của Raul Hilberg, xb lần đầu tiên, năm 1961, tại Mỹ, thuật những chặng đường Nazi huỷ diệt dân Do Thái, từ những luật lệ bài Do Thái đầu tiên tới những vụ tàn sát tập thể.
Cuốn sách cũng trải qua nhiều chặng đường, và dần dần được giới phê bình đánh giá cao, trong có Hannah Arendt. Hình tác giả dưới đây, chụp năm 2006,  tại Paris, trước Đài tưởng niệm những người tử nạn Do Thái khi bị tống xuất ở Paris.
Nhân dịp ra lò ấn bản chung quyết, 2402 trang, ba tập, bản tiếng Pháp, dịch từ nguyên tác tiếng Anh, nhà xb Gallimard, tủ sách Folio, tờ Văn Học Pháp, Le Magazine Littéraire, số Tháng Sáu 2007, bèn một đường phỏng vấn lớn, grand entretien, với tác giả. Tin Văn sẽ trích đoạn, bài phỏng vấn, trong những kỳ tới.

Một nhận xét của ông, làm kinh ngạc mọi người, và nếu áp dụng trường hợp Việt Nam, cũng y chang. Khi được hỏi, về chính quyền Vichy [thân Nazi], ông viết, tiến trình huỷ diệt Do Thái là kết quả của hoà ước Pháp Đức. Trong khi theo lẽ thường, đích danh thủ phạm, là Nazi, ông trả lời:

Nhìn như thế, mới thấy tội ác của MTGPMN. Đám này tưởng bở, chúng sẽ được trọng dụng, nhưng vừa chấm dứt cuộc chiến, là nón tai bèo, cờ Mặt Trận, cũng đi theo cờ ba que, và thây ma VNCH!
Không phải chỉ MTGPMN, mà có thể nói, luôn cả Ngụy, đều tin vào giấc mơ của Bác, thắng trận giặc này, ta sẽ xây cái nhà Việt Nam to đẹp hơn, đàng hoàng hơn. Chính vì thế mà cứ ngoan ngoãn như bầy cừu, khăn gói quả mướp, lo 10 ngày lương thực, cho khoá học tập cải tạo cấp tốc, ngắn hạn, để thông suốt đường lối cách mạng, và sau đó, cứ thế mà làm, mà lo xây dựng cái nhà. Đi Kinh Tế Mới, là phải rồi. Nhà nước quá sáng suốt. Khi còn chiến tranh, trốn bom đạn vô tình, trốn chết hai lần, thì chui vô thành phố, bi giờ thì còn sợ chi nữa mà không bung ra?
Bởi thế Gấu này nói, người Việt thù VC là vậy.
Cái thù này, là do VC, thực chất là một tên ăn cướp, thay vì một vị cứu tinh! Thay vì "Chúa" ra đời, nhập thế, dưới xác thân con người mới XHCN, nhưng do sẩy thai, dân Mít có được một con quỉ VC!
Thảm thế đấy!
*
Một cổ hai ba tròng.
Trong Quần đảo Gulag, Solz viết, chính cái gọi là ý thức hệ là một biện minh dài hạn cho lũ quỉ, the evildoings, tha hồ giết, hiếp, làm đủ thứ tội ác, mà chúng gọi là những tội ác cần thiết. Những tội ác cần thiết như thế, đều "tốt" cả: Đám phán quan "Inquisition" Nhà Thờ, thì nhân danh Chúa, đám xâm lăng, nhân danh Nước Mẹ Vĩ Đại, đám thực dân, nhân danh khai hóa, văn minh, đám Yankee mũi tẹt, nhân danh chủ nghĩa Cộng sản, và cuộc thánh chiến chống Mẽo cứu nước, giải phóng Miền Nam, thống nhất đất nước.
Người Miền Nam, có thể không tin vào chủ nghĩa Cộng Sản, nhưng lại tin vào giấc mơ thống nhất.
Tránh vỏ dưa gặp vỏ dừa!
*
Cái phép lạ ngược, biến thành bọ, thực sự mà nói, ông tổ sư triết gia Mác Xít, là G. Lukacs, cũng đã biết trước, và đã từng cảnh cáo, ngay từ khi [ngồi hang Pác Bó], viết Lịch Sử và Ý Thức Giai Cấp, một cuốn sách bị trù ẻo, trời đánh, thánh vật, livre maudit, qua đó, Lukacs đã nhìn ra, quá trình "vật hoá", "reification", xẩy ra liền sau ngày 30 Tháng Tư, khi, Yankee mũi tẹt, nhìn thấy của cải, sự phồn vinh giả tạo, hàng có gân...  của Miền Nam, mê quá, mất cảnh giác Cách Mạng, và bị sa đọa, biến thành đồ vật, con vật! (1)
(1) Ironically, one of his most influential works dates from a period in which his Communism was tainted with heresy. History and Class Consciousness (1923) is a rather legendary affair. It is a livre maudit, a burnt book, of which relatively few copies have survived.* We find  in it a fundamental analysis of the "reification" of man (Verdinglichung), the degradation of the human person to a statistical object through industrial and political processes. The work was condemned by the Party and withdrawn by the author. But it has led a tenacious underground life and certain writers, such as Sartre and Thomas Mann, have always regarded it as Lukacs' masterpiece.
GEORG LUKACS AND HIS DEVIL'S PACT

Thanh Thảo, TP HCM
Tôi thấy những người lãnh đạo đang hành xử thật sự quá đáng! không một lên tiếng hay có bất cứ phản ứng gì công khai, và báo chí cũng vậy! Vô cùng quá đáng và đáng hổ thẹn! Một con mèo có khi còn được tọa lạc cả thườn thượt một trang báo, đằng này, con người thì không! Tối hôm qua và sáng hôm nay trời mưa rất to, tôi đi mưa chỉ khoảng trên dưới 1 giờ đồng hồ mà đã muốn xỉu vì lạnh, về tới nhà tôi còn có nước nóng áo lạnh và mùng mền. Còn họ ở đó thì có gì chứ? ăn dầm nằm dề, vật vã ngoài vỉa hè như vậy, ai muốn? người ta muốn nông dân Việt Nam chết hết đi cho rảnh mắt hay sao đó mà?
Huy, TP HCM
Tôi cũng như hầu hết người Việt Nam khác, không hề hay biết có biểu tình xảy ra ngay nơi mình đang sống. Một việc xảy ra đã gần 1 tháng trời, ngay giữa lòng thành phố có 8 triệu dân đang sống mà còn bưng bít thông tin như thế huống hồ những sự việc khác diễn ra ở những địa phương xa hơn. Tôi nghĩ tự do ngôn luận ở Việt Nam vẫn còn là thứ quá xa xỉ. Tôi nghĩ ĐCS chỉ phục vụ cho một số ít các quan chức thôi, còn người dân thì hầu như không có tiếng nói gì trong đất nước. Hồi còn nhỏ tôi rất ghét đài BBC vì tôi nghĩ là đưa tin không trung thực nhưng nay thì tôi thấy cảm ơn đài BBC mới đúng vì nhờ có BBC mà tôi dám nêu lên ý kiến của mình. Nếu trong nước có cho vàng tôi cũng không dám nói ý kiến như thế này.
Nguồn
*
Bịt miệng như thế là không đúng!
Về câu phán này khiến Gấu nhớ đến Solzhenitsyn, và câu chuyện thực, như ông nhấn mạnh, ngay ở đầu bộ sách khổng lồ Gulag, về một thiếu nữ Nga bị án tù 5 hay 10 niên, Gấu không nhớ rõ, cô bé kêu, oan quá, oan quá, tôi đâu có tội chi, và nhà nước bèn trả lời, đúng rồi, đúng rồi, cháu không có tội, bởi vì nếu có tội, thì làm sao lại có cái án không đúng đó?
Nhưng, một độc giả của tờ Diễn Đàn, lên tiếng khen, ngài Chủ Tịch có bản lãnh!
Chưa hết, ông này còn suy luận, khi nhà nước bắt linh mục Lý, nhà thờ không lên tiếng, như vậy chứng tỏ linh mục Lý có tội!
Nếu có tội như thế, tại sao khi bịt miệng, nhà thờ lại la toáng lên?
Thú vị hơn nữa, ông này kết tội nhà thờ tại sao lại dám 'báng bổ' ngài chủ tịch, cái tội nói dối?
Nếu như thế, nhà thờ phải "bản lãnh" hơn ngài chủ tịch?
Ông hỏi tội VC: Tại sao cả một nước như thế, mà để cho nhà thờ "báng bổ" ngài chủ tịch?
Bản lãnh thật!
[Thư bạn đọc : Đôi điều kỳ lạ — DVN — Cập nhật : 17/07/2007 00:07 Câu trả lời của Chủ Tịch Triết là có bản lãnh, nhưng tại sao sau đó lại có quá nhiều điều lạ như kể trên ?]
*
Thú vị hơn nữa, talawas bèn đi một đường cù ngài chủ tịch.
Chủ tịch Nguyễn Minh Triết trả lời phỏng vấn về chuyến đi Mỹ
Thế mới bản lãnh chứ!
*
Ẩn danh
Thật tội nghiệp cho người dân nghèo khổ. Chính ông chủ tịch huyện... lấy đất của người dân. Khi đi khiếu kiện cơ quan trung ương chính phủ lại giao cho ông chủ tịch nầy đứng ra xét xử. Ôi giời ôi?
BBC
Và, bởi vì chính chính phủ là lũ ăn cướp, thì cũng lại đành phải giao cho chính chính phủ xử!

---

Phê
At the outset of his brilliant career, Lukacs made a Devil's pact with historical necessity. The daemon promised him the secret of objective truth. He gave him the power to confer blessing or pronounce anathema in the name of revolution and "the laws of history." But since Lukacs' return from exile, the Devil has been lurking about, asking for his fee. In October 1956, he knocked loudly at the door.
Vào lúc bắt đầu nghiệp viết sáng chói, Lukacs bèn ký một tờ hợp đồng với Quỉ, do sự cần thiết của lịch sử. Quỉ hứa sẽ bật mí sự thực khách quan cho chàng biết. Và ban cho chàng quyền năng ban phép lành, xoa đầu, bác bác tôi tôi, hay rút phép thông công, nhân danh cách mạng và "những qui luật của lịch sử". Qui cố hương sau chuyến lưu vong dài, Quỉ bèn lò mò tới, đòi "tiền cò". Vào tháng Mười 1956, Quỉ hết còn kiên nhẫn, gõ cửa rầm rầm...
In literary criticism there is no promised land of established fact, no Utopia of certainty. By its very nature, criticism is personal.
Phê bình văn học không là đất hứa cho sự kiện đã rồi, cũng không phải miền không tưởng, cho điều chắc như cua gạch. Phê bình, do bản chất của nó, mang tính cá nhân.
*
Lukacs raises the problem of the "typical" personage. Why do certain characters in literature—Falstaff, Faust, Emma Bovary—possess a force of life greater than that of a multitude of other imagined beings and, indeed, of most living creatures? Is it because they are archetypes in whom universal traits are gathered and given memorable shape?
Lukacs đưa ra bài toán hắc búa, về nhân vật 'dấu ấn'. Tại sao một số nhân vật trong văn chương - Falstaff, Faust, Emma Bovary - lại có sức sống lớn hơn cả lố những nhân vật khác và, đúng hơn, cả lố những con người có xương có thịt?
Có phải những nét người "người nhất" đã được tích tụ ở trong họ?
*
We touch here on matters of a personal nature. Lukacs' role in the Hungarian uprising and the subsequent monasticism of his personal life are of obvious historical interest. But they contain an element of private agony to which an outsider has little access. A man who loses his religion loses his beliefs. A Communist for whom history turns somersaults is in danger of losing his reason. Presumably, that is worse. Those who have not experienced it, however, can hardly realize what such a collapse of values is like. Moreover, the motives of action in the Lukacs case are obscure.
*
Liệu chúng ta, kẻ ngoại cuộc, thấu hiểu được, cơn hấp hối riêng tư, của những con người trong Nhân Văn, hay ngoài Nhân Văn, thí dụ, một NĐT?
Lukacs và tờ hợp đồng với quỉ