Thơ Mỗi Ngày

AGAINST
INCOMPREHENSIBLE POETRY

Chống Lại Thơ Đếch Hiểu Được
Czeslaw Milosz: To Begin Where I Am.

TV sẽ đi bài này.

---

Đạo diễn Phan Huyền Thư nói có thể hiểu và đồng cảm được với nghệ sỹ Kim Chi dưới góc độ của người làm nghệ thuật, tuy nhiên nếu không khéo, nó lại hướng câu chuyện theo cách “cá nhân với cá nhân”.

BBC

Vụ này đang nổ lớn, nhưng với Gấu Cà Chớn, đúng ra nó phải xẩy ra với me-xừ Nobel Toán cơ.
Cầm cái bửu bối Nobel mà dí vào Lăng Bác Hát, mà phán, đi chỗ khác chơi, thì may ra mới ngang ngửa ép phê với bà Aung Miến Điện.

Tuy nhiên, "không khéo" gì nữa, với nghệ sĩ KC, thì quả đúng là "cá nhân với cá nhân". Gấu sợ rằng chính bà cũng muốn như vậy. Cho nhẹ tội. Tao chán cái thằng cha đó, chứ tao không đụng tới chế độ!
Đừng buộc tội tao muốn đạp đổ Lăng Bác Hồ!

Note: Ui chao, vưỡn giữ hoài cái mail đầu tiên em gửi!

Tuesday, November 13, 2001 3:09 AM

Anh NQT kinh men!

Truoc tien, em phai thanh that xin loi anh vi thoi gian qua nhan rat nhieu mail cua anh ma mat lich su, khong hoi am duoc dong nao. Em di lam phim xa hang thang troi nen khong tien lien lac voi moi nguoi. Anh dung gui  zip cho em vi em khong biet mo, hon nua di cac noi lang nhang xa nha nen khong tien doc. Em mong anh gui cho em text.doc de em in luon ra va doc duoc mot cach de dang hon, em rat mong nhu vay...

Anh co khoe khong? Co gi vui khong? Anh van thich nghe Kenny G va Yanni phai khong a? Em se gui cho anh tap tho cua em, dau tien, em dinh lay tua la" nhung giac mo cua luoi" nhung bay gio em dat lai tua la "nam nghieng". Em gui cho anh 3 bai tho moi nhat nhe, anh doc de chia se voi em, mong anh hoi am.
Thinh thoang, em van nghi den anh va nho la anh rat hom [hóm hỉnh] va gan gui.

Ở đâu có bi kịch, ở đó có thi sĩ.

“ON DIRAIT....”

On dirait beaucoup d'e muets dans une phrase.
On sent qu'on ne leur doit
Que des ombres de métaphores.

On dirait,
Dès qu'il neige plus dru,
De ces mains qui refusent d'autres mains
Mais jouent avec les doigts qu'elles refusent.

 

"IT'S LIKE... "

II's like a phrase with lots of mute e's.
You feel you only owe them
Shadows of metaphors.

When the snow falls thicker,
Il's like
Hands pushing other hands away
But playing with the fingers they refuse.

“Người ta nói”

Người ta nói nhiều chữ “e” câm trong 1 câu
Con người chỉ nợ chúng
Như những cái bóng của những ẩn dụ

Người ta nói
Khi mà tuyết xuống dày quá
Thì những bàn tay từ chối những bàn tay khác
Nhưng lại chơi với những ngón tay mà chúng từ chối

Aux arbres

YVES BONNEFOY

Vous qui vous êtes effacés sur son passage,
Vous qui avez refermé sur elle vos chemins,
Impassibles garants que Douve même morte
Sera lumière encore n’étant rien.
Vous fileuse matière et densité,
Arbres, proches de moi quand elle s’est jetée
Dans la barque des morts et la bouche serrée
Sur l’obole de faim, de froid et de silence.
J’entends à travers vous quell dialogue elle tente
Avec les chiens, avec l’informe nautonier,
Et je vous appartiens par son cheminement
A travers tant de nuit et malgré tout ce fleuve.
Le tonnerre profound qui roule sur vos branches,
Les fêtes qu’il enflamme au sommet de l’été
Signifient qu’elle lie sa fortune à la mienne
Dans la mediation de votre austérité. 

Với cây rừng.

Rừng cây nhòa xóa trên lối ruổi
Rừng túa khép nẻo kín bóng nàng
Lầm lì chứng quyết nàng dù khuất
Vẫn là ánh sáng hiển nhiên không
Rừng tơ chất niềm mật trọng
Cây thân cận ta lúc nàng gieo mình
Xuống con thuyền đón vong linh miệng cắn
Miệng bát chan đói, rét, lặng thinh
Ta nghe qua rừng giọng nàng gắng đối đáp
Với lũ chó ngao, với quỷ sứ đưa đò
Và ta lụy hồn rừng theo bước đường lận đận
Ngất trải bao dặm khuya dù sông nước mịt mù
Sấm âm u dội rền đầu ngọn cành
Những hội đám sét thắp rực đỉnh hạ
Điềm báo mệnh nàng với mệnh ta gắn bó
Môi giới nhờ khổ hạnh kiếp rừng.

TTT dịch (1)

LIU TSUNG-YVAN
773-819        

A fisherman in the landscape was a beloved subject of poets and painters. This poem, however, seems to me quite complicated, in spite of its apparent simplicity. For here there is action, and the fisherman himself appears only toward the end, as somebody who rows somewhere far.
Czeslaw Milosz: A Book of Luminous Things

Ngư phủ trong cảnh vật, cả thi sĩ lẫn họa sĩ đều mê. Nhưng bài thơ sau đây xem ra rắc rối dù bề ngoài đơn giản. Bởi vì ở đây, có hành động, và tay ngư phủ già, chính anh già, chỉ xuất hiện ở cuối bài thơ , như 1 kẻ nào đó rắp ranh làm 1 chuyến đi xa, thật xa.

OLD FISHERMAN

Old fisherman spends his night beneath the western cliffs.
At dawn, he boils Hsiang's waters, burns bamboo of Ch'u.
When the mist's burned off, and the sun's come out, he's, gone.
The slap of the oars: the mountain waters green.
Turn and look, at heaven's edge, he's moving with the flow.
Above the cliffs the aimless clouds go too.
Translated from the Chinese by J. P. Seaton

Người câu cá già qua đêm ở mỏm Ải Tây
[từ Ải Tây này, thuổng Tô thi sĩ, trong bài tặng TTT]
Vào lúc sáng sớm, anh già ngồi đun nước mưa, hứng ở mái sau nhà, ở Canada, đốt củi tre nhập lậu từ xứ Mít.
Khi sương mù tan, mặt trời bò ra, anh già bèn xuống thuyền, lên đường, làm chuyến viễn du chót.
Tiếng mái chèo đập trên làn nước xanh
Quay nhìn, ở đường ven Thiên Đàng, thấy thấp thoáng bóng anh già cùng di chuyển với dòng nước
Ở trên đỉnh Ải Tây, mây, đếch biết làm gì, bèn cũng đi theo anh già! 

I wonder how we can survive, this romance
But in the end if I'm with you, I'll take the chance

Bryan Adams - I Will Be Right Here Waiting For You

Note: Năm cùng tháng tận, đời tàn, tặng Gấu Già bài thơ trên thì đúng là tuyệt cú mèo!

Làm sao Gấu qua khỏi con trăng này?
Nhưng sau cùng, nếu Gấu gặp Sad Seagull, thì Gấu sẽ chấp tất cả thế gian này!

Hà, hà!

Chúc bác Gấu luôn mạnh khỏe, và luôn luôn... Gấu.
Sad Seagull

Tks. Take Care, Plse
NQT
 

Charles Simic

Against Winter

The truth is dark under your eyelids.
What are you going to do about it?
The birds are silent; there's no one to ask.
All day long you'll squint at the gray sky.
When the wind blows you'll shiver like straw. 

A meek little lamb you grew your wool
Till they came after you with huge shears
Flies hovered over your open mouth,
Then they, too, flew off like the leaves,
The bare branches reached after them in vain. 

Winter coming. Like the last heroic soldier
Of a defeated army, you'll stay at your post,
Head bared to the first snowflake.
Till a neighbor comes to yell at you,
You're crazier than the weather, Charlie. 

The Paris Review, Issue 137,1995
 
 

This couple strolling arm in arm
Must be figments of someone's revery.
They stop often to linger over a kiss,
But when people look their way,
It's as if they do not see them.

It's the heat, the blue dusk,
The air of enchantment
On the street of overgrown lilacs
And screened porches
Where a door is already open for them. 

An old woman waits in the dim entrance
With a pitcher of cold lemonade
And two tall glasses on a tray.
She wants them to rest awhile
In her own wedding bed and they obey. 

Her late husband was an eye doctor.
His surgical instruments lie in glass cage
Gleaming like cold moonlight
In dark cuffs, he made the blind see
By removing their bandages. 

In a room shaded against the heat,
With a few slender lines of light
On the high ceiling,
And that strange sense of taking on the life
Of someone unknown just then, 

Lying there, closing one's eyes in revery,
A figment among figments
Living one of their blessed moments
Without recognizing the century.
Only the scent of the lilacs is real.
 

Nhà xb bóng 

Cái cặp nam nữ kia, tản bộ, tay trong tay
Hẳn là từ cơn mơ mòng của 1 ai đó bước ra
Họ cứ đi, được chừng dăm, muời bước
Là bèn ngưng lại để hôn nhau 1 phát
Nhưng mọi người, khi nhìn về phía đó
Thì, như thể không thấy cặp tình nhân

Cái nóng, cái chạng vạng màu xanh
Cái không khí hớn hở
Con phố tử đinh hương mọc tràn lan
Và những cổng vòm chiếu sáng
Nơi 1 cái cửa đã mở sẵn cho họ

Một bà già đợi họ trong lối vô mờ mờ
Với 1 bình lemonade lạnh
Và hai cái ly trên 1 cái khay
Bà nói họ có thể nghỉ ngơi một chốc
Trên cái giường cưới của chính bà và họ vâng lời. 

Ông chồng đã mất của bà già xưa là một bác sĩ mắt
Những dụng cụ y khoa của ông thì để ở trong một cái chuồng thuỷ tinh
Chúng long lanh như ánh trăng lạnh
Trong hai tay áo xậm, ông làm cho người mù nhìn thấy
Bằng cách gỡ bỏ những miếng băng 

Trong căn phòng dâm chống lại cái nóng
Trần nhà cao le lói vài tia sáng mỏng manh
Và cái cảm quan là lạ đánh vô cuộc đời
Một ai đó đếch quen, đến lúc đó 

Nằm đó, nhắm mắt du mình vào mơ mòng
Một bịa đặt trong những bịa đặt
Sống những khoảnh khắc được ân sủng nhất
Đếch thèm nhận ra thế kỷ…
Chỉ có mùi tử đinh hương là có thực!

Chống Đông 

Sự thực thì mầu xám dưới mi mắt anh
Anh sẽ làm gì với nó?
Chim chóc nín thinh; không có ai để hỏi.
Suốt ngày dài anh lé xệch ngó bầu trời xám xịt
Và khi gió thổi, anh run như cọng rơm. 

Con cừu nhỏ, anh vỗ béo bộ lông của anh
Cho tới bữa họ tới với những cây kéo to tổ bố
Ruồi vần vũ trên cái miệng há hốc của anh
Rồi chúng cũng bay đi như những chiếc lá
Cành cây trần trụi với theo nhưng vô ích. 

Mùa Đông tới. Như tên lính anh dũng cuối cùng
Của một đạo quân bại trận, anh sẽ bám vị trí của anh
Đầu trần hướng về bông tuyết đầu tiên
Cho tới khi người hàng xóm tới la lớn:
Mi còn khùng hơn cả thời tiết, Charlie.
(1)

Miền Nam trước 1975 có "Đồng Nai Tam Kiệt", là TTT, BG, TTY

Ba Lan cũng có Tam Kiệt. Hai trong Ba Kiệt [đừng lộn với anh chàng chăn trâu học lớp 1 lên làm Thủ Tướng VC], đợp Nobel văn chương, là Czeslaw Milosz và Wislawa Szymborska.
Kiệt thứ ba, là Zbigniew Herbert. Bài “Intro" của Adam Zagajewski thật tuyệt.

Trên TV đã giới thiệu bài của Adam Zagajewski viết về thơ trí tuệ của Milosz.

Nay xin đi thêm 1 đường Herbert.
Trân trọng đón coi.

Tưởng Niệm Czeslaw Milosz [1911-2004]
Trí Tuệ và Những Bông Hồng
Adam Zagajewski

Hai giọt

Làm gì có thời gian để mà than khóc những bông hồng, khi rừng đang cháy
                                                                                    -JULlUSZ SLOWACKI

Rừng đang cháy –
Tuy nhiên họ vòng tay ôm cổ
Như những bó hồng

Mọi người chạy vô hầm trú ẩn –
Anh ta nói, vợ tôi tóc dầy thật dầy và tôi có thể ẩn náu ở trong đó

Trùm 1 tấm mền
Họ thì thầm những lời chẳng hổ thẹn
Lời kinh của những kẻ yêu nhau

Khi tình trạng trở nên quá tệ
Họ nhẩy vô mắt nhau
Và đóng chặt lại

Đóng chặt, họ không cảm thấy ngọn lửa
Khi họ trườn lên tới mi mắt

Bài thơ trên mở ra Tuyển tập thơ 1956-1998, của Zbigniew Herbert.

Vẫn trong bài Giới thiệu, Adam Zagajewski viết:

EVERY GREAT POET lives between two worlds. One of these is the real, tangible world of history, private for some and public for others. The other world is a dense layer of dreams, imagination, and phantasms. It sometimes happens-as for example in the case of W B. Yeats-that this second world takes on gigantic proportions, that it becomes inhabited by numerous spirits, that it is haunted by Leo Africanus and other ancient magi.

 Mọi thi sĩ lớn thì đều sống trong [giữa], hai thế giới. Một, thế giới thực, sờ mó, mân mê được, thế giới của lịch sử, riêng tư với một số người, và công cộng đối với những người khác.
Thế giới kia, là một tầng dầy đặc của những giấc mơ, của sự tưởng tượng, của những hồn ma bóng quế. Đôi khi xẩy ra điều này – thí dụ như trong trường hợp của W.B. Yeats – cái thế giới thứ nhì ham hố quá, chiếm nhiều chỗ quá, chứa đủ thứ hồn ma, tinh anh, thần thánh, yêu ma…  cái thế giới bị ám ảnh bởi Leo Africanus, hay một vì phù thuỷ cổ xưa khác.

            Take the well-known poem “Apollo and Marsyas." It is constructed on a dense, solid foundation of myth. An inattentive reader might say (as inattentive critics have in fact said) that this is an academic poem, made up of elements of erudition, a poem inspired by the library and the museum. Nothing could be more mistaken: Here we are dealing not with myths or an encyclopedia, but with the pain of a tortured body.

            Lấy bài thơ nổi tiếng của ông,“Apollo and Marsyas." Nó được xây dựng trên 1 cái nền dầy đặc, cứng ngắc, của huyền thoại. Một độc giả gà mờ sẽ nói - ngay cả Thầy Kuốc, nhà phê bình sắc sảo nhất hải ngoại "đâu phải thời nào cũng có được", cũng sẽ phán, đây là 1 bài thơ kinh điển, hàn lâm, của những người có bằng cử nhân Triết Văn Khoa Sài Gòn, như…  Thầy Đạo, được làm bằng ba cái trò sao chép bậy bạ, làm ra vẻ ta đây trí thức, uyên bác; một bài thơ được gợi hứng từ thư viện và viện bảo tàng.

Nhảm ơi là nhảm: Ở đây, trên trang Tin Văn của thằng cha Gấu Cà Chớn, chúng ta đang đụng tới, không phải những huyền thoại, hay bách khoa toàn thư Wiki VC, nhưng mà là cái đau của một người dân Mít, một cơ thể Mít, bị VC tra tấn! 

Hà, hà!

Bài thứ nhì của tuyển tập thơ Herbert cũng thật là tuyệt.
TV post ở đây, thay cho 1 chuyến về xứ Mít ăn Tết không làm sao thực hiện được.

PLACE

I returned years later
perhaps too well-fed

I wanted to check the place

the hills were smaller
and brown water ran
in the rescue trenches

grass mostly the same
angelica remembered

the view contracted
was merely normal
for so much fear
for so much hope

birds were flitting
from lower branches
to higher branches

so even they could not
offer me confirmation

Nhiều năm sau Gấu trở lại xứ Mít
Béo tốt, mập mạp,
Nhờ bơ sữa xứ người

Gấu muốn thăm thú lại nơi chốn xưa
Những ngọn đồi [Đà Lạt] xem chừng nhỏ hơn
Và một thứ nước mầu nâu
Chảy trong những con mương giải thoát (1)

Cỏ hầu như vẫn như xưa
Mùi hoa lan [ở ngã tư Phan đình Phùng – Lê Văn Duyệt, Sài Gòn]
Được tưởng nhớ

Cái nhìn làm co thắt con tim
Thì cũng chuyện bình thường
Bao nhiêu nỗi đau,
Cho biết bao là hy vọng

Chim bay từ cành thấp
Lên cành cao

Ngay cả chúng
Cũng đếch nhận ra Gấu. (2)

(1) Từ "rescue" này khó dịch quá!
(2) Ngay cả chúng cũng không thể dâng hiến sự xác nhận.
NQT

Theo tin từ gia đình, nhà thơ Hà Thượng Nhân, (tức Trung tá Phạm Xuân Ninh, nguyên Giám đốc Nha Vô tuyến truyền thanh thời kỳ Đệ nhất VNCH, nguyên Chủ nhiệm Nhật báo Tiền Tuyến của Tổng cục Chiến Tranh Chính Trị), đã từ trần tại San Jose, Califonia lúc 7 giờ 45 phút chiều Thứ Ba, ngày 11 tháng 10, 2011, thọ 91 tuổi. (Tin VHA.)
Blog DTL

GCC có 1 kỷ niệm với Hà Chưởng Môn, là cái lần cận Tết, được ông cho tháp tùng, cùng 1 số anh em thuộc tòa soạn TT, đi ăn món tái chó, do 1 đệ tử của ông trổ tài nấu nướng.
Nhớ hoài.
Lạ thế.

Sau biến cố 1975, như mọi nhân viên các cấp Quân Cán Chính đã từng phục vụ trong chế độ VNCH, ông phải trình diện để đi “học tập cải tạo”. Thời gian ở trại Long Giao ông đã sáng tác bài thơ “Mưa Buồn Long Giao” như để thay mọi người, nói lên tâm trạng chung của họ lúc đó là chán chường, tuyệt vọng, không lối thoát…
Blog DTL

Phán như thế thì đúng là... nhảm thật.

Nên nhớ là thời gian Long Giao, đám VNCH vẫn còn tin…  VC, chỉ 10 ngày phù du, rồi lại được về với vợ con cùng cả nước xây cái nhà Mít bằng trăm ngàn lần to hơn trước.
Chán chường tuyệt vọng “không lối thoát” cái con khỉ.
Lo lắng cho vợ con ở nhà thì có!

Thơ ở đâu xa của TTT, mở ra bằng mấy bài thơ Long Giao, xin post ở đây, để rộng đường suy luận

Long Giao 

ngày đến

Tinh mơ xe đến Long Giao
Đón người đám cỏ tranh cao bên đường
Trông lên đồi núi mờ sương
Mây bay tất tưởi, mưa rong tần ngần
Tiêu điều ngơ ngác trại quân
Đất lầy bùn đỏ quánh chân ghê người
Ngổn ngang chiến cụ bỏ rơi
Xanh om bờ bụi tả tơi lũy đồn
Nhà hoang vách trống gió luồng,
Vắng tanh nỗi nhớ dập dồn bóng vang
Ngả lưng trên đất mơ màng
Hé trời trôi giạt ngỡ ngàng tấm thân

9/75

dậy sớm

Ngày chưa dậy tiếng kẻng
Mờ bạc trăng hạ tuần
Giông đầu hôm dứt lắng
Còn heo hút phân vân
Đứng ngây trời ẩm sũng
Ngóng tiếng gà thôn gần
Chỉ nghe rừng núi bủa
Lùa âm u xốn xang

Nguồn talawas

Note: Thi sĩ HTN mất 11, tháng 10, 2011. GCC tưởng là mới mất!
NQT

Cái này là hỏi nhỏ bạn ta: Hình như chưa từng nếm mùi tù VC?
NQT

Thời gian TTT làm mấy bài thơ Long Giao, 1975-1976, là cả nước Mít tưng bừng hồ hởi với Cái Nhà Mít tương lai.
Gấu khi đó, ở nông trường cải tạo Phạm Văn Cội, vừa cuốc đất vừa khóc ròng, khi nghe những tên "cùng hội cùng thuyền" hát bài Con Kinh Ta Đào, cái gì gì:

Con kinh ta đào chưa có nước chảy qua
Chỉ có nắng mùa hè nóng bỏng

Trời trên cao, rất quen và rất lạ,
Cứ xanh thăm thẳm ở trên đầu

Và, tất nhiên, chỉ 1 thời gian ngắn sau đó, cả nước Mít, nhất là Miền Nam, vỡ mộng:

Tổ Quốc ơi, ăn khoai mì chán lắm
Từ trận đánh hôm nay,
Ta ăn độn dài dài

Ông Nhàn, chủ nhà xb Sống Mới, thì cũng thời gian này, đem cả gia đình đi Kinh Tế Mới, 1 buổi sáng sớm lơn tơn vác cuốc ra đồng, hát ư ử, chắc thế - Roméo nhớ Juliette - không nghe tên du kích vườn hô đứng lại, thế là đòm 1 phát, đi luôn!

Nước Nga cũng có thời kỳ như thế, thời kỳ Băng Tan, như trong bài viết The Gift cho thấy.

Mít chúng ta cũng có The Gift, nhưng, cũng thật ngắn ngủi.
Và đó là tội ác lớn lao nhất, của VC.
Chúng lấy của cả nước Mít "món quà" mà Thượng Đế ban cho chúng ta.

---

Thơ Mỗi Ngày

Cors de chasse

Notre histoire est noble et tragique
Comme le masque d'un tyran
Nul drame hasardeux ou magique
Aucun detail indifferent
Ne rend notre amour pathetique

Et Thomas de Quincey buvant
L'opium poison doux et chaste
A sa pauvre Anne allait rêvant
Passons passons puisque tout passe
Je me retournerai souvent

Les souvenirs sont cors de chasse
Dont meurt le bruit parmi le vent

Apollinaire: Alcools

CORS DE CHASSE

INTERVIEWER
[The Paris Review, Fall, 2012]

I wonder if you would read a poem called "Cambodia" from The Memory of War.

FENTON

Of course.

One man shall smile one day and say goodbye.
Two shall be left, two shall be left to die.
One man shall give his best advice.
Three men shall pay the price.

One man shall live, live to regret.
Four men shall meet the debt.

One man shall wake from terror to his bed.
Five men shall be dead.

One man to five. A million men to one.
And still they die. And still the war goes on.

INTERVIEWER

I wouldn't be the first to suggest that "the one" in that poem-the one who gives advice and lives to regret and wakes in terror-is you, is the poet. And I wonder to what extent the experience of Cambodia has stayed with you, because while reading The Orphan of Zhao, and now, hearing you talk about it, it strikes me that that play is in some sense about genocide. An entire clan gets killed, although the orphan escapes.
 

Note: Ông bạn Bạn, bạn vàng, bạn nhậu, bạn vong niên, khuyên GCC đừng đụng đến ai nữa, mà cũng chẳng thèm viết mẹ gì nữa, mà chỉ nên giới thiệu kịch, tất nhiên, vẫn cứ tiếp tục làm thơ, dịch thơ.

Tình cờ, mở số The Paris Review, có bài phỏng vấn nhà thơ James Fenton. Ông này cũng đang làm kịch cho đài Royal Shakespeare Company, một ấn bản mới của 1 cái kịch Tẫu cổ, đã từng có vài ấn bản Tây Phương, thế kỷ 18, trong có của Voltaire, tên là The Orphan of Zhao

[GCC bèn nghĩ đến cái từ, những đứa con hoang [con tư sinh, chữ của TTT] của Miền Bắc, tức là lũ Bắc Kí di cư, trong có GCC]

Lại THNM rồi!

Không phải.
James Fenton rất quen thuộc với xứ Mít, và xứ Cambodia. Ông là phóng viên chiến trường, có mặt tại Phnom Penh khi Khờ Me Đỏ đợp nó, và ở Sài Gòn, khi  thất thủ, và mất mẹ cả tên.
TV sẽ chuyển ngữ bài phỏng vấn, và có thể sẽ dịch một, hai bài thơ của ông