*
Ghi


Hot

Trên net, đang có mấy cú nóng hổi, chắc không phải do gần tới 30 Tháng Tư.
PD vinh qui bái tổ.
TCS bị một ông bạn thân lôi ra tố, có tham vọng chính trị.
V/v PD. Tình cờ đọc một đoạn trong Tổng Quan văn học, Lời Nói Đầu, cũng đã tiên đoán chuyện PD sẽ trở về, nhưng  hoàn toàn khác hẳn:
Hãy tưởng tượng trường hợp chúng ta đưa nhạc sĩ Phạm Duy ra thả dù ở một vùng biên giới Hoa Việt nào đó, đổi tên ông là Trần Doai… rồi trốn nấp trong khoảng núi rừng Bắc Việt, cứ cất lên đều đều tiếng nói của nhân dân cách mạng, nhân dân giải phóng miền Bắc được chăng?
Võ Phiến
*
Kỷ niệm những lần nghe nhạc PD ở nông trường cải tạo Đỗ Hoà của Gấu thật tuyệt vời, và sau này, mỗi lần nhớ lại, là Gấu lại càng hiểu ra câu thơ của Lý Thương Ẩn, nói về cái duyên hạnh ngộ ở trên đời, và đem áp dụng vào mấy trường hợp trên mới thật là tuyệt cú mèo:
Gặp nhau đã khó, xa nhau lại càng khó.
Trước hết, hãy nói về cái chuyện gặp nhau đã khó. Ứng dụng vô trường hợp của Gấu: Không dễ gì mà được nghe nhạc Phạm Duy ở trong tù.
Cái sự sửa soạn để được nghe, là có "ý trời" ở trong đó!
Lần nghe bản Thuyền Viễn Xứ, do một tay trại viên độc tấu Tây Ban Cầm, nó nhiêu khê lắm. Không có ông Trời sắp xếp là trớt qướt!
Lúc đó là thời gian Gấu đã mua được cái chức Y Tế Đội, không còn ăn ngủ tại lán trại viên, mà là được đưa lên… Đội. Chỉ ở trên Bộ Chỉ Huy của Đội, thì mới có cây Tây Ban Cầm dành cho những buổi sinh hoạt Đội. Gấu tuy không biết đàn TBC, nhưng có thể sử dụng nó như là một cây măng đô lin, bấm nốt tỉ tì ti, thì dư sức.
Thế là, buổi tối hôm đó, khi đi từng lán ghi tên trại viên khai bịnh, ngày mai cho nghỉ lao động đưa qua bệnh xá, xin vài viên Xuyên Tâm Liên, bèn xách cây đàn đi theo. Tới một lán, gặp tiệc trà, dựng cây đàn kế bên, nhập cuộc. Trong đám ngồi dự tiệc trà, có một tay, trong lúc hứng quá, bèn cầm cây đàn lên.
*
Nói Thuyền Viễn Xứ được sáng tác cho những thính giả mãi sau đó, cho khúc ruột ngàn dặm, thực sự chỉ mới đạt được một nửa lời tiên tri. Nó còn nhắm tới khúc ruột ngàn dặm, ở ngay trong nước, tức những kẻ bị "cái gọi là ẩn dụ lò cải tạo, tinh thần thế giới của Tin Văn" chiếu cố, thôi thì cứ nói đại, cho dù chính tác giả của nó cũng chẳng thể ngờ, vì có khi nào PD đi tù VC đâu, thính giả đích thực của bản nhạc Thuyền Viễn Xứ,  là đám tù cải tạo.
Nói, "nó còn nhắm tới", có lẽ không đúng. Tác giả của nó, lại càng không nhắm tới thứ thính giả đó.
Đây là quyền năng huyền bí của âm nhạc, nói theo Steiner, khi ông trích dẫn Lévi-Strauss, sự phát minh ra giai điệu là một "bí mật tối thượng".
Gấu, tên tù cải tạo, vào lúc không ngờ nhất cuộc đời của nó, đột nhiên 'quê hương' xuất hiện, không phải như là một 'kinh nghiệm về thời tiết, kinh nghiệm về khổ đau", mà như một món quà tặng thật là tuyệt vời.
Nhạc PD Tù VC
*

Nói về nhạc phản chiến , cứ gì phải dựa vào Đại Bác Ru Đêm ?
Đặng Tiến: Trịnh Công Sơn
Cái nhận định, hình học là nghệ thuật lý luận đúng, trên một hình vẽ sai, Gấu thực sự không hiểu Đặng Tiến moi ở đâu mà ra, hay là đây chính là điều thầy Nguyễn Văn Phú gọi là đường may mắn. Ai đã từng học toán, môn hình học, đều biết, có những bài toán hình học, không thể nào giải được, nếu không tự dưng "phịa ra" một đường, thế là bài toán được giải!
Vả chăng, Gấu này không nghĩ như Đặng Tiến, khi ông cho rằng: Tình Nhớ thì liên can gì tới phản chiến?
Và đây không phải là một trường hợp có thể qui về phạm trù văn học có tên là 'liên văn bản'.

Tình Nhớ chính là nhạc phản chiến, hiểu theo cái nghĩa cao quí nhất của từ này.
Của nhạc này.
Nếu có một phần liên văn bản của nhạc TCS, thì cái phần này phải được hiểu theo nghĩa của Gide, khi ông phán về tác phẩm nghệ thuật, nhân đọc Dostoevsky: Tác phẩm lớn có sự tham dự của Quỉ.
Nhạc Trịnh Công Sơn có sự tham dự của con quỉ chiến tranh.
Nói rộng ra, có vẻ như, tất cả các tác phẩm văn học nghệ thuật của Miền Nam trước đây, đều được viết theo cách nhìn đó: Viết, sáng tác, trong nỗi lo sợ, hoặc nghệ thhuật, hoặc tác giả, bị trù ẻo, nguyền rủa, huỷ diệt....
Thanh Tâm Tuyền coi đây chỉ là bước đi [nhịp điệu] của thời gian.
Brodsky nói khác một tí: Thời gian được tái sắp xếp lại.
Cái nhịp của nhạc TCS chính là đại bác ru đêm.
Đó là phần liên văn bản của nó!

Tưởng niệm TCS

Trong tù VC, có lần Gấu đã được nghe Hạ Trắng, tấu bằng một cây khẩu cầm, harmonica, giữa trưa nắng gắt, đói, một thằng cha tù nào đó, bất thình lình, như quá nhớ nhà, nhớ Sài Gòn, lôi cây kèn ra mà gào mà rống, đếch thèm để ý đến lệnh cấm nhạc vàng của quản giáo.
Gấu vừa nghe vài đường kèn, là run rẩy như "con thằn lằn đứt đuôi", trưa nắng gắt, đói như thế, mà cảm thấy "nhẹ tênh". Sau này, nhiều lần nghe ông nhạc sĩ Trần Mạnh Tuấn, nổi tiếng chơi saxo, tấu bài này, vậy mà cũng chẳng thể nào cảm thấy "phê" như lần ở trong trại cải tạo Đỗ Hòa, Nhà Bè.
Hạnh phúc nhất, và cũng đau thương nhất, là lần nghe Tình Nhớ, tại Trung Tâm Ba, Quang Trung.
Hạnh phúc này, Gấu đã từng khoe, nhiều lần rồi, nhưng cứ muốn khoe tiếp. Vả chăng, còn rất nhiều chi tiết, vừa hạnh phúc vừa bi thương, chưa từng kể.
Lần này, chơi xả láng!
Cũng là một cách tưởng nhớ ông nhạc sĩ tài ba. NQT
*
Từ lúc đưa em về, là biết xa nghìn trùng.
*

Bất hạnh độc thân
"Không tổ tiên, hôn nhân, con cái, cho dù mong đến phát khùng.
Tất cả giơ tay ra, nhưng quá xa, làm sao tôi với tới?"
Nhật ký [Kafka], 21 Tháng Giêng 1921

*

Viết về TCS, một lần, Gấu này đã viện tới Elias Canetti, nhà văn Đức, Nobel văn chương, khi ông mừng sinh nhật lần thứ năm mươi nhà văn Herman Broch:
Đừng sợ nữa. Bạn sợ như vậy là đã quá đủ cho đám tụi mình rồi. Tất cả chúng mình đều phải chết. Nhưng bạn chưa chắc đã phải chết. Có lẽ những bản rất tình ca của bạn, là cái phải đại diện cho cả lũ chúng mình với hậu thế. Bạn đã phục vụ chúng tớ bằng tình bạn trung thành và chân thực. Thời của lũ chúng ta chắc là chưa buông tha cho bạn đâu.
[Nguyên văn tiếng Đức, bản dịch tiếng Anh của Joachim Neugroschel, trong Lương Tâm Của Chữ, The Conscience of Words : Don' t be afraid, you have been afraid enough for us. We have all to die; but it is still not certain whether you too have to die. Perhaps your very words are what must represent us to posterity. You have served us with loyalty and honesty. The age will not release you].
TCS vs LS
Chiều qua [4.4.09], xuống phố, vô tiệm sách cũ, vớ được một cuốn viết về Camus, của Germaine Brée, [Habinger Book, Harcourt, Brace & World]. Theo bà Brée này, Camus gọi thế kỷ của chúng ta là ‘thế kỷ của sự sợ hãi’, (1) nhưng rất nhiều trong chúng ta, do sợ nó, nên vờ nó, giấm giúi nó, đẩy nó vào trình trạng ngủ đông [dormant]. Camus coi đây, sự sợ hãi, là một xì căng đan không thể bỏ chạy được, và sức mạnh của ông, như là một nghệ sĩ, là, từ chối những tác phẩm vờ đi những âu lo, sợ hãi của thế hệ của mình.
Âu lo, angoisse là một trong những phạm trù bảnh nhất của chủ nghĩa hiện sinh là vậy.
“Tôi lớn lên cùng với những người cùng tuổi, cùng với tiếng trống trận của Đệ nhất thế chiến, và lịch sử từ đó, không ngừng chỉ là sát nhân, bất công, và bạo lực”
“Nỗi đau của con người là một đề tài lớn lao quá, đến nỗi đếch có ai dám sờ vô nó.” Camus phán.
Thời của lũ chúng ta chắc là chưa buông tha cho bạn đâu!
Tuyệt!
Đúng là bói mu rùa, vớ được con rùa già TC!
NQT

(1)

FOREWORD [by David Carroll]
Albert Camus-Political Journalist: Democracy in an Age of Terror
Our twentieth century is the century of fear .... We live in terror.
-ALBERT CAMUS,
"The Century of Fear" (Combat, November 19,1946)
I have always believed that if people who placed their hopes in the human condition were mad, those who despaired of events were cowards. Henceforth there will be only one honorable choice: to wager everything on the belief that in the end words will prove stronger than bullets.
-ALBERT CAMUS,
"Toward Dialogue" (Combat, November 30, 1946)
Camus @ Combat. Writing 1944-1947 [Princeton University Press 2006] 


Trên net, đang có mấy cú nóng hổi, chắc không phải do gần tới 30 Tháng Tư.
PD vinh qui bái tổ.
TCS bị một ông bạn thân lôi ra tố, có tham vọng chính trị.

Trong những bài chửi TC, bài này thảm hại nhất.
Tại sao?
Ấy là bởi vì, sau khi anh VC nằm vùng này lên lớp đủ thứ, [Tôi ngạc nhiên đến bây giờ rồi mà ông không nhận ra được rằng chính vì trong quá khứ, ai cũng tin sống tin chết vào những cái mình cho là “chân lý” là “chính nghĩa” gì gì đó mà chúng ta chia phe ra tàn hại lẫn nhau, tạo điều kiện cho các thứ ngoại nhân đưa bom đạn và ý thức hệ vào phá tan tành đất nước? Chẳng lẽ tới tuổi này rồi, sau khi cuộc chiến đã tàn từ lâu với bao nhiêu là thay đổi khắp mọi nơi, ông hoạ sĩ họ Trịnh vẫn khư khư tự cho mình cái sứ mệnh ôm mãi tấm cô trung cho một thực thể chính trị bóng ma, coi đó là cao sang, lý tưởng có thể làm mẫu mực để kết án một cách không khoan nhượng các kiểu cách ngây thơ chính trị khác không cùng tính chất với sự xác tín của ông?], thì bèn gán cho TC cái tội, viết bài tố TCS, chỉ để góp tiếng nói cùng với lũ Chống Cộng điên cuồng hải ngoại trong tưởng niệm Tháng Tư Đen!
Bởi vì cái nền móng xã hội mang chở những oán hận dai dẳng ấy vẫn chưa được dọn sạch. Những tâm thức tàn dư của một thời xung đột đã qua, nay vẫn còn đè nặng lên tâm tư nhiều người Việt, từ bên đây đến bên kia, vung vãi ra cả trên mặt trái đất….
Lữ Phương.
Sở dĩ như vậy, là do những gì xẩy ra sau 30 Tháng Tư 1975, chứ không phải trước đó. Và tưởng niệm Tháng Tư Đen, là cũng do đó. Ông VC nằm vùng này sao không tự hỏi, giả như sau 30 Tháng Tư 1975 chúng ta có một đất nước Việt Nam ‘tươm tất’, thì liệu có ‘từ bên đây đến bên kia’ chăng?
Không phải oán hận dai dẳng, không phải tâm thức tàn dư. Đây là một câu hỏi sống chết đối với tất cả chúng ta. Nhìn như nhà thứ trưởng văn hóa MTGP, "oán hận dai dẳng, tâm thức tàn dư", theo Gấu, là cố tình chạy tội, bởi vì nếu không có đám VC nằm vùng, là không thể nào mất Miền Nam. NQT