*
 
Tạp Ghi

1


 

Cuốn sách quí giá nhất của tôi, là tờ thông hành.
Salman Rushdie

III

Trong đời Gấu tôi được gặp ba ông Tây. Ông nào cũng bảnh cả.

Ông Tây thứ nhì, là vị cha già trụ trì nhà thờ St. Francis ở thủ đô Bangkok. ÔngTây già này, khi nghe Gấu tui lí nhí nói lời cám ơn, [trong lần ông dẫn tụi này tới nạp cho cảnh sát Thái, vì cái vụ nhập cảnh bất hợp pháp, như đã kể  trong bài Hồn Thiêng Thành Phố thức giấc ở trong tôi], đã phán:
-Tao phải cám ơn mày mới phải. Bởi vì Chúa cho tao sinh ra, và sống ở trong cõi đời này, là để làm những việc như thế. Giả sử không có những việc như thế, làm sao có tao?

Về già nghĩ lại, bao chuyện may rủi trên đời, đều là do chuyện mê toán của Gấu mà ra cả. Nhờ mê toán mà Gấu được Ông Tây, chồng Cô Dung, để mắt tới. Bà cô tuy thương Gấu, đem về nuôi, là chỉ để cho thằng cháu không quá đói khổ, nhưng người quyết định việc học, và từ đó, tương lai của Gấu, lại là Ông Tây.

Như Gấu tôi đã có lần kể lại, bà cô, tuy bề ngoài lạnh lùng, nhưng lúc nào cũng để ý đến thằng cháu, qua... Ông Tây. Một lần bà nói, “Ông Tây bảo, mày còn ngu hơn thằng Hìu, em anh Mỹ”.
Anh Mỹ, là bồi của Ông Tây Trẻ, ở cùng villa với Ông Tây Già, chồng Cô Dung, ở đường Nguyễn Du, bên hồ Halais, Hà Nội.

Đó là một buổi chiều, Ông Tây đi làm về. Có bà cô ngồi trên xe. Khi xe làm hiệu rẽ vào cổng, thằng cháu nhanh nhẩu tập làm bồi, mở vội hai cánh cổng bằng sắt. Thằng Hìu đứng bên, dơ tay chặn lại. Không hiểu làm sao nó biết, hai người chỉ đậu xe, về nhà thay đồ, và còn đi shopping.

Lần thứ nhì đụng độ Ông Tây, là bữa Gấu mê mải làm toán, ngay hành lang trước villa. Không cần giấy, mà giấy ở đâu ra, Gấu dùng phấn vẽ ngay trên mặt gạch, cứ thế chúi đầu vào bài toán hình học. Đâu có thua gì Phạm Ngũ Lão ngày xưa, mê mải dàn quân bày trận - ở trong đầu - đến nỗi bị lính thọc mũi thương vào đùi mà vẫn tỉnh bơ! Gấu không nghe tiếng xe, tiếng cổng sắt mở, tiếng chân Ông Tây tới sát bên Gấu… Chỉ tới khi ông hừ một tiếng, rất ư là hài lòng, thấy Gấu giải ra được bài toán hình học.
Và sau đó, lầm lầm lì lì bỏ vào trong nhà.
Ông là kỹ sư, và hình ảnh thằng nhỏ đang say sưa với bài toán đến nỗi quên phận sự làm bồi, không mở cổng cho ông, có thể làm ông nhớ lại thằng nhỏ-là ông ngày nào.

Bữa sau, bà cô mặt mày tươi rói, cải chính câu nói bữa trước, “Không, Ông Tây nói, mày thông minh hơn thằng Hìu!”

Ông Tây già, chồng Cô Dung, không chỉ khám phá ra "thiên tài toán" của Gấu: Ông khám phá ra Gấu.
Không có ông, là không có Gấu.
Lẽ dĩ nhiên, vẫn có một thằng Bắc Kỳ, với số phận hẩm hiu của nó, quanh quẩn sau luỹ tre làng, lâu lâu đói ăn, bèn bò xuống làng ông Ngoại, cách vài khúc đê.
[Lần trở lại đất bắc, điều làm Gấu ngẩn ngơ, là không còn luỹ tre/ Gần như không làng nào còn luỹ tre. Làng của Gấu như trơ ra, gồng mình chịu đựng mặt trời đỏ như máu, và nóng như lửa.]

Nhờ ông Tây, Gấu có giấc mơ "vượt biển" đầu tiên. Đó là giấc mơ, cố học cho giỏi tiếng Tây, để viết một cái thư bằng tiếng Tây, cám ơn một ông Tây thuộc địa.

Giấc mơ đó có gì tương tự với trường hợp cô bé câm. Một khi biết đọc biết viết tiếng Tây, thì những dòng tiếng ngoại đầu tiên đó, sẽ là, " C'est à vous que je dois tout": Cám ơn ông, nhờ có ông mà tôi được như vầy: được tất cả