4
Trong bài Chân Dung NHT, những viết thương át xít, trên tờ Thế Giới, có trích câu mở ra Tuổi Bụi:
“Tôi là Khuê. Năm nay tôi 20 tuổi. Tôi muốn nói với các người rằng chẳng ai hiểu cóc khô gì. Ví dụ như gia đình tôi. Tôi có bố mẹ và một thằng anh trai ngu hết chỗ nói.”
Câu này ông Tây Sean James Rose dịch sang tiếng Tây là:
"Je m'appelle Khue. J'ai vingt ans cette année. Et je vais vous dire franchement : personne ne capte rien. Tenez, ma famille, par exemple. J'ai un père, une mère et un grand frère qui sont cons comme leurs pieds."
Thoạt đầu đọc, Gấu tưởng ông Tây dịch sai, vì như câu sau, NHT viết: "Bố mẹ tôi không ngu...", như vậy, chỉ có thằng anh của cậu Khuê ngu, và nếu như thế, động từ "être" phải ở số ít.
Nhưng suy nghĩ thêm một tị, Gấu mới ngộ ra là, ông Tây "hay" thiệt. Ông biết, Thiệp định nói: Sao lớp chúng tao ngu thế!
Như cậu Khuê nói, "Bố mẹ tôi không ngu...", nhưng trong bụng, thằng bé chửi thầm: "Nhưng mà ngu, ngu thấy mẹ! Cứ cắm cổ làm ăn, lo... thành đạt!"

Khuê, như tất cả tuổi trẻ Việt Nam, ở miền bắc, sau 1975, họ đều nói: Sao bố mẹ mình ngu thế. Cứ cắm đầu cắm cổ tin vào Đảng.
Đây cũng là cái quần chúng, ở miền Nam, mà me-xừ Lý Quí Chung đã "nhớ rất rõ là" như thế.

Trong quần chúng đó, ở miền Bắc, ít ra có hai người không ngu. Một, là nhà thơ Nguyễn Chí Thiện. Nhờ, ông đi tù suốt: Hai mươi bẩy năm, bằng thời gian ở tù của Mandela. Còn Thiệp, nhờ thời gian ở đỉnh Hua Tát, "Vào giữa tuổi hai mươi và ba mươi của cuộc đời của mình, tôi sống một cuộc sống ẩn dật. Tôi chẳng có một liên lạc nào với thế giới bên ngoài.”

Nhà thơ Noel văn chương, Milosz, cho biết, ông cũng đã từng biết, hai người không ngu như vậy. Bản thân ông, ông tin rằng có thay đổi, nhưng chuyện đó không thể xẩy ra, khi ông còn sống... Nhưng ông biết, có hai tay, tiên đoán, chế độ đó sẽ sụm, liền tù tì, có thể mười năm nữa, quá lắm là mười lăm năm: "I knew only two people who insisted that the imperium would fall, and not just at some time in the future, but right away, in ten, or perhaps fifteen years at the most."
Milosz's ABC's
Kỳ tới, Gấu tui sẽ xin hầu chuyện tiếp, về một trong hai tay kỳ tài này. Tên ông ta là Amalrik, Andrei.