|
Kỹ thuật tạo dấu ấn khủng khiếp nhất, bí ẩn nhất, từ thời tiền sử để lại: Chúng ta đánh dấu trái tim của con người bằng lửa, làm sao cho, chỉ cái đau được giữ lại, cái sướng bỏ đi. * Notes Mnemonic?: Thuộc về trí nhớ.
Qui a rapport à la mémoire. Art mnémonique. * Bên Ky Tô giáo có
bà thánh St-Catherine de Sienne xin: "Xin cho con
có trí nhớ" * Tks. Take care. Gấu Re: Lời chúc tết của K. Liệu có 1 cách đọc nào, khác? Có, và có 1 cách
viết khác, làm thơ khác, và là
trường hợp của nhà thơ Zbigniew Herbert, nhân đọc Coetzee,
Late Essays Cái gì làm
ông thoát... Nobel? Văn học Việt Nam đang... đi ngang (ĐĐK 18-2-18) Hồng Thanh Quang p/v Nguyễn Hòa (có nói đến Thụy Khuê, Đoàn Cầm Thi) Cái chuyện khen chê giải Nobel, thì cũng thường tình, nhưng, trong khi Mít - thường là chê - như Sến, như Thầy Kuốc, và rất nhiều vị ở trong nước, thì Mẽo lại là 1 nước gần như phát điên lên, và chửi um lên, khi bị Nobel vờ. Tuy nhiên, nhận xét về giải Nobel - của riêng Gấu, nhân đọc Walter Benjamin mà ngộ ra được - chỉ mấy năm gần đây mới bảnh tỏng, nhờ lật ngược cách cho, tức là cho - không thành tựu mà là thất bại, không cho thứ lịch sử viết từ đỉnh, mà từ đáy, không cho toàn bộ tác phẩm, chỉ cần 1 cuốn… những sự kiện này mới đáng nói. Sến chê Nobel cho Mặc Ngôn,
trong khi Prospero phán, chúng tôi cần vài
đấng Mặc Ngôn nữa. Nhà phê bình ở trong nước,
cũng
1 tay cực kỳ sừng sỏ, theo 1 số người, Nguyễn Hòa, chê Ishiguro,
trong khi ông này, với GCC lại quá xứng đáng
với cuốn Tàn Ngày, The Remains of
the Day, không phải Never Let Me Go. Về cuốn Tàn Ngày, GCC
có đi 1 đường "thần sầu" về nó, không biết sao,
lỡ tay, hẳn thế, delete mất tiêu, chán thế. Khi viết về Sartoris
của Faulkner, Sartre cho rằng tác phẩm lớn, tới một lúc
nào đó, giống như sỏi đá, cây cỏ. Người đọc
chấp nhận, và quên luôn nó đã từng có
một tác giả. 
http://www.tanvien.net/Viet/A_Place_In_The_Country.html
The Genius of Robert Walser http://www.nybooks.com/articles/archives/2000/nov/02/the-genius-of-robert-walser/ J.M. Coetzee November 2, 2000 Issue Was Walser a great writer? If one is reluctant to call him great, said Canetti, that is only because nothing could be more alien to him than greatness. In a late poem Walser wrote: I would wish it on no one to be me. Only I am capable of bearing myself. To know so much, to have seen so much, and To say nothing, just about nothing. Walser, nhà văn nhớn? Nếu có người nào đó, gọi ông ta là nhà văn nhớn, 1 cách ngần ngại, thì đó là vì cái từ “nhớn” rất ư là xa lạ với Walser, như Canetti viết. Như trong 1 bài thơ muộn của mình, Walser viết: Tớ đếch muốn thằng chó nào như tớ, hoặc nhớ đến tớ, hoặc lèm bèm về tớ, hoặc mong muốn là tớ Nhất là khi thằng khốn đó ngồi bên ly cà phê! Một mình tớ, chỉ độc nhất tớ, chịu khốn khổ vì tớ là đủ rồi Biết thật nhiều, nhòm đủ thứ, và Đếch nói gì, về bất cứ cái gì [Dịch hơi bị THNM. Nhưng quái làm sao, lại nhớ tới lời chúc SN/GCC của K!] Walser được hiểu như là 1 cái link thiếu, giữa Kleist và Kafka. “Tuy nhiên,” Susan Sontag viết, “Vào lúc Walser viết, thì đúng là Kafka [như được hậu thế hiểu], qua lăng kính của Walser. Musil, 1 đấng ái mộ khác giữa những người đương thời của Walser, lần đầu đọc Kafka, phán, ông này thuổng Walser [một trường hợp đặc dị của Walser]." Walser được ái mộ sớm sủa bởi những đấng cự phách như là Musil, Hesse, Zweig. Benjamin, và Kafka; đúng ra, Walser, trong đời của mình, được biết nhiều hơn, so với Kafka, hay Benjamin. W. G. Sebald, in his essay “Le Promeneur Solitaire,” offers the following biographical information concerning the Swiss writer Robert Walser: “Nowhere was he able to settle, never did he acquire the least thing by way of possessions. He had neither a house, nor any fixed abode, nor a single piece of furniture, and as far as clothes are concerned, at most one good suit and one less so…. He did not, I believe, even own the books that he had written.” Sebald goes on to ask, “How is one to understand an author who was so beset by shadows … who created humorous sketches from pure despair, who almost always wrote the same thing and yet never repeated himself, whose prose has the tendency to dissolve upon reading, so that only a few hours later one can barely remember the ephemeral figures, events and things of which it spoke.” 
Bài viết của Coetzee về Walser, sau đưa vô “Inner Workings, essays 2000-2005”, Gấu đọc rồi, mà chẳng nhớ gì, ấy thế lại còn lầm ông với Kazin, tay này cũng bảnh lắm. Từ từ làm thịt cả hai, hà hà! Trong cuốn “Moral Agents”, 8 nhà văn Mẽo tạo nên cái gọi là văn hóa Mẽo, Edward Mendelson gọi Lionel Trilling là nhà hiền giả (sage), Alfred Kazin, kẻ bên lề (outsider), W.H, Auden, người hàng xóm (neighbor)… Bài của Coetzee về Walser, GCC mới đọc lại, không có tính essay nhiều, chỉ kể rông rài về đời Walser, nhưng mở ra bằng cái cảnh Walser trốn ra khỏi nhà thương, nằm chết trên hè đường, thật thê lương: On Christmas Day, 1956, the police of the town of Herisau in eastern Switzerland were called out: children had stumbled upon the body of a man, frozen to death, in a snowy field. Arriving at the scene, the police took photographs and had the body removed. The dead man was easily identified: Robert Walser, aged seventy-eight, missing from a local mental hospital. In his earlier years Walser had won something of a reputation, in Switzerland and even in Germany, as a writer. Some of his books were still in print; there had even been a biography of him published. During a quarter of a century in mental institutions, however, his own writing had dried up. Long country walks—like the one on which he had died—had been his main recreation. The police photographs showed an old man in overcoat and boots lying sprawled in the snow, his eyes open, his jaw slack. These photographs have been widely (and shamelessly) reproduced in the critical literature on Walser that has burgeoned since the 1960s Walser’s so-called madness, his lonely death, and the posthumously discovered cache of his secret writings were the pillars on which a legend of Walser as a scandalously neglected genius was erected. Even the sudden interest in Walser became part of the scandal. “I ask myself,” wrote the novelist Elias Canetti in 1973, “whether, among those who build their leisurely, secure, dead regular academic life on that of a writer who had lived in misery and despair, there is one who is ashamed of himself.” http://tanvien.net/Poesie/Herbert_by_Zagajewski.html 
Coetzee Coetzee
Dec 5 at 6:23 AM
Thưa bác Nguyễn Quốc Trụ,
Tôi là người dịch truyện
ngắn "Con chó" của J. M. Coetzee, được bác dẫn lại trên
blog Tin Văn.
Có điều, theo giới thiệu của bác, rằng
"Vị này… hóa ra ở Nga, và có về tham dự
cuộc hội ngộ văn chương trong nước & hải ngoại," thì có
lẽ do trùng tên, bác đã nhầm tôi với
một người khác. Tôi ở Anh và không quen nhà
thơ Nguyễn Huy Hoàng ở Nga.
Vậy xin thưa để bác biết. Cảm ơn bác
và kính chúc bác mạnh khỏe.
Trân trọng,
I'm so sorry. NQT https://www.newyorker.com/magazine/2017/12/04/the-dog Vị này, lướt nét, hóa ra ở Nga, và có về tham dự cuộc hội ngộ văn chương trong nước & hải ngoại, do Hội Nhà Thổ của Hữu Thỉnh chủ tọa, và làm cò mồi. Có đấng Võ Công Liêm của xứ Cờ Hoa nữa! Bẩn thế! Nếu như thế, có thể ông không biết đến quá khứ tủi nhục của xứ Mít, khi còn nô lệ Tẩy, của từ "Chien Méchant", và vẫn như thế, cái tiếng Anh của ông là thứ mới tinh, không có mặc cảm bồi Mẽo của lũ Ngụy. Hồi còn Sài Gòn, làm bồi Mẽo, vì, chỉ hai tiếng Yes Sir, là đủ, nên Gấu không hề đọc sách Mẽo, văn hóa Mẽo, tự nhủ thầm, khi nào lũ mày bye bye xứ Mít học vẫn còn kịp! Phải đến khi qua được trại tị nạn Thái Lan, mới hăm hở học, hung hăng đe dọa chính Gấu, tao sẽ viết văn tiếng Anh, ở trong cuộc đời mới này! Nhưng có thể do thiếu tí tủi nhục làm bồi Mẽo, cho nên tiếng Anh của vị này khác của Gấu, và của cả Coetzee. Ông này, 1 cách nào đó, giống Gấu: Ông phải bỏ chạy xứ Phi Châu của ông, qua Úc sống. Coetzee, cũng là 1 vị Thầy của GCC, đúng như thế. Nhờ đọc ông, Gấu lần ra không biết bao nhà tác giả. Biết tới Walter Benjamin, thí dụ, là nhờ ông. 
Bài điểm cuốn mới nhất
của Coetzee, “Tuổi thơ của Ky Tô”, trên TLS, 22 Tháng
Ba - đúng ngày mất của TTT – 2013. Tuyệt. Coetzee @ ML
Notes on a Voice
THE SAVAGE THRIFT OF J.M. COETZEE TYPICAL SENTENCE Câu văn bảnh: Ở cuối Vụ Án, Kafka cho K. chết, "như
1 con chó": Tên “Mít” K nhìn hai ông
cớm VC [l'accusé regardait "les deux messieurs"] đâm lưỡi
dao vô tim, như thể nỗi tủi hổ sẽ sống dai hơn anh ta, “comme si
la honte devait lui survivre”. Như trong Kafka, “cộng đồng
người và vật”, là "vụ án" độc nhất, cần phải chỉ mặt
đặt tên [Comme chez Kafka, la “communauté des hommes et des
bêtes” est le seul “tribunal” à reconnaitre.] Như Graham [trong bài
viết “Coetzee, sắc dân và hiếp
dâm” trên tờ TLS số 8 Tháng Hai, 2013] chỉ ra, sức
mạnh khủng khiếp gây sốc, the great shocking power, của Coetzee
ở trong Ô Nhục,
Disgrace, 1990, nằm đúng ở sự
kiện, cô con gái của nhân vật chính, Lucy Lurie,
sau khi bị cả một băng da đen hãm hiếp, đã lặng lẽ chọn quyết
định, sẽ giữ lại đứa con, hậu quả của vụ hãm hiếp, mà cô
coi đó là biểu tượng của cái giá mà
cô phải trả để tiếp tục sống thời hậu phân biệt chủng tộc
tại Nam Phi. FAVOURITE TRICK Using doubles. Animals were
the subject of Coetzee’s Tanner Lectures at Princeton in 1997. Except he
didn’t give his opinions. He told stories about a writer giving hers. The
most provocative of them compared industrial meat production with the Holocaust.
Some critics thought he was being evasive; others that he was thinking about
how ideas are embodied and lived. Mánh viết Sử dụng những kẻ thế thân,“tớ
đấy, nhưng không phải tớ”. Loài vật là đề tài
của Coetzee trong những lần diễn thuyết "Tanner Lectures", ở Princeton,
vào năm 1997. Nhưng ông đếch coi đó là quan
điểm, vị thế của mình, và “bật mí”, của một nhà
văn, một nữ văn sỡi. ROLE MODELS Not hard to spot: Coetzee writes
novels about them. "Foe" (1986) is a reworking of "Robinson Crusoe",
"The Master of Petersburg" (1994) is about the life of Dostoyevsky. The
influence of Kafka is felt in Michael K’s name, which evokes "The Trial",
as do his run-ins with obscure and violent authority. Hàng Mẫu Dễ ợt, nhận ra liền tù
tì: Coetzee “đi” những cuốn tiểu thuyết về họ. “Foe” (1986),
là nhái lại, làm lại "Lỗ Bình Sơn phiêu
lưu ký" [Thảo nào, TTT “viết lại” Một Chủ
Nhật Khác, dành riêng cho Đảo Xa!] “Sư Phụ ở
Petersburg” (1994), là về cuộc đời của Dos. Ảnh hưởng của Kafka
thì ngửi ra liền, qua cái tên Michael K, làm
bật ra “Vụ Án”, cùng với chúng, là những cuộc
uýnh lộn của ông với quyền uy tối tăm và hung bạo.
Coetzee: Notes on a Voice
Notes on a Voice: Simon Willis unpicks a lean and menacing prose
style
From INTELLIGENT LIFE magazine, March/April 2013 Reading J.M. Coetzee is like swimming in a sea with a calm surface and a savage undertow. His sentences are lean, his subjects menacing: power, race, animal rights and confession. In his later work there’s a thread of religion and salvation. His new novel is called "The Childhood of Jesus". Born in South Africa in 1940, he spent his 20s suffering "the nausea of facing the empty page". The sickness abated in 1974, when he published his first novel "Dusklands". Since then he has written penetrating works of the apartheid and post-apartheid eras—including "Life and Times of Michael K" (1983) and "Disgrace" (1999), both Booker-winners—as well as novels that are more like essays, and memoirs that are more like novels. He won the Nobel prize in 2003. Before becoming a novelist he was a mathematician and academic, and his sentences gleam with rigour and clarity. Some critics have found them too hard, too barren. But it’s a style, as Michael Wood has written, which takes you "through stunted country but arrives at a region of desperate feeling". KEY DECISION Going to Austin, Texas. In 1965, Coetzee went there to do a doctorate. In the university library he found the early manuscripts for Samuel Beckett’s novel "Watt". Beckett gave Coetzee a sound. You can hear it most strongly in the faltering monologues of "Dusklands" and "In the Heart of the Country" (1977). The most important lesson of all was restraint. "The thought was like a ravening dog", Coetzee wrote, "the prose was like a taut leash." GOLDEN RULE Keep it spare. The leash became a choke-chain, and he drew it tightest in "Disgrace", setting his protagonist, Professor David Lurie, on fire with a single sentence: "The scrape of a match, and at once he is bathed in a cool blue flame." But the leash quivers with the power of Coetzee’s themes. "I am sunk into a state of disgrace from which it will not be easy to lift myself," Lurie says later. STRONG POINTS (1) Pronouns. "I" or "he" are simple words, unless Coetzee writes them. "Boyhood" (1997), "Youth" (2002) and "Summertime" (2009) are all autobiographical works. The first two are written in the third person present tense. In the third, Coetzee is dead. The game poses serious questions. How much can we know about ourselves? What does it mean to tell the truth? (2) Form. As well as oblique memoirs, Coetzee has written allegories and epistles. In "Diary of a Bad Year" (2007) he divided each page into three, one for each strand of the narrative. The result is a beautiful counterpoint, a fugue for three voices. (3) Animals. They give Coetzee many of his most piercing images of human degradation. Michael K drinks "like a guilty dog". The magistrate in "Waiting for the Barbarians" (1980) hangs from a tree "like a great old moth with its wings pinched together, roaring, shouting". FAVOURITE TRICK Using doubles. Animals were the subject of Coetzee’s Tanner Lectures at Princeton in 1997. Except he didn’t give his opinions. He told stories about a writer giving hers. The most provocative of them compared industrial meat production with the Holocaust. Some critics thought he was being evasive; others that he was thinking about how ideas are embodied and lived. ROLE MODELS Not hard to spot: Coetzee writes novels about them. "Foe" (1986) is a reworking of "Robinson Crusoe", "The Master of Petersburg" (1994) is about the life of Dostoyevsky. The influence of Kafka is felt in Michael K’s name, which evokes "The Trial", as do his run-ins with obscure and violent authority. TYPICAL SENTENCE "There seems to be no limit to the shame a human being can feel" ("Age of Iron", 1990). The Childhood of Jesus Harvill Secker, March 7th Simon Willis is apps editor of Intelligent Life and a former associate editor of Granta. Illustration Kathryn Rathke
THE SAVAGE THRIFT OF J.M. COETZEE
Tính tằn tiện dã
man của J.M. Coetzee Ghi chú về 1 giọng văn:
Simon Willis khui ra 1 giọng văn gầy còm, không có
tí mỡ, và đe dọa. Đọc Coetzee thì như bơi
trong 1 biển, mặt biển phẳng lặng, và sóng dội từ bờ,
mới hung bạo làm sao. Những câu văn của ông thì
còm cõi, những đề tài, đe dọa [Trên tờ TLS
Gấu mới đọc, kiếm hoài không thấy trong mớ sách báo,
1 bài viết về ông, theo đó, hai đề tài chủ
yếu của ông là race and rape, sắc dân và hiếp
dâm]: quyền lực, sắc dân, quyền của thú vật, và
thú tội. Trong những tác phẩm sau này, có sợi
chỉ tôn giáo và cứu chuộc. Cuốn tiểu thuyết mới có
tên “Tuổi thơ của Chúa Ky Tô”. Quyết định Chìa Khóa Đi Mẽo [Austin, Texas]. Vào
năm 1965, Coetzee tới đó, làm cái luận án
Tiến sĩ. Ở thư viện đại học, ông vớ được những bản thảo đầu của
cuốn tiểu thuyết “Watt” của Samuel Beckett. Ông la lên, “ơ
rơ ka”, kiếm thấy rồi! Beckett đem đến cho Coetzee một “sound” [âm,
vọng, tiếng, giọng…] Bạn có thể nghe thấy nó, rõ
ràng nhất, mạnh mẽ nhất, khỏe nhất, ở trong những độc thoại "xa
rồi, xưa rồi, diễm ơi, nhạt nhòa như mưa", của “Dusklands”, và
“Ở Trái Tim của Xứ Xở” (1977). Bài học quan trọng nhất của
tất cả, là, sự kiềm chế, cố nén. “Tư tưởng thì như
con chó thèm cục kít," [Em như cục kít trôi
sông/Anh như con chó chạy rông ven bờ], Coetzee viết,
“văn xuôi thì như sợi dây [kìm con chó] Luật Vàng Keep it spare [Giữ riêng ra, thật
chặt]. Sợi dây dẫn chó trở thành cái thòng
lọng, và ông bèn xiết thật chặt, trong Ô Nhục, đẩy nhân vật của ông, giáo
sư David Lurie, vào đống lửa, bằng, chỉ 1 câu văn: “Quẹt
cây diêm đánh dzẹt 1 phát, và thế là
ông bèn ngập trong một biển lửa, xanh, lạnh”. Nhưng sợi thòng
lọng rung lên, như người đọc run lên, theo từng trang sách,
cùng với những đề tài khủng khiếp và quyền lực của
chúng: “Tôi ngập ngụa trong ô nhục đến không
làm sao cất mình ra khỏi”, Lucy sau đó nói. Điểm mạnh 1. Đại từ. “Tôi”, hay “anh ấy” thì
là những từ đơn giản, ngoại trừ dưới tay Coetzee, khi ông
sử dụng tới chúng. Tuổi thơ,
"Boyhood" (1997), Tuổi Trẻ, "Youth" (2002), Hạ Thì, "Summertime" (2009), thì
đều là những tác phẩm tự thuật. Hai cuốn đầu, viết bằng
ngôi thứ ba, thời hiện tại. Trong cuốn thứ ba, Coetzee ngỏm. Xiêu vẹo tới đây hay tới đó, đó là hồi ký, đó là Coetzee viết những ẩn dụ, và thư từ. Trong Nhật Ký Năm Xấu, "Diary of a Bad Year" (2007), ông chia 1 trang ra thành 3, mỗi trang nhỏ như thế treo 1 dòng kể. Kết quả, 1 tẩu khúc cho ba giọng. Re: Tiếng Anh mới tinh [còn trinh] của những đấng Bắc Kít vs Tiếng Anh có mùi bồi Mẽo của lũ Ngụy Chúng rất khác nhau. Đừng nghĩ là thằng Gấu khốn nạn, khi viết như thế, cố tình gieo thêm hận thù giữa hai miền. Đây là 1 đề tài rất ư nghiêm chỉnh, Gấu mới ngộ ra, nhân đọc cuốn “Phịa ra kẻ thù”, “Inventing the enemy” của Eco. Từ từ trình tiếp. Coetzee
https://www.newyorker.com/magazine/2017/12/04/the-dog Note: GCC mua số báo, tính đi dường về Coetzee, nhưng về nhà, lướt net, thì thấy đã được 1 vị dịch rồi. https://hoanghannom.com/2017/11/27/the-dog/ Con chóTấm biển trên cánh cổng đề “Chien méchant,” và con chó nhất định là méchant. Mỗi lần cô đi qua nó lại xồ mình lên cổng, tru lên với mong muốn tóm được cô và xé cô thành từng mảnh. Nó là một con chó lớn, một con chó dữ, thuộc dạng chó chăn cừu Đức hay Rottweiler gì đó (cô không biết mấy về các giống chó). Từ đôi mắt vàng của nó cô cảm nhận được sự thù hằn thuộc dạng thuần túy nhất đang chiếu lên mình. Sau đó, khi ngôi nhà có con chien méchant đã ở đằng sau, cô ngẫm lại sự thù hằn ấy. Cô biết đó không phải là chuyện cá nhân: bất cứ ai đến gần cánh cổng, bất cứ ai đi bộ hay đạp xe qua, đều sẽ nhận được nó. Nhưng sự thù hằn ấy cảm giác sâu sắc thế nào? Nó có như một dòng điện, bật lên khi đối tượng lọt vào tầm mắt và tắt đi khi đối tượng rút lui vào góc quanh? Những cơn co giật thù hằn sẽ tiếp tục xốc con chó khi nó chỉ còn một mình, hay là cơn cuồng nộ bỗng dưng dịu xuống, và nó trở lại trạng thái yên ổn? Cô đạp xe qua ngôi nhà ấy hai lần mỗi ngày trong tuần, một lần trên đường đến bệnh viện nơi cô làm việc, một lần sau khi tan ca. Chuyện đi lại của cô đã quá quen nên con chó biết phải chờ cô khi nào: trước cả khi cô đi vào tầm mắt của nó ở cổng, hừng hực vì rạo rực. Vì căn nhà nằm trên dốc nên buổi sáng, lên dốc, cô đi qua chậm; buổi chiều, ơn trời, cô có thể đạp qua nhanh. Có thể cô không biết gì về các giống chó, nhưng cô hiểu rõ sự thỏa mãn mà con chó có được từ những lần gặp mình. Đó là sự thỏa mãn vì thống trị được cô, sự thỏa mãn vì được người ta sợ. Nó là chó đực, không tỉa lông theo như cô thấy. Nó có biết cô là phụ nữ, trong mắt nó con người có nhất định phải thuộc về một trong hai giới tính, tương ứng với hai giới tính của loài chó, và do đó nó có cảm thấy hai kiểu thỏa mãn cùng lúc—sự thỏa mãn của một con thú thống trị một con thú khác, sự thỏa mãn của một con đực thống trị một con cái—hay không thì cô không biết. Làm sao con chó biết, bất chấp vẻ ngoài thờ ơ, rằng cô sợ nó? Câu trả lời: vì cô toát ra mùi của sự sợ hãi, vì cô không giấu được nó. Mỗi lần con chó xông về phía cô, một cơn ớn lạnh chạy dọc sống lưng cô và một nhịp mùi thoát khỏi da, một cái mùi mà con chó lập tức nhận ra. Nó đưa con chó vào những cơn cực phẫn, cái luồng sợ hãi phát ra từ sinh vật bên kia cánh cổng này. Cô sợ nó, và nó biết thế. Hai lần một ngày nó có thể mong chờ điều đó: sinh vật này đi qua, trong nỗi sợ nó, toát ra mùi của sự sợ hãi như một cô gái điếm toát ra mùi của tình dục. Cô đã đọc Augustine. Augustine nói rằng bằng chứng rõ ràng nhất cho thấy chúng ta là những sinh vật sa ngã nằm ở thực tế là chúng ta không kiểm soát được chuyển động của cơ thể mình. Cụ thể, đàn ông không thể kiểm soát những cử động ở bộ phận đàn ông của mình. Nó hành xử như thể có một ý chí riêng; có lẽ thậm chí còn hành xử như bị chiếm hữu bởi một ý chí bên ngoài. Cô nghĩ về Augustine khi đến chân con dốc có ngôi nhà, ngôi nhà có con chó. Cô có kiểm soát được mình lần này không? Cô có sức mạnh ý chí cần thiết để cứu mình khỏi toát ra cái mùi sợ hãi đầy ô nhục này không? Và mỗi lần nghe thấy tiếng gầm sâu trong cổ họng con chó, tiếng gầm thịnh nộ mà cũng có thể là tiếng gầm ham muốn, mỗi lần cảm thấy người con chó xô vào cổng, cô nhận được câu trả lời: Không phải hôm nay. * Con chien méchant bị nhốt trong một mảnh vườn chẳng có gì mọc ngoài cỏ dại. Một hôm cô xuống xe, dựng nó vào tường nhà, gõ cửa, đợi và đợi, trong khi cách cô vài mét con chó lùi lại rồi lao vào hàng rào. Mới tám giờ sáng, không phải giờ người ta thường đến gõ cửa nhà người khác. Nhưng cuối cùng cánh cửa cũng hé. Trong ánh sáng mờ cô nhìn ra một gương mặt, gương mặt của một người đàn bà lớn tuổi với những nét gầy hốc hác và mái tóc bạc thưa. “Cháu chào cô,” cô nói bằng thứ tiếng Pháp không tệ của mình. “Cháu có thể nói chuyện với cô một lúc không?” Cửa mở rộng hơn. Cô bước vào, một căn phòng đồ đạc thưa thớt nơi lúc này một người đàn ông già mặc cardigan đỏ đang ngồi ở bàn với một cái bát trước mặt. Cô chào ông; ông gật đầu nhưng không đứng dậy. “Cháu xin lỗi phải làm phiền cô chú sớm thế này,” cô nói. “Cháu đạp xe qua nhà mình hai lần mỗi ngày, và lần nào—chắc cô chú cũng nghe thấy—con chó cũng muốn chào hỏi cháu.” Tất cả im lặng. “Chuyện diễn ra đến nay đã vài tháng. Cháu tự hỏi có phải đã đến lúc cần có sự thay đổi. Không biết cô chú có thể chuẩn bị giới thiệu cháu với con chó nhà mình, để nó có thể quen cháu, để cho nó thấy cháu không phải là kẻ thù, cháu không có ý định gì xấu?” Đôi vợ chồng nhìn nhau. Không khí trong phòng lặng yên, như thể cửa sổ chưa mở nhiều năm. “Nó là con chó ngoan,” người đàn bà nói. “Un chien de garde,” một con chó canh. Qua đó cô hiểu sẽ không có chuyện giới thiệu, không có chuyện làm quen với con chien de garde, rằng coi cô như kẻ thù thì tiện hơn với người đàn bà này nên cô sẽ tiếp tục làm kẻ thù. “Mỗi lần cháu đi qua nhà cô chú, con chó lại đâm ra dữ dằn,” cô nói. “Cháu không nghi ngờ gì chuyện nó thấy ghét cháu là trách nhiệm của nó, nhưng mức độ thù hằn của nó với cháu làm cháu thấy sốc, sốc và sợ. Mỗi lần đi qua nhà mình là một trải nghiệm nhục nhã đối với cháu. Sợ đến thế thì thật nhục nhã. Không sao cưỡng lại được. Không sao chấm dứt được nỗi sợ.” Đôi vợ chồng nhìn cô lạnh tanh. “Đây là đường công,” cô nói. “Cháu có quyền, trên đường công, quyền không phải sợ hãi, quyền không bị làm nhục. Cô chú là người có khả năng khắc phục chuyện này.” “Đây là đường nhà tôi,” người đàn bà nói. “Chúng tôi không mời cô vào đây. Cô có thể đi đường khác.” Người đàn ông cất tiếng lần đầu. “Cô là ai? Cô có quyền gì mà vào đây bảo chúng tôi phải đối xử thế nào?” Cô dợm đáp lại, nhưng ông ta không quan tâm. “Đi,” ông ta nói. “Đi, đi, đi!” Cổ tay chiếc cardigan ông ta mặc đang xổ ra; khi ông xua tay đuổi cô đi nó quét vào bát cà phê. Cô định chỉ cho ông, nhưng rồi lại thôi. Không một lời, cô rút lui; cánh cửa đóng lại sau lưng cô. Con chó lao vào hàng rào. Một ngày, con chó nói, hàng rào này sẽ sập. Một ngày, con chó nói, tao sẽ xé mày thành từng mảnh. Bình tĩnh hết mức có thể, dù đang run rẩy, dù có thể cảm thấy những đợt sóng sợ hãi đập từ người mình vào không khí, cô đối mặt với con chó và nói, bằng những từ ngữ của con người. “Chết mẹ mày đi!” cô nói. Rồi cô trèo lên xe và bắt đầu đạp lên dốc. J. M. Coetzee, “The Dog,” The New Yorker (December 4, 2017 Issue). Copyright © 2017 by J. M. Coetzee | Bản dịch © 2017 Nguyễn Huy Hoàng. Còm của GCC: Sở dĩ Coetzee dùng tiếng Tây, ở đây, là vì cái quá khứ của nó, đối với lũ mũi tẹt. Ông này coi tội tổ tông của loài người là coi chó là giống hạ đẳng. Thứ nữa, Thầy của ông ta là Dos. Thứ nữa, tay này hà tiện chảy máu mắt. Khi viết. http://tanvien.net/Tac_gia_ngoai/Coetzee_by_Intel.html "There seems to be no limit to the shame a human being can feel" ("Age of Iron", 1990). http://www.tanvien.net/Day_Notes/5.html 
Le Magazine Littéraire Nov 2004 La chronique d'Enrique Vila-Matas
SURPRENANT DOSTOIEVSKI La question du bien et du mal
jette un pont entre Dostoievski et J.M. Coetzee Quand, dans ma plus tendre adolescence,
j'ai lu Crime et chatiment, je l’ai trouvé très chaotique;
aussi, pendant des années, ne me suis-je plus approché de
Dostoievski. Toutefois, dans les années quatre-vingt-dix, j'ai lu
certains de ses livres, et son roman prophétique, Les Demons,
est incontestablement celui qui m'a le plus
intéressé. Ces ternps-ci, je me suis de nouveau rapproché
de lui après avoir lu Le Maitre de Pétersbourg
J. M. Coetzee, où est racontée
l'histoire d'un écrivain russe exilé, sorte de double de
Dostoievski, qui retourne en Russie et se retrouve plongé dans la
violence révolutionnaire de 1869. Le roman de Coetzee s'apparente
directement aux Démons, qui aborde le thème
si contemporain du terrorisme. Cependant, quand Dostoievski a écrit
ce livre, ce n'était pas encore un problème brulant. Le roman
recrée dans la fiction 1'histoire réelle de l'assassinat
d'Ivanov, jeune homme tué à Moscou en 1869 par ses propres
camarades de la cellule révolutionnaire que dirigeait Netchaiev
depuis son retour de Geneve, L'écrivain a abordé, avant tout
le monde, le thème de la violence et des nouveaux problèmes
moraux posés par l'assassinat d'autrui au nom d'une idéologie
politique. Pour Dostoievski, il s'agissait d'idées étrangères
parce qu'elles provenaient de la froide Europe et de-je ne sais si on peut
l'appeler ainsi - son théatre de la révolution récemment
inauguré. 
Trong số báo ML đã
dẫn, 10 giọng nói lớn của văn chương ngoài nước Tẩy, riêng
Coetzee có tới 4 bài viết. Và đều rất bổ ích
cho xứ Mít. Nên nhớ, tác phẩm đầu tay của ông,
đề tài Mít. Và có 1 cái gì đó
rất ư là… Mít, khi đọc ông, gợi ra, và làm
nhớ tới Kafka, thí dụ, sự tủi hổ, như 1 con chó, con bọ VC,
Cái Ác Bắc Kít…. Ô Nhục, Disgrace
David Lurie, 52 tuổi, hai lần
ly dị, giáo sư văn chương ở đại học Cap, sống thoải mái giữa
những cours dậy học và những lần ghé thăm hàng tuần
một “escort girl”. Nhưng mối liên hệ phù du với 1 em sinh viên
đã phá vỡ sự êm ả thoải mái này. Bị buộc
tội quấy nhiễu tình dục, ông mất sở làm, và
phải lưu vong, về sống với cô con gái Lucy, tại một trang
trại, và nơi này cũng chẳng an toàn gì so với
thành phố. Làm thế nào sống dưới một xứ Nam Phi mới, dưới chế độ apartheid? [Xém 1 tí là
GCC viết lộn thành… VC! Mít chúng ta cứ thử hình
dung, Lucy, là cái em gì gì đó, trong
Cánh Đồng Bất Tận, hay quá hơn nữa, cả xứ Nam Kít,
bị đám Bắc Kít bề hội đồng!] Cô con gái Lucy
có câu trả lời: “Như 1 con chó”. Và chối từ
tất cả. Jean-Paul Engélibert. Khi trong nước dịch Ô Nhục, thích quá, GCC bèn gửi liền
bài điểm của Rushdie, cho e Văn, khi đó còn do băng
đảng của Trần Tiễn Cao Đăng trông coi Salman Rushdie đọc Ô Nhục, Disgrace. (1) Đôi khi, tác phẩm
văn chương làm người đọc có được một sự hiểu biết rõ
ràng, sâu sắc hơn về những sự kiện được trình bầy trên
mặt báo, trên màn hình TV, qua đó, thứ
ánh sáng nửa vời của báo chí chẳng thể nào
làm sáng lên được những sự thực vốn đã mờ mờ
ảo ảo. Tác phẩm Đường Tới Ấn Độ
[Passage to India] của nhà văn E.M. Forster đã dậy
cho chúng ta, rằng, những cuộc cãi cọ lớn lao về lịch sử khiến
những con người cá nhân không có được một sự bình
an riêng tư. Lịch sử ngăn cấm tình bạn giữa ông người
Anh Fielding, và ông bác sĩ người Ấn Aziz. “Chưa được
đâu, chưa được đâu”, ông bác sĩ ngần ngại, xen
lẫn hoài nghi. Chưa được đâu, một khi mà sự bất công
lớn lao của chủ nghĩa đế quốc còn cản lối giữa hai chúng
ta. Chưa được đâu, đợi khi nào Ấn độ được tự do, nhé! Jennifer Tran chuyển ngữ [Nguyên tác “May 2000: J. M. Coetzee", được in trong
phần “Columns”, của cuốn tiểu luận “Step
Across This Line: Bước Qua Đường Ranh Này”, collected non-fiction
1992-2002, Modern Library Paperback [một imprint, dấu ấn, của nhà xb Random
House]. GCC biết đến Coetzee lần đầu tiên, qua bài viết của ông về Brodsky đăng trên tờ NYRB, sau được in trong tập tiểu luận The Stranger Shores, với cái tít The Essays of Joseph Brodsky [không còn nhớ cái tít trên báo], và bèn chôm 1 ý trong đó - khi Coetzee trích dẫn 1 nét thật đẹp ở nơi cá nhân con người của nhà thơ Nga: từ chối phô vết thương của mình [a refusal to exhibit his wounds was always one of his more admirable traits (“At all costs try to avoid granting yourself the status of the victim”, he advises an audience of students; On Grief, p.144)] – đưa vô 1 bài viết về đám nhà văn hơi tí là khóc mếu của Miền Nam trước 1975, nào là thân phận nhược tiểu da vàng, nào là nỗi bơ vơ của bầy ngựa non [hay hoang, không còn nhớ], nào hãy vực dậy người lính VNCH ra khỏi những vòng gai lịch sử… Nhưng phải đến khi đọc ông viết về Walter Benjamin, (1) thì mới sướng điên lên được, và 1 phần nào, GCC đã muờng tượng ra viễn ảnh của trang Tin Văn: Làm sao viết lại lịch sử, từ đáy, thay vì từ đỉnh. Về già, hết cả răng, thì lại nhận ra, cái tác phấm, chỉ gồm toàn trích dẫn, mà suốt đời Benjamin mơ tưởng, thì trang TV cũng đã thực hiện được 1 phần nào! Thú thực, GCC thích đọc essay của Coetzee hơn là giả tưởng, và đây là do quá mê cách viết của Faulkner, [câu dài, câu nọ lấn lướt câu kia, câu trước chưa chấm dứt thì câu tới đã len vô… ]
Note: Mấy bài về Coetzee
thật tuyệt. Khởi đầu của dã man của con người, là, khi nó
nghĩ nó bảnh hơn loài vật. Ở cuối Vụ Án,
Kafka cho K. chết, "như 1 con chó". Tên “Mít” K nhìn
hai ông cớm VC [l'accusé regardait "les deux messieurs"] đâm
lưỡi dao vô tim, như thể nỗi tủi hổ sẽ sống dai hơn anh ta.
Trong cách viết, trong
cái nhìn, của “một vài tên” Bắc Kít di
cư 1954, sau chạy thoát ra hải ngoại, về trong nước, có cái
sự "tủi hổ" khốn kiếp này. Ngồi ở Quận Cam, nhấp ngụm Starbuck,
và viết, ở Sài Gòn có người chết đói,
ngay bên hông chợ Bến Thành! Hay viết về Cái Đại Ác
VC, huỷ bia tưởng niệm thuyền nhân ở những trại tị nạn Đông
Nam Á, bằng 1 cái tít, chôm của Ông Số
1, mà Ông Số 2 chịu ơn: Nguyễn Mộng Giác đã
giúp tôi trở về với chuyện thơ và tiếng Việt. Sau khi tập sách in rồi, tôi còn đăng
mấy bài khác cũng Nói Chuyện Thơ trên tạp chí
Văn Học; đó là những bài tôi thích nhất,
nhờ chúng mà tôi có dịp gặp lại, trò
chuyện với Thanh Tâm Tuyền để chia nhau những cảm xúc thi
ca. Tôi sẽ còn nợ Nguyễn Mộng Giác và Thanh
Tâm Tuyền, sẽ phải san nhuận lại để in tập Tìm Thơ Trong Tiếng
Nói để tưởng nhớ hai anh lần nữa. (1) Chính là do không chịu nổi đám này mà TTT bỏ Cali. Ông có nói với GCC qua điện thoại, và tỏ ra rất ân hận, vì cầm hai ngàn đồng tiền nhuận bút tập Thơ Ở Đâu Xa, của tay Trầm Phục Khắc, và, nhờ số tiền đó, mà có chuyến đi. Tao đâu có biết thơ ở hải ngoại đếch có ai đọc! V/v sự khôn ngoan của
Ông Số 2. Kể cũng hơi bị lạ, khi hai vì
“ơn nhơn” còn sống nhăn răng, không thấy Ông Số 2 “kám
ơn”, bi giờ, chắc là tính đi 1 đường tái bản kiệt
tác Tìm Thơ Trong Tiếng Nói,
bèn đi 1 đường Pê E [PR], bằng cách "kám ơn"
những kẻ không may chết trước Người chăng? GCC chưa từng đọc kiệt tác
Tìm Thơ Trong Tiếng
Nói của Ông Số 2, nhưng cái tít thì
nghe thật quen, vì có nhiều người sử dụng rồi, thí
dụ Paroles của
Prévert, hay Tiếng Nói Một
Người, bài tựa của TTT cho tập thơ của Trần Lê Nguyễn.
Có ghê gớm chi đâu. Nếu có, thì là
lòng biết ơn trời biển của Ông Số 2 đối với đại ân nhân
đã chết rồi của ông ta: Trong bài The Telling of the Tale, trong tập This Craft of
Verse, Jorge Luis Borges cho rằng, người xưa, khi nói tới thi
sĩ, thì không phải là 1 người nhả ngọc phun châu,
the utterer of those high lyric notes, nhưng còn như là 1
người kể 1 câu chuyện, the teller of a tale. Một câu chuyện
mà ở trong đó tất cả những tiếng nói của nhân
loại có thể tìm được – không chỉ có tiếng nói
trữ tình, the lyric, ước muốn, khao khát, the wistful, buồn
rầu, the melancholy, nhưng còn những tiếng nói của can đảm,
của hy vọng. Và ông tiếp, ông đang nói về cái
thể cổ nhất the oldest form, của thi ca: sử thi, the epic. Vẫn Borges: Và có
lẽ người đầu tiên chúng ta nghĩ tới, thì là
Andrew Lang, người đã dịch tuyệt vời Câu chuyện thành
Troy, The Tale of Troy. Và ngay
ở dòng rất đầu, in the very first line, chúng ta có
1 điều gì như là: “Tell me, muse, of the anger of Achilles”,
hay ngắn gọn hơn, một người giận dữ, đó
là đề tài của tôi, “An angry man – that is my subject”,
theo cách dịch của Professor Rouse. Mít chúng ta,
cũng có “câu chuyện thành Sài Gòn”, nhưng
thiếu 1 sử thi cho cả 1 miền đất. Chúng ta không có sự
giận dữ, mà chỉ có những lời chửi rủa, hận thù. Và tất nhiên, chúng
ta có thi sĩ, nhiều lắm, trong có Ông Số 2, thí
dụ, quảng cáo cho tập thơ sắp tái bản, bằng cái sự
biết ơn hai người ơn đã chết của ông. Hà, hà!
Contrairement aux autres écrivains
sud-africains, Coetzee a évité le registre de la dénonciation
frontale. Il opte toujours pour un regard oblique, rétif à
tout dogmatisme, et un laconisme désarmant, dans la lignée
de Kafka. John Maxwell Coetzee: Les grands auteurs sud-africains des années 1980 ne se définissaient guère que par rapport à l'apartheid et à sa dénonciation : subtile chez Nadine Gordimer, lyrique chez Andre Brink, plus métaphorique chez Doris Lessing, elle était la matrice de tous leurs écrits. John Maxwell Coetzee est entré un peu plus tard en littérature et a été le premier à se dégager de cette gangue. Les livres de ses débuts (Au coeur de ce pays, En attendant les barbares, Michael K, sa vie, son temps) sont des allégories qui dépassent largement le contexte sud-africain pour mettre en scène l'éternelle et complexe relation entre le maitre et l'esclave. La honte, l'humiliation et la violence, la cruauté des rapports humains font le lit de romans très noirs, souvent étouffants et qui visent plus la quête d'une morale que l'engagement militant. Son seul livre à aborder ouvertement l'apartheid, Disgrace, préfère s'attacher à l'Afrique du Sud d'après et offre une vision extrêmement iconoclaste des traces qu'il a laissées, scindant en deux un pays où les Noirs brulent de revanche et où les Blancs sont rongés de culpabilité. (1) GCC tính dịch, "Đếch
Bắc Kít, đếch Nam Kít", như Gấu Cái nhận xét,
khi đọc văn của thằng chả! Nhưng bài này,
quả có vấn nạn này, mà nguồn của nó, là...
Kafka, dans la lignée de Kafka! Ngược hẳn những nhà văn Nam Phi khác,
Coetzee tránh trực diện tố cáo chế độ. Ông luôn
chọn cái nhìn nghiêng, cưỡng lại giáo điều, độc
đoán, một cách diễn đạt ngắn gọn, buông xuôi,
theo dòng của Kafka. Những tác giả lớn Nam
Phi của thập niên 1980, họ định nghĩa họ so với chủ nghĩa apartheid,
và, bằng cách tố cáo nó: Thật tế nhị, tinh
tế với Nadine Gordimer, trữ tình với André Brink, nhiều ẩn
dụ với Doris Lessing, nó, chủ nghĩa apartheid, là cái
ma trận của tất cả những gì họ viết. Bắc Kít mà "day
dứt phạm tội" ư? Chỉ nội khúc trên thôi, đủ cho thấy, cái thứ văn chương “lề trái”, hung hăng con bọ xít còn hơn cả “lề phải”, tất nhiên, của những đấng như Nguyễn Vịt, thí dụ, cần phải vứt lẹ vô thùng rác! Chưa kể mấy đấng "ngây thơ cụ", cứ tưởng bở, cặm cụi, hì hục, ngày này qua tháng khác, đổ rác lên Hậu Vệ, lên Da Mùi, thế là thành nhà văn, nhà thơ! Thơ là để trao cho thi sĩ. Borges phán Hồn Đông Phương thất lạc buồn Tây
Phương Chỉ 1 câu thơ đó
thôi, đủ nói lên hết nỗi buồn "viễn xứ, lưu vong, trăng
đất khách..." của người đẹp Mít ở nơi quê người!
(1)
Chủ nghĩa bi quan cho chỉ một
nghĩa cả, Le scepticisme pour une seule
cause. Bài viết về Coetzee, trên tờ ML được trích
dẫn, cũng thật là thần sầu. Và đây cũng là 1
"thí dụ", một mẫu mực đúng hơn, đám nhà văn
Mít tự coi mình thuộc "lề trái" nên đọc, và
làm theo, bởi vì, 1 cách nào đó, nó
liên quan đến, không chỉ đạo hạnh, mà còn một
vấn nạn nhức nhối, làm thế nào chống chế độ, nếu bản thân
bạn chẳng có cái chó gì để mà viết ra,
chẳng cho 1 chút gì gọi là tu tập; chẳng tu thân,
thì làm sao tề gia, nói chi bình VC! |
