Có con sóc chạy trong thành phố

1.

   Tôi có một anh bạn học và hành dễ đến gần ba chục năm ở xứ người, trong một cái ngành mà bao nhiêu ý vị chỉ dồn trong các con số các bản vẽ. Chẳng hiểu chạm vía ai, tự dưng anh lại bị nghề văn nó hành. Còn tôi thì bị anh hành, bắt đọc bằng hết  tác phẩm nọ đến tác phẩm kia anh tập tọng viết ra, hết sức kín đáo gửi đi nhưng chẳng ma nào chịu đăng.
   Mà báo nào chọn đăng thì chắc tay chủ bút cũng là một tay có lẽ phải xem lại, bởi những cái anh bạn tôi viết ra thú thực là hết sức dấm dớ.
   Dưới đây là một truyện của anh ta.

2.    

   Chủ nhà là người hiếu khách. Nhà lại nằm chỗ rất tiện đường xe cộ. Thành thử đồng hương chẳng ai hẹn ai luôn luôn tụ bạ ở đó. Tối thì ván cờ. Tối thì bóng đá. Tối lại tào lao ba điều bốn chuyện. Từ chuyện tình yêu cậu nọ bị gái đá cho đến chai cả mông lại chuyển sang chuyện chuyên dành cho những tâm hồn ăn uống.
   Nói là tào lao, nhưng nhìn chung đề tài khá tập trung. Mỗi tối nay chệch choạc. Chung quy chỉ vì một ông khách vẫn bị các bà các cô khen là tốt bụng, còn cánh đàn ông thì thường âu yếm chọc 'Cái đồ lãng mạn nửa mùa'. Tối nay, anh ta chẳng ra người tốt bụng, chẳng ra lãng mạn, tóm lại là dớ dẩn, khi bắt mọi người nghe mình kề rề càng ràng.                                                                
 
*. 

   Cánh đồng luân canh thường năm. Hết ngô lại tới củ cải đường. Hết lúa mỳ lại tới cải hoa vàng cho hạt làm mù tạc. Dòng sông năm đôi ba lần dâng nước vào mùa tuyết tan, nhưng hình như chưa bao giờ đủ làm ngập những cây liễu xoăn êm đềm rũ lá ven bờ. Lác đác vài ngôi nhà nằm lảnh ra ngoài thành phố, bóng bảy như đồ chơi xếp hình của trẻ con. Những thửa vườn được chăm chút kỹ lưỡng đến mất cả quyến rũ, hoa nở lia lịa, toe toét suốt mùa nắng, bao nhiêu duyên dáng dúi dụi dồn vào một xó vườn, nơi có mấy cây hồ đào già khụ. Ở nơi đó, chỗ tiếp giáp với cánh đồng, ô tô chạy trên bảy mươi cây số một giờ.
------------------
   Chẳng thể nói tốc độ đó là nhanh với người, khi từng ngày thiên hạ cứ háo hức sống như thể ngày mai, ngày kia, tháng tới, năm nữa là ngày tận thế. Mà có lẽ cũng khối kẻ tin thế thật. Đi thăm thú nhà thờ, cửa hàng, viện bảo tàng, hoặc có khi chỉ cốt ra khỏi nhà, để ngửa mặt nhìn mây trời, để thoát cái bầu không khí hừng hực hơi nóng lò sưởi, hơi người, hơi bếp núc toàn những nước mắm, hành tỏi phi, nước hàng chưng khét lẹt, thế nào cũng có một đôi lần bị một ai đó chìa tận mũi không kinh sách thì cũng là những tờ in các lời khuyến cáo. Người khuyến cáo: (hoặc) là một bà già nhìn đã thấy trinh tiết lồ lộ, (hoặc) là một cô bé mắt đầy vẻ an nhiên của người chưa lớn hết tuổi đã ơ thờ với mọi sự ở đời. Lời khuyến cáo: Phải sống sao cho đến ngày tận thế thiên hạ có xuống địa ngục hết thì mình vẫn được kéo lên thiên đàng. Ngày tận thế giả định trong tương lai gần nhất: ngày nhật thực đã được dự báo chính xác tới năm, tháng, ngày, giờ, phút sẽ xảy ra.
   Trong khi ngày đó chưa tới, và trong khi vừa bị cảnh sát thu mất bằng lái, hàng ngày tôi vẫn phải hai lần cuốc bộ qua khoảng đường đó, nơi có những ngôi nhà đẹp đến xa lạ nằm tiếp giáp với cánh đồng. Bao giờ tôi cũng đi rất chậm ở khoảng đường này. Chẳng phải vì không khí trong lành, chẳng phải vì nhà đẹp, vườn đẹp, hoa đẹp. Hoa nở trong vườn nhà khác, không nở cho tôi, tôi chỉ đi qua tiện thể nhìn thôi. Nhưng vẫn thích rề rà. Vì có lần chính ở quãng đường này tôi đã gặp một con sóc nhỏ, đẹp đến thắt cả ruột. Con sóc có màu lông nâu rất lành. Riêng cái đuôi, vẫn màu nâu ấy nhưng lại mang sắc đỏ đầy khiêu khích. Và làm tôi phấp phỏng, chờ. Không biết bao nhiêu lần.
-------------- 
   Cái hôm đầu tiên tôi thấy nó là hôm sém chút nữa con sóc chết. Mùa thu, chút nắng đuối đã lịm dần trên mái nhà, bờ tường, tàn cây ngay từ lúc xế chiều. Sương mù dâng từ mặt sông, lan khắp cánh đồng, trong vườn, dăng mờ phố. Con sóc băng qua đường, cái đuôi ngoe nguẩy. Thằng cha lái xe đạp phanh gấp làm tôi giật nẩy mình. Con sóc thản nhiên ngoáy đuôi. Cái đuôi nhỏ dựng lên, như một lưỡi lửa cứa vào trong sương. Nó chui tọt vào thửa vườn sát đồng. Phải rồi, nơi đấy có mấy cây hồ đào. Mùa này là mùa thiên hạ vẫn vừa đi dạo vừa nhặt hồ đào rụng. Chắc nó sống ở bờ sông, dưới gốc một cây liễu xoăn...
--------------------
   Bên này, chỗ nào cũng chỉn chu quá thể. Đi dạo trong đồng đã có đường trải nhựa đàng hoàng. Dạo rừng cũng thế. Còn muốn ngắm cảnh sông nước thì có con đường men dưới chân giáo đường. Tiện nghi xâm chiếm tất cả, cả trong khao khát trở về với cõi cỏ cây của con người. Thành thử chẳng có ai lại hâm dở chịu bẩn giày lội bộ men cánh đồng vừa cày lật mò ra tận mé có rất nhiều liễu xoăn xùm xòa.
   Tôi biết mình là kẻ lạ, khi một mình vào một chiều trời đất âm u lần mò ra phía bờ sông mà tôi đoán là nơi con sóc ở. Đi vu vơ thôi. Chân đạp trên những miệng hang chuột đồng, bước trồi bước sụt. Rồi cũng mò tới nơi. Chiều thu, đứng sát mép nước thấy dường như lạnh hơn. Cái lạnh gan ruột. Gió xao xác. Lá xao xác. Một con cá lưng đen nhẫy quẫy ngay dưới gốc cây. Tiếng nước vang lên đùng đục. Chiều bình yên phập phồng.
   Dĩ nhiên là tôi không tìm ra con sóc. Có lẽ nó quanh quẩn đâu đó, nghi ngại nhìn tôi, tự hỏi kẻ lạ có phải là cư dân mới. Sóc nhỏ thân yêu! Đừng sợ nhé. Tao đến đây với một quả hồ đào, một hạt dẻ và một chiếc lá phong đỏ.
------------------
   Tôi không biết quả hồ đào, hạt dẻ đặt trên chiếc lá phong đỏ bên gốc cây liễu xoăn con sóc có kịp ăn không? Vì chỉ hôm sau là tôi gặp lại nó, đã chết. Hay đó là một con sóc khác? Nhưng giống hệt con sóc của tôi. Chỉ một chút xíu là tôi vấp phải nó. Nó nằm trên hè phố, áp sát chân tường rào thâm thấp bằng đá xám của một ngôi nhà luôn đóng cửa im ỉm chẳng mấy khi thấy ai ra vào. Trong tư thế của một đứa bé đang buồn ngủ. Bốn chân xoãi về một bên. Cái đuôi bình thường cong lên nay duỗi thẳng. Thoáng có giọt cát sẫm lại bên đầu. Nó mới bé bỏng làm sao.
   Hình như tôi chưa bao giờ xúc động đến như thế. Tôi không biết con sóc nhỏ chết thế nào. Nó chạy ngang đường và bị ô tô chẹt? Không phải! Thân nó hoàn toàn lành lặn. Bốn chân bé nhỏ của nó không kịp vượt trước mũi ô tô và nó va phải một trong vô số chiếc xe đêm ngày lao vèo vèo qua đây? Nó không bị thịt nát xương tan, và có lẽ vẫn còn sống thêm ít phút sau đó. Người lái xe nào đó đã dừng xe, nhặt nó, quăng đại lên hè phố hay cẩn thận đặt nó nằm đây với một chút ngậm ngùi sẽ chỉ được nhớ lại sau bữa ăn tối? 
   Có lẽ không phải vậy... Hay nó tự bò vào nằm đây, chết... Lưng áp sát bờ tường đá lạnh. Bốn chân duỗi về một bên, thanh thản. Cái đuôi to hơn cả tấm thân nâu bé nhỏ cũng duỗi ra. Màu lông nâu chứa lửa sống động trong buổi bình minh rực rỡ và ẩm ướt. 
----------------
   ... Các ông ạ, bọn mình chẳng còn trẻ trung gì, ngây thơ cũng tiêu sạch bách rồi. Tóm lại là đã biết đủ mùi đời. Chỉ còn mỗi cái sự chết của chính mình là chưa trải. Nhưng chẳng hiểu sao khi nghĩ tới cái ngày mình sẽ xuôi tay nhắm mắt... có thể là ngay chiều nay thôi, khi từ giã nhau trở về nhà... cũng có thể là ngày mai... hay rộng rãi thì có lẽ tôi sẽ sống tới năm sau... vâng, nghĩ thế, tôi ngạc nhiên thấy mình tỉnh bơ. Vậy mà cái chết của con sóc nhỏ đã làm tôi chấn động. Nó nằm đó; sát gờ đá xám; nơi có bụi hoa thạch thảo gầy guộc đang nở rốn những bông hoa cuối cùng trước mùa đông. Nó; bé bỏng và trang nghiêm; trong ánh bình minh rực rỡ và ẩm ướt. Những bông thạch thảo bé xiu xiu, tím cái màu hoa bèo chiều mùa đông quê mình, cứng cáp vươn bên gờ đá xám. Cái đuôi nâu xù sắc lửa của con sóc nhỏ rung rung trong mắt tôi. Sự chết thật lặng lẽ và giản dị.
   Tôi cứ nghĩ như thế khi rời chân đi. Tôi đi về phía cánh đồng. Đất mới cày lật, nâu sẫm, mịn màng, nhấp nhô chạy suốt tới cánh rừng đang hết mình cháy một màu lá đỏ.

*.

   Người kể chuyện thở dài, nhấp nhấp chén trà, không để ý xung quanh khách của chủ nhà đang tò mò nhìn mình, tiếp tục:
   - Vâng, các ông ạ, từ hôm đó qua khoảng đường đó tôi không cố tình đi chậm nữa. Không còn ngó nghiêng nhìn cây cối hoa hoét nữa. Không còn chờ đợi nữa...
   Một khoảng ngừng ngắn. Bà chủ nhà có vẻ khó chịu ra mặt vì cái ông khách quá hồn nhiên mang chuyện sái đến kể giữa nhà người ta. Ông chủ nhà nhìn người khách vừa kể chuyện, nhìn những người khách khác, có vẻ âu lo:
   - Dào... Ông cứ nống lên. Có gì nghiêm trọng đâu. Vâng... Ừ thì từng có một con sóc chạy trong thành phố.
 
3.                                                                  
          
  Bản thảo của anh bạn tôi thấy dừng ở đây. Trong đó có vô khối chi tiết thật. Chẳng hạn, chỗ tiếp giáp với cánh đồng. Ở đó mùa thu vừa rồi người ta gieo hạt cải. Những mầm cải mới nhú quặt quẹo rũ trên đất ẩm. Sẽ như thế suốt mùa đông. Nhưng tháng tư năm tới này nơi ấy sẽ là một đồng hoa. 

   11.1999