Hỗn

Có một dạo, “Cánh đồng bất tận” của Nguyễn Ngọc Tư gây xôn xao dư luận. Nhà văn nhận xét thế nào về quyển sách này và về tác giả?

- Cô Tư viết hay nhưng hỗn. Văn phong của cổ hơi cà rỡn. Cái nhìn trong “Cánh đồng bất tận” không rộng, nông dân ở đó không nhìn hẹp như thế mà mỗi cái họ đều có lý của họ. Ngọc Tư thông minh, sẽ còn phát triển nữa nhưng cần người chỉ dẫn sau vụ lùm xùm về “Cánh đồng bất tận”.

Sơn Nam
Nguồn

*

Cần người chỉ dẫn?
Ai, chỉ dẫn được một nhà văn? (1)
Anh già này hỗn thật! NQT

(1) WILLIAM FAULKNER
1956

“The good artist believes that nobody is good enough to give him advice. He has supreme vanity. No matter how much he admires the old writer, he wants to beat him.”
Một nhà văn tốt tin tưởng, không ai đủ tốt để mà ban cho mình lời chỉ dẫn. Anh ta ngông tối thượng, hỗn thượng tới.
Cho dù anh ta kính lão đắc thọ cỡ nào, thì cũng chờ dịp để mà phạng cho nhà văn già Sơn Nam một hèo.

The Paris Review

*

Hay là chỉ dẫn theo kiểu này:
- Cháu là công an hả, phải thổi còi cho Khoa thôi. Nhưng đừng để cho nó giật mình, ngã xe nhé!
Ôi viết văn mà cứ phải có người thổi còi, lo mình ngã xe, thì thảm thật!
Ra đến nước ngoài vẫn còn bị ám ảnh bởi tiếng còi, vẫn cảm thấy như là mình... có đuôi; soi gương cứ như thấy một ông công an ở đằng sau tấm gương. Viết, vẫn như dưới ánh sáng của... Đảng: Liệu liệu mà viết. Còn bà con, họ hàng của mi ở đây, đấy nhá!
Thảm thật!
Chân Dung và Đối Thoại

*

Cái vụ SN này, xem ra còn có tí đố kỵ ở trong. Anh già vốn nổi tiếng từ lâu, một chuyên gia, một bậc thầy, về văn chương Miền Nam. Viết hàng lố sách về văn hóa Nam Bộ, nổi thì có nổi, nhưng chưa có một tác phẩm nào ăn xuống được tới phần chìm của một miền đất, chưa lần tới được nỗi đau của nó. Đùng một cái, có Cô Tư này, ở đâu xuất hiện, cứ như từ dưng không trồi lên, phán sự thực về một miền đất, bề ngoài dzui dzẻ, cười nụ như thế, tưởng như chưa hề biết nỗi đau làm người.

Cái câu của Faulkner nói về nhà văn, và cái câu của Coetzee nói về Faulkner, xem ra đều áp đụng thật là đắc địa vào trường hợp của Cô Tư:
"A book is the writer's secret life, the dark twin of a man: you can't reconcile them."
William Faulkner: Mosquitoes [1927] (1)

Một cuốn sách là cuộc đời bí ẩn của nhà văn, cái thằng anh em sinh đôi u tối của hắn ta: Bạn đừng hòng hoà giải hai thằng chả này.
(1) Coetzee trích dẫn trong bài viết trên tờ Điểm sách Nữu Ước.

Cuốn sách của Cô Tư, chính là Miền Nam: Cô em sinh đôi u tối của tác giả.

Một sử thi, kể đi kể lại không bao giờ hết, về Miền Nam, một câu chuyện về độc ác, về bất công, về hy vọng, về thất vọng, về nông nỗi hoá thành nạn nhân, về đề kháng. Coetzee: Thời vô song

Đấy là nội dung của cuốn sách của Cô Tư, phần đời của cả hai, hay số phận người đàn bà của cả một miền đất.
*

Anh già bị xe đụng, nằm một chỗ, ngẫm nghĩ sự đời, lại càng thêm tức. Cứ nghe anh hăm he là đủ biết:
-Tuổi tác không đáng ngại, “gừng càng già càng cay”. Nhưng nằm một chỗ hơn một năm nay, tôi viết lách gì nổi. Bao nhiêu ý tưởng trong đầu chỉ chờ tôi đi đứng, ngồi dậy được là có ngay một quyển sách mới.
Ghê thiệt, chờ xem!
Anh già sẽ viết gì, trong cuốn sách anh hăm hoe, dọa dẫm độc giả, chờ coi, tao mà nhẩy ra khỏi cái giường này là... đó?
-Đã viết về văn minh miệt vườn thì phải vào tận vườn để thực tế, mà văn hóa Nam Bộ bắt nguồn từ vùng đất Tiền Giang. Chỉ cần đi loanh quanh ở các xóm coi cách làm ăn của bà con thấy nhiều điều hay lắm. Tại sao người ở đây chèo xuồng khác người ở vùng đất Biên Hòa, vào các làng nghề coi họ làm bánh tráng sữa, bánh tráng phồng, làm kẹo chuối… Đi từ đầu trên xóm dưới la cà là có được cả kho tàng về văn hóa trong đầu chứ nói đâu xa xôi.
Đi như thế, hăm he viết như thế, may lắm chỉ đụng tới phần nổi của Miền Nam, chứ làm sao lặn xuống dưới được?
*

Anh già khôn tổ cha, thời nào cũng sống được, làm sao dám lặn sâu xuống dưới để mà đau nỗi đau của Miền Nam? NQT