|
Trong khi chờ Noel, with art2all
Kẻ mơ ngày ; Ấu thời ( Nguyễn Quốc Trụ) ẤU THỜI
It is good to be born in a small country where nature is on a human scale, where various languages and religions have coexisted for centuries. I am thinking here of Lithuania, a land of myth and poetry. Thật lốt lành khi sinh ra tại một xứ nhỏ, nơi thiên nhiên không so le với con người, nơi ngôn ngữ và tôn giáo cùng rong ruổi bên nhau qua nhiều đời. Tôi đang nghĩ về Lithuania, miền đất của huyền thoại và thi ca.
Milosz, Diễn văn Nobel văn chương. Bất hạnh của con người, là do đã có một ấu thời; vào lúc xế chiều, hình như ông già đã thù ghét "một cách hài lòng như vậy", miền đất mà ông đã rời bỏ ngày vừa lớn. Ông đinh ninh, bất hạnh là một vấn đề liên can đến đất cát. Giả sử không giã từ, có thể những dòng chữ sau đây chẳng có, hoặc nếu có, cũng không giống bạn đang đọc: Tuổi thơ của ông thiếu hụt, và để làm đầy, ông sẽ "mượn" của rất nhiều người. Như ngay dòng
mở đầu, là của Simone de Beauvoir. Khi thi sĩ Joseph
Brodsky mất, T. Tolstaya than thở, phải chi ông sống dôi
ra, chỉ bốn năm thôi, thế kỷ chúng ta đã có một
sự tận cùng vẹn toàn. Và cùng với việc ông
ra đi, ở nơi quê người, căn nhà Nga bây giờ mới thực
sự trống rỗng.
Có thể, việc làm đầy tuổi thơ ở đây, bằng những
kỷ niệm của người khác, là để cho một căn nhà nào
đó, luôn ấm áp mùi nhang...
Trong bài Chiến lợi phẩm (Spoils of War), Brodsky kể, lần đầu tiên ông được ăn đồ hộp: "Thoạt kỳ thuỷ, có một hộp thịt bò. Đúng hơn: Thoạt đầu, có một cuộc chiến, Đệ Nhị Thế Chiến; trận phong tỏa thành phố quê hương của tôi, Leningrad; Trận Đói Lớn, nó đòi người chết nhiều hơn là những trái bom, những trái pháo, những viên đạn tất cả cộng lại. Và khi cuộc vây hãm chấm dứt, có những hộp thịt bò từ Mỹ. Thụy Sĩ là nhãn hiệu bên ngoài hộp, tôi nghĩ vậy, tuy có thể lầm; tôi mới bốn tuổi khi nếm nó lần đầu tiên." Món ăn, cũng lạ, nhưng mùi vị của nó không kéo dài như nỗi sững sờ của cậu bé, về những cái hộp: cao, vuông, với cái chìa khóa để mở kèm theo chúng. Ôi chao, cái đồ mở hộp: tuyệt vời, dị thường. Món đồ "như bước ra từ một cuốn sách ước", hình như ông muốn nói như vậy, khi viết: Chiếc chìa khóa... là một mặc khải đối với thằng nhỏ Nga: chúng tôi chỉ biết những con dao. (That key... was a revelation to a Russian child: we know only knifes). "They are my memories too, but I am not the character in the story", Những hồi ức là của tôi, nhưng tôi không phải là nhân vật trong truyện, William Trevor, nhà văn Ái-nhĩ-lan nhận xét về nghệ thuật giả tưởng. Viết, theo ông, là nghiệp (a professional activity), tuy nhiên thành phẩm - giả tưởng khi chín mùi - bắt buộc phải là của riêng. Khi dấn vào nghiệp, bạn đừng mong trốn thoát cái kẻ là bạn đó, cho dù bạn không hề có ý định tra hỏi về chính mình, cho dù bản năng cho bạn biết, rằng, đừng để dấu tay của bạn lên trang sách chừng nào, tốt chừng đó. Mọi giả tưởng đều mang mầm tự thuật... Nhập một, con người (với những hồi ức như thế), với nhà văn, là nghiệp viết. Lần đầu tiên, đứa trẻ Bắc-kỳ đọc thấy hai chữ ống đồng, đoạn nói về Thoát Hoan "phải chui vào ống đồng chạy về Tầu". Nó chỉ biết những con dao bằng sắt. Cũng không hề biết "đồng" là một thứ giống như sắt. Và nó quyết định, sẽ tự mình khám phá một đôi điều, không phải vì sợ hãi không dám hỏi người lớn, mà là niềm kiêu ngạo ngấm ngầm, kèm ao ước, như thể đứa bé đã hiểu ra một điều thật tầm thường, nhưng cũng thật quan trọng: có những sự thực chỉ có nghĩa khi tự mình khám phá... Xế chiều, nhìn lại, có những điều ông già tưởng đã biết quá rõ, hóa ra chẳng biết gì. Thí dụ: một miền đất, một tuổi thơ. Xế chiều, ông già cố tìm lại đứa bé ở trong ông. Cố tìm hiểu (bịa đặt) những chữ, cốt làm đầy một căn nhà Bắc-kỳ, tưởng chừng quá thừa thãi ở một đứa trẻ ngày xưa, nhưng hụt hẫng, ở một ông già bây giờ... Hai chữ ống đồng, không thuộc về nỗi bất hạnh, như hai chữ mồ côi mà thằng bé đọc được ở đâu, đem áp dụng ngay vào đứa em trai, bị người lớn, (nhân danh con nhân sư, nhân danh cả một miền đất?) tát cho một cái nổ đom đóm. Xế chiều, ông già tự hỏi, ông đã nói câu đó (Mày là một đứa trẻ mồ côi!), với đứa em nào trong hai đứa, đứa đã chết, hay đứa còn ở lại... Hay chính con nhân sư, qua miệng đứa bé, đọc lên số mệnh của một gia đình, của một đất nước? Tình yêu nào, biển trời nào? (Tôi chọn tình yêu làm biển trời. Mai Thảo). What seas what shores what grey rocks and what islands... cuốn tự điển về những nơi chốn tưởng tượng (The Dictionary of Imaginary places, 1st edition 1980, nhà xb Lester & Orpen Dennys Ltd), của Alberto Manguel và Guadlupi, mở ra bằng thành phố Abaton: (Từ tiếng Hy-lạp a, không; baino, Tôi đi), một thành phố mà định vị (location) thay đổi. Tuy không thể tới, chưa ai tới được, và những du khách, nghe nói lang thang hoài hoài theo tháng năm, nhưng chẳng hề thoáng thấy nó. Tuy nhiên, có một số người đã nhìn thấy nó mọc lên, từ xa, vượt lên đường chân trời, giữa đám bụi. Quá khứ nhiều khi cũng phải dự đoán, giống như một thành phố Abaton mà con người chỉ nhìn thấy từ xa. Xế chiều, ông già tìm cách trở lại thành phố Abaton ông đã tưởng mình có, và đã từng rời bỏ. 
22 Dec 2014 Tuesday, December 23, 2014 5:44 AM Mùa Giáng sinh
& Năm mới lại đến, kính chúc bác Gấu và
gia đình bác nhiều niềm vui, đầm ấm, hạnh phúc. Tkank you Thư Texas Dám nói thẳng,
rõ và chỉ đích danh, cái ung nhọt của chế
độ Cộng sản Việt chỉ có ông Gấu ! Độc giả TV Phúc đáp: Đa tạ Trang Tin Văn, vừa rồi, có tí trục trặc với server, với Nestcape composer, Gấu đã tính đóng cửa tiệm, nhưng nay OK tất cả rồi, bèn renew domain name thêm 3 niên nữa, chắc là vừa. Nếu tới lúc đó, vưỡn chưa chịu đi xa, tính tiếp. Trân trọng NQT MR COGITO CONSIDERS A RETURN If I went back
there all that survived I cannot grow
up I stand in the
middle the chalk circle
rusts Zbigniew Herbert:
The Collected Poems 1956-1998 Tết này Gấu tính về Xề Gòn Nếu Gấu về Tất cả những gì sống sót Gấu không làm sao trưởng
thành Gấu đứng giữa vòng tròn Cái vòng phấn gỉ Hay là Gấu có thể làm
như Brodsky làm, theo lời dụ khị của Tolstaya, tuồn về xứ Mít,
incognito: -Giấu mặt? Tuyệt vời thật! Nhưng quá trễ
mất rồi! Nói cho cùng, một trong những thành tựu lớn lao của Brodsky, như George Kline chỉ ra, là ông lao mình vào ngôn ngữ và văn chương của xứ sở chấp nhận ông. Ông đá đít, như VC đá đít tên K, con đường của hoài nhớ, ân hận, khóc lóc nỉ nôi, tự thương thân, cái gì gì bầy ngựa hoang bơ vơ, đây là cái chọn lựa chết người của đa số những nhà văn di dân, đặc biệt là những nhà thơ:
Cuốn sách về Brodsky
này, như lời Bạt cho thấy, có cùng tuổi [hải ngoại]
của Gấu, 1997, hay đúng hơn, kém Gấu ba tuổi. Thú nhất câu:
"Hãy nhớ Gấu, và quên số mệnh cà chớn của Gấu"!
Postface Monday, 19 May, 1997 WHEN I BEGAN this writing almost
a year and a half ago, I intended ... 
MIDNIGHT VERSES
Seven Poems
A mirror dreams only of another mirror,
Silence watches over silence . . . "Reshka" Một cái gương bèn mơ 1 cái gương khác Im lặng căn me im lặng INSTEAD OF A DEDICATION
I hide in the forest and wander the ocean too, I'm in enamel, but can be seen without it. I can probably stand being apart from you, But as for our meeting, I rather doubt it. 1. PRE-SPRING ELEGY
The snowstorm's abated within the stand of pine, [Bi Khúc Tiền-Xuân] . . . toi qui m'a consolée Gerard de Nerval [Mi, người an ủi ta] Silence sang to us as Ophelia might, Drunk as she was even without wine, Silence herself sang to us there all night. And he whom I saw only as I saw my breath Was betrothed to that silent maid. He took his leave, then generously stayed. He stayed with me even unto death. "Reshka": A poem by Akhmatova written in 1941. This quote is from stanza 8, the last two lines. Reshka is "tails" in Russian cointossing. Anna Akhmatova Translated by Lyn Coffin He stayed with me even unto death. Thằng khốn sẽ ở với ta, ngay cả khi cái chết mò tới! Tướng giỏi cầm quân trăm
trận thắng Ðêm nằm ngủ võng
trên đồi cát Mai ta đụng trận ta còn
sống Ngày vui đời lính
vô cùng ngắn Linh hồn ta sẽ thành
đom đóm Nguyễn Bắc Sơn Chúng ta chẳng bao giờ là của nhau Nhưng hãy chia nhau những khoảnh khắc-ngoài
cuộc đời đó 
ON AKHMATOVA
Oh sorrow - she half turned around And eyed the indifferent throng. Her shawl, almost classical, hung From her shoulders and turned to stone. Drunk with pain - voice foreboding to say Things that burst from her deepest soul: Acting angry Phedre's role Rachel used to stand that way. OSIP MANDELSTAM TRANS. H. TRACY To Alexander Blok
I went to see the poet At exactly twelve noon, Sunday. It was quiet in the wide room. Outside, freezing cold. A raspberry sun Trailed tatters of blue smoke ... That sun, like my laconic host, Cast a slant eye on me! A host whose eyes No one can forget; Best be careful, Don't look into them at all. But I do recall how we talked That Sunday noon, how we sat Smoking in the tall grey house By the mouth of the Neva. Gửi Alexander Blok
Tôi tới gặp nhà thơ Vào đúng ngọ, Chủ Nhật. Trong căn phòng rộng, êm ả Ngoài trời lạnh giá Mặt trời hồng vạch một đường khói xanh… Nó giống vị chủ nhà gọn gàng Ném 1 cái nhìn xéo lên tôi! Vị chủ nhà với cặp mắt Không một ai có thể quên được Tốt nhất, hãy coi chừng Đừng nhìn vào mắt ông ta Nhưng làm sao mà tôi không nhớ lại Cuộc trò chuyện bữa trưa Chủ Nhật đó Như thế nào chúng tôi ngồi hút thuốc Trong căn nhà màu xám, cao Kế cửa sông Neva Note: Bài thơ này, bản tiếng Anh trong Akhmatova & Thi Sĩ & Tiên Tri, có tí khác. Bài của Blok, đáp lại mới thú. Blok làm nó, nhưng lại nghĩ đến người tình của ông, nữ ca sĩ Lyubov Delmas. TO ANNA AKHMATOVA
Languidly you throw your Spanish shawl over your shoulders, a red rose in your hair. 'Beauty is simple.' They'll say to you, and you will cover your child with a check shawl with hands unskilled, a red rose on the floor. But you will listen in a haze to all the words, breaking out around, and will contemplate sadly and repeat to yourself about yourself. 'I am not terrifying. I am not simple; I am not so terrifying to simply kill, not so simple that I do not know how terrifying life is.' Trans R. McKane Everyman's Library Note: Bản trong "A. Thi sĩ & Tiên tri", khúc chót: Not terrible nor simple am I I'm not so terribly simple To kill, not so simple am I Not to know how terrifying life is TO ANNA AKHMATOVA
Đẹp thì khủng khiếp. Chúng
sẽ nói với bạn
Bạn sẽ lừng khừng quẳng cái khăn Tây Bán Nhà lên vai Một bông hồng đỏ, trên tóc. Đẹp thì đơn giản. Chúng nói với bạn Và bạn sẽ choàng cháu bé với chiếc khăn ca rô Bằng đôi tay vụng về của mình Nhưng bạn sẽ mơ màng, lãng đãng nghe, tất cả những lời nói đó Và sẽ ngắm nghía mình, 1 cách buồn rầu Và lập lại, với mình, về chính mình Ta đâu có khủng. Ta cũng đâu thèm đơn sơ, giản dị Ta không khủng đến giản dị, để giết Ta không đơn giản đến mức không hiểu Đời khủng khiếp thê lương như thế nào. The Poet’s Pencil
Charles Simic Đọc bài của Simic, thi sĩ nào thì cũng 1 khúc bút chì, tình cờ làm sao, vớ được bài thơ của W.S. Merwin, cũng về bút chì - Nguyễn Tuân cũng có 1 bài về ném bút chì, trong Vang Bóng 1 Thời, thật là thần sầu – Bèn chơi luôn. Trên tờ NYRB có bài điểm cuốn mới ra lò của Merwin, đọc tuyệt lắm: Whole Earth TroubadourThe Unwritten
Inside this pencil crouch words that have never been written never been spoken never been taught they're hiding they're awake in there dark in the dark hearing us but they won't come out not for love not for time not for fire even when the dark has worn away they'll still be there hiding in the air multitudes in days to come may walk through them breathe them be none the wiser what script can it be that they won't unroll in what language would I recognize it would I be able to follow it to make out the real names of everything maybe there aren't many it could be that there's only one word and it's all we need it's here in this pencil every pencil in the world is like this The Essential W.S. Merwin |
