*
Nguyễn Quốc Trụ
phụ trách

THỜI SỰ


Nobel 2005
1  2

 

*
Hình báo Pháp Người Quan Sát Mới

There was a moment of exquisite discomfort on television on Thursday afternoon after the Nobel announcement was made, The Evening Standard reported.
"A Sky News presenter announced at 12:01 p.m. that Harold Pinter had died," the paper said, "before correcting herself, after a Pinteresque pause, and saying that he had in fact won a Nobel Prize."
[NY Times]
Sau khi giải Nobel được thông báo, đã xẩy ra một chuyện rất ư là bực mình vào buổi chiều Thứ Năm trên đài TV, tờ The Evening Standard cho biết. Người dẫn chương trình A Sky News thông báo, vào lúc 12.01, me-xừ Harold Pinter đã chết, và ngưng một chút, theo đúng kiểu Pinteresque, nói lại, thực sự, ông được Nobel!

*

Dès sa première pièce, La Chambre, créée à l'Université de Bristol en 1957, surgit un théâtre de la menace sourde, du silence intempestif. C'est le fameux ton "pinteresque", aujourd'hui entré dans le New Shorter Oxford English Dictionary et le vocabulaire courant.
La Chambre est l'unique pièce de Pinter où la mort soit physiquement représentée. C'est une métaphore politique qui met en scène des déracinés de la seconde guerre mondiale. L'année où il l'écrit, Pinter donne également L'Anniversaire et Le Monte-plats, dans un autre registre. Ces trois pièces en un an font de lui un dramaturge, par surprise, a-t-il souvent dit par la suite.
Par surprise ? Rien n'est moins sûr évidemment, mais Pinter a toujours refusé d'expliquer son oeuvre.
[Le Monde]
Ngay kịch đầu tay, Căn Phòng, được tạo dựng ở Đại học Bristol vào năm 1957, đã bật ra một thứ kịch của sự de dọa câm điếc, của sự im lặng không đúng chỗ. Đấy chính là giọng điệu, tông kịch sau này mang nhãn ông, đi vô từ điển, ngôn ngữ thường dùng.
Căn Phòng là kịch duy nhất trong đó có một cái tử thi thực sự. Đây là một ẩn dụ chính trị, đưa ra sàn diễn một đám mất gốc thời Đệ Nhị Thế Chiến. Cùng năm, ông cho ra hai kịch nữa. Cả ba làm ông có nhãn, người soạn kịch, un dramaturque, lạ thiệt, như ông thường nói sau đó.
Lạ thiệt? Nhưng Pinter luôn từ chối giải thích tác phẩm của mình.

"Je ne fais pas d'idéologie dans mes pièces. J'écris, c'est tout; je suis un écrivain de l'instinct. Je n'ai pas de but ni d'ambition calculés; je me retrouve simplement en train d'écrire quelque chose qui finit par suivre son propre chemin. Et ce chemin a tendance à inclure des actes de violence de toutes sortes parce que cela correspond au monde dans lequel je vis. Et vous aussi " (1996).
"Tôi không mần ý thức hệ trong kịch của tôi. Tôi viết, tất cả chỉ có vậy; tôi là nhà văn của bản năng. Tôi chẳng toan tính, tính toán mục đích, tham vọng; chỉ thấy mình đang viết một cái gì đó, và cái gì đó đi tiếp con đường của chính nó. Và con đường này hoá ra là ôm ở trong nó những hành vi bạo động, đủ thứ bạo động, ấy là bởi vì thời của tôi, nó là như thế. Thời của bạn thì cũng vậy". [1996]
Pinter, Autres Voix [Những tiếng nói khác]
[Le Monde, Le blog de Pierre Assouline, 14 octobre 2005]
"un choix brillant. Non seulement Pinter a écrit certaines pièces exceptionnelles de son temps, mais il a aussi apporté de l'air frais dans le grenier un peu renfermé de la littérature britannique conventionnelle, en insistant sur le fait que tout ce qu'il a fait a une dimension publique et politique."
David Hare
Chọn được đấy. Không chỉ vì Pinter đã viết một số kịch đặc thù về thời của mình, nhưng ông ta đã đem đến cái không khí tươi mát cho cái vựa hũ nút, khép kín, của văn chương Anh vốn có tính bảo thủ, và nhấn mạnh rằng, văn chương là phải có cái chiều hướng công chúng, và chính trị, và đó là tất cả những gì ông làm.
"Ce prix est important car il reflète le fait que les forces qui parlent en faveur de l'humanité et de la justice sont les voix que les gens veulent vraiment entendre, non pas les voix des bellicistes comme Bush et Blair"
Andrew Burgin [Stop The War]
Giải thưởng này quan trọng, những tiếng nói nhân danh nhân loại và công lý vẫn thực sự được lắng nghe, không phải giọng hiếu chiến của Bush và Blair.
PS: La presse anglaise au lendemain de l'évènement est conforme à ce qu'on attendait d'elle : The Guardian et The Independent se réjouissent de voir ainsi consacrée une "oeuvre théatrale majeure", tandis que The Times et The Daily Telegraph se lamentent du "coup politique" des Nobel qui ont ainsi manifesté leur "anti-américanisme". Comme si l'engagement politique de l'homme pouvait éclipser le génie de l'oeuvre !
Tái bút: Báo chí Anh, ngay sau khi Pinter được Nobel, đã xác nhận những gì người ta nghĩ về nó: Tờ Guardian và The Independent thì vui mừng, vì như thế là giải thưởng đã trao cho "một tác phẩm kịch nghệ có thế giá", trong khi The Times và The Daily Telegraph thì ỉ ôi, rằng, đây lại là một "cú chính trị" của đám Nobel, và đám này muốn "chơi anh Mẽo". Cứ làm như dấn thân chính trị làm tác phẩm văn học teo đi!
Pierre Assouline
*

Publié le 25 décembre 2008 à 09h42 | Mis à jour à 09h45
Le prix Nobel de littérature Harold Pinter est mort
Nhà văn Harold Pinter, Nobel 2005, đã mất
Ai điếu trên tờ Guardian
*
 
Nobel 05

There was a moment of exquisite discomfort on television on Thursday afternoon after the Nobel announcement was made, The Evening Standard reported.
"A Sky News presenter announced at 12:01 p.m. that Harold Pinter had died," the paper said, "before correcting herself, after a Pinteresque pause, and saying that he had in fact won a Nobel Prize."
[NY Times]
Sau khi giải Nobel được thông báo, đã xẩy ra một chuyện rất ư là bực mình vào buổi chiều Thứ Năm trên đài TV, tờ The Evening Standard cho biết. Người dẫn chương trình A Sky News thông báo, vào lúc 12.01, me-xừ Harold Pinter đã chết, và ngưng một chút, theo đúng kiểu Pinteresque, nói lại, thực sự, ông được Nobel!
*
"who in his plays uncovers the precipice under everyday prattle and forces entry into oppression's closed rooms". (1)
Viện Nobel [?] nói, 'các tác phẩm của Pinter tìm ra những điều ẩn dụ dưới những điều thường nhật và đẩy mở một lối vào phòng kín của uẩn ức.' [BBC dịch].
Hai Lúa dịch:
...người mà, trong những vở kịch của mình, làm bật ra hố thẳm ở bên dưới những câu chuyện tầm phào của mỗi ngày, và chọc lối vô những căn phòng kín, của áp bức.
Bây giờ mời bạn đọc một câu nữa, của chính Pinter, nói về 'dưới những điều thường nhật':
But it can also, as Harold Pinter has shown, be a means of creating resonant images of suffering; of checking our tendency, in Pinter's phrase, "to shovel the shit under the carpet" when it comes to the abuse of human rights.
Như vậy, "cái ở bên dưới" không phải ẩn dụ, mà là....  cứt!
Chọc lối vô căn phòng kín bưng của áp bức, kìm kẹp... thì mắc mớ gì tới uẩn ức?
Hay là muốn nhắc tới uẩn ức "Bóng đè"? NQT
TB: Hai Lúa thực sự không tin BBC lại dốt tiếng... Việt đến như thế! Lầm "áp bức" với "uẩn ức"?  Chắc là do sợ bóng sợ vía. Vừa dịch vừa ngó về đất mẹ, coi động tịnh. "Này các anh 'dịch' như vậy là muốn 'viser' gì đây?" "Căn phòng kín của áp bức" là tính ám chỉ... Đất Mẹ, hả?
Hai Lúa nghĩ, ông nào dịch câu trên, là theo kiểu hơi bị thoáng quá! Trong khi, chỉ nội mấy chữ đó, Viện Hàn Lâm Thụy Điển, Uỷ Ban Nobel đã phải nghĩ nát óc ra, mới có được! Dịch "his plays", những vở kịch của ông ta, thành "các tác phẩm", ở chỗ khác thì được, ở đây, không thể nào được.
(1): Bản tiếng Tây của tờ
Người Quan Sát Mới giống y chang của Hai Lúa:
Le prix Nobel de littérature est attribué à l'écrivain anglais Harold Pinter "qui, dans ses drames, découvre l'abîme sous les bavardages et se force un passage dans la pièce close de l'oppression", précise dans un communiqué l'Académie suédoise: Giải Nobel văn chương được trao cho nhà văn Anh Harold Pinter, người mà, trong những vở kịch của ông, khám phá ra hố thẳm ở bên dưới những câu chuyện tầm phào, và quyết vạch một lối đi, vào căn phòng kín của sự đàn áp", trong một thông báo, Viện Hàn Lâm Thụy Điển đã rạch ròi như vậy.
*
Dọn cứt dưới tấm thảm
... in Pinter's phrase, "to shovel the shit under the carpet" when it comes to the abuse of human rights.
Đoạn mới viết đây [Nếu Đi Hết Biển 9, và 10], người viết có gửi cho một diễn đàn bạn, và nhận được reply như sau: Không thể đăng. Đụng nặng. Nặng lắm. Đăng, gặp nhau, làm sao chào hỏi?
Ở vào cái tuổi gần kề miệng lỗ như thế, mà lại viết những bài khiến cho một bạn văn phải từ chối không đăng, và còn mắng rằng thì là, anh viết như vậy là đụng, đụng nặng, nặng lắm, tôi không đăng, vì nếu đăng, thì làm sao tôi ăn nói với họ. Làm sao chào hỏi nhau, hở ông Gấu? Anh không sợ, lâu lâu có dịp qua đây, bạn bè bọc lá chuối vào gót chân, đá cho anh một cú văng về Canada?
Xin thưa, Gấu cho rằng, trước khi rời bỏ cái cuộc đời tuyệt vời này, thì cũng phải dọn dẹp sạch sẽ cứt đái mà mình, và bạn bè của mình, văng ra. Cái việc viết như thế, là chỉ nhắm một mục đích như thế. Viết như thế để còn gặp nhau, còn cười nói, chào hỏi nhau. Để thưa với bạn rằng, đống cứt đó đó, Gấu tôi đã dọn sạch rồi.
Đó là tâm của Gấu, khi viết loạt bài này.
Nếu đi hết biển 10
Hóa ra là cái việc dọn cứt đái đó, không phải chỉ có một mình Gấu xí phần!
*
Đọc lại, mới hỡi ơi. Mấy anh Yankee mũi tẹt này, vừa dốt lại vừa rét! Quần đảo Gulag thì dịch là Bán đảo Gulag. Cứt thì dịch là ẩn ức!