*



*


The Lunatic

The Lunatic

STORIES

Because all things write their own stories
No matter how humble
The world is a great big book
Open to a different page,
Depending on the hour of the day,

Where you may read, if you so desire,
The story of a ray of sunlight
In the silence of the afternoon,
How it found a long-lost button
Under some chair in the corner,

A teeny black one that belonged
On the back of her black dress
She once asked you to button,
While you kept kissing her neck
And groped for her breasts.

Những câu chuyện

Bởi là vì mọi vật thì đều kể/viết những câu chuyện của riêng chúng
Dù dấu bèo, dù hèn mọn, dù nhún nhường cỡ nào
Thế giới là một cuốn sách lớn
Mở ra ở một trang khác nhau
Tuỳ thuộc giờ đọc nó trong ngày

Em có thể, thí dụ, thích trang này
Câu chuyện về 1 tia nắng
Trong im ắng của một buổi xế trưa
Bằng cách nào nó tìm thấy một cái nút áo bị mất từ hồi nảo hồi nào
Ở dưới một cái ghế ở góc nhà

Một cái khuy áo màu đen nho nhỏ, xinh xắn
Của em, đúng là của em, của 1 cái áo dài đen
Một thứ khuy áo để cài ở sau lưng
Mà có lần em ra lệnh, nè, cài cho ta đi, tên ngố
Trong lúc tên ngố hăm hở, ham hố, hôn đến rách mặt em
Và vò vò, đến nát cả hai cái vú! (a)

(a)

Hai dòng chót, chôm thơ Nguyễn Tất Nhiên:

1.

hôn rách mặt mà sao còn nghi ngại?
nhớ điên đầu sao cứ sợ chia tan?
mỗi lòng người, một lý lẽ bất an
mỗi cuộc chết, có một hình thức, khác
mỗi đắm đuối, có một mầm, gian ác
mỗi đời-tình, có một thú, chia ly!

2.

chiều, nắng âm thầm chào biệt lũ lá me
lá me nhỏ, như nụ cười hai đứa, nhỏ
tình cũng khó theo thời cơm áo, khó
ta dìu nhau đi dưới bóng nợ nần!
em bắt đầu thấy ân hận, chưa em?
vì lỡ nói thương anh – cái thằng quanh năm túng thiếu!
ân hận, có, thì hãy nên, rán chịu!
hãy xem như cảnh ngộ đã an bày
như địa cầu không thể ngược vòng quay
như Chúa, Phật phải gay go trước giờ lên ngôi Phật, Chúa!
tình cũng khó theo thời cơm áo, khó
nên mới yêu, mà, cư xử rất vợ chồng!
rất thiệt tình khi lựa quán bình dân
khi nói thẳng: “Anh gọi cà phê đen bởi hụt tiền uống cà phê đá!” .

3.

mỗi cuộc sống, phải mua bằng nhục nhã
mỗi mặt trời, phải trả giá một hoàng hôn
đêm, chẳng còn cách khác tối tăm hơn
nên mặt mũi ta đây, bùn cứ tạt!
môi thâm tím bận nào tươi tắn, hát
em nhớ vờ hoan hỉ vỗ tay khen
để anh còn cao hứng, cười duyên
còn tin tưởng nụ hôn mình, vẫn ngọt!
khăn-tăm-tối hãy ngang đầu quấn nốt
quấn cho nhau, quấn bạo, quấn cuồng điên
vòng sau cùng sẽ gặp quỷ Sa tăng
bởi hạnh phúc mơ hồ như, Thượng Đế!

4.

đời, vốn không nương người thất thế
thì thôi, ô nhục cũng là danh!

5.

mình nếu chọn đời nhau làm dấu chấm
mỗi câu văn đâu được chấm hai lần!

 

THE STRAY

One day, chasing my tail here and there,
I stopped to catch my breath
On some corner in New York,
While people hurried past me,
All determined to get somewhere,
Save a few adrift like lost children.

What ever became of my youth?
I wanted to stop a stranger and ask.
"It went into hiding," said an old woman
who'd read my mind.
"Swimming with sharks," a drunk concurred,
Fixing me with one bloody eye.

It was summer, and then as quietly as a bird lands,
The sidewalks were dusted with snow
And I was shivering without a coat.
I had hopes we'd meet again, I told myself,
Have a drink and recall the nights
When we used to paint this town red.

I thought you'd be in a straitjacket by now,
You'd say to me,
Making funny faces at doctors and nurses.
Instead, here you are full of fleas,
Dodging cars and buses
To follow a pair of good-looking legs home.

"And you, Judas," I summoned the strength to shout,
"Will you be coming to my funeral?"
But he was gone already. It had gotten late in the day,
Very late-and since there was nothing
That could be done about it-
I thought I'd better toddle along myself.

Thất lạc

Một bữa, săn đuổi cái đuôi của tớ, thất/thật lạc/lạt đâu đó
Tớ  bèn ngưng 1 phát để thở
Ở một góc phố New York
Trong lúc mọi người hối hả vượt qua tớ
Ai thì cũng biết thật rõ, mình đi đâu
Trừ vài đấng lêu bêu, như những đứa trẻ thất lạc

Tuổi trẻ của Gấu Cà Chớn ơi,
Mi trở thành cái chó gì rồi?
Gấu muốn chặn một khách qua đường để hỏi.
“Nó trốn mi rồi”, một bà già trả lời
Bà đọc ra cái đầu của Gấu.
“Bơi lội với lũ cá mập,” một bợm nhậu gật gù
Và nhìn Gấu bằng con mắt toé máu 

Mùa hè, và rồi thì là im ắng như một con chim hạ cánh
Hè đường bửn ơi là bửn với bùn tuyết
Gấu thì run như con thằn lằn đứt đuôi, đếch áo khoác
Tớ hy vọng mình sẽ gặp lại, GNV nói với GCC.
Nhậu chơi, nhớ lại những đêm hai đứa mình sơn thành phố một màu đỏ, như cờ máu VC!

Tớ lại nghĩ cậu đang mặc chiếc áo straitjacket vào lúc này
GCC nói với GNV
Làm mặt hề với bác sĩ và  y tá
Thay vì thế, thì lại là 1 tên Gấu đầy chấy rận
Né, tránh xe và xe buýt
Đi theo một cặp giò ngon ơi là ngon về nhà

Nè, mi, tên Judas, Gấu hét to bằng tất cả sức mạnh còn lại của mình
Mi có tính dự đám tang ta không?
Nhưng hắn đã đi mẹ mất rồi
Ngày thì cũng muộn
Quá muộn
Và, kể từ khi mà chẳng làm sao thay đổi được gì cái tình thế như thế
Tớ bèn quyết định
Mình lại lang thang, thất lạc, thật lạt một mình (1)

(1) 

Hoặc ba hoa trò chuyện chán chê với đám bạn bè cho tới khi không còn kiếm ra một câu nói thật độc địa, thật cay đắng về nhau, về một cuốn sách vừa được xuất bản, một bài thơ, một truyện ngắn vừa được đăng báo, tựu chung cũng chỉ để quên đi một chốc một lát, hoặc may lắm một nửa buổi không nhớ tới cô bạn. Rồi cũng tàn câu chuyện, đám bè bạn từng đứa bỏ ra về. Huỳnh Phan Anh có thể đã đến giờ lên lớp, có thể bực mình vì thằng bạn Bắc Kỳ đổi tên cuốn truyện, Thất Lạc thành Thật Lạt, nhại cách nói của dân miền Nam. Còn Nguyễn Xuân Hoàng có lần bỏ quán Cái Chùa đến cả tuần lễ, chỉ vì cũng vẫn thằng bạn khốn nạn bầy đặt viết bài phê bình, giới thiệu cuốn sách mới ra lò của anh, Sinh Nhật, bị đổi thành Sinh Nhạt, và bài phê bình mang tên Đi Tìm Một Chiếc Mũ Đã Mất, nhại theo Proust. Bao nhiêu năm trời nhớ lại mới thấy càng thù ghét cái phần thâm căn cố đế, cái bản chất thâm độc nơi đáy sâu thân thể, bao nhiêu năm tháng, mưa gió, khí hậu, con người, vùng đất hiền hòa không sao gột rửa nổi. Ba mươi năm sau mới thấy nhớ, thấy thương bạn bè, đứa còn đứa mất, chẳng đứa nào được may mắn với cõi sống, cõi viết. Nguyễn Đình Toàn ở Việt Nam, nghe nói mắt cũng đã mờ. Huỳnh Phan Anh vợ con vượt biển không được may mắn. Còn Nguyễn Xuân Hoàng bây giờ lại ôm lấy tờ Văn, chẳng biết có nên cơm cháo gì hay không...

V/v Sinh Nhạt

Sinh Nhạt Bác

    bac_ho

Chào Mừng Sinh Nhạt Bác!
Đi tìm một cái nón cối đã mất
Hình: Uncle Ho, stand discarded.
Ông Hồ...  liệng cống [discarded], thay vì... lộng kiếng!

Note: GCC trốn thoát quê hương, tới Bangkok đúng Thứ Bảy, 19/5/1990. Khi làm hồ sơ UNHCR, GCC bèn tăng lên, thay vì lui lại, thành 21, tức mấy ngày được ông cha người Pháp cho tá túc trong nhà thờ St Francis, tới Thứ Hai, đưa tới office ODP, xin coi hồ sơ xin đi Mẽo của gia đình GCC. Thấy đúng, ông bèn nghe theo lời vị luật sư UNHCR đưa vợ chồng Gấu tới đồn CS Bangkok, và sau đó, ở tù hai, hay ba tháng, vì tội xâm nhập Thái Lan bất hợp pháp. Ra tù, có xe Cao Uỷ đưa vô Trại Tị Nạn. Người dân Sài Gòn nào mà chẳng nhớ những đợt hoả tiễn chào mừng SN Bác! GCC đổi ngày tới Thái Lan, là cũng nhắm tránh làm bực mình những người đã chết vì VC, vào những dịp như thế.

*

Cô Cháu Ngoan của Bác chọc quê Bác  trên những tấm áp phích Pepsi.
Khốn nạn hơn nữa, mấy anh Tây dùng từ "nique" đầy xỏ lá.
Từ "nique" ra "niquer": Posséder sexuellement [Petit Robert]: Dịch nôm na, là, làm thịt!

*

Gấu đã tính khui ra những vụ xỏ lá của mấy anh Tây này, nhưng lu bu quên béng đi, nay, nhân vụ CAND lôi ra, bèn mượn gió bẻ măng.
Như một đóng góp của khúc ruột ngàn dặm!


Of memory, the unhappy man's home.
How to guess time of night by listening to one's own heartbeat
Why we can't see the end of our nose.
On the obscurity of words and clarity of things.
Why songbirds shit while they sing.
The truth about sneezing in church.
A few tips on how to make bad wine taste good.
What tunes to whistle while walking past a graveyard at night.
What to say to a mirror at four in the morning.
Plus a few thoughts regarding the little dolls she made that all looked like me.
How she stuck them with pins and hung them in a tree.
Charles Simic

Chát Khuya

Về hồi nhớ, cái nhà của 1 thằng đàn ông bất hạnh.
Làm sao biết mấy giờ đêm, khi nghe tiếng đập của tim mình.
Tại làm sao chúng ta không thể nhìn thấy cái chỏm mũi của mình.
Về sự tối tăm của từ ngữ và sự sáng sủa của sự vật.
Tại làm sao mấy con chim lại hót khi ị.
Sự thực về những cú hắt hơi trong nhà thờ.
Vài cái mánh về làm thế nào cho rượu vang dở thành thứ xịn.
Những điệu nhạc nào bạn huýt sáo khi đi ngang nghĩa địa vào ban đêm.
Bạn nói với cái gương điều gì khi ngó cái bộ mặt của bạn ở trong đó, vào lúc 4 giờ sáng.
Thêm vài ý nghĩ nho nhỏ về những con búp bế mà em làm ra, tất cả đều giống tớ.
Bằng cách nào em đính chúng, và treo lên 1 cái cây.



A WANDERER

I enter the waiting room in a station.
Not a breath of air.
                            I have a book in my pocket,
someone's poems, traces of inspiration.
At the entrance, on benches, two tramps and a drunkard
(or two drunkards and a tramp).
At the other end, an elderly couple, very elegant, sit
staring somewhere above them, toward Italy and the sky.
We have always been divided. Mankind, nations,
waiting rooms.
                     I stop for a moment,
uncertain which suffering I should
join.
    Finally, I take a seat in between
and start reading. I am alone but not lonely.
A wanderer who doesn't wander.
                                                  The revelation
flickers and dies. Mountains of breath, close
valleys. The dividing goes on.

Kẻ Đi Dạo

Tôi đi vô phòng đợi ở nhà ga
Không tí không khí
Tôi có cuốn sách bỏ trong túi
Những bài thơ của ai đó, những dấu vết của yên sĩ phi lý thuần
Ở lối vô, trên những ghế dài, hai đấng vất vưởng và một ông say rượu
(hay hai đấng say rượu và 1 ông vất vưởng)
Ở đầu kia, một ông bà già, rất thanh lịch, ngồi
Nhìn đâu đó trên đầu họ, về phía Ý Đại Lợi, và bầu trời.
Chúng ta luôn bị chia cắt. Nhân loại, quốc gia,
Phòng đợi.
Tôi dừng lại một lúc
Không biết thứ đau khổ nào tôi sẽ gia nhập
Sau cùng, tôi kiếm 1 chỗ ở giữa
Và bắt đầu đọc. Tôi một mình, nhưng không cô đơn
Một kẻ đi dạo không đi dạo.
Mặc khải loé lên 1 phát, rồi tắt ngấm
Núi núi, non non hơi thở,
Những thung lũng gần
Phân chia, lìa, ngăn, cách
Tiếp tục.

JUST CHILDREN

                                                                                                                                                                                For Ewunia

It was just children playing in the sand
(accompanied by the narcotic scent
of blooming lindens, don't forget),
just children, but after all
the devil, and the minor gods,
and even forgotten politicians
who'd broken all their promises,
were also there and watched them
with unending rapture.
Who wouldn't want to be a child
-for the last time!

Chỉ là những đứa trẻ

               Gửi Ewunia

Chỉ là những đứa trẻ chơi đùa trong cát
(kèm với mùi hoa đoan, đừng quên),
chỉ những đứa trẻ, nhưng nói cho cùng,
Quỉ sứ, những vị thần nhỏ,
Và ngay cả những chính trị gia chẳng ai còn nhớ
Những kẻ đã phản bội những hứa hẹn của họ
Thì cũng có ở đó
Và theo dõi con nít chơi đùa
Với sự sung sướng vô ngần
Ai mà chẳng mê
Làm 1 đứa con nít
Lần cuối cùng trong đời?

Adam Zagajewski: Without End

*

(1)

ALEKSANDAR RISTOVIC

[1933-1994]

Born in Cacak, Ristovic studied Serbian language and literature and taught school for many years at the elementary and high-school level in his hometown. His first book of poems was published in 1959. Since then there have been over twenty, as well as a novel, a dream book, and numerous essays. In 1989 Charioteer Press brought out a book of his poems, Some Other Wine and Light, and in 1999 a large selection of his poetry, Devil's Lunch, was published by Faber in England.


Out in the Open

While crossing a field,
someone who in that instant
is preoccupied with thoughts of suicide,
is forced by nature's call
to delay the act,
and so, finds himself enjoying
some blades of grass
from a squatting position,
as if seeing them for the first time
from that close,
while his cheeks redden,
and he struggles to pull a sheet of paper
out of his pocket
with its already composed
farewell note. 

Thênh thang trời rộng

Khi đi qua một cánh đồng
Một người nào đó, vào lúc đó
Đang thèm tự tử
Như nghe tiếng gọi của thiên nhiên
Và bèn ngưng 1 phát
Để vui với đời
Thưởng thức những ngọn cỏ
Như thể lần đầu tiên nhìn thấy chúng
Gần gụi đến như thế
Má anh ta bỗng đỏ ửng
Và anh bèn cố lôi tờ giấy ở trong túi ra
Trong tờ giấy
Có lời từ giã đời           

Dead Leaves

Danton is waiting to die
but the day won't break.
His vest is full of lice
and he has rain in his boots.
On his face there are already signs
of his exceptional destiny.
He watches me from a great distance
walk under the trees
and gather dead leaves
with a long stick ending in a spike. 

Lá chết

Danton đợi chết
Nhưng ngày đéo chịu dứt
Áo khoác của anh thì đầy rận
Giầy thì đầy nước mưa
Trên mặt đã hiện ra những dấu hiệu của số phận đặc biệt của anh ta rồi
Từ 1 khoảng thật xa anh theo dõi tôi
Đi dạo dưới tàng cây
Lượm lá chết
Bằng cái gậy dài, đầu gậy là 1 mũi đinh nhọn

Death sentences ( Ivan V. Lalíc)

Death Sentences

I was born too late and I am much too old,
My dear Hamlet,
To be your pimply Ophelia, 

To let my hair like flattened wheat
Spread over the dark waters
And upset the floating water lilies
With my floating eyes, 

To glide fishlike between fishes,
Sink to the bottom like a dead seashell,
Burrow in sand next to shipwrecks oflove,
I, the amphora, entangled in seaweeds. 

1'd rather you take off my dress,
Let it fall at my feet like aspen leaves
The wind shakes without permission
As if there's nothing to it. 

1'd rather have that death sentence:
Eternity of your arms around my neck.

Án Tử

Ta sinh ra quá trễ, và ta lại quá già
Ðể làm nàng Ophelia
đầy mụn trứng cá của mi,
Tên hoàng tử thân thương vừa Hâm lại vừa Liệt của ta ơi!

Ðể tóc ta như lúa mì
Trải dài trên mặt nước tối
Và làm bực mình những bông hoa kèn
Với cặp mắt trôi lềnh bềnh của ta

Ðể lướt như cá giữa đám cá
Chìm xuống đáy biển như cái vỏ
Của m
ột con sò chết
Lặn lội trong cát kế bên những mảnh vỡ của chiếc thuyền tình
Ta, chiếc bình hai quai, bị quấn quýt giữa mớ rong biển

Ta thà để cho mi lột quần áo của ta ra
Và chúng rớt xuống chân ta như những chiếc lá dương
Và gió, vô lễ, chẳng thèm xin phép ta
Nghịch ngợm với chúng
Như thể chẳng có chi là quan trọng

Ta thà có bản án tử, này:
Thiên thu, vĩnh viễn
Vòng tay của mi vòng quanh cổ ta.


NEW HAIRCUT

In a head this old and thick there are all sorts of ideas,
Some of them cockeyed, of course.
They saw wood four to a bed under a rope
Tied into a noose dangling from the ceiling.

In a head this old there is a woman undressing,
A radio singing softly to itself,
A small dog running in circles.
There's a house detective making his rounds,
Wearing a funny hat as if it were New Year's Eve.

O mysteries! Nina Delgado, the greatest of all,
Whose name I saw spray-painted on a factory wall,
And who like a leaf that has fallen far from a tree
Is now floating serenely out to sea, or back to me.

To have so many screws loose in one's head-
Is that what God and the Devil wrought?
In a head this old, there's also someone
who every now and then peeks into a mirror
And shudders because there's no one there.

Charles Simic: The Lunatic

 Đầu mới cắt tóc

Trong cái đầu già và nặng này có đủ thứ ý nghĩ quái quỉ
Một số lảo đảo như 1 tên say rượu, lẽ tất nhiên
Chúng nhìn thấy 1 khúc gỗ lắc lư vô giường
Buộc vô thòng lọng, treo lủng lẳng trên trần nhà

Trong cái đầu của tên Gấu già có 1 em đang cởi đồ
Cái đài thì đang thủ thỉ hát cho nó nghe
Một con chó nhỏ quay mòng mòng
Có 1 tên thám tử tại gia làm những tua kiểm tra
Đội một cái nón tiếu lâm như trong ngày Tết

Ôi những bí ẩn! Nina Delgado, vĩ đại nhất trong tất cả
Tên của anh tớ thấy sơn trên tường một xưởng thợ, hay nhà máy
Và, như 1 cái lá rời xa cây
Lúc này lềnh bềnh trôi một cách rất ư là bình thản ra biển
Hay trở lại với Gấu

Có rất nhiều cây vít lỏng ở trong đầu của Gấu–
Là do Chúa hay Quỉ?
Trong đầu tên Gấu già này, còn có một ai đó
Một kẻ mà lúc này, hay lúc nọ, bèn nhìn vô cái gương
Và nhún vai 1 phát, vì làm gì có ai ở trong đó!

Note: Simic mà cũng biết tới lá, lá đa,
Đang bình thản trôi ra biển cả
Hay trở lại với Gấu Cà Chớn!


SOME LATE-SUMMER EVENINC

When the wind off the lake
Stirs the trees' memories
And their dark leaves swell
Against the fading daylight
With an outpouring of tenderness-
Or could it be anguish?
Making us all fall silent
Around the picnic table,
Unsure now whether to linger
Over our drinks or head home.

Một Buổi Chiều Cuối Hè

Khi gió hồ
Thổi hồi ức của cây
Và những cái lá âm u của chúng
Bay phấp phới,
Căng phồng lên
Như muốn chống lại
Ánh sáng ban ngày nhạt nhòa dần
Bằng một nỗi dịu dàng tràn trề -
Hay, đau nhức khắc khoải?
Bọn mình bèn trở nên câm nín
Chung quanh bàn dã ngoại
Không làm sao quyết định
Chơi thêm vài lon bia
Hay chuồn về nhà?


SINBAD THE SAILOR

On dark winter nights in the country,
The poor and the old keep
A single light lit in their homes,
Weak and not easy to see,
Like someone who had rowed his boat
Beyond the sight ofland,
And had lowered his oars
To rest and light a cigarette
With the sea quiet around him-
Or would they be dark fields
Made quiet by the falling snow?

Sinbad tên thuỷ thủ

Vào những đêm mùa đông lạnh và tối, ở nhà quê
Người nghèo, người già thường chỉ đốt
Một ngọn đèn trong nhà
Ánh lửa mới yếu ớt làm sao
Không dễ nhìn thấy
Đâu có khác gì một người nào đó
Một mình với con thuyền
Cố chèo, quá cả cái nhìn mảnh đất liền phía trước
Và, bèn hạ mái chèo
Để nghỉ và châm 1 điếu thuốc
Với biển cả quanh mình –
Hay là, không phải biển
Mà chỉ là những cánh đồng tối thui
Được tuyết phủ, làm trở thành im ắng?

THE MISSING HOURS

Even time took a rest
On such summer afternoons
Sunning itself on a lawn
Like an unknown woman
Lying half-naked
Wearing dark glasses,
Long into the evening,
Which never seemed to come.
Only a shadow snuck
A peek now and then
From a church or a tree
And drew back in misery.

Những giờ hụt hẫng

Ngay cả thời gian thì cũng làm 1 cú ngả lưng
Vào những xế trưa mùa hạ như thế này
Tự tắm nắng, chính xừ lủy
Trên một bãi cỏ
Như một nường không quen
Nằm khoả thân, ui chao, chỉ có một nửa
Đeo cặp kính tối thui
Dài mãi tận chiều
Hình như chẳng bao giờ thèm tới.
Chỉ cái bóng dâm, len lén
Đâm, chỗ này chỗ kia,
Mỗi chỗ 1 phát
Lúc này, lúc nọ
Từ ngôi nhà thờ
Hay một cái cây
Rồi thối lui, dáng điệu ôi chao,
Thê thảm, tệ.

TODAY'S MENU

All we got, mister,
Is an empty bowl and a spoon
For you to slurp
Great mouthfuls of nothing,

And make it sound like
A thick, dark soup you're eating,
Steaming hot
Out of the empty bowl.

Thực Đơn Bữa Nay

Tất cả những gì chúng ta có,
Là một cái bát rỗng và một cái thìa
Dành cho Ngài,
Để có được những cú đợp lớn lao
Của… giả đỏ,
Hư vô,
Chẳng có gì
[Bắc Kít gọi là ăn bánh vẽ]

Và cứ làm như là đang ăn thực
Một tô cháo gà Ngã Sáu Nguyễn Tri Phương
Cháo cá, cháo bầu dục…  Chợ Cũ
Hơi nóng của cháo tỏa ra làm mù mắt
Từ một cái bát rỗng không
Mang từ Hà Lội vô
Trong ba lô anh Sài.
            

DEAD TELEPHONE

Something or someone I can't name
Made me sit down to this game
I'm still playing many years later
Without ever learning its rules or finding out
Who's winning or losing,

Even as I strain my wits studying
The shadow I cast on the wall
Like a man waiting for a phone call
All night by a dead telephone
Telling himself it might still ring.

The silence around me so deep
I hear a pack of cards being shuffled,
But when I look back startled,
There's only a moth on a window screen,
Its mind like mine too wired to sleep.

Điện thoại chết

Một điều gì, hay một người nào
Tôi không thể nêu tên
Bắt tôi ngồi vô trò chơi này
Tôi vưỡn chơi nhiều năm sau đó
Không học luật chơi
Không hiểu ra được ai thắng ai bại

Ngay cả khi tôi rèn luyện trí thông minh
Nghiên cứu cái bóng của mình
Ở trên tường
Như 1 người đợi chờ cú phôn
Suốt đêm
Bên cái điện thoại chết
Tự nhủ mình, thể nào nó cũng reo!

Sự im lặng quanh tôi quá đặc
Tôi nghe tiếng quân bài xào
Và khi tôi kinh ngạc ngoái cổ nhìn
Thì chỉ thấy 1 con bướm đêm trên kính cửa sổ
Cái đầu của nó thì cũng như của tôi
Rối tơi bời,
Đếch làm sao ngủ được.


MEET EDDIE

Whose life is as merry as a beer can
Hurtling down a mountain stream
Giving some rocks a wide berth,
Bumping head-on into the others,

And going into a head-spinning twirl
Like a little girl on a piano stool,
The water shouting as it rushes past:
Are you ready to meet your Maker?

As the woods around him begin to thin
And the trees don their fright wigs
As he prepares to go over the falls
Like a blind man strapped to an accordion.

Gặp con K.

Người mà đời thì vui như là một lon bia
Lao xuống một con suối từ đỉnh núi
Tránh mấy cục đá to tổ bố
Trong khi đụng đầu bồm bộp, vô mấy cục khác.

Và nhập vô một con xoáy xoay vòng vòng cái đầu
Như cô bé trên ghế dương cầm
Nước la lớn khi nó lướt qua:
Mi đã sẵn sàng chưa, để gặp Người Làm Ra Mi?

Trong khi rừng quanh mi mỗi lúc một thêm mỏng
Cây ban cho nỗi sợ của chúng những bộ tóc giả
Và, như con cá chép ở khúc sông Bạch Hạc, Việt Trì,
Quê hương ngày nào của mi,
Hăm hở vượt Vũ Môn
Và, như ông già của mi đã từng,
Cũng ở khúc sông đó,
Mi lao qua con thác,
Như người đàn ông mù xiết vô chiếc phong cầm.

WHAT THE OLD LADY TOLD ME

He sawed my head off every night
And twice a week at a matinee performance.
Some spectators would faint,
Others would rise and applaud.

It was summer. The city was emptying
For the long holiday weekend ahead.
A newly married couple, the radio said,
Were stuck for hours in an elevator.

God's hearing aid needs a new battery,
        she told me.
There were cries for help and shouts
In the street last night, a woman
Pleading with a man to stop beating her.

It's because she sits at her window
Long after everyone else has gone to sleep
That she overhears and sees such things,
And many others too awful to mention.

Những Gì Mụ Già Nói Với Gấu Cà Chớn

Hắn ta cưa đầu GCC, hai lần mọi đêm
Và hai lần một tuần, trong 1 buổi trình diễn matinee
Một vài khán giả xỉu
Những người khác đứng lên vỗ tay.

Hè. Thành phố vắng dần, vì cuộc nghỉ kỳ hè dài cuối tuần đang tới
Một cặp mới cưới, Đài nói
Bị kẹt thang máy hàng giờ đồng hồ

Máy trợ thính của Anh Giời Già tưởng bị hư
Hoá ra hết điện -
Mụ già biểu Gấu.
Có tiếng kêu, bớ người ta, kíu tôi
Và những tiếng la hét.
Ngoài phố, tối qua
Một người đàn bà
Năn nỉ tên đờn ông, thôi tha cho ta,
Đừng đánh đập ta nữa.

Ấy là vì con mụ ngồi bên dưới cửa sổ của mình
Lâu ơi là lâu
Trong khi mọi người đều đi ngủ
Và thế là con mẹ nghe được, thấy được
Những điều mà nhiều người khác cảm thấy quá ghê rợn
Khi nhắc tới.
 

Simic's 4 poems
The Paris Review
Fall 2013 (1)

SO EARLY IN THE MORNING

It pains me to see an old woman fret over
A few small coins outside a grocery store-
How swiftly I forget her as my own grief
Finds me again-a friend at deaths door
And the memory of the night we spent together.

I had so much love in my heart afterward,
I could have run into the street naked,
Confident anyone I met would understand
My madness and my need to tell them
About life being both cruel and beautiful,

But I did not-despite the overwhelming evidence:
A crow bent over a dead squirrel in the road,
The lilac bushes flowering in some yard,
And the sight of a dog free from his chain
Searching through a neighbor's trash can.

Một buổi sáng sớm tinh sương

Tôi cảm thấy đau khi nhìn một bà cụ già

Loay hoay với mấy đồng bạc ở bên ngoài tiệm chạp phô

- Mau lẹ làm sao tôi quên nàng như nỗi đau buồn riêng của tôi
lại tìm thấy tôi - một người bạn ở cửa cái chết
Và hồi ức đêm chúng tôi qua bên nhau.

Trong tim tôi tràn đầy tình yêu sau đó.
Tôi có thể trần truồng chạy ngoài phố
Yên trí mọi người sẽ hiểu
Sự khùng điên của tôi, và sự cần thiết, cũng của tôi
Để nói cho họ về đời sống
Vừa độc ác vừa đẹp ơi là đẹp.

Nhưng tôi đã không - mặc dù chứng cớ thì hiển nhiên, quá hiển nhiên:
Một con quạ cúi xuống một con sóc chết trên mặt đường,
Hoa lilac nở rộ trong một khu vuờn gần đó
Và cái nhìn, một con chó thoát khỏi sợi dây xích
Xục xạo một cái lon trong sọt rác nhà hàng xóm.


THIS TOWN IS ALRIGHT

A little river, then a bridge,
After which a row of white homes
With well-trimmed lawns
And a fat, bowlegged dog
Walking slowly from the curb,
Carrying a paper in his mouth.

Thành phố này thì OK

Con sông nhỏ - Sông Hương, rồi cây cầu - Trường Tiền (?)
Sau cây cầu, một dẫy nhà màu trắng
Với những lối cỏ gọn ghẽ
Và một con chó mập, chân vòng kiềng
Nhàn nhã tản bộ từ mép đường
Miệng ngậm tờ giấy

SUMMER EVENING

Lingered under a tree chatting with a bird
I could hear, but never did see,
While night fell and lights came on
In a few small homes along the street
Surprising a cat with something in its mouth.

In the next block, there was a travel agent
With a poster of Venice in the window
I studied for a long time in order to determine
Whether the boats on the Grand Canal
Had moved any closer to their destination.

Beyond the tracks overgrown with weeds,
There was a small, dimly lit carnival
With a merry-go-round, a shooting gallery
And a young couple trying their luck
With a rifle on a row of marching ducks,

While I rambled on, thinking, sooner or later
I'll find my way home, alone or in the company
Of some real or imaginary companion
Tapping the sidewalk with his white cane,
Or delivering Chinese food in the neighborhood.

Chiều Hè

Lần lữa dưới bóng cây, buôn chuyện với chú chim
Tôi có thể nghe, mà không thể nhìn
Khi đêm xuống và đèn lên
Một vài căn nhà nhỏ dọc con phố
Bắt gặp chú mèo với cái gì ở trong miệng

Khu nhà tới, có một tay chuyên nghề quảng cáo du lịch
Với cái poster thành phố Venice ở cửa sổ
Tôi đứng ngâm kíu khá lâu
Để xác định
Thuyền bè trên Con Kênh Lớn
Tới gần bến, hay còn khuya.

Quá những lối đi cỏ dại mọc đầy
Là 1 lễ hội nhỏ, đèn đuốc lù tà mù
Với trò chơi vòng quay ngựa gỗ, và trò bắn trúng có thưởng
Và 1 cặp bèn thử vận may
Với khẩu súng trường, và bầy vịt diễn hành

Trong lúc ngao du, tôi bèn suy tư, sớm hay muộn
Thì cũng kiếm ra đường trở về nhà
Một mình hay với bạn hiền, hay bạn quí
Thực hay dởm
Gõ gõ mò đường với cây gậy
Hay bỏ đồ ăn Tẫu trong lối xóm.

THE EXECUTIONER'S DAUGHTER

Waiting for her to come to me
After she's done scrubbing the bloodstains
Out of her father's shirt,
Already hearing her bare feet
On the hard floor outside of my cell,

While quickly thinking up ways
To occupy my two hands
As she steps out of her skirt,
And explain to her between kisses
How after wasting a lifetime

In devotion to various lost causes,
I found happiness in the arms
of Death's prettiest daughter,
Tending to her bedtime needs
While I still have a head on my shoulders.

Con gái đao phủ thủ

Đợi em tới thăm tớ
Sau khi lau mấy vệt máu ở áo sơ mi của ông bố
Bèn nghe tiếng chân em
Nơi hành lang bên ngoài xà lim

Vội vàng sắp xếp cái đầu
Để rảnh rang, có thêm tí thì giờ
Thọc hai tay vào bên dưới váy của em
Và giải thích cho em nghe
Giữa những cú hôn
Ui chao phận đôi ta
Sao bỏ lỡ
Như hai cuộc đời cùng phí phạm
Cái gì gì, em, con Cách Mạng, anh, gốc Ngụy
[Hà, hà, dịch nhảm quá!]

Dâng hết đời mình cho nghĩa cả lụn bại
Tớ tìm thấy hạnh phúc trong vòng tay cô con gái của đao phủ thủ
Ui chao, nàng đẹp ơi là đẹp!
Người con gái xinh đẹp nhất, của Thần Chết
Nhắm vỗ về, chăm sóc những nhu cầu giường chiếu, em
Trong lúc vưỡn thấy nặng một bên vai
Nơi em ngả đầu.

THE HORSE

I awoke in the middle of the night to find
A horse standing quietly over my bed.
My friend, I'm so glad you're here, I said,
It's snowing and you must've been cold
And lonely in your stable down the road
with the farmer and his wife both dead.

I'll throw a blanket over you and check
If there is a lump of sugar in the kitchen,
Like the one I saw a man in a top hat
Slip to a mare in a circus, but I fear you might
Be gone when I get back, so I better stay
And keep you company here in the dark.

Con Ngựa

Nửa đêm Gấu thức giấc và bèn thấy một con ngựa
Lặng lẽ đứng bên giường
Bạn quí, tớ thật là mừng bạn có ở đây
Trời đang tuyết và hẳn là bạn lạnh
Và cô đơn trong chuồng ở cuối đường
Với ông chủ trại và bà vợ cả hai đều ngỏm

Gấu bèn choàng 1 cái mền lên lưng con ngựa -
Giả như có cục đường trong bếp nhỉ -
Giống cái mền Gấu thấy người đàn ông đội mũ chóp cao
Tuột vô đầm lầy trong gánh xiệc
Nhưng Gấu sợ bạn quí chuồn lúc nào không hay, khi Gấu trở lại
Tốt nhất Gấu cứ ở đây bầu bạn với bạn quí trong đêm tối.

Passing Through

An unidentified,
inconspicuous someone,
smaller than a flea
snuck over my pillow last night,
unbothered by me,
in a big rush, I bet,
to get to his church
and thank his saints.

London Review of Books 9 May 2013

Quá Giang

Một tên nào đó
Làm sao biết là ai
Lịch sự, kín đáo
Nhỏ hơn con bọ chét
Tối qua ghé ngang cái gối của tôi
Không làm tôi bực mình.
Phận dấu bèo,
Và hình như đang rất vội, hẳn thế,
Tới nhà thờ
Cám ơn những vì thánh của hắn

Ui chao đọc bài thơ này, thì lại nhớ, 1 lần, Gấu nằm mơ, sống lại những ngày Mậu Thân, cực kỳ thê thảm, và hình như khóc khủng khiếp lắm.
Bất chợt thức giấc, thấy 1 em ngồi bên giường, dáng ảo não.
Em nói, con ta khóc, ta dậy lấy sữa cho nó, mà không làm sao bỏ mặc mi. Thôi, tỉnh rồi, hãy lo thân mi, đừng làm phiền ta quá như thế.
Giấc mơ thì có thật, mơ đúng cái cảnh trên đây.
Thảm thế!

Phải mãi sau này, khi nghĩ lại cái lần Gấu xin gặp mặt, nhân cả hai cùng ghé Tiểu Sài Gòn, và nghe trả lời, muốn gặp ta ư, thì đến dự bữa tiệc ra mắt sách của nhà văn gì gì đó, nhà xb Cờ Lăng, ta làm MC ở…. Gấu mới té ngửa, tại làm sao mà lại có sự lầm lẫn lớn lao như thế này.
Hoá ra cuộc tình giả như thế - thì có gì thực đâu – mà trở thành cực kỳ thê lương, đó là vì nó được cuộc chiến, trong có hai tên sĩ quan Ngụy, một, là thằng em trai, một, là người chồng, làm cái nền cho nó.
Giấc mơ quả có thực, vì cuộc chiến quả có thực, những người đã chết đều có thực, như ông anh có lần viết, và “được” tên thi sĩ Trùm băng đảng Cờ Lăng chôm.

THE FLEA

What a little flea loves to see
Is two lovers undress
And jump into bed,
And be done with their lovemaking
Quickly, so it can have
Them all to itself,
As they nod off in each other's arms,
Quitting their snoring
Only to scratch themselves.

Con Rận

Điều con rận mê nhất
Là chiêm ngưỡng đôi trai gái
Nhoáng 1 phát là đã trần như nhộng
Cuộn một cục ở trên giường
Chơi cũng nhanh mà ngáy cũng nhanh
Không, không kịp ngáy,
Là đã gãi sồn sột
Cho nhau
Vì nhau.

VICES OF THE EVENING

Venus in a bath with cockroaches.
Everyone else hidden from view;
Their windows either dark or lit
And hung with grubby curtains.

Snow spitting out of the dark sky,
Making sidewalks treacherous,
Not even one person in sight,
Or a car moving in the street.

Imagination, Devil's old helper,
Showed me her bare breasts

Being soaped as I hurried by,
Because the wind in my face was raw. 

Trụy lạc vào chiều tối

Vệ Nữ trong bồn tắm với những chú gián
Mọi người xê ra chỗ khác
Hoặc náu kín, đừng để nhìn thấy
Những cửa sổ phòng của họ
Hoặc tối thui, hoặc có ánh đèn
Nhưng được treo những bức rèm bửn, cực bửn

Tuyết, nhổ ra từ bầu trời u ám
Làm hè đường trở thành xảo trá, bịp bợm
Một bóng người, không!
Một cái xe trên đường phố?
Không là không!

Sự tưởng tượng, tên trợ giúp già của Quỉ
Chỉ cho Gấu đôi dzú trần
Bóng nhẫy xà bông.
Gấu vội vã, bộp chộp, (as always!)
Bởi là vì gió ở trên mặt Gấu thì cũng một thứ gió
Trần trụi, ngây thơ
Chưa có tí kinh nghiệm.

Let Us Be Careful

More could be said
of a dead fly
in the window
of a small shed,
and of an iron typewriter
that hasn't
lifted a key in years
both in delight
and dark despair.

 

Hãy để chúng ta cẩn thận

Nhiều điều có thể được nói,
về một con ruồi chết
ở cửa sổ
của một cái chuồng,
Và về một cái máy đánh chữ bằng sắt,
đã bao năm không nhắc 1 cái phím,
hoặc sướng điên lên,
hoặc âm u chán chường.

ONCE DECEMBER COMES

There's another kind of sky,
Another kind of light
Over the wintry fields,
Some other kind of darkness
Following in its footsteps,
Eager to seek our company
In these frostbitten little homes,
Standing bravely
With no dog in sight.

Có lần Tháng Chạp tới

Có một bầu trời khác
Một thứ ánh sáng khác
Trên những đồng gió
Một thứ bóng tối khác nào đó
Theo bước chân của nó
Hăm hở kiếm đồng bạn, là lũ chúng ta
Trong những căn nhà nhỏ sương giá gặm
Can đảm đứng
Không thấy một con chó .

THE LIGHT

Our thoughts like it quiet
In this no-bird dawn,
Like the way the early light
Takes the world as it finds it
And makes no comment
About the apples the wind
Has blown off a tree,
Or the horse broken loose
From a fenced field grazing
Quietly among the tombstones
In a small family graveyard.

Ánh sáng

Ý nghĩ của chúng ta thích nó yên tịnh
Trong buổi rạng đông không chim chóc này
Thích cách ánh sáng sớm
Tóm lấy thế giới khi nó kiếm thấy nó
Và đếch thèm đi 1 đường còm nào
Và những trái táo trận gió
Quạt khỏi cây
Hay con ngựa xổng chuồng
Từ cánh giậu đồng cỏ
Lặng lẽ giữa bia mộ
Một nghĩa địa gia đình     

WITH ONE GLANCE

That mirror understood everything about me
As I raised the razor to my face.
Oh, dear God!
What a pair of eyes it had!
The eyes that said to me:
Everything outside this moment is a lie.

* 

As I looked out of the window today
At some trees in the yard,
A voice in my head whispered:
Aren't they something? 

Not one leaf among them stirring
In the heat of the afternoon.
Not one bird daring to peep
And make the hand of the clock move again. 

*

Or how about the time when the storm
Tore down the power lines on our street
And I lit a match and caught a glimpse
Of my face in the dark windowpane

Với Cú Nhìn

Cái gương biết mọi chuyện về Gấu Cà Chớn
Khi GCC đưa lưỡi dao cạo lên mặt
Ôi, Chúa! Nhìn kìa!
Nhìn cặp mắt lé, mắt nọ chửi bố mắt kia.
Chúng nói với Gấu:
Mọi chuyện ở bên ngoài thời khắc này đều là dối trá
Đều thuộc Vua Bịp
Hà, hà!

Khi Gấu nhìn ra ngoài cửa sổ bữa nay
Nhìn mấy cái cây ở ngoài vườn
Một giọng nói trong đầu Gấu thì thầm:
Nè, liệu chúng là “cái gì gì cái chi chi, something”?

Không 1 chiếc lá trong bọn chúng động đậy
Trong cái nóng của buổi xế trưa
Không một chú chim nào dám hé nhìn
Và làm cho cái kim đồng hồ lại nhích nhích

Hay là như thế nào, ấy là nói về trận bão,
Khi nào thì nó quật sụm mấy đường dây điện trên con phố.
Và Gấu bèn đốt 1 que quẹt
Và chộp được cái nhìn khuôn mặt thảm hại của Gấu trên kính của sổ
Bèn nhớ cái lần nhìn bóng dáng thiểu não của Gấu
Trên cái kính xe hơi bên đường
Lần chạy theo BHD
Ở bên ngoài Đại Học Khoa Học
Đại lộ Cộng Hòa, Xề Gòn
!


Sweetest

Little candy in death's candy shop,
I gave your sugar a lick
When no one was looking,
Took you for a ride on my tongue
To all the secret places,

Trying to appear above suspicion
As I went about inspecting the confectionary,
Greeting the owner with a nod
With you safely tucked away
And melting to nothing in my mouth.

Charles Simic

Ngọt ngào nào hơn Em?

Cục kẹo nhỏ trong tiệm kẹo của Thần Chết
Lừa lúc không ai nhìn
Gấu liếm Em 1 phát
Đưa Em đi 1 đường dong chơi,
Tới mọi nơi bí mật
Trên cái lưỡi của Gấu

Cố tỉnh bơ, trên mọi sự nghi ngờ
Gấu làm cú kiểm tra cửa hàng mứt kẹo
Chào chủ tiệm bằng cú gật đầu
Trong khi Em đi 1 đường vờ
Tan thành hư vô
Trong miệng Gấu Cà Chớn.

The Tragic Sense of Life

Because few here recall the old wars,
The burning of Atlanta and Dresden,
The great-uncle who lies in Arlington,
Or that Vietnam vet on crutches
Who tries to bum a dime or a cigarette.

The lake is still in the early-morning light.
The road winds; I slow down to let
A small, furry animal cross in a hurry.
The few remaining wisps of fog
Are like smoke rising out of cannons.

In one little town flags fly over dark houses.
Outside a church made of gray stone,
The statue of the Virgin blesses the day.
Her son is inside afraid to light a candle,
Saying, Forgive one another, clothe the naked.

Niobe and her children may live here.
As for me, I don't know where I am-
And here I'm already leaving in a hurry
Down a stretch of road with little to see,
Dark woods everywhere dosing in on me.

Charles Simic

Ý nghĩa bi thương về cuộc đời

Bởi là vì chỉ còn 1 dúm người ở đây còn nhớ những cuộc chiến cũ
Atlanta trong lửa, Trại Cây Xồi thành tro tàn
Hay trận lửa tiêu hủy Dresden
Ông cố nội nằm ở nghĩa trang Arlington
Hay tay cựu chiến binh cuộc chiến Mít, chống nạng,
Cố hỏi xin 1 đồng bạc hay một điếu thuốc lá 

Con hồ, trong ánh sáng mới tinh của buổi sáng sớm
Con lộ quanh co; Gấu đi chậm lại
Tránh 1 con vật nhỏ, xù xì vội băng qua đường
Dúm sương mù còn sót lại,
Như khói dâng lên từ những hẻm núi 

Trong thành phố nhỏ, cờ bay trên những căn nhà tối.
Bên ngoài một nhà thờ đá xám
Tượng thánh Virgin ban phúc cho ngày.
Đứa con trai của bà ở bên trong, sợ không dám đốt ngọn đèn cầy
Phán, Hãy tha thứ cho nhau, hãy mặc quần áo cho những kẻ trần truồng.

Niobe và những đứa trẻ của bà chắc là sống ở đây
Còn Gấu ư, Gấu đếch biết mình ở đâu –
Và bây giờ, Gấu đây nè, vội vã rời bỏ nơi chốn này
Xuống con lộ nối dài, chẳng có gì để mà ngó ngó
Rừng, đen thui, đâu đâu cũng là rừng đen thui
Vây quanh, bó chặt thằng cha Gấu Cà Chớn!


PEEP SHOW

Behold! A snowball in hell
Next to a burning lake.
One of the devil's little imps
Is about to throw hard
At the back of some naked,
Newly damned woman
Still wearing her bridal veil.

Nhòm trộm

Coi kìa! Trái banh tuyết ở địa ngục
Kế bên con hồ cháy
Một tên quỉ nhỏ
Tính ném trái banh thật mạnh
Vào lưng trần
Một cô nàng vừa trầm luân
Vưỡn choàng khăn cô dâu.

Passing Through

An unidentified,
inconspicuous someone,
smaller than a flea
snuck over my pillow last night,
unbothered by me,
in a big rush, I bet,
to get to his church
and thank his saints.

London Review of Books 9 May 2013

Quá Giang

Một tên nào đó
Làm sao biết là ai
Lịch sự, kín đáo
Nhỏ hơn con bọ chét
Tối qua ghé ngang cái gối của tôi
Không làm tôi bực mình.
Phận dấu bèo,
Và hình như đang rất vội, hẳn thế,
Tới nhà thờ
Cám ơn những vì thánh của hắn

Ui chao đọc bài thơ này, thì lại nhớ, 1 lần, Gấu nằm mơ, sống lại những ngày Mậu Thân, cực kỳ thê thảm, và hình như khóc khủng khiếp lắm.
Bất chợt thức giấc, thấy 1 em ngồi bên giường, dáng ảo não.
Em nói, con ta khóc, ta dậy lấy sữa cho nó, mà không làm sao bỏ mặc mi. Thôi, tỉnh rồi, hãy lo thân mi, đừng làm phiền ta quá như thế.
Giấc mơ thì có thật, mơ đúng cái cảnh trên đây.
Thảm thế!

DARK NIGHT

Because life eternal is boring,
Angels play pinochle in heaven,
Devils play poker in hell.
You can hear the cards smack the table
In the dead of the night.
God playing a game of solitaire,
Satan playing one as well,
Except he cusses and cheats.

ĐÊM ĐEN

Bởi là vì đời thì lúc nào cũng, thiên thu cũng, chán ngấy người lên được
Thế là thiên thần bèn chơi bài pinochle ở thiên đàng
Quỉ sứ chơi poker ở địa ngục
Bạn có thể nghe tiếng mấy con bài rớt lách nhách lên mặt bàn
Trong đêm đen tận cùng đêm đen,
Chúa chơi solitaire, mình Chúa
VC cũng chơi, ở BBP, như bất cứ một ai
Nhưng vừa chơi, vừa chửi tục, vừa bịp.

[Chúng nghĩ ra cú đầu độc tù VC ở Phú Lợi,
Học tập cải tạo 10 ngày...
Vào những lúc này]

Hà, hà!

Đọc lại, mấy dòng chót, thì Gấu bỗng nhớ tới bài viết của Charles Simic, vừa loáng thoáng đọc, trong Cuộc sống của những Hình Ảnh, The Life of Images, song song với tập thơ “Tên Khùng”, The Lunatic, của ông.
Cái tít bài viết thật hợp với mấy dòng phịa ra ở trên:

Ngợi Ca Sỉ Vả, In Praise of Invective.

Bài viết mở ra bằng 1 câu, cũng quá thú vị:
Ở cuối thế kỷ sát nhân, hãy trù ẻo….  lũ VC!
[At the end of murderous century, let’s curse the enemies of the individual]

…. How are we to defend ourselves against these monsters dividing the members of society into useful and useless? For them, the ideal citizen is a voluntary slave! America, or any other place on earth, must be a school of virtue where even the political meaning of a sunset in a poem will be carefully examined for unauthorized views!
    I knew a thirteen-year-old who wrote a letter telling off President Johnson about the conduct of the Vietnam War. It was some letter. Our president was an idiot and a murderer who deserved to be napalmed himself, and worse. One evening as the boy and his mother and sister, who told me the story, were sitting around the kitchen table slurping their soup, the doors and the windows leading to the fire escape opened at the same time and men with drawn guns surrounded the table. We are the FBI, they announced, and they wanted to know who was Anthony Palermo? The two women pointed at the boy with thick glasses and crossed eyes. Well, it took a while to convince them that he was the one who wrote the letter. They were expecting a full-grown Commie assassin with long hair and an arsenal of weapons and bombs by his side.
    "What do you want from me, blood?" I heard an old woman shout once in a welfare office. She kept cussing them for another five minutes, not because she had any expectation that the wrongs done to her would be righted, but simply in order to make herself feel good and clean for one brief moment.

Charles Simic: In Praise of Invective

Tôi biết 1 thằng bé 13 tuổi viết thư sỉ vả tổng thống Mẽo Johnson về cách hành xử trong Cuộc Chiến Mít. Mi thật đáng đem nướng bằng bom napan, hay tệ hơn thế nữa, bởi là vì mi vừa ngu ngốc vừa sát nhân.
Một buổi chiều, đứa bé đang ngồi với mẹ và chị thì FBI đạp cửa xông vô nhà, hỏi, đứa nào là Anthony Palermo. Họ chỉ thằng bé mắt lé, kính cận dày cộm…
“Tụi mi muốn chi, lũ khốn!”
Tôi đã từng nghe một bà già sỉ vả như thế, tại 1 văn phòng trợ cấp xã hội. Bà già tiếp tục sỉ vả thêm vài phút nữa, không hẳn là để đòi hỏi họ phải điều chỉnh gì đó, ở trong hồ sơ trợ cấp của bà, nhưng chắc là để cảm thấy mình dễ chịu hơn, trong 1 thoáng chốc nào đó.

BIRDS IN WINTER

These wars of ours with their daily horrors
Of which few ever think or care about,
While others go off quietly to fight them,
Returning to their loved ones in coffins.

The early darkness making it difficult
To chase away such thoughts
Or distract oneself with a book,
Find again that passage of Thoreau

Where he speaks of the grand old poem
Called winter coming around each year
Without any connivance of ours, or perhaps
The one where he pleads to heaven

To let us have birds on days like these
With rich, colorful plumage to recall
The ease and splendor of summer days
Among the frozen trees and bushes in the yard. 

Chim Mùa Đông

Những cuộc chiến của chúng ta với máu me, những điều ghê rợn của nó
Ít người thèm nghĩ, hay để ý đến chúng
Trong khi những người khác lặng lẽ lên đường
Và trở về với những người thân yêu trong những cỗ quan tài

Cái bóng tối đến sớm sủa, làm thật khó xua đuổi
Những ý nghĩ như thế
Hay giải trí mình bằng 1 cuốn sách
Lại tìm thấy đoạn về Thoreau

Khi ông ta nói về một bài thơ lớn cổ
Gọi mùa đông, cứ mỗi năm, đến hẹn lại lên
Đếch cần bất cứ 1 sự đồng lõa nào của chúng ta
Hay có lẽ,
Sự đồng lõa khi ông ta cầu xin thiên đàng.

Để chúng ta có bầy chim như bầy chim này
Với mớ lông mầu sắc xum xuê làm nhớ
Những ngày hè dễ dãi, huy hoàng, thần sầu, tuyệt cú mèo
Giữa cây bụi chết cóng ở ngoài vườn.

For the Very Soul of Me

At the close of a sweltering night,
I found him at the entrance
Of a bank building made of blue glass,
Crumpled on his side, naked,
Shielding his crotch with both hands,

The missing one, missed by no one,
As all the truly destitute are,
His rags rolled up into a pillow,
His mouth open as if he were dead,
Or recalling some debauchery.

Insomnia and the heat drove me out early,
Made me turn down one street
Instead of another and saw him
Stretched there, crusted with dirt,
His feet bruised and swollen.

The lone yellow cab idled at the light
With windows down, the sleepy driver
Threw him a glance, shook his head
And drove down the deserted avenue
The rising sun had made beautiful.

Charles Simic [from Night Pinic]

Cho linh hồn rất linh hồn của GCC

Vào một đêm ngột ngạt, cận sáng
Gấu kiếm thấy nó ở lối vô
Một tòa nhà ngân hàng làm bằng kiếng màu xanh
Méo mó, trần truồng
Hai tay che cái chạc

Kẻ thiếu nhớ chẳng ai thèm thiếu nhớ
Như mọi điều đáng thiếu nhớ
Mớ rẻ rách quần áo, xoắn lại làm cái gối
Miệng toác hoác như chết rồi
Hay nhớ lại một sa đọa, trụy lạc nào đó

Mất ngủ và cái nóng khiến Gấu mò ra đường sớm
Thay vì chọn con phố này, thì con phố kia
Và thế là, Gấu nhìn thấy nó, cái rất linh hồn tội nghiệp của Gấu Cà Chớn
Nằm 1 đống, bụi đường nghẹt họng
Chân thâm tím, sưng phồng

Cái tắc xi màu vàng, đơn độc, ngồi rồi, dưới ánh đèn
Cửa kính kéo xuống, anh tài xế buồn ngủ
Ném 1 cái nhìn, lắc 1 cái đầu
Rồi chạy xuống con phố hoang
Mặt trời lên, con phố mới đẹp làm sao.


The Lunatic

AT THE JEWELER'S

A small scale accustomed to
Weighing precious stones
Sat still while he tucked
A magnifying lens in his eye.

Outside, an icy drizzle had commenced
Pelting the gray pavement.
Flocks of black umbrellas
Darkened the view of the street

As she leaned on the counter,
Muttering something about how much
That little ring means to her,
While he hastened to give it back.

Ở cửa hàng nữ trang

Cái dĩa nhỏ thường dùng cân hột soàn
Vưỡn ngồi, trong khi gắn cái kính soi lên mắt

Bên ngoài, trận mưa phùn giá băng bắt đầu
Trút xuống vỉa hè
Lũ dù đen
Làm đen thêm cái nhìn con phố

Khi vị nữ khách tì tay lên mặt kính
Lẩm bẩm 1 điều gi đó chắc là về giá cả
Và hắn vội vã đưa lại cái nhẫn.

OH, I SAID

My subject is the soul
Difficult to talk about,
Since it is invisible,
Silent and often absent.

Even when it shows itself
In the eyes of a child
Or a dog without a home,
I'm at a loss for words.

Ui, Gấu phán

Đề tài của Gấu là về “ninh hồn” Mít
Cực khó lèm bèm
Kể từ khi nó vô hình
Câm, và thường xuyên vắng mặt.

Ngay cả khi, chính nó, chường mặt ra
Trước mắt 1 đứa trẻ
Hay 1 con chó đếch có nhà
Thì Gấu cũng chịu thua, đếch kiếm ra lời!

The Dictionary

Maybe there is a word in it somewhere
to describe the world this morning,
a word for the way the early light
takes delight in chasing the darkness
out of store windows and doorways

Another word for the way it lingers
over a pair of wire-rimmed glasses
someone let drop on the sidewalk
last night and staggered off blindly
talking to himself or breaking into song.

Từ điển

Có thể có một từ, đâu đó, trong đó
diễn tả thế giới sáng nay
một từ, theo đó, tia sáng sớm sủa,
sướng điên lên, khi truy đuổi bóng tối,
ra khỏi những khung cửa sổ, những lối ra vô, nơi cửa tiệm, kho hàng. 

Một từ khác, qua đó, nó nấn ná, bịn rịn, với cặp kiếng, gọng bằng dây,
mà một người nào đó, bỏ rơi trên lối đi, đêm qua,
lảo đảo như 1 anh mù, lèm bèm với chính mình, hay bật thành bài ca.

Note: Trên The New Yorker số mới nhất, July 1st, 2013.
Gấu chưa mua tờ này, nhưng thấy trên Blog NL nên bê về đây.
Nay, có trong The Lunatic

*

Epitaph on a Tyrant

Perfection, of a kind, was what he was after,
And the poetry he invented was easy to understand;
He knew human folly like the back of his hand,
And was greatly interested in armies and fleets;
When he laughed, respectable senators burst with laughter,
And when he cried the little children died in the streets.

January 1939

Bia mộ Bác Hát

Bảnh, thật bảnh - kiểu đó - đó là cái mà Hắn tìm
Và thơ Hắn phịa ra - hoặc chôm của Tẫu – thì thật dễ hiểu
Hắn rành sự khùng điên của con người như lưng bàn tay
Hắn rất quan tâm tới những binh đoàn kéo nhau ra tiền tuyến
Khi Hắn cười, cả bộ sậu Bắc Bộ Phủ bò ra cười
Và khi Hắn khóc, những đứa trẻ chết như rạ ở đường phố Xề Gòn

Refugee Blues

Say this city has ten million souls,
Some are living in mansions, some are living in holes:
Yet there's no place for us, my dear, yet there's no place for us.

Once we had a country and we thought it fair,
Look in the atlas and you'll find it there:
We cannot go there now, my dear, we cannot go there now.

In the village churchyard there grows an old yew,
Every spring it blossoms anew:
Old passports can't do that, my dear, old passports can't do that.

The consul banged the table and said,
"If you've got no passport you're officially dead":
But we are still alive, my dear, but we are still alive.

Went to a committee; they offered me a chair;
Asked me politely to return next year:
But where shall we go to-day, my dear, but where shall we go
                                                                                  to-day?          

Came to a public meeting; the speaker got up and said;
"If we let them in, they will steal our daily bread":
He was talking of you and me, my dear, he was talking of you
                                                                                   and me.

Thought I heard the thunder rumbling in the sky;
It was Hitler over Europe, saying, "They must die":
O we were in his mind, my dear, O we were in his mind.

Saw a poodle in a jacket fastened with a pin,
Saw a door opened and a cat let in:
But they weren't German Jews, my dear, but they weren't
                                                                  German Jews.

Went down the harbour and stood upon the quay.
Saw the fish swimming as if they were free:
Only ten feet away, my dear, only ten feet away.

Walked through a wood, saw the birds in the trees;
They had no politicians and sang at their ease:
They weren't the human race, my dear, they weren't the
                                                                  human race.

Dreamed I saw a building with a thousand floors,
A thousand windows and a thousand doors:
Not one of them was ours, my dear, not one of them was ours.

Stood on a great plain in the falling snow;
Ten thousand soldiers marched to and fro:
Looking for you and me, my dear, looking for you and me.

March 1939

W.H. Auden

Blues Tị Nạn
 

Thành phố có 10 triệu linh hồn
Có số ở nhà lầu
Có số ở ổ chuột:
Tuy nhiên, chẳng có chỗ cho chúng ta, bạn ơi, tuy nhiên chẳng có chỗ cho chúng ta.

Đã có 1 thời chúng ta có 1 xứ sở, và chúng ta nghĩ, như vậy là OK
Hãy nhìn lên trái địa cầu, và bạn sẽ tìm thấy nó ở đó
Chúng ta không thể đi tới đó bây giờ, bạn ơi, chúng ta không thể đi tới đó bây giờ.

Ở trong sân chùa làng, có cây thuỷ tùng già
Cứ mỗi độ Xuân về là nó nở hoa mới tinh:
Thông hành già không thể làm như vậy, bạn ơi, thông hành già không thể

Tay lãnh sự VC đập bàn quát:
“Nếu mi không có visa, là ta đá đít mi ra khỏi cửa khẩu!”
[Gấu dịch nhảm. Nguyên là: Nếu mi không có thông hành,
thì kể như mi đã chết, theo nhà nước VC]:
Nhưng chúng ta vẫn còn sống, bạn ơi, chúng ta vưỡn còn sống.

Đi đến cuộc họp, họ đưa ghế ra mời tôi ngồi, và lịch sự nói, hãy trở lại năm tới
Nhưng hôm nay, chúng ta sẽ đi đâu, bạn ơi, chúng ta sẽ đi đâu,
bữa nay?

Tới cuộc họp công cộng, người phát ngôn đứng dậy, phán,
“Nếu chúng tôi cho bạn vô, thì tụi nó sẽ ăn cắp bánh mì hàng ngày của chúng ta”:
Hắn ta đang nói về bạn và tôi, bạn ơi, hắn ta đang nói về bạn
và tôi

Tôi nghe sấm động trời
Đó là Hitler lầu bầu trên đầu Âu Châu, “Chúng phải chết”
Ui chao, Tên Quỉ Nazi đang nghĩ đến chúng ta, bạn ơi, Tên Quỉ Nazi đang nghĩ đến chúng ta.

Nhìn thấy 1 con chó trong cái áo jacket đóng khuy bằng những cây kim
Nhìn thấy 1 cái cửa mở, và 1 con mèo chun vô:
Nhưng chúng đâu phải là Đức gốc Do Thái, bạn ơi, chúng đâu phải Đức Do Thái

Đi xuống cảng và đứng ở cầu tầu.
Nhìn thấy cá bay nhảy như thể chúng tự do
Chỉ cách đây vài bước, bạn ơi, chỉ cách đây vài bước.

Đi vô rừng, nhìn thấy chim trên cây;
Chúng đếch cần chính trị gia, và hót lia chia
Chúng đâu phải loài người,
bạn ơi, chúng đâu phải loài người

Mơ, nhìn thấy 1 tòa nhà  1 ngàn tầng lầu
Một ngàn cửa sổ, và 1 ngàn cửa ra vô
Chẳng người nào trong họ là chúng ta, bạn ơi, chẳng người nào trong họ là chúng ta

Ngồi trên cánh đồng lớn tuyết đang rơi
Một ngàn binh sĩ đi đi lại lại
Kiếm bạn và tôi, bạn ơi,
lũ bộ đội VC kiếm bạn và tôi


THE LIGHT

Admittedly, yours is an odd
Sort of work, galactic traveler.
I watched you early this morning
Get on your knees by my bed
To help a pair of my oId shoes
Find their way out of the dark.

ÁNH SÁNG
Thành thực mà nói, công việc của bạn có chi kỳ kỳ
Bạn, người du hành thiên hà.
Sáng sớm bữa nay tớ quan sát bạn
Quỳ ngay bên giường
Để giúp đôi giầy há mõm của tớ
Kiếm ra đường ra khỏi bóng tối.

ABOUT MYSELF

I'm the uncrowned king of the insomniacs
Who still fights his ghosts with a sword,
A student of ceilings and closed doors,
Making bets two plus two is not always four.

A merry old soul playing the accordion
On the graveyard shift in the morgue.
A fly escaped from a head of a madman,
Taking a rest on the wall next to his head.

Descendant of village priests and blacksmiths:
A grudging stage assistant of two
Renowned and invisible master illusionists,
One called God, the other Devil, assuming, of course,
I'm the person I represent myself to be.

Về chính tớ

Tớ là hoàng đế không vương miện của lũ mất ngủ
Vưỡn chiến đấu với những con ma của mình bằng cây gươm
Một tên sinh viên của cái trần nhà và những cái cửa đóng
Chơi trò đánh cược, hai cộng với hai không phải luôn luôn là bốn

Một anh già tếu tếu chơi phong cầm
Trong một ca gác bãi tha ma ở nhà xác.
Một con ruồi trốn thoát cái đầu của một tên khùng
Làm một cú nghỉ xả hơi trên tường, kế bên đầu của tên này

Hậu duệ, từ một làng gồm tu sĩ và thợ rèn:
Đệ tử sàn diễn, bất đắc dĩ, của hai ảo thuật gia nổi danh và vô hình.
Một có tên là Thượng Đế, tên còn lại, Quỉ Vương
Cả hai cùng khẳng định, chắc như bắp,
Gấu đúng là cái tên tự nhận mình là… Gấu!  

O SPRING

O Spring, if I were to face a firing squad
On a day like this, I'd wear
One of your roadside flowers
Behind my ear, lift my chin high

Like a pastry cook standing
Next to a prize-winning wedding cake,
Smile like a hairdresser
Giving Cameron Diaz a shampoo.

Lovely day, you passed through town
Like a Mardi Gras parade
With ladies wearing colorful plumage on their heads
Riding on your floats,

Leaving the moon in the sky
To be our night watchman and check with its lantern
On every last patch of snow
That may be hiding in the woods.

Charles Simic: The Lunatic

*

Simic's 4 poems

The Paris Review
Fall 2013
(1)

SO EARLY IN THE MORNING

It pains me to see an old woman fret over
A few small coins outside a grocery store-
How swiftly I forget her as my own grief
Finds me again-a friend at deaths door
And the memory of the night we spent together.

I had so much love in my heart afterward,
I could have run into the street naked,
Confident anyone I met would understand
My madness and my need to tell them
About life being both cruel and beautiful,

But I did not-despite the overwhelming evidence:
A crow bent over a dead squirrel in the road,
The lilac bushes flowering in some yard,
And the sight of a dog free from his chain
Searching through a neighbor's trash can.

Một buổi sáng sớm tinh sương

Tôi cảm thấy đau khi nhìn một bà cụ già
Loay hoay với mấy đồng bạc ở bên ngoài tiệm chạp phô
- Mau lẹ làm sao tôi quên nàng như nỗi đau buồn riêng của tôi
lại tìm thấy tôi - một người bạn ở cửa cái chết
Và hồi ức đêm chúng tôi qua bên nhau.

Trong tim tôi tràn đầy tình yêu sau đó.
Tôi có thể trần truồng chạy ngoài phố
Yên trí mọi người sẽ hiểu
Sự khùng điên của tôi, và sự cần thiết, cũng của tôi
Để nói cho họ về đời sống
Vừa độc ác vừa đẹp ơi là đẹp.

Nhưng tôi đã không - mặc dù chứng cớ thì hiển nhiên, quá hiển nhiên:
Một con quạ cúi xuống một con sóc chết trên mặt đường,
Hoa lilac nở rộ trong một khu vuờn gần đó
Và cái nhìn, một con chó thoát khỏi sợi dây xích
Xục xạo một cái lon trong sọt rác nhà hàng xóm

ABOUT MYSELF

I'm the uncrowned king of the insomniacs
Who still fights his ghosts with a sword,
A student of ceilings and closed doors
Making bets two plus two is not always four

A merry old soul playing the accordion
On the graveyard shift in the morgue.
A fly escaped from a head of a madman,
Taking a rest on the wall next to his head.

Descendent of village priests and blacksmiths:
A grudging stage assistant of two
Renowned and invisible master illusionists,
One called God, the other Devil, assuming, of course,
I'm the person I represent myself to be.

Về chính tôi

Tôi là ông vua không vương miện của những tên mất ngủ
Vẫn chiến đấu với những bóng ma của mình bằng 1 cây gươm,
Một sinh viên của cái trần nhà và những cái cửa đóng
Đánh cược hai với hai không luôn luôn là bốn

Một linh hồn già vui vui chơi phong cầm
Trong một ca gác nghĩa địa ở nhà xác.
Một con ruồi trốn khỏi đầu một tên khùng

Hậu duệ của tu sĩ và thợ rèn làng:
Phụ tá sàn diễn bất đắc dĩ của hai sư phụ
n
ổi tiếng, vô hình, của môn ảo thuật.
Một được gọi là Thượng Đế, một Quỉ,
làm ra vẻ, lẽ dĩ nhiên,
tôi là người tự coi mình là như vậy

BAMBOO GARDEN

Bad luck, my very own, sit down and listen to me:
You make yourself scarce for months at the time
Making preparations for some new calamity,
Then come to shake me awake some dark night,

Wiping the sweat off your face, asking
For a glass of water, while mumbling something
About how a mixed bag of misery and laughter
Is all that I can expect from a life like mine,
While I listen, none the wiser like a blind man 

Holding a fortune cookie in a Chinese restaurant
And waiting for a waiter to come along
And read it to him, but there isn't one coming,
'Cause it's late and the Bamboo Garden is closed.

Vườn Tre

Vận rủi "rất" rất riêng của ta, hãy ngồi xuống, và lắng nghe ta nói:
Mi làm mặt lạnh, làm mặt khó mấy tháng nay,
Như thể mi đang sửa soạn 1 cú tai ương mới nào đó
Rồi thì một đêm âm u, mi tới đánh thức ta dậy

Lau mồ hôi trên mặt
Hỏi xin ta ly nước lạnh
Trong lúc lẩm bẩm cái con mẹ gì đó,
Hình như là về
Làm thế nào trộn cái khốn cùng của dân Mít
và tiếng cười sảng khoái của đám đại gia Đỏ
Và có phải đó là tất cả những gì mà một tên
Gấu Cà Chớn mong ước, trong cõi đời của mi?

Trong lúc Gấu ngồi lắng nghe, chẳng khôn ngoan gì hơn 1 anh mù
Tay cầm cái kẹo trong có câu thần chú may rủi ở 1 tiệm ăn Tầu
Đợi người bồi đi ngang để đọc cho nghe.
Nhưng chẳng có ma nào
Bởi là vì đã quá khuya, và Vườn Tre đã đóng cửa.

THUS

The long day has ended in which so much
And so little had happened.
Great hopes were dashed,
Then halfheartedly restored once again.

Mirrors became animated and emptied,
Obeying the whims of chance.
The hands of the church clock moved,
At times gently, at times violently.

Night fell. The brain and its mysteries
Deepened. The red neon sign
FIREWORKS FOR SALE came on on a roof
Of a grim old building across the street.

A nearly leafless potted plant,
No one ever waters or pays attention to,
Cast its shadow on the bedroom wall
With what looked to me like joy.
 

Thế Đó

Ngày dài chấm dứt
Quá nhiều, quá ít xẩy ra
Những hi vọng lớn tiêu tan,
Rồi lại được uể oải phục hồi.

Những tấm gương trỏ nên linh hoạt và trống rỗng,
Chiều theo luật đỏng đảnh, nay thế này, mai thế khác.
Kim đồng hồ nhà Chúa chuyển động
Lúc dịu dàng, lúc dữ dằn, như bị ma đuổi

Đêm xuống. Cái đầu và những bí ẩn của nó
Chìm sâu mãi xuống
Những ngọn đèn nê ông đỏ, chiếu những dòng chữ
Pháo Bông Khuyến Mãi, Đại Hạ Giá
Trên nóc tòa bulding cổ, dữ dằn
Bên kia con phố

Một cái cây trồng trong 1 cái chậu, chắng có 1 cái lá
Chằc là chẳng ai lo tưới, hoặc để mắt tới
Chiếu cái bóng của nó lên tường phòng ngủ

Obscurely Occupied

You are the Lord of the maimed,
The one bled and crucified
In
a cellar of some prison
Over which the day is breaking.

You inspect the latest refinements
Of cruelty. You may even kneel
Down in wonder. They know
Their business, these grim fellows

Whose wives and mothers rise
For the early Mass. You, yourself,
Must hurry back through the snow
Before they find your rightful

Place on the cross vacated,
The few candles burning higher
In your terrifying absence
Under the darkly magnified dome.

Charles Simic 

U tối bận rộn

Người là Chúa Tể của những kẻ bị thương tật
Người chảy máu, bị đóng đinh trên cây thập tự
Ở nơi tầng hầm một nhà tù nào đó
Bên trên ngày ló dạng

Người kiểm tra những trau truốt sau cùng
Của sự độc ác.
Người có thể quỳ xuống, ngạc nhiên lẩm lẩm
Chúng quả là quá rành nghề của chúng,
Những tên nhẫn tâm, ác nghiệt này

Vợ của chúng, mẹ của chúng
Dậy sớm, cho Lễ Sớm
Người, chính Người
Phải vội vã trở lại, băng qua tuyết
Trước khi họ tìm sự công bằng chính trực của Người

Hãy để trước cây thập tự bỏ trống
Vài cây đèn cầy, cháy thật cao
Cao hơn cả sự vắng mặt khủng khiếp của Người
Dưới vòm trời phóng lớn tối thui.

Note: Bài thơ này cực kỳ…  u tối. Chỉ bằng mấy dòng thơ Simic bèn dẫn ra 1 Ông Trời “bỏ chạy, vắng mặt, ẩn giấu" [Dieu caché], khi xẩy ra Lò Thiêu.
Đọc Simic, GCC cứ sờ sợ, là vậy!

Note: Mấy bài thơ trên tờ The Paris Review, đều được in trong "The Lunatic".
Bài "About Myself", GCC dịch xong, thì mới biết là đã dịch rồi, thấy có khác với bản dịch cũ, bèn để vậy luôn.
The Lunatic


ON THE BROOKLYN BRIDGE

Perhaps you're one of the many dots at sunset
I see moving slowly or standing motionless,
Watching either the gulls in the sky or the barge
With a load of trash passing on the river below.

The one, whose family doesn't want to hear from,
On his way to a night class in acting, passing
An old Chinese waiter going in the opposite direction,
And a bodybuilder and a nurse holding hands.

And what about the one I'm always hoping to run into?
Though I barely remember what she looked like?
She could be one of the few that have lingered on,
Or the one that vanished since I last glanced that way.

Trên cầu Brooklyn Bridge

Có lẽ em là một cái chấm nhỏ trong rất nhiều chấm chấm vào lúc mặt trời lặn
Mà anh nhìn thấy đang chuyển động
Hay đang đứng bất động
Nhìn những con hải âu trên bầu trời
Hay con thuyền chở rác trên dòng sông bên dưới

Hay là một cái chấm mà gia đình không thèm muốn nghe nói tới
Đang loay hoay, len lỏi
Trên con đường tới lớp đêm
Hay tên bồi người Tàu đi ngược lại
Và một tên lực sĩ và một cô y tá, tay trong tay.

Nhưng mà này, còn cái người mà anh luôn luôn mong muốn chạy tới ôm chầm lấy?
Tuy nhiên chán làm sao anh không làm sao nhớ ra nổi khuôn mặt em
Ở tiệm cà phê Starbucks buổi sáng bữa đó
Em có thể là một trong vài người lần lữa,
Hay cái người mà đã biến mất từ MCNK [một chủ nhật khác] không hề có?
Cái người mà anh lần cuối nhìn lại
Như nhìn lại Xề Gòn
Đã mất?

THE WHITE LABYRINTH

There is one waiting for you,
On every blank sheet of paper.
So, beware of the monster
Guarding it who'll be invisible
As he comes charging at you,
Armed as you are only with a pen.
And watch out for that girl
Who'll come to your aid
With her quick mind and a ball of thread,
And lead you by the nose
Out of one maze into another.

-Charles Simic

Mê cung trắng

Có một mê cung như thế đấy
Nó đang chờ bạn
Trên mọi tờ giấy trắng
Vậy thì, hãy coi chừng
Con quỷ vô hình canh giữ nó
Nó sẽ quạt cho bạn 1 trận
Yếu ớt như bạn,
Trang bị bằng, chỉ cây viết.
Và hãy trông chừng
Luôn cả cô gái
Tới cứu bạn
Với cái đầu lanh lẹn, với cuộn chỉ len
[Bằng 1 cuộn chỉ như thế, 1 cô gái đã từng cứu được dũng sĩ Hercules
Ra khỏi mê cung có quái thú Minotaur]
Cô gái sẽ xỏ mũi bạn bằng sợi len
Kíu bạn ra khỏi mê cung,
Và đẩy bạn vô 1 mê cung khác.

That one remaining, barely moving leaf
The wind couldn't get to fall
All winter long from a bare tree -
That's me! Thinks the old fellow, 

The one they roll out in a wheelchair
So that he can watch the children
Play in the park, their mothers
Gossip all day about their neighbours

While pigeons take turns landing
And taking off from a newly arrived hearse
Parked in front of the parish church,
Dragging his gaze along as they do.

Charles Simic 

LRB [London Review of Books] May 9 2013

Trong thời gian ngọt ngào của riêng nó

Cái lá còn lại, lâu lâu khẽ run 1 phát
Từ cái cây trần-trụi-thùi-lụi
Suốt mùa đông dài
Là Gấu đấy
Gió đếch làm sao làm rụng được, ít ra là vào lúc này

Thằng chả ngồi xe lăn
Được đẩy ra công viên
Nhìn lũ trẻ nô đùa
Mẹ của chúng thì buôn chuyện tối ngày
Về lối xóm của họ

Khi bồ câu xếp hàng
Chờ tới lượt xà xuống
Hay cất cánh từ một cái xe tang mới tới
Đậu ngay đằng trước nhà thờ giáo khu
Cũng lết lết cái nhìn, từ con mắt lé của nó
Như lũ chim.


*

NYRB May 9, 2013

Khi bạn đi lên đồi

Bạn sẽ thấy bò gặm cỏ trên đồng
Và có lẽ, một chú gà con, hay một con rùa
Băng qua đường trong cái khoảng thời gian
Ui chao thật là ngọt ngào của chúng
Và một hồ nhỏ, nơi có lần một đấng con trai
Ném cô gái của mình xuống đó
Cô gái, tất nhiên, đếch biết bơi!
Hà, hà!

Và rất nhiều cây phong to tổ bố, và sồi
Xoè cái váy của chúng ra,
Là cái bóng dâm rộng lùng thùng là những tầng lá
Để bạn nằm lên đó
Còn những cành cây, là để bạn treo tòng teng bạn lên
Thì cứ giả như bạn đang thèm
Một buổi xế trưa lười biếng hay,
Quá tí nữa, 1 buổi chiều.

Khi một điều gì đó nói, bầy chim, im đi
Và ngọn đèn đường độc nhất ở trong làng,
Giữ mấy con bướm đêm làm bạn đường
Và ngôi nhà thật rộng, cũ mèm, để biển bán
Với mấy cửa sổ bể, gãy, tan hoang.

Bài thơ có bề ngoài giống y chang 1 bài ca dao, thí dụ bài “Trèo lên cây bưởi hái hoa”, ở đây, là lên đồi ngắm cảnh. Những “tỉ” những “hứng” có đủ cả…
Nói theo Kim Dung, thì chúng là những đòn gió, chỉ để bất thình lình ra đòn sau cùng, đòn chí tử, là khổ thơ chót.

Đọc sao mà thê lương chi đâu:

When something tells the birds to hush,
And the one streetlight in the village
To keep a few moths company
And the large old house put up for sale
With some of its windows broken.

Quái làm sao, câu thơ đầu, “khi một điều gì đó nói lũ chim câm đi”, làm Gấu nhớ đến cái mail chót, của 1 nữ thi sĩ, “mi làm phiền ta quá”… “kiếp trưóc mi đúng là con đỉa”….

Hà hà!

Nhưng cái mail kế chót thì thật là tuyệt vời.
Em quả có tí thương [hại] Gấu!

Our Gang

Like moths
Around a streetlamp
In hell
We were

Lost souls
One and all
If found,
Returned to sender

Tụi Tớ

Như thiêu thân
Quanh ngọn đèn đường
Ở địa ngục
Tụi tớ

Những linh hồn mất linh hồn
Một và tất cả
Nếu kiếm thấy
Gửi trả người gửi


A child lifted in his mother's arms to see a parade
And that old man throwing breadcrumbs
To the pigeons crowding around his feet in the park,
Could they be the same person?

The blind woman who may know the answer recalls
Seeing a ship as big as a city block
Glide one night all lit up past her kitchen window
On its way to the dark and stormy Atlantic.

Granta: Summer 2013: Travel

Note: Bản trong The Lunatic, có tí khác:

The blind woman who may know the answer recalls
Seeing a ship as big as a city block
All lit up in the night sail past her kitchen window
On its way to the dark and stormy Atlantic.

Vĩnh Cửu

Đứa bé níu tay mẹ, cố ngước nhìn đám rước ngày 30 Tháng Tư 1975
Ba muơi năm mới có ngày hôm nay
Vui sao nước mắt lại trào,
Và cái tay già khằn, vừa lùn vừa lé, đang ném những mẩu bánh mì cho đàn bồ câu
Quanh quẩn dưới chân anh già ở 1 công viên Toronto, Canada
Phải chăng là cùng 1 người?

Người đàn bà mù có thể có câu trả lời
Nhớ lại
Đã có 1 lần nhìn thấy 1 con tầu to bằng cả một góc biển Đông,
Chạy suốt mảnh đất hình chữ S
Đưa bà và hai đứa con đến bến cảng Xề Gòn
Trong một đêm tối thui, bão tố đầy trời.


*     
Map
 
Note: Bữa nay, kiếm 1 góc, lật đọc tại tiệm, đành phải bấm bụng bệ về, vì có nhiều bài thơ chưa từng biết tới, như bài mở ra tuyển tập, chưa từng được xb.

***

Once we had the world backwards and forwards:
- it was so small it fit in two clasped hands,
so simple that a smile did to describe it,
so common, like old truths echoing in prayers. 

History didn't greet us with triumphal fanfares:
- it flung dirty sand into our eyes.
Ahead of us lay long roads leading nowhere,
poisoned wells and bitter bread. 

Our wartime loot is knowledge of the world,
- it is so large it fits in two clasped hands,
so hard that a smile does to describe it,
so strange, like old truths echoing in prayers.

From Unpublished Collection 1944-1948

Đã có thời chúng ta có thế giới, đi và về:
Gọn, lọt trong hai vòng tay
Giản dị, một nụ cuời có thể diễn tả
Thân quen, như kinh cầu, vang vọng những sự thực cổ xưa

Lịch sử đếch đón chào chúng ta bằng những phô trương chiến thắng
Nó ném kít vào mặt chúng ta
Quá nữa, nó ị vào mặt “chúng ta”, như 1 bà DTH đã từng làm, với lũ Bắc Kít. (1)
Trước mắt chúng ta là những con đường dài thòng dẫn tới hư vô, huỷ diệt
Giếng nước độc, và bánh mì cay đắng

Nam Kít nhận họ Bắc Kít nhận hàng
Là chiến lợi phẩm của lũ Mít chúng ta
Và cũng là sự hiểu biết về thế giới
Nó, rộng đến nỗi lọt vô vòng tay
Cái gì gì, nối vòng tay nhớn
Cay đắng, nặng nề, đến nỗi chỉ 1 nụ cười vào ngày 30 Tháng Tư là có thể diễn tả được.
Cái gì gì, vui sao nước mắt lại trào
Lạ lùng, như những sự thực cổ xưa từ thời dựng nước
Cái gì gì, mẹ Âu Cơ đẻ ra một bọc trăm trứng nở ra lũ Mít.

(1) Bà vợ góa của Osip Mandelstam, với lũ văn sĩ Liên Xô

THE LUNATIC

The same snowflake
kept falling out of the gray sky
all afternoon,
falling and falling
and picking itself up
off the ground,
to fall again,
but now more surreptitiously,
more carefully
as night strolled over
to see what's up.
-Charles Simic

The New Yorker, 10 Dec, 2012

Tuyết khùng

Cũng vẫn bông tuyết
Suốt buổi chiều từ bầu trời xám
Rớt xuống, rớt xuống
Và tự nó vịn nó [cái từ “vịn”, thuổng]
Bật lên khỏi mặt đất
Để lại rớt xuống
Nhưng bây giờ thì, rất ư là tái đi tái lại
Rất ư là cẩn thận
Khi đêm mò tới
Thăm thú tình hình.

IN MY GRANDMOTHER'S TIME

Death asking an old woman
To please sew him a button,
And she agrees, gets out
Of bed and starts looking
For her needle and thread
With a lit candle the priest
Had placed above her head.

Vào thời của Bà Tui

Thần Chết năn nỉ một bà già
Làm ơn đính giùm tui cái nút áo
Bà già gật đầu
Ra khỏi giường
Lui cui kiếm kim chỉ
Với cây đèn cầy
Vị thầy tu
Để ở bên trên đầu bà.

BLACK BUTTERFLY

Ghost ship of my life,
Weighed down by coffins
Sailing out
On the evening tide.

Bướm Đen

Con thuyền ma của đời Gấu Cà Chớn
Chở khẳm hòm
Ra khơi
Vào con nước buổi chiều.

A QUIET AFTERNOON

Generously donated for our use
By an unknown benefactor
Who made sure the sky is blue,
The breeze mild and caressing

As we lie in the shade of a tree,
Our eyelids heavy, our yawns
Lengthening and lengthening
In the stillness of the afternoon,

As the last leaf falls quiet
And time itself comes to a stop
With its brightly colored circus wagons
Far from any village or town.

Every card in the caravan lying facedown,
Only a horse in a field permitted
To flick his tail and a woman
Sunbathing in the nude to swat a fly.

Một buổi chiều yên tịnh

Được hào phóng tặng, bởi 1 vị ân nhân
Chúng ta tha hồ muốn làm gì thì làm
Với sự bảo đảm của vị này,
Rằng bầu trời thì xanh
Gió mát nhẹ, đầy mơn trớn, nhạy cảm.

Chúng ta bèn nằm dưới bóng cây
Mi mắt nặng, ngáp thật dài,
Thật dai
Trong cái sững lặng của buổi chiều.

Khi cái lá cuối cùng lặng lẽ rớt xuống
Và thời gian, đích thị xừ lủy, đi đến 1 cú ngừng
Với con tầu sặc sỡ sáng ngời nhiều toa của 1 gánh xiệc của nó
Xa bất cứ một làng, một thành phố

Mọi cây bài trong đoàn xe thì đều nằm sấp
Trừ con ngựa ở nơi cánh đồng thì được phép
Hích hích cái tai
Và một người đàn bà
Tắm nắng, khoả thân,
Để đập 1 con ruồi.


THE MEDIUM

This round table belonged to a woman
who used to summon ghostly visitors
And transmit their cryptic messages
To her guests holding hands in a circle,
Their faces dimly lit by a candle,

Hoping to see their loved one appear,
Or at least hear the familiar voice
Greet them once again, divulge a secret
From beyond the grave,
Make someone in the room cover their ears,
Another one break into sobs,

While beyond the thick drawn curtains,
The snowflakes are starting to fall
On this cold, dark and silent night,
Each one determined to bury something
No matter how small, no matter how big.

Charles Simic: The Lunatic

Cô Đồng

Cái bàn tròn thuộc về người đàn bà
Làm cái nghề gọi hồn người chết
Và chuyển những “mails”, “messages”, những dấu hiệu ngoằn ngoèo trên mặt cát, trong cái nia
Tới khách hàng của bà, ngồi xúm quanh, tay cầm tay, thành 1 vòng tròn
Mặt họ mờ mờ dưới ánh đèn cầy

Hy vọng thấy người thân yêu ngày nào xuất hiện
Hay ít ra, nghe được tiếng nói quen thuộc
Chào mừng họ, bật mí cho họ về 1 bí mật ở bên kia nấm mồ
Làm người nào đó trong phòng bịt tai
Một người khác sụt sùi

Trong khi, quá những bức màn dầy, bên ngoài
Tuyết bắt đầu rơi
Xuống đêm, lạnh, tối, và im ắng,
Mỗi người quyết định chôn một điều gì đó
Cho dù nhỏ cỡ nào, bự ra sao.