CHƯƠNG
22
Tàu
chợ
Đi một ngày đàng học một sàng khôn
Tục
ngữ
Năm giờ sáng hôm sau, tôi đeo ba lô và
xách một cái túi xách
du lịch lặc lè lên tàu ở ga Hà Nội. Anh mặt sẹo cho một tay xe ôm thân
tín chở
tôi đến tận cửa ga. Vé đã được mua sẵn từ chiều hôm trước. Tôi lên toa
tàu bình
dân, loại toa ghế gỗ không có giường nằm vẫn khá phổ biến từ thời bao
cấp ngày
xưa.
Tàu
Hà Nội - Lạng Sơn mỗi ngày vẫn có
bốn chuyến cả xuôi lẫn
ngược. Những dịp lễ Tết, ngành đường sắt có thể tăng số lượng chạy tàu
lên đến
gấp đôi. Tuyến đường sắt này được người Pháp xây dựng từ những năm đầu
thế kỷ
XX từ thuở cụ Hoàng Hoa Thám38 còn sống. Về cơ bản, cho đến nay tuyến
đường sắt
này cũng không có gì thay đổi nhiều so với thời thuộc Pháp. Mặc dầu con
đường
cao tốc Hà Nội - Lạng Sơn mới được hoàn thành mấy năm gần đây nhưng
tuyến đường
sắt thì vẫn men theo con đường bộ cũ, đi qua rất nhiều những thị trấn
dân cư,
làng mạc và len lỏi trong những dãy núi đá vôi hiểm trở.
Khi
biên giới Việt - Trung mở cửa,
hàng buôn lậu Trung Quốc
tràn qua cửa khẩu biên giới tựa như thác lũ. Từ cái tăm tre, chăn màn,
bát đũa
cho đến các máy móc cơ khí phục vụ nông nghiệp, đủ mọi loại vật phẩm
tiêu dùng,
tất cả đều có nhãn hiệu Made in China.
Hàng hoá Trung Quốc nhiều và rẻ, nó gần như bóp chết các ngành công
nông thương
nghiệp Việt Nam.
Tất cả các chợ búa từ nông thôn ra thành phố, từ miền núi đến hải đảo
xa xôi
đâu đâu cũng thấy toàn hàng Trung Quốc.
Thị
xã Lạng Sơn mới được nâng cấp lên
thành phố trong vài
tháng nay. Mười lăm năm trước đây, thị xã này rất yên tĩnh với những
nếp nhà
một tầng và những khu vườn xanh mát bóng cây. Những đường phố nhỏ bé
chỉ đi dăm
bước chân là đã hết đường, lác đác chỉ có vài người đi xe đạp hoặc đi
bộ qua
lại. Bóng áo chàm của các bà, các cô người Tày thấp thoáng sau hàng dậu
thưa có
một cái gì đó rất đỗi nên thơ. Đâu đâu cũng thấy người ta phơi hoa hồi
trên
những cái mẹt kê cao. Những trưa hè nóng nực, mùi hoa hồi tỏa ra làm
cho cả thị
xã như mê như man vì say cái vị hương thơm đặc biệt nồng nàn quyến rũ
đó. Ngay
từ thơ ấu, những câu ca dao qua lời ru của những bà mẹ đã làm thổn thức
bao
nhiêu trái tim thế hệ người Việt Nam:
“Đồng
Đăng có phố Kỳ Lừa
Có
nàng Tô Thị, có chùa Tam Thanh
Ai
lên xứ Lạng cùng anh
Bõ
công bác mẹ sinh thành ra em
Tay
cầm bầu
rượu nắm nem
Mải
vui quên hết lời em dặn dò”
Đứng
ở cửa khẩu Mục Nam Quan, người
Việt Nam
nào cũng thấy xúc động khi nhớ lại lịch sử bang giao hai nước Việt -
Trung.
Những năm gần đây, cái thị xã bé nhỏ và kiên cường ở biên giới ấy đã
mất đi vẻ
yên tĩnh thơ mộng ngày xưa. Hàng dãy nhà cao tầng cái cao cái thấp mọc
lên
trông cũng giống hệt như một khu phố nào đấy ở Hà Nội, Hải Phòng hay Nam
Định... Lạng Sơn mất đi phong cách đáng yêu của nó, giống như cô gái
miền núi
khép nép lúc nào cũng thẹn thùng, ý tứ nay bỗng nhiên biến hoá thành
một bà lái
buôn hàng chuyến to béo, sắc sảo, lúc nào cũng kè kè bọc tiền bên mình,
sẵn
sàng thoả thuận năm ăn, năm thua với bất cứ một thương gia nào.
Tôi
ngồi ở giữa toa tàu gần với một
nhóm các bà, các cô trong
hội Phật giáo ở phường Đồng Quan. Họ kéo nhau đi lễ bái gì đấy ở mấy
ngôi chùa
trên Lạng Sơn, người nào cũng áo phin nõn bên trong, áo dài bên ngoài,
vòng
vàng, kiềng vàng xúng xính. Đứng đầu nhóm này là mấy người đàn ông mặc
áo đỏ
chắc là thủ từ ở các chùa và một nhà sư còn trẻ, trông hao hao giống
hoà thượng
Thích Thanh Mừng ở chùa Kẻ.
Thích
Thanh Mừng, tên thật là Nguyễn
Văn Mừng quê ở Hà Nam
đã từng là sinh viên khoa Văn trường đại học Tổng hợp Hà Nội. Sau này,
Mừng
giác ngộ Phật pháp đi tu, tốt nghiệp đại học Phật giáo loại ưu. Bố tôi
có lần
cho tôi đến ăn cỗ chay với ông ở chùa Kẻ, hôm ấy bố tôi có mời một cô
nghiên
cứu sinh người Nhật Bản tên là Naoami Yashuko đi cùng. Nhà chùa mời
chúng tôi
vào mâm, hoà thượng Thích Thanh Mừng cùng ngồi ăn với chúng tôi. Mâm cỗ
chay
được nấu rất khéo, bắt chước những mâm cỗ mặn trong ngày Tết cổ truyền
Việt Nam
nhưng nguyên liệu chế biến đều là thực vật như đỗ, lạc, vừng, rau quả
v...v...
Hoà thượng Thích Thanh Mừng rất thạo chữ Hán, nói được cả tiếng Anh,
tiếng Pháp
và khi cô Naoami Yashuko nhắc đến những ngôi chùa nổi tiếng ở Nhật Bản
thì ông
gần như đều biết hết. Câu chuyện của các “đại gia” rất cao nhã nên tôi
bị gạt
ra rìa. Để giải sầu tôi chỉ có cách duy nhất là chén cho đẫy và ngắm
xem trên
trang phục của ông hoà thượng và cô nghiên cứu sinh Nhật Bản có gì sơ
xuất hay
không để về “buôn dưa lê” với thằng anh trai tôi. Sau bữa ăn, mọi người
chia
tay, họ cho nhau số điện thoại rồi hẹn gặp lại.
Mấy
hôm sau tôi thấy bố tôi có vẻ hậm
hực và chửi bới tay
hoà thượng kia không thương tiếc. Hoá ra cô nghiên cứu sinh người Nhật
Bản phàn
nàn với ông vì đêm nào tay hoà thượng cũng gọi điện thoại cho cô, tán
tỉnh cô
ta rất trơ tráo đến nỗi cô ta phát ngượng, chẳng hiểu ra làm sao cả.
Bố
tôi hậm hực:
-
Thực sự là
một trò quấy rối tình dục bỉ ổi.
Thực tức quá! Sao tôi lại ngu ngốc dẫn cô nghiên cứu sinh người Nhật
Bản đến
cái chùa ấy chứ! Thật xấu hổ! Tại mày muốn thế, Gioocgiơ Đông đanh! Tại
mày
muốn thế, Gioocgiơ Đông đanh!
Mẹ
tôi rất khoái chuyện ấy và bình
luận có phần ác ý:
- Thì
ông
vẫn muốn giới thiệu với cô em người Nhật Bản những món văn hoá cổ
truyền Việt Nam
mà lị! Tại mày muốn thế, Gioocgiơ Đông đanh! Tại mày muốn thế, Gioocgiơ
Đông
đanh!
Theo
sự bắt nhịp của một bà trưởng
tràng trong hội Phật
giáo, những người đi lễ sau khi an toạ bắt đầu đọc kinh A di đà. Bài
kinh kể về
sự tích đức Phật Thích ca Mâu ni (Xa kya Muni) làm theo lối thơ lục bát
cổ
truyền Việt Nam
khá du dương và dễ hiểu.
Tôi
nhìn xung quanh, bỗng nhận ra bác
Bảo Định bạn của bố
tôi ở Hà Nội, người ta vẫn gọi bác là Định “chó” vì bác chuyên nuôi
chó, nuôi
mèo và gà chọi. Trang trại của bác Bảo Định có hàng dãy chuồng chó,
chuồng mèo
và chuồng gà chọi. Làm việc cho bác có cả bác sỹ thú y. Họ vẫn lấy
giống chó,
giống mèo và bán ra những con giống với giá cắt cổ. Vốn tính hài hước,
bác Bảo
Định vẫn đùa mình đang hành nghề “mãi dâm chó mèo”! Ngược lại với
người, người
cho giống thì mất tiền, còn thú vật cho giống thì lại được tiền! Bác
lập ra hội
“chó săn, gà chọi” và vẫn nói đùa rằng nếu có tranh cử tự do thì sẽ ra
tranh cử
ở cấp phường là cấp chính quyền bét nhất nhưng độc tài nhất.
Bác
Bảo Định mang mấy lồng chó cảnh,
mèo cảnh chắc là lên
bán ở chợ Lạng Sơn. Bác ăn mặc rất oách: mũ phớt, complet cavat...
trông như là
người đi dự hội nghị chó mèo toàn quốc! Trông thấy tôi, bác nháy mắt ra
hiệu.
Phần vì tàu đông, phần vì cả bác lẫn tôi đều cùng lỉnh kỉnh đồ đạc
(nhất là món
hàng đặc biệt mà tôi mang theo) nên tôi chỉ chào bác rất to, hẹn xuống
ga sẽ
gặp lại bác.
Tàu
đến ga Vôi thì có một đoàn giáo
dân theo đạo Kitô chen
lên tàu. Họ cũng đi lên Lạng Sơn làm lễ. Họ ngồi đối diện với đoàn Phật
tử ở
đầu toa tầu bên kia. Khi đám Phật tử đọc kinh thì những giáo dân này
cũng bàn
bạc với nhau rồi bắt nhịp hát Thánh ca. Đa số giáo dân là những cô gái
còn trẻ.
Họ hát bài “Đêm thánh vô cùng” hay tuyệt, hay đến nỗi đám bà già Phật
tử bị lép
vế bèn thôi không thèm cầu kinh nữa! Khi kết thúc bài hát Thánh ca thì
tất cả
đều vỗ tay tán thưởng.
Tôi
cũng thuộc bài hát “Đêm thánh vô
cùng” vì trước đây con
bé Huyền mờ đã dậy tôi hát bài hát này. Tôi đã song ca bài hát này cùng
nó
trong lễ bế giảng ở cái trường tư thục khốn nạn kia và được tay đại tá
hiệu
trưởng râu ria thưởng cho một tá bút bi cùng một gam giấy Bãi Bằng. Tôi
đã mang
phần thưởng này về cho bố tôi và bố tôi rất khoái. Ông vẫn thích viết
trên
những tờ giấy trắng tinh không có dòng kẻ.
Những
người giáo dân thấy tôi cùng hát
với họ thì tưởng tôi
cũng theo đạo Kitô. Vì vậy khi tàu đến ga Đồng Bẩm, tôi cũng được họ
chia cho
một suất ăn trưa gồm xôi, chuối và một lon nước Fanta ướp lạnh.
©
Nguyễn Huy Thiệp