Bi Kịch về Casement

"Anh ta có thể kể cho bạn những điều." Conrad viết thư cho một người bạn, về Casement. "Những điều mà bạn cố quên đi."
Ông là Đồ Phổ Nghĩa, tôi đoán vậy.

Trên tờ Điểm Sách Nữu Ước, số đề ngày 27 tháng Năm 2004, qua bài viết Bi Kịch Roger Casement, Colm Tóibín, hiện sống tại Dublin, tác giả những cuốn như The Story of the Night, The Blackwater Lightship [lọt vào danh sách chót giải Booker 1999], điểm một số tác phẩm mới xb về nhà ái quốc Ái Nhĩ Lan bị người Anh buộc tội phản quốc và xử tử này.
Roger Casement: The Black Diaries, tác giả Jeffrey Dudgeon, nhà xb Belfast, 659 trang, 25 Anh kim.
Sir Roger Casement's Heart of Darkness: The 1911 Documents, Angus Mitchell. Dublin: Irish Manuscripts Commission, 816 trang, 75 Anh kim.
The Eyes of Another Race: Roger Casement's Congo Report and 1903 Diary, Séamus Ó Síocháin và Michael O'Sullivan biên tập. Dublin: University College Dublin Press, 366 trang, 34.95 Anh kim [bìa mỏng].
Roger Casement in Death, or Haunting the Free State.
W.J. McCormack. Dublin: University College Dublin Press, 240 trang, 27.95 Anh kim [bìa mỏng]. Do Dufour Editions phát hành tại Mỹ.

Trong The Rings of Saturn, W.G. Sebald kể lại, ông thấy mình  tại một thành phố ven biển Anh, đang ngủ gà ngủ gật trong một chương trình của đài BBC về Roger Casement, một người Ái Nhĩ Lan, bị người Anh xử tử vào tháng Tám 1916 vì tội phản quốc. Tỉnh giấc, bàng hoàng bởi hồi ức của chính mình, và bởi những gì còn sót lại của bài nói trên BBC, ông lò mò tìm hiểu về Casement, và trí tưởng tượng càng sửng sốt thêm, khi biết được tình bạn giữa Casement và Conrad.
Hai người gặp nhau vào năm 1989 hoặc 1890, khi Casement, lúc đó chưa tới ba chục tuổi, làm việc cho Sở Hỏa Xa Congo. Trong vài tuần lễ họ chia nhau một căn phòng. Vào lúc này, Conrad đang loay hoay với cuốn Heart of Darkness ở trong đầu, còn Casement thì đang đi theo sự xúi bẩy của định mệnh của mình: trở thành một người hùng, một kẻ tuẫn đạo, và một kẻ phản quốc.