The Freedom Tower

Vaclav Havel 

Gov. Eliot Spitzer announced yesterday that he supported going ahead with construction of the Freedom Tower at ground zero, making official his change of mind about a project that he once called a white elephant.
              —The New York Times,
                    February 21, 2007

May 19, 2005
I have to admit to something I don't know whether I can actually say here: I absolutely hated those two skyscrapers at the World Trade Center. They were a typical kind of architecture that has no ideas behind it. Moreover, they disrupted the skyline of the city; they towered absurdly over the beautiful crystalline topography of Manhattan. They were two monuments to the cult of profit at any cost: regardless of what they looked like, they had to have the greatest imaginable number of square meters of office space.
 I was once on the top floor of one of those buildings for dinner, and I discovered that the entire edifice was constantly swaying slightly. I took it as a sign that something was not right and that something was going on here that was, in a sense, against nature. A boat may sway, but a building should not. The view down was dull; it was no longer the view from a sky scraper and it wasn't yet the view from an aircraft.

   And here's what I fear: that for reasons of prestige they will build something even higher on the same spot, something that will spoil New York even more, that they will enter into some kind of absurd competition with the terrorists; and who will win in the end, the suicidal fanatics or an even higher Tower of Babel? You have to fight against terrorists with armies, the police, the intelligence services; their sympathizers have to be dealt with by politicians, political scientists, sociologists, and psychologists. Buildings, however, should be erected to enrich human settlements, not to make them duller. Why couldn't new buildings be put up on that spot proportional to the buildings already there, and that would simply blend into the existing skyline? Likewise, I don't think that some bombastic monument should be erected at Ground Zero. What happened there must be commemorated, but tastefully, as the fallen from the Vietnam or the Korean wars are commemorated in Washington, or simply with a single large space or room. that would evoke the catastrophe and its context.                        

          — Translated from the Czech by Paul Wilson, from To the Castle and Back, Vaclav Havel's book of diaries, memoranda, and observations during the last eighteen years, to be published by Knopf in May.

[NYRB March 29, 2007]

Thống đốc Eliot Spitzer tuyên bố hôm qua [20 Tháng Hai, 2007], ông ủng hộ việc xây dựng một công trình có tên là Tháp Tự Do, mọc lên tại Ground Zero, như là quan điểm chính thức của ông, thay cho có lần đã đã từng gọi một đề án như vậy, là một con voi trắng.
        —The New York Times,
                    February 21, 2007

Tháp Tự Do

May 19, 2005

Tôi phải thú nhận là, không biết có nên nói ra điều này không, vào lúc này: Tôi cực kỳ thù ghét cái tháp đôi ở Trung Tâm Thương Mại Thế Giới. Chúng là một thứ kiến trúc ngu đần hết chỗ nói, chẳng có một tư tưởng nào ở đằng sau nó. Hơn thế nữa, chúng làm hỏng bầu trời thành phố: Chúng ngoi lên, chẳng ra làm sao, vượt ra khỏi khối thuỷ tinh đẹp đẽ Manhattan. Đúng là hai công trình được dựng lên vì lợi nhuận, với bất cứ giá nào: bất cần để ý hình dạng của chúng sẽ ra làm sao, chỉ cần làm sao có thật nhiều phòng ốc, trong một không gian cực kỳ nhỏ hẹp.

Tôi đã có lần ăn tối ở một nơi ở trên đỉnh, và tôi khám phá ra rằng cả một khối công trình kiến trúc như thế đó, cứ thế đung đưa nhè nhẹ. Và tôi coi đây như là một dấu hiệu, có một điều gì không đúng, có một điều gì xẩy ra ở đây ngược hẳn lại với lẽ thông thường, với sự tự nhiên. Một con thuyền, một cái tầu có thể đong đưa. Nhưng một toà nhà đừng nên đong đưa, rún rẩy, cho dù nhẹ nhàng cỡ mấy. Từ trên đó nhìn xuống, thấy thật ngu si đần độn, ảm đạm. Nó không còn là một cái nhìn xuống bên dưới, từ một căn nhà chọc trời, và còn lâu mới là một cái nhìn từ trên máy bay, xuống cõi trần.

Và đây là điều tôi sợ: rằng, vì thế giá [làm sao tao có thể thua thằng chó nào], mà, họ sẽ xây dựng một cái gì đó còn cao hơn cả cái cũ, ở ngay chỗ đó, một cái gì đó sẽ làm hư hoại Nữu Ước, hơn cả cái cũ nữa, rằng, họ sẽ sẵn sàng ăn thua đủ với khủng bố, cho dù phi lý, cho dù ngu xuẩn tới cỡ nào; và sau cùng, ai sẽ thắng, những tên cuồng tín tự sát, hay là một cái tháp còn cao hơn cả Tháp Babel?

Bạn phải uýnh lộn với khủng bố bằng quân đội, bằng cảnh sát, bằng tình báo; với những cảm tình viên của khủng bố, thì bằng chính trị, bằng khoa học có tính chính trị, bằng xã hội học, bằng tâm lý học. Nhà cửa, bìu đình, xây lên để làm giầu thêm mái ấm gia đình, đâu phải để làm cho chúng cù lần thêm. Tại sao không thể xây những bìu đình mới hòa nhập với những cái hiện có, với không gian bầu trời?

Cũng theo ý nghĩ đó, tôi không nghĩ là tại mảnh đất khởi từ con số không này [Ground Zero] lại mọc lên những công trình làm nhớ tới vụ đánh bom. Điều đã xẩy ra tại đây cần tưởng niệm, [làm sao không?], nhưng phải theo cái nghĩa gừng cay muối mặn, tức là vừa phải, có tình, có lý, giống như Đài Tưởng Niệm những người đã ngã xuống tại Việt Nam, hay tại Triều Tiên, ở Washington, hay giản dị, chỉ là một khoảng không gian rộng, một căn phòng rộng, nó làm gợi nhớ tai ương, và cùng lúc, ôm lấy nó, cưu mang nó, ở trong lòng không gian rộng lớn này.

Vaclav Havel

[Điểm Sách Nữu Ước, NYRB, số đề ngày 29 Tháng Ba, 2007]