Fang Lizhi, physicist and dissident, died on April 6th, aged 76

IN MID-DECEMBER 1986 the atmosphere crackled with excitement on university campuses in the central Chinese city of Hefei. Students gathered at campus notice-boards to read hand-written posters calling for freedom and democracy. Some of them invoked the rallying cries of America's political heroes: "Give me liberty or give me death," read one.
    Fang Lizhi was the man who had encouraged the students to speak out: the first and, so far, only intellectual in Communist-ruled China whose dissent has spurred the young to challenge party rule. He liked to describe himself as "just a physicist": a professional star-gazer and long- standing party member who had been vice-president of the University of Science and Technology in Hefei since 1984. But he was far from ordinary. He had assumed, then demanded, freedom from his earliest days in science.
    Scientific inquiry, as he repeatedly, fearlessly wrote and said, needed spirit, ideas, passion and individual integrity. What it did not need was the "guiding role" of Marxist ideology. To attach philosophical pedigrees to scientific theories, usually in order to discredit them, was the method of the Inquisition and the tormentors of Galileo, whose stories he knew well. But that was how science worked in China. If the powers-that-be disliked a theory, they would slap it down with something from Mao's Book of Quotations. This, said Mr. Fang, amounted to blind worship of "some omnipotent Supreme", and "all of us"-all who, like him, had suffered through China's cycles of purging and re- habilitation, expelled from teaching post and party and then embraced again- "have direct experience of the Supreme."
    His own research had been trashed by it. He had turned to cosmology and general-relativity studies when, during the Cultural Revolution, he found himself digging coal in Huainan with only one book, Landau and Lifshitz's "Classical Field Theory", for company. But in 1972 his paper, "A solution of the cosmological equations in scalar-tensor theory, with mass and blackbody radiation", was condemned as "capitalist metaphysics". Big Bang theory of that sort was not communist doctrine; had not Engels declared that the universe had always existed, and was infinite in space and time? Mr. Fang spent the rest of his life retorting: "Not necessarily."
    He did so in goading, playful style. An article of 1979, composed in England, was entitled "Written at midnight after praising the Lord." Another was called "A hat, a forbidden zone, and a question." He wrote for public consumption in newspapers, as well as for academic journals. And, with unheard-of daring, he sniped at political structures as well as pseudo-science. It was better to question socialism than love it, he said. Marxism-Leninism was "a worn-out dress that should be thrown away." And "if everyone of those good words-liberty, equality, fraternity, democracy, human rights-has been called 'bourgeois', what on earth does that leave for us?"

A red shift not observed

In 1986 his chirpy irreverence for party authority stoked student unrest not only in Hefei, but also in Shanghai and Beijing. Deng Xiaoping, China's leader, denounced him, and party cells across the country were ordered to study and criticize Mr. Fang's views, usefully gaining him a readership of millions.
    He was not, however, put in prison. In Deng's cautiously modernizing China, he was too good to waste: the poor son of a post-office clerk who went to university at 16, was a full professor at 42, and was easily conversant with the latest scientific researches of the West. He was dismissed from his job in Hefei, but brought back to the Beijing Observatory-while his wife Li Shuxian, also a physicist, was given a job at Peking University, a traditional hotbed of student activism. Foreign journalists were allowed to visit them in their small apartment, full of Mr. Fang's wild, free, whinnying laughter. He had had worse run-ins before, as a 'slipped-though-the-net-rightist" in the Mao years. And he felt that reformists in the leadership were still on his side.
    In 1989 he spurred forward their campaign for change. That January he wrote to Deng demanding the release of political prisoners, inspired dozens of other intellectuals to sign up in support, and kicked off a spring of unprecedented upheaval. When protests broke out in Beijing in April he stayed in the background, but hardliners saw him as a "black hand" behind Tiananmen. At one rally after the unrest had been crushed, his effigy was burned.
    The party, however, was unable to capture him. Mr. Fang and Ms Li took refuge in the American embassy, bringing the fate of dissidents to the forefront of George Bush's dealings with China, until they were allowed, in 1990, to go into exile. Eventually Mr. Fang settled at the University of Arizona to become a professor of physics, as he wanted, specializing in statistical studies of the extragalactic red shift.
    No red shift was observed in China. He kept speaking out, but his stumbling English could not match his Chinese, and distance blurred him. "A rising economic power that violates human rights is a threat to peace," he wrote from his new home. China's students, once his eager followers, appeared unmoved. The cosmos wheeled on its mysterious way. _

Forrest Anderson/Time Life Pictures/Getty Images

The Chinese astrophysicist Fang Lizhi at home in Beijing, shortly before taking refuge at the US embassy during and after the Tiananmen Square crackdown, 1989

My ‘Confession’
June 23, 2011

Fang Lizhi, translated from the Chinese by Perry Link.

The Chinese astrophysicist Fang Lizhi at home in Beijing, shortly before taking refuge at the US embassy during and after the Tiananmen Square crackdown, 1989

From reading Henry Kissinger’s new book On China,1 I have learned that Mr. Kissinger met with Deng Xiaoping at least eleven times—more than with any other Chinese leader—and that the topic of one of their chats was whether Fang Lizhi would confess and repent.

On June 3, 1989, Deng, chair of the Military Commission of the Communist Party of China, ordered tanks from Chinese field armies into Beijing to suppress students who were demonstrating peacefully at Tiananmen Square. On the night of June 5, Raymond Burghardt, political counselor in the US embassy in Beijing, came to the hotel where my wife, Li Shuxian, and I were temporarily staying and invited us to “take refuge” in the embassy as “guests of President Bush.” He said we could stay as long as we needed. The matter soon became a point of contention in US–China relations.

About five months later, on November 9, Deng received, as he described him, his “old friend” Henry Kissinger and brought up “the Fang Lizhi case.” Deng told Kissinger that he was prepared to release the Fang family, expelling them from China “if the American side required Fang to write a confession.” Kissinger replied that if Fang were later to say that the American government had forced him to confess, things would be worse than if he had not confessed.

The American ambassador, James Lilley, relayed the gist of this Deng–Kissinger exchange to Li Shuxian and me, inside the embassy. Lilley, referring to the confession as “one of” Deng’s conditions, made it clear that he was only transmitting the message, not asking for a confession. We were “the guests of Bush”; what kind of host asks a guest to confess? I felt a bit sorry for the ambassador, who clearly was caught in a dilemma: he could not ask for a confession, and could not meet Deng’s condition, either. I told him to relax—Deng’s condition would not be all that hard to satisfy. I knew things about Chinese Communist “confession culture” that Lilley and Kissinger probably did not understand.

Anyone who has lived through political campaigns in recent Chinese history knows this much about the confession culture: solving a “problem” has little if anything to do with actual repentance or admission of guilt. So long as the underlying problem remains, no number of “confessions” changes anything. And once the underlying problem is solved, the lack of a confession never stands in the way. During the high tide of the Cultural Revolution, many Chinese scientists, including me, had to hand in confessions every day, and each confession was supposed to show “new” and “deeper” introspection on what we had found wrong in ourselves. One method we used in handling this demand was to spend a half-hour copying what we had written the day before (or maybe the day before that) while simply jumbling the order of the paragraphs. We would copy paragraphs A, B, C, and D but put them in the order C, B, D, A. This was enough to serve as our “new” introspection. We later learned that even the reordering had been unnecessary because the authorities, who were living in their own ruts, were not reading what we wrote anyway.

In short, “confessions” in this culture are formalities. They have more to do with face than with actual negotiations. The confession that Deng Xiaoping presented to Mao Zedong is a famous example. In early 1970, when Deng learned that Mao was considering whether to exonerate him, allowing him to return to power, Deng quickly wrote a “guarantee to Chairman Mao” in which he vowed “never to reverse course.” This letter gave Mao face to do what in any case he was inclined to do.

On the same principle, then, if Deng really wanted to solve the Fang Lizhi problem, there was no reason why I shouldn’t give him a bit of face in order to let it happen. So, on my own initiative, I wrote out an “account” in two parts: “concerning the past” and “concerning the future.” Not a word of it admitted any mistake or confessed any crime, but it was verbiage and it might serve a purpose. (A translation of this statement is available at nybooks.com/u/7)

On November 18 and again on November 24, Ambassador Lilley met with Deputy Foreign Minister Liu Huaqiu and presented him, among other things, with my “account,” which probably still rests somewhere in the ministry’s archives. No one in the government ever commented on it, so far as I know. (It is conceivable to me that, just as during the Cultural Revolution, no one ever read it.) In any case, by early December there was considerable optimism in the US embassy that the Fang Lizhi problem could soon be moved off the table.

 

On December 9, William Stanton, the embassy’s political officer, in a mood of visible excitement, came to us bearing good news. President Bush had dispatched his national security adviser, Brent Scowcroft, on another mission to Beijing. (Scowcroft had been sent on such a mission before, in secret, shortly after the crackdown at Tiananmen.) Scowcroft was arriving that very day, and Ambassador Lilley felt it likely that Scowcroft and Deng could seal a deal that would let Li Shuxian and me leave China with Scowcroft on his return flight. “Pack your bags!” Stanton said. “You may be free tomorrow!”

On the morning of December 10, with bags all set to go, we waited for marching orders. And waited…and waited. Till evening. Nothing.

Only later did we come to understand what had happened. The Chinese Minister of Foreign Affairs, Qian Qichen, had held a welcoming banquet for Scowcroft on the evening of December 9. At the time, US sanctions against China, including suspension of economic aid and a ban on visits by US high-level officials, were still in force. For this reason Scowcroft was hoping that the banquet would be low-key, without media coverage or any photographs. If it were publicized, he would have a lot of explaining to do when he got back to America. His hosts agreed: the media would be allowed only for a photo-op before the banquet; the banquet itself would be behind closed doors, out of view of the press.

The plan went ahead on that basis: the wine began to flow, toasts ensued, and everything was going smoothly. But when it came Scowcroft’s turn to thank his hosts, suddenly, out of the blue, a throng of reporters burst into the banquet hall, flashbulbs popping and video cameras trained on Scowcroft. Their obvious objective was to record Scowcroft’s words as proof that US–China relations had returned to normal. Such a thing could not have happened without official arrangement.

Scowcroft later wrote that this ambush had put him in an extremely awkward position. He had two choices: (1) stop the toast, turn around, and go home empty-handed; or (2) carry on with the toast knowing that the next day’s headlines in the US would likely read “Scowcroft Toasts the Butchers of Tiananmen.” After a hasty judgment of the pros and cons, he gritted his teeth and chose the second option.2 It was a gamble that his mission to Beijing might bring major breakthroughs, and that these would outweigh any media reports of his toast.

 

The toast itself, which was fairly lengthy, referred only once to the Tiananmen events and made no mention of tanks. It concluded with the words: “May I propose a toast to the People’s Republic of China, to the health of President Yang [Shangkun], to the great Chinese people, and to US–Chinese friendship?” (The full text of Scowcroft’s toast is also available here.) With this Scowcroft had certainly given his hosts enough face—much more than my own modest “account” had given.

The next day (i.e., the day that my wife and I had spent “awaiting orders”), Scowcroft was busy paying official calls on all of the brass of Beijing: Foreign Minister Qian Qichen, Premier Li Peng, General Secretary Jiang Zemin, and finally Deng Xiaoping. Only at this point did Deng tip his hand to reveal his bottom line on the Fang negotiation. Money was the crux. In exchange for the release of Fang, Deng wanted not just a piece of paper from Fang but three items from the US: lifting of US economic sanctions, resumption of loans, and an invitation to Jiang Zemin to visit the US.

 

Scowcroft replied that the US could not view a solution of the Fang Lizhi problem as a negotiating item on the same level as the lifting of economic sanctions. This approach would never be accepted in Washington. A solution to the Fang problem would certainly be of help on the sanctions question, but “linkage” was out of the question. There could be no “package solution.”

Deng Xiaoping and his people then adhered to the standard operating procedure in this oldest of trades: no ransom, no release.

With nothing to negotiate, the talks collapsed. Deng’s key condition (the ransom) had not been met. It could not have been plainer that the issue of confession, which had initially been reported as one of Deng’s conditions, was mere window-dressing.

In June 1990, the government of Japan promised to resume loan programs to China on condition that the Fang Lizhi problem be solved. Deng was “quick to act” (James Lilley’s phrase), and after only ten days, from June 16 to June 25, we were able to leave the embassy and leave China. No need for confession. This again demonstrated the principle that “once the underlying problem is solved, the lack of confession never stands in the way.” (But while Deng did not ask me to write anything at that juncture, Bob Silvers of The New York Review did. He wanted my views from the embassy, and I wrote a piece for these pages called “The Chinese Amnesia,” which I finished on June 25, only hours before departing.3)

During the year that I spent in the embassy, friends in the physics department at the University of Rome wrote to me about another confession culture with which they were familiar: the culture of obsequiousness in the medieval Roman Church. In that era, when people were also living in fear of authoritarian power, it was acceptable to write things like “I confess my guilt” or “I beseech the pardon of the great, knowledgeable, charitable [somebody]”—because God would forgive falsehoods that were written under such circumstances.

Even the great physicist Galileo stooped to such language when he addressed potentates with phrases like “I, Galileo,…kneeling before you Most Eminent and Most Reverend Cardinals….”4 Some of my Italian friends, feeling excessively nervous on my behalf, actually sent me drafts of confessional language that they thought I might use to get me through my crisis. In all I received three complete drafts of ready-to-go confessions. But I suspect that these drafts were not original creations; they were probably copied from one of those medieval “manuals of confession.”

Perhaps, in the future, someone should compile a “manual of confessions” from Communist China. Deng Xiaoping’s “guarantee to Chairman Mao never to reverse course” could be the lead item.

---

Fang Lizhi, Chinese Physicist and Seminal Dissident, Dies at 76

by New York Times — Cập nhật : 08/04/2012 18:33

Nhà bác học đối lập Phương Lệ Chi ("Sakharov Trung Hoa") từ trần. Chữ "seminal" trong tựa đề bài báo NYT, xin các dịch giả đừng dùng chữ "tinh dịch" (như có vị đã dịch "cha tôi bị ung thư tử cung"), mà nên dịch là "quan trọng". Có thể xem bản tin tiếng Việt của VOA : http://www.voanews.com/vietnamese/news/china-dissident-obit-4-7-12-146543725.html

Nguồn: Diễn đàn F!

Còm của Gấu Cà Chớn:

Đểu giả thiệt.
Đúng là bản chất của Diễn Đàn F!

Toàn 1 lũ Bắc Kít!
Bắc Kít di cư, rồi bỏ chạy cuộc chiến, rồi bợ đít VC, rồi làm cớm cho VC nữa chứ!

Mấy anh này bỏ chạy, chẳng biết tí chó gì về cuộc chiến, lầm "pháo kích" với "oanh kích", khi bị độc giả chất vấn, bèn chặc chặc, thì cũng "ầm" một tiếng, khác gì nhau đâu!

Hồi mới ra được hải, ngoại, và biết đến Diễn Đàn F, qua NTV [anh phán, mày phải đọc tụi nó, hà, hà!], GCC hết sức sững sờ vì giọng điệu hận thù đám Ngụy, bồi Mỹ, VNCH của lũ này.
Những từ như cờ ba que, là của chúng.
GCC lắc đầu, chúng thù Ngụy còn hơn cả VC Bắc Kít thù Ngụy.

Đến giờ này thì cũng vẫn vậy!

Đám Trùm Bắc Kít ở Bắc Bộ Phủ cũng không ưa chúng. Đếch cho về. Ngay đến sư phụ của chúng, là PXA, tức Cao Bồi, ‘bạn của GCC”, người dâng Miền Nam cho Bắc Kít, BBP không ưa, mà còn tính làm thịt. Điều này là do PXA nói ra, nghe, không phải GCC phịa!

Ông không đi nổi, không phải địa ngục chật cứng lũ VC, như ông nói, mà vì không có nơi nào "dung" nổi ông, y chang trường hợp Tướng Loan, bị "thế giới tự do" xua đuổi!

Có 1 cái gì đó, của Bắc Kít, rất ghê sợ, rất đáng tởm.
Đọc Sến Cô Nương, đọc Đông Bê, đọc Thái Dúi… là ngửi ra liền!
Văn Sến lạnh, độc, và ác. Đông Bê cũng thuộc loại cực độc, cực ác, Thái Dúi cũng rứa. Cái mà chúng cực thiếu, là sự khiêm nhường, và cái gọi… cứu rỗi!
Tại sao lại nói tới sự cứu rỗi ở đây?
Hà, hà, GCC sẽ lèm bèm tiếp.

Oanh kích vs Pháo kích

Sự khác biệt giữa hai từ oanh kích và pháo kích còn là đề tài trọng tâm, của nhà văn Đức W.G. Sebald, trong cuốn “Về lịch sử tự nhiên của huỷ diệt”, xb sau khi ông mất vì tai nạn xe hơi, [sorry, cuốn này xb khi ông còn sống, nhưng GCC mua, sau khi ông mất!], khi ông tự hỏi, tại sao văn chương Đức lại vờ đi một đề tài quan trọng như thế: Những cuộc "oanh kích” của quân đội Đồng Minh huỷ diệt những thành phố Đức?
Và ông tự trả lời, người Đức vốn có thói quen không phô ra những vết thương, những tủi nhục có tính cách riêng tư, trong gia đình.

Nếu như thế, người Việt chúng ta, nhất là người dân Miền Nam, cũng có thói quen không phô ra những tủi nhục, khi họ bị người anh em Miền Bắc cho ăn “pháo kích”, như một cách nhắc nhở, chào mừng những ngày lễ lớn của dân tộc: Ngày thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam, Sinh Nhật Bác…

Nếu có chăng, thì là chút lòng ưu tư của "Tướng Givral", khi ông mủi lòng trước những cái chết của thường dân, và có thể, run sợ về một cái chết của chính ông ta, bởi vì những trái rốc kết vốn vô tình, và mù loà, cho nên ông bèn ra lệnh cho ngưng pháo kích.

Đêm nay ngưng pháo kích!

Ôi chao Gấu lại nhớ đến Bác, và nỗi lòng của nhân dân Mít, khi biết Bác không ngủ, lo lắng cho Bác, và dặn dò Bác, ngày mai nhớ ngủ bù nghe Bác, nếu không, không ngủ mãi, là trở thành điên, thành khùng!

Đêm nay Bác không ngủ
Ngài mai Bác ngủ bù!

Hậu quả của những vụ pháo kích, nếu có chăng, chỉ là chứng đái dầm của một cô gái, [cô gái lớn của Gấu], ngay khi còn là một thai nhi nằm trong bụng mẹ đã phân biệt ra được tiếng réo của những trái pháo khi bay qua, và sau này, ngay cả khi đã thành lập gia đình, vẫn còn mắc chứng đái dầm.
*
Thì, như Ông Thánh Của Lò Thiêu, Jean Améry, phán: Một khi bị tra tấn, là suốt đời bị tra tấn.
*

Tra từ điển!
Tếu thật. Từ ngữ ở trong từ điển là từ chết. Nó chỉ sống lại, khi con người tưới lên đó, bằng mồ hôi, bằng máu, bằng tuyệt vọng, bằng hy vọng...
Chúng giống như những...  Dracula, đang tơ lơ mơ ngủ, đang được ông TCS ru mãi ngàn năm, và cứ phải ngửi thấy mùi máu người, hay là những giọt nước mắt cam lồ, thí dụ như của một bà trong truyện ngắn Biển của Miêng [xin đọc Linh Hồn Của Biển] thì mới tỉnh dậy !

My ‘Confession’
June 23, 2011

Fang Lizhi, translated from the Chinese by Perry Link.

Đọc cái bài “thú tội” này, của tay Sakharov Tẫu, GCC không làm sao không nhớ đến trường hợp nhà thơ “Hùm Cầm” ngồi nắn nót viết tự kiểm để Đảng, đúng hơn, Tố Hữu cho về nhà làm thơ tán gái tiếp, hay trường hợp NBC, thay vì đứng quay mặt về Lăng Bác, cầm bửu bối Nobel, hô, “biến”, thì nhận cái nhà cho bố mẹ ở, đền ơn sinh thành, và qua Mẽo dậy học!

Hà, hà!

GCC

Đọc cuốn sách mới của Henry Kissinger,“Về Trung Hoa”, tôi biết được là, ông ta đã gặp Deng Xiaoping ít nhất là 11 lần – hơn bất cứ với một nhà lãnh đạo TH nào – và đề tài của 1 trong những lần lèm bèm giữa hai ông, là, liệu Fang Lizhi sẽ thú tội và hối lỗi.
Vào ngày 3 Tháng Sáu, 1989, Deng ra lệnh cho xe tăng quân đội TQ đè bẹp cuộc nổi dậy không bạo động của sinh viên tại Thiên An Môn. Vào đêm ngày 5 Tháng Sáu, Raymond Burghardt, cố vấn chính trị của Tòa Đại Sứ Mẽo ở Bắc Kinh đến khách sạn, nơi vợ chồng tôi đang tạm ở, và mời chúng tôi “tá túc” [“take refuge”] ở Tòa Đại Sứ, như là “khách mời của Tông Tông Bush”. Ông ta nói, ông bà muốn ở bao lâu thì ở. Cú mời mọc này liền trở thành “bước ngoặt” [point of contention] trong liên hệ Mẽo & Tẫu.
Chừng 5 tháng sau đó, vào ngày 9 Tháng 11, Deng tiếp “bạn quí”, “old friend”, như ông ta diễn tả Kissinger, và nhắc tới “trường hợp Fang”. Deng biểu "bạn quí", ông đang sửa soạn thả Fang và gia đình, và đá đít ra khỏi TQ, [tức là cho qua Mẽo!], và nếu như thế, liệu phía Mẽo có thể bắt Fang đi 1 đường thú tội.
"Bạn quí" trả lời, nếu nhà cầm quyền Mẽo bắt Fang thú tội, thì sự tình còn tệ hại hơn nhiều, so với “kệ cha ông ta, thú với chả thiếc”!

---

Fang Lizhi, Chinese Physicist and Seminal Dissident, Dies at 76

by New York Times — Cập nhật : 08/04/2012 18:33

Nhà bác học đối lập Phương Lệ Chi ("Sakharov Trung Hoa") từ trần. Chữ "seminal" trong tựa đề bài báo NYT, xin các dịch giả đừng dùng chữ "tinh dịch" (như có vị đã dịch "cha tôi bị ung thư tử cung"), mà nên dịch là "quan trọng". Có thể xem bản tin tiếng Việt của VOA : http://www.voanews.com/vietnamese/news/china-dissident-obit-4-7-12-146543725.html

Nguồn: Diễn đàn F!

Còm của Gấu Cà Chớn:

Đểu giả thiệt.
Đúng là bản chất của Diễn Đàn F!

Toàn 1 lũ Bắc Kít!
Bắc Kít di cư, rồi bỏ chạy cuộc chiến, rồi bợ đít VC, rồi làm cớm cho VC nữa chứ!

Mấy anh này bỏ chạy, chẳng biết tí chó gì về cuộc chiến, lầm "pháo kích" với "oanh kích", khi bị độc giả chất vấn, bèn chặc chặc, thì cũng "ầm" một tiếng, khác gì nhau đâu!

Hồi mới ra được hải, ngoại, và biết đến Diễn Đàn F, qua NTV [anh phán, mày phải đọc tụi nó, hà, hà!], GCC hết sức sững sờ vì giọng điệu hận thù đám Ngụy, bồi Mỹ, VNCH của lũ này.
Những từ như cờ ba que, là của chúng.
GCC lắc đầu, chúng thù Ngụy còn hơn cả VC Bắc Kít thù Ngụy.

Đến giờ này thì cũng vẫn vậy!

Đám Trùm Bắc Kít ở Bắc Bộ Phủ cũng không ưa chúng. Đếch cho về. Ngay đến sư phụ của chúng, là PXA, tức Cao Bồi, ‘bạn của GCC”, người dâng Miền Nam cho Bắc Kít, BBP không ưa, mà còn tính làm thịt. Điều này là do PXA nói ra, nghe, không phải GCC phịa!

Ông không đi nổi, không phải địa ngục chật cứng lũ VC, như ông nói, mà vì không có nơi nào "dung" nổi ông, y chang trường hợp Tướng Loan, bị "thế giới tự do" xua đuổi!

Có 1 cái gì đó, của Bắc Kít, rất ghê sợ, rất đáng tởm.
Đọc Sến Cô Nương, đọc Đông Bê, đọc Thái Dúi… là ngửi ra liền!
Văn Sến lạnh, độc, và ác. Đông Bê cũng thuộc loại cực độc, cực ác, Thái Dúi cũng rứa. Cái mà chúng cực thiếu, là sự khiêm nhường, và cái gọi là… cứu rỗi!
Tại sao lại nói tới sự cứu rỗi ở đây?
Hà, hà, GCC sẽ lèm bèm tiếp.

Oanh kích vs Pháo kích

Sự khác biệt giữa hai từ oanh kích và pháo kích còn là đề tài trọng tâm, của nhà văn Đức W.G. Sebald, trong cuốn “Về lịch sử tự nhiên của huỷ diệt”, xb sau khi ông mất vì tai nạn xe hơi, [sorry, cuốn này xb khi ông còn sống, nhưng GCC mua, sau khi ông mất!], khi ông tự hỏi, tại sao văn chương Đức lại vờ đi một đề tài quan trọng như thế: Những cuộc "oanh kích” của quân đội Đồng Minh huỷ diệt những thành phố Đức?
Và ông tự trả lời, người Đức vốn có thói quen không phô ra những vết thương, những tủi nhục có tính cách riêng tư, trong gia đình.

Nếu như thế, người Việt chúng ta, nhất là người dân Miền Nam, cũng có thói quen không phô ra những tủi nhục, khi họ bị người anh em Miền Bắc cho ăn “pháo kích”, như một cách nhắc nhở, chào mừng những ngày lễ lớn của dân tộc: Ngày thành lập Đảng Cộng Sản Việt Nam, Sinh Nhật Bác…

Nếu có chăng, thì là chút lòng ưu tư của "Tướng Givral", khi ông mủi lòng trước những cái chết của thường dân, và có thể, run sợ về một cái chết của chính ông ta, bởi vì những trái rốc kết vốn vô tình, và mù loà, cho nên ông bèn ra lệnh cho ngưng pháo kích.

Đêm nay ngưng pháo kích!

Ôi chao Gấu lại nhớ đến Bác, và nỗi lòng của nhân dân Mít, khi biết Bác không ngủ, lo lắng cho Bác, và dặn dò Bác, ngày mai nhớ ngủ bù nghe Bác, nếu không, không ngủ mãi, là trở thành điên, thành khùng!

Đêm nay Bác không ngủ
Ngài mai Bác ngủ bù!

Hậu quả của những vụ pháo kích, nếu có chăng, chỉ là chứng đái dầm của một cô gái, [cô gái lớn của Gấu], ngay khi còn là một thai nhi nằm trong bụng mẹ đã phân biệt ra được tiếng réo của những trái pháo khi bay qua, và sau này, ngay cả khi đã thành lập gia đình, vẫn còn mắc chứng đái dầm.
*
Thì, như Ông Thánh Của Lò Thiêu, Jean Améry, phán: Một khi bị tra tấn, là suốt đời bị tra tấn.
*

Tra từ điển!
Tếu thật. Từ ngữ ở trong từ điển là từ chết. Nó chỉ sống lại, khi con người tưới lên đó, bằng mồ hôi, bằng máu, bằng tuyệt vọng, bằng hy vọng...
Chúng giống như những...  Dracula, đang tơ lơ mơ ngủ, đang được ông TCS ru mãi ngàn năm, và cứ phải ngửi thấy mùi máu người, hay là những giọt nước mắt cam lồ, thí dụ như của một bà trong truyện ngắn Biển của Miêng [xin đọc Linh Hồn Của Biển] thì mới tỉnh dậy !