logo

Nhật Ký Tin Văn


Dimitri Karamazov [nhân vật của Dostoevski] nói: "Chúng ta nên yêu cuộc đời, nhiều hơn là yêu ý nghĩa của cuộc đời".
Octavio Paz trích dẫn, trong một bài viết về Dos [trong Về Thi Sĩ và Những Người Khác, nhà xb Arcade NY 1990].

Rất ít người trong số chúng ta có thể nhìn vào tận mắt, một Solzhenitsyn, hay một Nadejda Mandelstam. Cái tội lỗi đó đã đóng khằn ở nơi chúng ta, và - thảm thương thay, đây chính là số kiếp, như bị trời đầy - nó đóng khằn ở ngay trong những gì mà chúng ta viết ra. Tôi nói điều này với sự buồn thảm, và với sự nhục nhã, tủi hổ.
Mexico, Tháng Ba, 1974.
Octavio Paz: Considering Solzhenitsyn: Dust After Mud  [Arcade, NY 1990].

Quần đảo Gulag không phải là một cuốn sách về triết học chính trị, nhưng mà là một tác phẩm về lịch sử; nói rõ hơn, đây là một chứng cứ - chứng cứ theo nghĩa cổ xưa nhất của nó: chỉ những kẻ tuẫn nạn mới đích thị là những chứng nhân - về một hệ thống kìm kẹp được thành lập vào năm 1918, bởi những người Bôn-sê-vích và hệ thống kìm kẹp này cứ thế "sống sót" cho tới tận ngày hôm nay, mặc dù có thời gian hơi có vẻ nhân bản, như thời kỳ Khrushchev, và không còn quá ghê tởm, như thời kỳ Stalin.
Octavio Paz:Trường hợp Solzhenitsyn: Bụi Sau Bùn.
 Hãy "Hy Vọng Chống Lại Hy Vọng"
hay
"Hy Vọng Dù Không Còn Hy Vọng"
Hope against Hope

Ba Mươi Tháng Tư
Đọc lại
Lạc Đạn
Đọc Borges
Vào một buổi sáng tháng Tư, có một người, khi nhìn những đoàn quân tiến vào thành phố, đã vui mừng thốt lên, như vậy là ta sẽ chẳng bao giờ phải viết nữa. Trước đó có một người, thay vì đếm những giờ phút cuối cùng của đời mình, mơ Đức Phật trở lại với thế gian này. Đọc Borges, tôi bỗng nhớ đến họ. Và xin tặng bản chuyển ngữ cho những ai đã từng được Thượng Đế ban cho một phép lạ bí ẩn, như nhân vật trong truyện ngắn sau đây...
Phép Lạ Bí Ẩn
Đọc
Thơ Thanh TâmTuyền
Đầu năm 78 ở Lào Kay lần đầu tiên nhận được thư nhà, biết tin anh đi xa. (Vợ tôi viết: "Bố nuôi của Thái đã về quê ngoại sống, không còn ở Sài Gòn nữa"), tôi như chợt tỉnh sau giấc hôn thụy. Bài Nhớ Thi Sĩ  viết vào lúc ấy đề tặng một thi sĩ đã mất và gửi Anh, một thi sĩ lưu lạc khi chúng tôi nghĩ chắc không còn ngày gặp lại. Trong những lời thơ vẳng trong tôi bấy giờ có cả lời thơ anh.

Thanh Tâm Tuyền: Trong Đất Trời Nhau
[Tưởng niệm Mai Thảo, tạp chí Thơ, số Mùa Xuân 1998.]

Bài nhớ thi sĩ
Nhớ Già Ung *
Gửi MT

Sáng nay thức giấc trong nhà giam
Anh nhớ những câu thơ viết thời trẻ
Bừng cháy trong lòng anh bấy lâu
U ám quạnh quẽ
Ánh lửa mênh mang buổi tình đầu
Mưa bụi rì rào
Gió náo nức mù tối
Trễ muộn mùa xuân trên miền cao
Đang lay thức rừng núi biên giới
Đã qua đã qua chuỗi ngày lạnh lẽo anh tự nhủ
Cũng qua cơn khô hạn khác thường
Tắt theo ngọn nắng chon von mê hoặc
Đầu óc quái gở
Từng thiêu đốt anh trên đồi theo vào đêm
Hành hạ anh đớn đau
Từ bao giờ anh đứng trân trối cô đơn
Hôn ám trời sơ khai nhìn qua song tù ngục
Hoang vu lời thơ ai reo hát cùng cỏ lá heo hút
Dẫn đưa anh về tận nẻo nguồn
Chốn bình minh lẩn lút
(Bình minh bình minh anh kêu khẽ cảm động muốn khóc
Mai Mai xa Mai như hoa Mai về
Tình thơ hôm nay)
Em, em có hay kẻ tội đồ biệt xứ
Sớm nay về ngang cố quận
Xao xuyến ngây ngô hắn dọ hỏi bóng tối sâu thẳm
Đêm vây hãm lụn dần
Thủ thỉ mưa ru ngày khốn đốn
Em, soi bóng em hồn nhiên trên lối thời gian
Lặng lẽ anh gầy nhóm lửa tinh mơ đầm ấm.
Lào Kay 4/78
Vĩnh Phú 1/79
Thanh Tâm Tuyền
Thơ Ở Đâu Xa
Ghi chú của tác giả:
Già Ung: Giuseppe Ungaretti (1898-1970). Thi sĩ Ý.
Ghi chú của người sao lục:
Bài Nhớ Thi Sĩ  của Thanh Tâm Tuyền, qua thi sĩ Nguyễn Hà Tuệ, còn là sĩ quan cải tạo, đã được nhạc sĩ Hồ Đăng Tín phổ nhạc, hát giữa bạn tù, tại trại Tân Lập K2.
Độc giả [Thính giả?] đầu tiên của bài thơ, là trại viên Nguyễn Chí Kham, như tác giả Nắng Hồng Phương Nam cho biết.
Trong đất trời nhau, là từ thơ Mai Thảo: Trong đất trời nhau mình vẫn gần. Biết tin anh đi xa, là để chỉ Mai Thảo đã vượt thoát. Quê ngoại là hải ngoại.
Hôn thụy, như Gấu tôi được biết, là chữ của Tô Thuỳ Yên, khi chuyển từ "coma" [hôn mê] sang tiếng Việt. Trong một lần hai anh em ngồi Quán Chùa, TTT tâm đắc với từ này, và gật gù, 'luý' dịch từ này, hay thật!



Hà Nội, Thiệp và Gấu (5)
Tiểu Thuyết Chưa Chết
1, 2,  3 Nguyên bản tiếng Anh