 |
Thơ Cao Thoại Châu 1 2 3 Tiễn
bạn Nhà ngươi
đi bỏ lại ngọn đèn đường Tôi viết
dưới ánh sáng của một ngọn nến: Sài-gòn. Thương cả hai người, em với bóng Đây là câu thơ 'hiện thực', nhưng "không có không được", nó "đảm bảo" cho những hình ảnh ở trên. Theo nghĩa của Lukacs, khi viết về "ý thức tiểu thuyết gia vượt ý thức nhân vật", để tìm lại đời sống thực, đời sống mất đi tìm lại được. Đám "tiểu thuyết mới", theo đó, định nghĩa: Đọc, là treo lửng thời gian. Là "tạm ngưng" sống. Cũng theo nghĩa đó, Nabokov gọi, mỗi cuốn tiểu thuyết, là một câu chuyện thần tiên. Đọc, là lạc vào thế giới đó. Đọc đến câu chót, là lúc Lưu Nguyễn về trần! Câu thơ cuối, * Khước thoại Ba Sơn dạ vũ thì Dạ Vũ Ký Bắc Theo nghĩa đó, câu kết thúc Bếp Lửa, nghe rất cải lương, nhưng lại rất ư thực, rất ư cảm động, ấy là vì, không gian, khí hậu, nội dung câu chuyện - 'miêu tả không khí Hà-nội trước 1954; đi và ở đều là những chọn lựa miễn cưỡng, chia lìa hoặc cái chết': Thơ giữa Chiến Tranh và Trại Tù - đảm bảo nó: Anh yêu quê hương vô cùng và anh yêu em vô cùng. Đây là phần đảo của "định lý" Lukacs. Thuận: Nếu cả cuốn sách là ảo, thì câu cuối phải là thực. Đảo: Câu chót ảo, cải luơng, thì cả cuốn sách phải thực. Cái cải lương mùi mẫn này là 'evidence', chứng cớ, đảm bảo, những suy nghĩ, hành động, nỗi đau, cái ý thức khốn khổ... của những nhân vật trong Bếp Lửa, là có thực. Bài viết Bếp Lửa trong văn chương, trong số Văn đặc biệt về Thanh Tâm Tuyền [1973], là dựa trên "định lý" Lukacs, trong Lý Thuyết về Tiểu thuyết, La Théorie du Roman, như được tóm tắt ở trên. (1) Vào thời điểm đó, người viết không thể nào cảm nhận ra được, câu văn chót kết thúc Bếp Lửa, lại là tiếng nói của những người Việt lưu vong, vọng về trong nước: Anh yêu quê hương vô cùng và anh yêu em vô cùng. Câu nói đó, là của bao nhiêu năm sau này, của bao nhiêu con người đã sống sốt cuộc chiến, sống sót cuộc bỏ chạy, sống sót biển cả, sống sót cuộc hội nhập nơi xứ người - như tiếng chuông xe đạp leng keng - vọng về Quê Nhà. -Nghe thấy rồi! P.V. DỞM (1) "Định lý" Lukacs: "Con đường tận cùng, cuộc hành trình bắt đầu" (Le chemin est fini, le voyage est commencé).
Một câu hỏi bên lề,
Thư Ấn Quán vừa in tập "Lục bát ba
câu" của ông, gồm 229 bài. Nghe nói nhà thơ Huy Tưởng cũng có làm thể
loại
này, vậy bản quyền phát kiến thuộc về ai đây?
Trong tập này, tôi ghi chú là viết năm 1990 đến 1996, nhưng thực tế tôi chỉ làm có 10 ngày là xong, Trụ Vũ có chứng kiến điều này. Theo nhà thơ Nguyễn Lương Vỵ thì nhà thơ Huy Tưởng có tranh chấp về 'phát kiến' này; tôi thì không quan trọng lắm, cốt là phải viết như thế nào thôi. Chưa nói thực tế, Huy Tưởng chỉ làm 'những bài 14 chữ' thôi, chứ đâu phải 'lục bát ba câu', 20 chữ. Phỏng vấn Nguyễn Tôn Nhan Ôi chao, Gấu lại nhớ những ngày cũ, quán cà phê Bà Lê Chân.... Trong bài phỏng vấn, có một câu thật chí tình, về NTN: "Những người khác nghĩ thế nào thì không biết; tôi thì cho rằng, không riêng gì với chữ Hán, nếu không mưu sinh được thì rất dở. Tôi cũng có một thời kỳ rất dài… làm người rất dở." * Tôi gặp K. khi anh từ một trại cải tạo ở miền Bắc về, tại chợ sách phía sau rạp Đại Nam, điểm không hẹn mà gặp của những kẻ chỉ cần nhìn lại một cuốn sách cũ là cảm thấy bạn bè vẫn còn đủ, Sài-gòn vẫn là Sài-gòn. Bẵng thật lâu, trước chuyến đi xa chừng nửa năm, tôi gặp lại anh, lúc này làm nghề bán sách dạo. Anh thận trọng ghé chiếc xe đạp với chồng sách cao ngất ngưởng, vào lề đường, rồi đến bên tôi, thường là buổi chiều, tại cà phê "Bà Lê Chân", cũng một quán đặc biệt vỉa hè Sài-gòn, của một anh bạn xưa thi sĩ. Chủ quán cười cười như để bào chữa cho vai trò mới mẻ của mình: Quán là khởi đầu của mọi khởi đầu. Và khởi đầu, cho dù buồn, vẫn còn hơn kết cục vui. (Le début même triste, c'est mieux que la fin heureuse. Cantique des cantiques). Câu nói của anh còn là lời trách móc nhẹ nhàng cái tật của tôi, khi viết, thường hay lấy một câu của một nhà văn nước ngoài làm khởi đầu. Quán, nơi tụ tập của những đứa con hoang đàng, dù có đi xa chân trời góc bể nào cũng nhớ hoài, giống như sự trừng phạt. Quán, Mái Nhà Xưa. Sài-gòn, Sài-gòn... Le domicile est suspendu au cou de l'homme Alain Lần Cuối Sài Gòn SUBJECT: BRODSKY Đề tài: Brodsky Thông minh rộng. Đề tài ruột: thời gian chống lại tư tưởng rượt đuổi những bóng ma làm sống lại Mary Stuart, Daedalus, Tiberius. Thơ phải nên giống như đua ngựa: ngựa hoang, jô kề bằng đá cẩm thạch, và đích tới là một đường không nhìn thấy, nằm ẩn trong những đám mây.  Hoàng Cầm [Hình Diễn Đàn]
Cuộc sống của các thi hữu các ông thời ấy thế nào?- Cuộc sống của chúng tôi cũng vất vả, nhưng không đến mức bi đát. Nhà nước đối xử với anh em chúng tôi không có gì ghê gớm lắm như người ta đồn thổi. Nguồn Gừng càng già càng cay! Cũng với sự khiêm tốn như vậy, Brodsky phán: Thi sĩ không bao giờ là nạn nhân. Bằng mọi giá, cố mà tránh, đừng ban cho mình cái dấu đóng vào trán, tớ là nạn nhân, tớ là nhà văn nhà thơ ly khai! ["At all costs try to avoid granting yourself the status of the victim", he [Brodsky] advises an audience of students, On Grief, Về Khổ Đau, p. 144. Coetzee viết về Brodsky trong Stranger Shores] Chùm
thơ rải rác trên Tin Văn
Cao Thoại
Châu là người mở ra cánh cửa dẫn vào văn chương cho cả lũ chúng tôi. Hàng cây trong công viên bên đường nhớ rừng Cùng thi nhau vươn cao như muốn trút hết nỗi buồn lên trời. Một lần, nhậu cùng một ông bạn trẻ tuổi hơn, cũng nòi thi sĩ, đã từng có thơ đăng trên Trăm Con. Cũng cùng quê Bắc, và cái ý thơ Đêm Mưa Gửi Bắc, là cũng cùng ngậm ngùi. Say thơ, say rượu, đọc tới hai câu trên, anh gật gù: -Thơ không cần làm nhiều. Chỉ hai câu này, là có thể chẳng cần làm thơ nữa, cũng vẫn được, anh ạ. Bài thơ đầu tiên của anh, gây chấn động không chỉ giữa bè bạn mà còn cả Sài Gòn, là bài đăng trên báo Văn, cũng đề tài chiến tranh, lâu quá chẳng thể nào nhớ nổi. Đến bài sau đó, trên Nghệ Thuật số 9, thì, như ly nước đầy làm tràn ra Những ngày ở Sài Gòn (1965) Lẽ dĩ nhiên, còn những miểng mìn claymore tản mạn đầy trong Gấu. Viên bác sĩ nhà thương Grall phán: Tao đã cho X Ray tất cả người mày, nhiều miểng ly ty, chẳng thể nào giải phẫu lấy ra hết. Đành chích trụ sinh, liều thật nặng, để trừ hậu họa. Cứ nát bấy một bên đùi, là đổi bên, mỗi lần thấy cô y tá chuyên "chích" Gấu, là Gấu phát khóc ! Cao Thoại Châu
Hình như tôi vừa tiễn một người có điều gì mất đi trong tôi lúc qua đèo tôi nhủ mình như thế lệ có bào mòn núi cũng không nguôi... Chuyện
người đi đã là có thật Pleiku
11-05-1969
*Ba câu đầu thì cũng... thường thôi. Nhưng câu cuối của khổ thơ mới khủng khiếp làm sao: Lệ có bào mòn núi cũng không nguôi Cứ nghĩ đến lúc BHĐ đi xa, đập cửa khóc ròng, [Ouvrez-moi cette porte où je frappe en pleurant. Apollinaire], núi thương tình thằng Gấu, khóc theo, đến mòn tịt xuống, rồi thành hồ, thành ao, thành sông, thành biển, thì em vưỡn cứ xa. Giọt Mưa Trời Khóc 1 trên dấu
hài xưa Người sẽ về trên chuyến tàu đêm Có thể người về trên xe đò Người sẽ về trên một sân ga Người sẽ về theo phấn hương bay Người hãy về trên bước chân tôi Sẽ đợi người trên một bờ sông Giọt mưa trời khóc ngàn năm trước
Hôm trước, viết đến cái giây
phút diệu kỳ, giọt lệ trời biến thành giọt lệ người, Gấu sướng tê
người, bồi hồi nhớ lại những giọt nước mắt ngày nào của Bông Hồng Đen,
nhỏ xuống vì Gấu, khi Gấu được mấy anh biệt động thành thưởng cho hai
trái mìn claymore ở nhà hàng Mỹ Cảnh, ngay bến đò Thủ Thiêm, Cột Cờ Thủ
Ngữ, bến tầu Sài Gòn.Sao còn ướt trên lưng bàn tay TMT tôi là thuyền sao người không qua sông CTC Một cách nào đó, thơ CTC bảnh hơn thơ DTL, theo nghĩa, không đến nỗi quỵ lụy như chàng du tử. Ta là núi sao ngưòi bỏ núi? Bảnh thật. * Bất giác lại nhớ đến anh chàng Thạch trong Ung Thư [?], của TTT, quần em mê tơi, lử cò bự, xong, hất hàm hỏi: -Em đã biết tay anh chưa? (Chửi tục). * Ta là thuyền sao người không qua sông? Làm nhớ Thâm Tâm, 'sao có tiếng sóng ở trong lòng'. Không có gì buồn chỉ thấy không vui Em đi áo lụa mềm lưng phố Có động lòng thương kẻ cuối đường. DTL. * Có vẻ như mấy bài thơ của CTC [như được post trên Tin Văn], đều như những 'ứng tác' Tống Biệt Hành của Thâm Tâm. Thâm Tâm Tống Biệt Hành
Đưa người
ta không đưa qua sông Đưa người
ta chỉ đưa người ấy Thì không
bao giờ nói trở lại Ta biết
người buồn chiều hôm trước Ta biết
người buồn sáng hôm nay Người đi?
Ừ nhỉ, người đi thật Bài TBH này, được HHT mô phỏng, có những câu cũng thú vị: Đưa người ta không đưa đia đâu Sao lại có phở ở trong lòng? Phở chiều không tái, không vè nạm Sao đầy mỡ gầu trong mắt trong? * Sẽ đợi người trên một bờ sông giữa đôi bờ là dòng nước chảy chiếc đèn chài giữa trời sao rơi vãi đêm nay về có lưới được hồn tôi đêm nay về có lưới được hồn tôi làm nhớ đến thơ của Gấu: Cô bạn thân ơi, nẻo về tuyệt lối, Hồn tôi điên cuồng réo gọi. Bạn ta may mắn hơn, lưới khư khư chờ vớt hồn mình!
|