The Missing First Page: Thiếu trang đầu

Hồ gia đao pháp, do mất mấy trang đầu, cho nên Hồ Phỉ không làm sao thấu đáo võ công gia truyền.

Tay thầy lang Diêm Cơ, nhờ chôm được mấy trang đầu, thành trùm một băng đảng.
Càn Khôn Đại nã Di, Vô Kỵ quá rành, vậy mà không địch nổi mấy vị sứ giả Minh Giáo, từ Thiên Trúc tới. Nhờ bị thánh hỏa lệnh vả vô mặt, để lại vết, và Tiểu Siêu dịch qua tiếng Tầu, chàng ngộ liền. Phần mở ra Càn Khôn Đại Nã Di, không được ghi trên miếng da dê, mà khắc vào mấy thánh hỏa lệnh.
Nếu cái sự đọc chẳng bao giờ chấm dứt, [no reading can ever be final], cái bản văn chẳng bao giờ tận cùng, thì, tất cả những ẩn dụ, là để kể, một câu chuyện, của thất bại đọc, theo Paul de Man: "all allegorical narratives tell the story of the failure to read”.
*
The Missing First Page là tên một chương của cuốn A History of Reading, một câu chuyện về việc đọc sách, của Alberto Manguel.
Tác giả mở ra chương sách bằng một ẩn dụ Kafka.
*
Tất cả những ẩn dụ, ám dụ đều như muốn nói, rằng, cái không thể hiểu được thì không làm sao hiểu được, và điều này, thì chúng ta đều đã biết từ lâu rồi. Từ hồi BHD xưa lận. Nhưng, những vấn đề mà chúng ta phải cụng cựa với chúng, trong một ngày như mọi ngày, thì hoàn toàn khác. Về vấn đề này, có một ông, có lần hỏi: "Tại sao bướng thế? Nếu bạn chỉ việc theo đúng những ẩn dụ, bạn, chính bạn, sẽ trở thành ẩn dụ, và bằng cách đó, giải quyết được tất cả những vấn đề của mọi ngày".
Một người khác nói: "Tôi đoán, đó cũng là một ẩn dụ."
Anh đầu nói: "Bạn thắng."
Anh sau nói: "Than ôi, chỉ trong ẩn dụ".
Anh đầu: "Không, trong đời thực. Nếu chỉ là ẩn dụ mà thôi, thì bạn thua."
[Allegorically, you have lost].
*
Gấu lèm bèm theo kiểu lăng ba vi bộ, bạ đâu xâu đấy, về thơ tù, vô tình rớt đúng ẩn dụ Kafka, "thắng trong đời thực, thua trong ẩn dụ".
Và cái trang thứ nhất bị thiếu của cả một nền văn học Miền Nam, chỉ đến khi vô tù, chúng ta mới tìm thấy nó!
Cái đám bỏ chạy, cái đám hội luận, thay vì đi vô tù, tìm, [làm sao đi?] thì lại về trong nước, hỏi VC!
*
Đọc mấy anh hội luận, khổ cực nhất, là, cứ như bị ai xỉa xói vô mặt, nước nhà độc lập thống nhất, kẻ thù cũ mới, lớn cỡ nào, thì cũng làm thịt hết cả rồi, tuy nhà nước thắng, mà có bỏ... ai đâu? Sao không về, ôm lấy nhau, mà hồ hởi, mà mần thơ, mà điếu đóm, mà xưng tụng lẫn nhau?

Đang lèm bèm về thơ, gặp bài này.

“Thôi xin ông, ông đừng nói với ai nhé”

Gấu này sợ rằng, những trận đòn nặng nề, sau khi để lại cho đời, những ngạo nghễ ngất trời, Mắt trừng gửi mộng, Đêm mơ Hà Nội dáng Kiều thơm... đã ảnh hưởng tới thi sĩ, khiến người hơi bị rét, lạnh cẳng.
Thành thử những gì gì, về một ông đại phú Miền Nam, về "tui là người Bạc Liêu", là cũng do những trận sốt rét kinh hoàng những ngày Tây Tiến thấm vào thi sĩ, cũng nên!
*
Gấu đã từng biết một tình trạng y chang, xẩy ra cho một ông bạn cũng thi sĩ.
Đó cũng là thái độ, cách hành xử, của thiên tài âm nhạc Nga, Shostakovich, khi xẩy ra vụ án Brodsky, hay khi ký tên vào một trong những lá thư chống lại nhà bác học Nga, Sakharov, vào năm 1973. Ảnh hưởng khốc hại đến chính ông ta, đến nỗi bà vợ phải viết thư năn nỉ các đồng chí lãnh đạo trong Ủy Ban Trung Ương Đảng, xin đừng cho tiếp tục công bố, nếu không, ông chồng bà sẽ lên cơn đau tim mà đi.
Hậu thế đã từng sững sờ, tự hỏi, tại sao ông ta phải làm như vậy, ở vào cái địa vị của ông ta?

Brodsky giải thích, thảm họa huỷ diệt cá nhân, nó biến cá nhân thành điêu tàn, cát bụi.

Xuân Sắc, còn đi xa hơn Brodsky, khi phán về Chế Lan Viên:
Điêu tàn ư? Đâu chỉ điêu tàn?
Bởi thế, Trần Dần mới lại càng bảnh, khi đích thân ông ta ghi lại cái thảm họa biến ông thành điêu tàn, thành cát bụi. Chúng ta có thể bây giờ mới nhận ra nỗi đau của ông, khi không hề đánh bóng Sổ Ghi, làm cho nó bớt độc, bớt ác.
*
Bằng chứng là sau năm 75 khi có dịp vào Sài Gòn thăm chị gái, ông cũng chỉ ở rịt trong nhà chẳng đi ra đến ngoài. Duy nhất có một lần bà chị gái ép Quang Dũng đi chơi phố thì ông nhất định đòi phải cải trang ăn mặc thành một tay chơi đất Sài Gòn rồi mới chịu bước chân ra đường. Ấy thế mà vẫn có người nhận ra.
Lần đó Quang Dũng đứng chọn sách trong một tiệm bán văn hóa phẩm, một người đàn ông trung niên đi ra bỗng vỗ vai ông hỏi: “Ông có phải Quang Dũng - tác giả Tây tiến không, tôi nhìn giống bức ảnh trong cuốn sách ở nhà lắm”. Ông Vĩnh kể, không hiểu cha tôi học tiếng Nam khi nào mà ông trả lời ngay: “Ông nhầm rồi, tôi ở Bạc Liêu mới zô”.

Về Quang Dũng vô Sài Gòn, không đúng như ông con viết. Chứng cớ là nhà thơ đã đi tìm gặp một số nhà thơ nhà văn Nguỵ, trong có những người cùng quê với ông. Gấu có thấy hình Quang Dũng ngồi với Thái Tuấn, Đinh Cường, Thanh Tâm Tuyền, Trần Lê Nguyễn, trong một tuyển tập thơ, tại nhà một người quen, lần ghé Tiểu Sài Gòn.