The Dead Are Real

Hilary Mantel wins Man Booker prize for second time

Receiving the prize, Mantel joked: "You wait 20 years for a Booker prize and then two come along at once."
“Bạn đợi hai chục năm để đợp giải, và đợp liền 1 lúc, cú đúp”.

Gấu đang đọc bài viết về bà này trên The New Yorker, Những người đã chết đều có thực, hy vọng, trong khi đọc, giải ra bài toán hắc búa về Sông Côn Mùa Lũ của Nguyễn Mộng Giác, 1 cuốn  tiểu thuyết lịch sử về 1 thời Mít xâu xé, Đàng Ngoài rước Mãn Thanh vô, tính dẹp Ngụy Triều Tây Sơn. Đàng Trong, Anh Hùng Áo Vải Cờ Đào Nguyễn Huệ cho binh sĩ ăn Tết trước, đợi vô Thăng Long ăn Tết thực sự....

 Books
N° 351 SEPTEMBRE 2012
BESTSELLERS
Royaume-Uni

DANS LA PEAU D' ANNE BOLEYN

Des neuf mois qui précèdent l'exécution de la reine, Hilary Mantel tire un roman sublime, qui fait revivre les intrigues de la cour d'Henri VIII au plus près de l'intimite des acteurs, et plus encore des actrices.
RUTH SCURR. The Times Literary Supplement.

“Écrire un roman, c'est accomplir un acte révolutionnaire. Un roman est un acte d'espoir : il nous permet d'imaginer que les choses pourraient être differentes qu'elles ne sont. » C'est ce qu'affirmait Hilary Mantel dans son essai « Pas de passeport ou de carte d'identité requis : l'écrivain est chez lui en Europe! »

Bài điểm “Đường Một Chiều”, của NMG, đợp giải Văn Bút PEN Việt Nam (Miền Nam trước 1975), trong đó Gấu phán, "tay này" không viết được truyện dài, Gấu chẳng hề nhớ, cho tới khi gặp Hồ Thành Đức, anh nhắc, Gấu vẫn không nhớ, chỉ đến khi hỏi NMG, thì ông xác nhận, có, và theo ông, 1 bài điểm sách rất đàng hoàng.
Tuy nhiên, tới lúc đó, thì Gấu lại bực mình tự hỏi, làm sao, cái gì, điều gì khiến mi phán…  khủng như thế?

Bây giờ thì Gấu lờ mờ hiểu ra, sau khi đọc hai bài viết về Hilary Mantel, chuyên gia viết tiểu thuyết lịch sử, đợp liên tiếp hai Booker, và bây giờ đang dưới sức ép, đợp thêm lần thứ ba, vì hai cuốn vừa rồi, là nằm trong 1 bộ ba.

Hai đã đợp Booker, thì tại sao không, cả ba?

Cái thiếu nhất của NMG là trí tưởng tượng. Chính vì thế, mà ông bệ đời thực vô đời giả. Tất cả những nhân vật của ông, thì đều có trong đời thực, hoặc hiện tại, hoặc quá khứ.

Điều này còn giải thích, ông viết 1 câu văn, chỉ 1 lần, là xong, không cần sửa. Ông viết cả 1 bộ Sông Côn Mùa Lũ theo kiểu này. Gấu đã từng chính mắt nhìn thấy bản thảo, do ông đưa cho coi, và sợ đến toát mồ hôi!
Đó là sự thực!

Đọc cái câu phán ở trên, của Hilary Mantel, thì lại ngộ ra thêm 1 điều, với bà này, cũng như với Kundera, với Lukacs…  tiểu thuyết là sản phẩm của Âu Châu.
Thành thử Thầy Đạo bực mình, tụi mũi lõ, đọc Á Châu cứ tìm Faulkner, Rabelais, con hoang của Sartre… như thế là quá đểu, quá chua chát [chữ của Thầy], là đụng tới danh dự của Á Châu!
Không phải. Á Châu trước đây đếch có, cái gọi là tiểu thuyết!
Bản đồ tiểu thuyết, lại càng không!

Kundera có phán, đâu đó [trên TV], Gấu kiếm hoài không ra, tiểu thuyết là sản phẩm của Âu Châu, và dân Âu Châu, những đứa con của tiểu thuyết.
Nhưng kiếm ra khúc này:
Le roman est né avec les Temps modernes qui ont fait de l'homme, pour citer Heidegger, le « seul véritable subjectum», le «fondement de tout». C'est en grande partie grâce au roman que l'homme s'installe sur la scène de l'Europe en tant qu'individu. (2)
Tiểu thuyết sinh ra cùng với Thời Hiện Đại, và nó làm cho con người, nói theo Heidegger, trở thành le « seul véritable subjectum», cái “thành lập, nền tảng của tất cả”. Phần lớn nhờ tiểu thuyết mà con người ngồi bảnh tỏng trên sàn diễn Âu Châu, như là 1 cá thể.

Lukacs phán mới bảnh:
Tiểu thuyết là để diễn tả về cõi không nhà siêu việt
(The form of the novel is, like no other one, an expression of transcendental homelessness)
G. Lukacs, Lý thuyết về Tiểu thuyết. (1)

Kundera nhắc tới Heidegger làm Gấu nhớ đến Thầy Đạo và cuốn trường thiên tiểu thuyết về Heidgger của Thầy, trên Gió O!

Thú thực, vì là dân ngoại đạo, không phải khoa bảng, nên Gấu đọc Heidgger theo kiểu ghé mắt xem chơi, và, với Gấu, ông này có hai cuốn “đường được”, theo nghĩa, hợp với Gấu, là “Những con đường chẳng đưa tới đâu”, lèm bèm về Thơ, và cuốn “Thơ” của ông. Trong “Chemins qui ne mènent nulle part” thì hai bài bảnh nhất là Tại sao Thi Sĩ, “Pourquoi des poètes”, và bài “La Parole d’Anaximandre”

The Dead Are Real

Thứ người nào viết giả tưởng về quá khứ?
Mối liên hệ của nhà văn với một nhân vật lịch sử, theo cung cách nào đó, không thân mật, riêng tư, thầm kín bằng, nếu so với một nhân vật thuần giả tưởng: nhân vật lịch sử thì lảng tránh, khó nắm bắt, xa thật xa, thành thử có 1 quãng cách giữa họ. Nhưng cũng có nhiều sự bình đẳng giữa họ, và nhiều ước ao; và khi người đó chết, sự tưởng niệm thực sự có thể có.

The Dead Are Real

Hilary Mantel wins Man Booker prize for second time

Receiving the prize, Mantel joked: "You wait 20 years for a Booker prize and then two come along at once."
“Bạn đợi hai chục năm để đợp giải, và đợp liền 1 lúc, cú đúp”.

Gấu đang đọc bài viết về bà này trên The New Yorker, Những người đã chết đều có thực, hy vọng, trong khi đọc, giải ra bài toán hắc búa về Sông Côn Mùa Lũ của Nguyễn Mộng Giác, 1 cuốn  tiểu thuyết lịch sử về 1 thời Mít xâu xé, Đàng Ngoài rước Mãn Thanh vô, tính dẹp Ngụy Triều Tây Sơn. Đàng Trong, Anh Hùng Áo Vải Cờ Đào Nguyễn Huệ cho binh sĩ ăn Tết trước, đợi vô Thăng Long ăn Tết thực sự....

Năm nay nhà nước VC chơi nhiều đòn thật là ngoạn mục, và “băng” VH không biết nên buồn, vì 100 ngày NMG ra đi, hay là nên vui, vì sách của VP được in ở trong nước, và SCML của NMG được trao giải tiểu thuyết hay nhất trong năm, xứng đáng đứng bên Trăm Năm Cô Đơn của Garcia Marquez! (2)

Chưa kể cú mời KL về hát "Người di tản [hết] buồn"!

ON PASTERNAK SOBERLY

Về Pạt, thật nhã

Với những ai quen thuộc với thơ của ông, trước khi ông nổi tiếng thế giới, thì giải Nobel ban cho ông vào năm 1958 quả là có 1 cái gì tiếu lâm ở trong đó. Một nhà thơ mà thế giá ở Nga, người ngang hàng với ông chỉ có 1, là nữ thần thi ca Akhmatova; một đại gia về dịch thuật, nếu không muốn nói, "thiên tài dịch dọt", [hai từ đều thuổng cả!], thì mới dám đụng vô Shakespeare, vậy mà phải viết một cuốn tiểu thuyết to tổ bố, và cuốn tiểu thuyết to tổ bố này phải gây chấn động giang hồ, cả Ðông lẫn Tây, cả Tà lẫn Chính, và trở thành một best-seller, [có lẽ phải thêm vô, phải có bàn tay lông lá của Xịa nữa] tới lúc đó, những thi sĩ của những xứ sở Slavic, mà ông ta nhân danh, mới được Uỷ Ban Nobel ở Stockholm, thương tình để mắt tới.
Giá như mà ông được Nobel trước đó vài năm, thì lại chẳng sao. Chính vì thế mà mùi vị Nobel mới cay đắng làm sao, và thật khó coi đây là một bằng chứng về một sự quan tâm thực sự của giới độc giả Tây Phương với những nền văn học Ðông Âu, và điều này nằm ngoài những thiện ý của Hàn Lâm Thụy Ðiển.
Sau khi được Nobel, Pạt mới hiểu ra được, và thấy mình, ở trong một đại ác mộng! Một đại ác mộng về sự hồ nghi, chính tài năng của mình! Trong khi ông khăng khăng khẳng định với chính mình, tác phẩm của ta là một toàn thể, thì cái toàn thể bị bẻ gẫy vì những hoàn cảnh.

Nhân dân Nga, chắc là có cả nhà nước VC Nga khốn kiếp, hè nhau bịt mũi, mi được Nobel vì 1 cuốn tiểu thuyết chẳng ai biết tới, đếch ai thèm đọc….

Tôi không kiếm thấy trong tác phẩm của Pasternak tí mùi vị của sự chống đối triết học của ông, với lý thuyết của nhà nước, ngoại trừ cái sự ngần ngại khi phải đối đầu với những trừu tượng – và như thế, thuật ngữ “trừu tượng” và “giả trá”, với ông, là đồng nghĩa – và đây là chứng cớ của sự chống trả của ông. Cuộc sống của công dân Xô Viết là cuộc sống của ông, và trong những bài thơ ái quốc, ông không chơi trò chơi chân thực. Ông chẳng nổi loạn gì hơn bất cứ 1 con người bình thường Nga Xô.

Dr Zhivago là 1 cuốn sách Ky Tô, tuy nhiên chẳng thấy có tí dấu vết nào của thứ khẩu khí làm nên sức mạnh của Dos, về 1 quan điểm con người chống-Ky-tô.

Ky Tô giáo của Pasternak là vô thần, [atheological]. Pasternak là 1 người bị hớp hồn bởi thực tại, đối với ông, thực tại thì thật là lạ lùng như một phép lạ. Ông chấp nhận khổ đau vì ở nơi thâm sâu của yếu tính của cuộc đời là đau khổ, chết chóc và tái sinh. Và ông coi [treat] nghệ thuật như là một quà tặng của Chúa.
Czeslaw Milosz

Đọc lại những dòng trên, quái làm sao Gấu nhớ đến giải thưởng VC trao cho NMG. Có cái gì tiếu lâm, và hơn thế nữa, thê lương, ở trong. Rõ ràng là, vào những ngày tưởng niệm 100 ngày ra đi của ông, chẳng ông bạn quí nào hân hoan nhắc tới sự kiện trọng đại trên!

Cuốn Sông Côn Mùa Lũ cũng có 1 số phận ly kỳ chẳng kém Dr Zhivago, và nếu như thế, nó có thể đứng giữa cả hai cuốn cùng được Nobel văn chương là Dr Zhivago và Trăm Năm Cô Đơn!
Trước khi được bà vợ NMG lén VC mang ra hải ngoại, thì nó đã được VC [Vũ Hạnh, đúng hơn], cho phép xb, và NMG đã đi 1 bữa tiệc nhỏ, với vài chai bia ăn mừng, cùng với một số bạn văn, trong có NTV.
Bằng 1 cú ngoạn mục, vượt biên trước mắt hải quan VC, qua hành động can đảm cứu sách của bà vợ NMG, trong chuyến xum họp cùng chồng nơi xứ Mẽo, những tưởng số phận của nó, là được viết ra, để được cất tiếng gáy sang sảng, ở thế giới tự do, oái oăm làm sao, NMG lại khệ nệ mang về xin phép Hà Nội, “lần thứ nhì, chính thức”, và được phép xb, “không bỏ 1 chữ”, được VC o bế hết cỡ thợ mộc, nào đọc trên đài phát thanh, nào làm phim, nào, nào… và bây giờ, đợp giải thưởng VC.

Bác sĩ Zhivago so với nó, đâu bằng?

Bác sĩ Zhivago bị nhà nước Liên Xô lên án, tác giả bị làm nhục, không dám đi lãnh giải, vì sợ không về được Đất Mẹ, trong khi SCML thì lại được VC nâng niu, dù tác giả viết nó, để chơi một phát, chết hai con chim, Tẫu và Bắc Kít
VC Bắc Kít ăn cướp Miền Nam vs Mãn Thanh làm thịt nước Mít!

Giải thưởng Sách hay về Văn học năm 2012:
Trăm năm cô đơn và Sông Côn mùa lũ

Lịch sử đếch đón chúng ta như Ngày Hội Lớn của Mít
Nó ném kít vào mặt chúng ta!

Dù khác nhau về tầm vóc, Trăm năm cô đơn và Sông Côn mùa lũ cùng thể hiện những chủ đề lớn về dân tộc và thời đại trong ngôn ngữ sống động của tiểu thuyết. Trăm năm cô đơn trở thành mẫu mực của chủ nghĩa hiện thực huyền ảo, một trào lưu văn học đặc sắc nửa cuối thế kỷ 20. Sông Côn mùa lũ là một đóng góp mới cho thể loại tiểu thuyết trường thiên ở Việt Nam, sau những Dòng sông Thanh Thủy của Nhất Linh, Cửa biển của Nguyên Hồng và Vỡ bờ của Nguyễn Đình Thi… Hai tác phẩm được Giải thưởng Sách hay năm nay chắc chắn sẽ còn tiếp tục chinh phục nhiều thế hệ độc giả nước ta trong tương lai.
HUỲNH NHƯ PHƯƠNG

NMG nhìn lại SCML:
"Một thời đại mà tất cả biến động của lịch sử và cái phức tạp của đời sống hiện ra trọn vẹn, giống như những phức tạp hiện ra trong thời kỳ cộng sản ở Việt Nam vậy, giống nhau lắm. Và vì giống như vậy, thay vì trực tiếp viết về cộng sản, tôi chuyển qua hai thế kỷ trước viết về thời Tây Sơn. Có nhiều hoàn cảnh mà tôi suy từ thời mình bây giờ sang thời trước."

Giống nhau lắm, là như thế nào?

Thời Tây Sơn, Mãn Thanh vô Đất Bắc, ngoài mặt phò Lê, nhưng thực sự là xực Mít
Thời CS, Bắc Kít ngoài mặt thì chống Mỹ Kíu Nước, nhưng sự thực là ăn cướp Miền Nam.

(1)

Chúng ta đã biết tác giả có ghi trên bản thảo Giòng sông Thanh Thủy rằng bộ truyện này bắt đầu ngày 28-11-60, viết xong ngày 28-1-61: Hai tháng. Bộ truyện gồm ba cuốn: cuốn đầu (Ba người bộ hành) dày 192 trang, cuốn sau (Chi bộ hai người) 135 trang, cuốn chót (Vọng quốc) 147 trang. Non năm trăm trang sách ấy viết trong một hoàn cảnh đặc biệt: Trước khi Nhất Linh bắt đầu bộ sách 17 hôm là ngày xảy ra chính biến 11-11-60. Truyền đơn Mặt trận Quốc Dân Đoàn Kết do ba nhân vật đứng tên: Phan Khắc Sửu, Nguyễn Xuân Chữ, Nguyễn Tường Tam. Mặt trận thất bại, Nhất Linh bỏ nhà trốn lánh, hơn một năm trời nay đây mai đó, gia đình không rõ tung tích. Xóm Cầu Mới là sách viết chạy, Giòng sông Thanh Thủy là sách viết chui. Tình cảnh cùng gian truân cả. Cuốn sách viết nhanh lại là cuốn được tác giả thích ý. Ông ước mong sách được dịch ra tiếng Anh, tiếng Pháp. Trên trang đầu của bản thảo, ngoài bốn chữ Giòng sông Thanh Thủy ông còn tự mình dịch sẵn nhan sách ấy ra ba thứ tiếng khác: Thanh Thủy Hà (chữ Hán), La rivière claire (Pháp) và Limpid water river hay Clear water river, hay Clear river (Anh).

Trong bài viết về Kẻ Xa Lạ, nhân cuốn sách được dịch lại qua tiếng Anh, người viết có dùng 1 từ thật là tuyệt, và áp dụng thật là thú, vào trường hợp của Gấu, khi đọc Camus, hay nói chung, 1 số tác giả thời mới lớn:
Existentialism had its great theorist in Sartre and its great novelist in Camus, and this is still the book students turn to when they need a fix of me-against-them. (1)

Chủ nghĩa hiện sinh có lý thuyết gia lớn của nó, trong Sartre, và tiểu thuyết gia lớn, trong Camus, và vẫn là cuốn sách đó [Kẻ Xa Lạ], những sinh viên viện tới khi họ cần "xác định mình chống lại họ".
Cụm từ “fix of me-against-them”, quá đúng, nếu áp dụng cho Gấu, theo nghĩa, Gấu đọc họ để hiểu Gấu.
Sartre cũng có 1 câu tương tự ý trên, Gấu đọc thời mới lớn, và bèn nhập tâm liền tù tì. (1)

Cả 1 đời Gấu sống [chiến đấu, học tập theo gương Bác H vĩ đại], là để biến câu trên thành hiện thực!
XHCN!

Nhưng chỉ đến khi đọc Steiner, thì hiểu thêm được 1 điều, thời của chúng ta là Thời Chung Cuộc, khác hẳn mọi thời. (2)

(1)

 Vào mỗi thời đại, con người nhận ra mình khi đối diện với tha nhân, tình yêu, và cái chết.
A chaque époque l'homme se choisit en face d'autrui, de l'amour et de la mort.
Sartre, Situations.
Câu đó, và một câu nữa, của Camus.
Tôi lớn lên cùng với những người cùng tuổi, cùng với những tiếng trống inh ỏi của cuộc thế chiến thứ nhất, và lịch sử, từ đó, chỉ là không ngừng những sát nhân, bất công, và bạo động.

(2) Nous qui vivons à l' "ère de l'Épilogue", sur les ruines de l'Auschwitz et du Goulag, devons-nous "réapprendre à être humain"? Faut-il inventer un nouvel humanisme?: Chúng ta sống thời kỳ Chung Cuộc, trên những điêu tàn của Lò Thiêu và Lò Cải Tạo, liệu chúng ta phải lại học làm người? Phải phát kiến ra một chủ nghĩa nhân bản mới?
Francois L'Yvonnet phỏng vấn Steiner, trong Man Rợ Dịu Dàng, La Barbarie Douce, thực hiện tại Paris, ngày 3 Tháng Hai, 2000.

Tôi nghi rằng Steiner cũng tiên đoán ra được sự xuất hiện của con bọ VC, hay hiện tượng Chúa Sẩy Thai. Ông viết, chủ nghĩa Marx không giản dị chỉ là một lầm lẫn, mà nó còn là một đánh giá quá cao, hơi bị quá chắc mẩm có tính cứu thế [une surestimation messianique], về những khả năng của con người, [đúng theo cái kiểu của mấy ông VC: Với sức người sỏi đá cũng thành cơm]. Theo ông đây là từ tư tưởng Do Thái giáo mà ra. Người Do Thái đã từng lầm lẫn với Chúa Ky Tô, [Le Juif s'est trompé avec le Christ], như nó lầm lẫn với Karl Marx... Nó cứ luôn luôn lầm lẫn, tất cả là do, nó đánh giá quá cao con người.
Cái họa con bọ VC theo Gấu là do những "chúng ông" đánh giá quá cao "chúng ông", chứ không phải đánh giá quá cao con người, hay nói riêng, con người Việt Nam.

Một cách nào đó, chúng tôi đã không "ôm lấy" cuộc chiến đó, cả trong ý nghĩa, "chống lại" nó.
Chúng tôi tởm nó, trong khi chúng tôi chỉ có nó, như là phần đời đáng thương nhất, và cũng đáng yêu nhất, của chúng tôi.
Thử tính lại đi, bao nhiêu bạn thân, người thân, đã nằm xuống, vì nó?

NQT: Thư gửi bạn ta 2

Lần đầu qua Cali, 1998, do chưa quen NMG, nên vợ chồng Gấu tính tá túc nhà Khánh Trường, và vì vậy, bèn phải viết cho Hợp Lưu, trước đó chưa từng viết!
Và cái bài viết cho Hợp Lưu, là hình như cũng lờ mờ đoán ra, tờ Văn Học sẽ không chịu nổi Steiner!
KT khác, ông bạn này mù tịt về văn học, cứ thấy tên tuổi nào hách, là đăng thôi!
Đúng như thế!
Và cái bài đầu tiên giới thiệu Steiner với độc giả Mít, là bài Nhà Văn và Chủ Nghĩa Cộng Sản.

Một nữ văn sĩ ra đi từ Miền Bắc, sau này kể lại, trong mail, đọc, cứ nắc nỏm, hay quá, đến khi đọc đến tên người dịch thì bèn “Vòa là”, tưởng ai, phải là ông này, thì mới dịch được như thế này!

Tks. NQT

Gặp KT, anh cho biết, mới mua 1 tấm nệm, dành cho ông bà.
Tuy nhiên, do chẳng quen biết ai ở Cali lúc đó, và do đang viết cho Tạp Chí Thơ, mà ông chủ nhiệm, chủ biên, Trùm, Giáo Chủ Tân Hình Thức, thì lại nghe nói “bạn” của TTT, tức ông anh, thì như vậy, cũng chỗ người nhà, bèn nhờ đón, dù cả hai chưa từng gặp.
Gặp, anh cho biết, ông bà ở nhà Lê Giang Trần là tốt nhất.
Mobile Home, sống 1 mình, chẳng phiền hà ai.
Thế là vợ chồng Gấu bèn cám ơn KT, qua LGT.

Sáng hôm sau, gặp NMG tại tiệm phở Nguyễn Huệ
Anh mời tới ở nhà anh.
Và vợ chồng Gấu lại dọn nhà!

Bé Ký & Thảo Trần @ NMG's, 1998

Quà tặng của Khánh Trường, lần gặp đầu tiên, tại Cali, 1998

NMG vs LV [lưu vong]

Tôi nghĩ HL dường như có thành kiến về... cá nhân NMG

Ý kiến nhỏ

Hai Lúa xin trích lại một đoạn đã viết về NMG, và sau đó, xin hầu chuyện thêm.

Nguyễn Mộng Giác, ở ngoài đời, là một người rất chí tình với bè bạn. Tôi sở dĩ viết lại được, và lại có được tí tên tuổi, là nhờ “bạn ta”, qua tờ Văn Học của ông.
Thời gian giữ mục Tạp Ghi, tình trạng của tôi rất khó khăn về nhiều mặt, vật chất, tinh thần, và sức khoẻ. Khi đó, tôi ở Vancouver, sau một thời gian làm công nhân cho một hãng chế biến đồ biển, do suốt ngày ngâm hai chân trong nước lạnh, tôi bị bịnh tim, phải nghỉ việc, ăn trợ cấp xã hội, và...  viết tạp ghi cho VH. Căn hộ tôi mướn, thuộc một building đa số là dân nghiền, hở một chút là mất cắp, hộp thư chung của building, không hiểu làm sao, bọn đó mở được, và chôm hết thư từ, ngân phiếu..
Ngân phiếu, money order, của ông Giác gửi cho tôi, một lần lọt vào tay chúng, cho dù tôi thường xuyên ở nhà, mỗi ngày mỗi đợi nhân viên bưu điện ghé building, ông ta vừa đi là bèn mở hòm thư riêng trước khi kẻ cắp họp chợ.
Lần đó, NMG đã phải gửi một ngân phiếu thứ nhì.
Tức là trả tiền bài viết tới hai lần.
Thư gửi bạn ta

Ông bạn quí của Gấu chắc là không biết cái chuyện NMG trả tiền nhuận bút, và có thể, ông cho rằng Gấu viết chùa cho VH, cùng lúc viết chùa cho Văn, bèn ra lệnh, mi không được viết cho VH của NMG, mà chỉ được viết cho Văn thôi.
Chả là, VH, "nhờ Gấu viết", lên quá, đến nỗi NMG phải xoa đầu Gấu khen, ông kéo không biết bao nhiêu là độc giả cho VH, và bi giờ tôi đếch cần phải năn nỉ mấy thằng tài phiệt xin chúng đăng quảng cáo trên VH nữa.
Còn bà xã của ông thì phán, anh phải viết thế nào thì nhà tôi mới trả tiền chứ!

Tks all of U - I mean VH's clan-
And take care

NQT

Sự thực lúc đó, Gấu, không có tiền, là không thể viết được, còn mấy đấng bạn, như Trúc Chi, Tạ Chí Đại Trường, Thạch Hãn... họ đâu cần đến tí tiền nhuận bút, và coi tờ VH như là 1 góc trời chỉ biết rong chơi của họ.

V/v "Gấu viết VH, báo lên quá". Một lần NMG phôn viễn liên cho Gấu, mừng rỡ thông báo, và kể mấy cas "feedback" rất thú vị, Gấu kể ra rồi, đâu đó trên TV. Ông còn gửi cho Gấu những bức thư feedback nữa, nhưng mấy “bạn ghiền” của GCC, ở building trên, xé thư lục tiền, ngân phiếu, dục bỏ hết cả.

Tiếc thật

"Nhà văn nào nổi bật nhờ sự khác biệt của chế độ chính trị thì thường không bền...".
Nguyễn Mộng Giác
[trích bài viết "Tản mạn", của Nguyễn Khắc Phê, trên talawas]

Bền, chịu được sự sàng lọc khắc nghiệt của thời gian, theo một nghĩa nào đó, có nghĩa là trở thành cổ điển.
Nhưng thế nào là đương thời, thế nào là cổ điển?
-Là một nhà văn đương thời, có nghĩa là, sẽ có hai nhà phê bình, nếu ngồi cùng bàn, một khen hết lời, một chê chẳng kém, cuốn sách bạn vừa mới xuất bản, trong khi cả hai đều mê Truyện Kiều của Nguyễn Du, hay gần hơn, tuỳ bút  Nguyễn Tuân.
Tôi không dám nghĩ tới trường hợp, cả hai ông đều chửi um lên!]
- Cổ điển, có nghĩa là sống sót được cả hai thằng cha phê bình đó!

Ý trên, mô phỏng Virginia Woolf, trong How it strikes a contemporary. Riêng về cụm từ "chê chẳng kém", bà nữ sĩ Anh này cay độc hơn nhiều: cái thứ đó chỉ đáng giấy chùi đít (waste paper), và nếu lửa đốt không cháy, thì phải dí vào tận đáy lò.
Ý dưới, từ Coetzee, trong What is a Classic?

Nhà văn Nam Phi này nhắc tới một bài diễn thuyết cùng tên, của T.S. Elliot, vào tháng Mười 1944, tại London, khi Đồng Minh đang quần nhau với Nazi tại đất liền (Âu Châu). Về cuộc chiến, ông chỉ nhắc tới, bằng cách xin lỗi thính giả, rằng chỉ là tai nạn của hiện tại (accidents of the present time), một cái hắt hơi, xỉ mũi, đối với cuộc sống của Âu Châu, và nó làm ông không thể sửa soạn chu đáo cho bài nói chuyện.

"Nhà là nơi một người bắt đầu" [Home is where one starts from], "Trong cái bắt đầu là cái chấm dứt của tôi" [In my beginning is my end], nhà thơ [Eliot] cho rằng, để trả lời cho câu hỏi này, chúng ta phải trở lại với nhà thơ lớn lao nhất, "cổ điển của chính thời đại của chúng ta" (the great poet of the classic of our own times), tức nhà thơ Ba Lan, Zbigniew Herbert.

Với Herbert, đối nghịch Cổ Điển không phải Lãng Mạn, mà là Man Rợ. Với nhà thơ Ba Lan, viết từ mảnh đất văn hóa Tây Phương không ngừng quần thảo với những láng giềng man rợ, không phải cứ có được một vài tính cách quí báu nào đó, là làm cho cổ điển sống sót man rợ.
Nhưng đúng hơn là như thế này: Cái sống sót những xấu xa tồi tệ nhất của chủ nghĩa man rợ, và cứ thế sống sót, đời này qua đời khác, bởi những con người nhất quyết không chịu buông xuôi, nhất quyết bám chặt lấy, với bất cứ mọi tổn thất, (at all costs), cái mà con người quyết giữ đó, được gọi là Cổ Điển.

Như vậy, với chúng ta, cuộc chiến vừa qua, cũng chỉ là một cái hắt hơi của lịch sử. Không phải viết từ những đối nghịch chính trị, như một hậu quả của cuộc chiến đó, mà trở nên bền. Muốn bền, là phải lần tìm cho được, cái gọi là nhà, liệu có đúng như Eliot nói đó không: Nhà là nơi một người bắt đầu.

Hay nhà là nơi cứ thế sống sót những xấu xa của chủ nghĩa Man Rợ, đời này qua đời khác, bởi những con người nhất quyết không chịu buông xuôi, nhất quyết bám chặt lấy, với bất cứ mọi tổn thất...