, tôi kêu Duy yêu thật nhiều đi, để buồn, để chiếc xuồng chở nỗi đau đời từ từ khẳm lừ. Chiếc xuồng khẳm đi rất đằm không ngả nghiêng chao đảo, và tạo ra con sóng lớn (tất nhiên cũng đầy rủi ro vì rất dễ… chìm). Ai không biết sao chớ kinh nghiệm riêng tôi là càng buồn càng thấy mình chững chạc. Đó là tôi thuận miệng xúi dại thôi…

Bây giờ những cuộc gọi của chúng tôi chưa bao giờ thưa, nhưng câu hỏi đầu tiên của tôi đã khác, "lúc này viết gì ?". Và Duy nhiều lúc bỗng ngập ngừng như tôi của mười năm trước, thấy mông lung biển chữ này không biết bờ đâu bến đâu…
Duy đã biết hoang mang...

9/07/2010
Anonymous said...
Chị Tư
Với tấm lòng qúy mến về chị, xin cho phép ngỏ với chị đôi chút. Nếu chị thấy không bằng lòng với một đôi điều tôi sắp thưa với chị, xin đừng chấp nhất. Xin chị chịu khó giữ cái thuần khiết của giọng Nam trong văn chị. Thí dụ cái phương ngữ "cả thèm chóng chán" không có gốc ở giọng Nam một chút nào. Đó là giọng Bắc, tiếc thay, lại là Bắc thô lậu. Điểm thứ hai, mấy chữ "Duy lần thứ hai, nhận ra chết cha, mình bị cái giọng"..có hai chữ mà chị vô tình làm nhói tim tôi-và không ít người khác-vì nỗi đau riêng, ước chi chị chị đừng dùng hai chữ đó, văn của chị nghe vẫn 'so nice' mà. Mấy lời bộc bạch, nếu không phải, xin bỏ qua.
Người xứ xa.

9/09/2010
Nguyễn Thiên Ngân said...
em rất quý bài giới thiệu này chị à.

9/10/2010
sau rieng said...
@Ngân : Cảm ơn em ! Chị mong em không nản lòng, không bao giờ đánh mất tình yêu vào văn chương, mặc kệ người ta (nhất là lão đầu bạc, chị là chị cằn nhằn ông ấy lắm í) có nói ngả nghiêng gì.
Chúc em nhẹ nhàng và bình an !
9/10/2010
*

Note: Cô Tư làm nhà điểm sách mà chẳng mê sao?
GNV mạn phép, có sửa tí lỗi chính tả, ‘mẩu truyện’, không phải ‘mẫu truyện’: sai một ly đi một dặm!
Lão đầu bạc? Ai vậy cà?
NQT