In my childhood I was a fervent worshiper of the tiger-not the jaguar, that spotted "tiger"* that inhabits the floating islands of water hyacinths along the Parana and the tangled wilderness of the Amazon, but the true tiger, the striped Asian breed that can be faced only by men of war, in a castle atop an elephant. I would stand for hours on end before one of the cages at the zoo; I would rank vast encyclopedias and natural history books by the splendor of their tigers. (I still remember those pictures, I who cannot recall without error a woman's brow or smile.) My childhood outgrown, the tigers and my passion for them faded, but they are still in my dreams. In that underground sea or chaos, they still endure. As I sleep I am drawn into some dream or other, and suddenly I realize that it's a dream. At those moments, I often think: This is a dream, a pure diversion of my will, and since I have unlimited power, I am going to bring forth a tiger.
Oh, incompetence! My dreams never seen to engender the creature I so hunger for. The tiger does appear, but it is all dried up, or it's flimsy looking, or it has impure vagaries of shape or an unacceptable size, or it's altogether too ephemeral, or it looks more like a dog or bird than like a tiger. (1)
J.L. Borges: Collected Fictions
Notes
Dream tigers
p. 294: Title: The title of this story appears in italics because JLB used the English nonce word in the Spanish original.
p. 294: That spotted "tiger": While there are many indigenous words for the predatory cats of South America-puma, jaguar, etc.-that have been adopted into Spanish, Peninsular Spanish called these cats tigers. (One should recall that Columbus simply had no words for the myriad new things in this New World, so if an indigenous word did not "catch on" immediately, one was left with a European word for the thing: hence "Indians"!) Here, then, JLB is comparing the so-called tiger of the Southern Cone with its Asian counterpart, always a more intriguing animal for him. Cf., for instance, "Blue Tigers" in the volume titled Shakespeare's Memory.
*
Borges, trong Collected Fictions, có hai bài về hổ. Bài trên, ngắn, post liền tại đây. “Blue Tigers”, dài hơn, sẽ post sau, trong có nhắc tới một châm ngôn [maxim] của Chesterton, ông này coi hổ như là một biểu tượng của sự thanh lịch khủng khiếp, a terrible elegance.
Cái tít của bài viết, viết nghiêng, để chỉ đây là một từ được phịa ra, để dịch một từ trong tiếng Tây Bán Nhà, chưa có từ tương đương trong tiếng Anh, như cái  note số 1 cho biết.

(1)
Hổ mộng
Hồi nhỏ, tôi mê, phải nói, sùng bái hổ - không phải ba thứ nhăng nhít jaguar, hay hổ đốm sinh sống trên những hòn đảo dạ lan hương trôi nổi dọc sông Parana, hay trong những cánh rừng tảo bẹ hoang dại Amazon – nhưng mà là thứ chúa sơn lâm, tức hổ vằn Á châu, mà chỉ những chiến sĩ, ngất ngưởng trên một tòa lâu đài, ở trên đỉnh một con voi, mới dám đối đầu với nó. Tôi có thể mê mẩn hàng giờ đồng hồ, cho đến hết giờ, trước một chuồng hổ trong sở thú. Tôi có thể xếp hạng những cuốn bách khoa từ điển, những cuốn lịch sử tự nhiên, theo sự huy hoàng, hùng tráng, lẫm liệt của những con hổ ở trong đó (Tôi vẫn nhớ những bức hình đó, tôi, kẻ không thể nhớ ra được hai hàng lông mày, hay chiếc răng khểnh của BHD, cuời với tôi, mỗi lần gặp). Rồi tuổi thơ của tôi, và những ngày ở Sài Gòn trong có BHD, qua đi, những con hổ và đam mê hổ của tôi nhạt nhòa dần, nhưng chúng vẫn ở trong những giấc mộng của tôi. Trong cõi biển sâu, biển ngầm, trong cõi chao đảo, hầm bà làng đó, chúng vẫn ngất nga ngất ngư, phiêu hốt, lãng đãng, còn hoài. Khi ngủ, tôi chìm mãi vào cơn mộng này, hay mộng nọ, và, bất thình lình tôi nhận ra, đây chỉ là một giấc mộng. Vào những khoảnh khắc đó, tôi thường nghĩ: Đây là một giấc mộng, thuần một cơn đi hoang của ý muốn, và, kể từ khi mà tôi sở hữu quyền uy vô hạn, tôi sẽ biến mình thành một con hổ.

Ui chao, bố lếu bố láo, bất lực! Những giấc mộng của tôi không thể nào đẻ ra đuợc con vật mà tôi thèm khát. Nó quả có xuất hiện, nhưng tất cả đều chỉ là xác khô, trông tầm thường, rẻ rúng, hay hình dáng dị hợm, thô kệch, hay tầm phào, bá láp, hay chẳng khác chi con chó, hay con chim, không phải hổ.
*

Ui chao, Borges viết cả một truyện ngắn, hách xì xằng như thế, chỉ để diễn tả, độc một ý của... Gấu:

Một giấc mộng, dù lớn lao dù lý tưởng cỡ nào, cũng không làm sống lại, chỉ một sợi nắng Sài-gòn: Trong những đêm chập chờn mất ngủ, hồn thiêng của thành phố thức giấc ở trong tôi, tôi tưởng hồn ma của chính mình đang lang thang trên những nẻo đường xưa cũ, sống lại cái phần đời đã chết theo cùng với Sài Gòn, bởi cái phần đời đó mới đáng kể.
Lần Cuối Sài Gòn

Ối giời ơi là giời. Nhớ Sài Gòn quá!

Chợ Hoa  đường Nguyễn Huệ

Cái khách sạn Kim Đô, nếu Gấu nhớ không lần, là nơi Gấu gặp Dirck Halstead, sếp UPI của Gấu vào ngày 27, hay 28, hay 29, Tháng Tư 1975. Anh đang hối hả xếp mớ đồ nghề chụp hình, và bảo Gấu, hết C.130 rồi, DAO đóng cửa rồi, không làm sao đưa cả gia đình mày đi được. Nếu muốn đi thì liền với tao, phụ tao vác cái máy…
Thấy Gấu lắc đầu, anh móc túi gôm hết mớ tiền VNCH nhét vào tay Gấu, rồi bye bye tên đệ tử cũ. Lúc đó, anh làm cho tờ Time, trở lại Sài Gòn làm phóng sự di tản…
Gấu cũng không hề biết Dirck trở lại Sài Gòn, mà nghe qua tay Nhung, cũng cán sự Bưu Điện. Giá mà biết sớm, ngay những ngày đầu tiên, khi Dương Văn Minh chưa ra lệnh đuổi Mẽo….

*

Cái họ Đèo trong truyện Thần Hổ của Tchya mà tất cả con cháu phải làm mồi cho hổ chỉ vì ông tổ của họ đã dám phạm đến một con hổ già, làm hắn chột một mắt và tuyệt đường tình dục, là một họ rất am tường số mệnh. Sự báo thù thật là ghê gớm : tất cả con cháu họ Đèo khi đã sa vào nanh vuốt hổ, người nào cũng bị móc mất một mắt và cắn xé mất hạ bộ. Thần Hổ ra oai và gieo vạ cho cả dòng giống những người đã dám phạm đến thần.
CỌP TRONG VĂN HỌC

Đặng Tiến nhắc tới Thần Hổ của TCHYA, như trên. Ông chỉ nhắc sơ đến chuyện ‘làm… tuyệt đường tình dục’, nhưng đọc nó, khi mới lớn, cả cuốn truyện của TCHYA, Gấu chỉ nhớ có xen trên!
Làm thế nào làm một con hổ tuyệt đường tình dục?
Thiến, chứ gì nữa?
Làm sao thiến?
Tuyệt, tuyệt lắm, là cách thiến của cái họ Đèo!

---

What I wanted to see was Graham Greene's Saigon

Timeless allure: Communist flags now fly over the inspirational city where Graham Greene set his novel
Cờ VC ngủng ngoẳng ở trên cao, trên thành phố đã gợi hứng cho Greene viết cuốn tiểu thuyết của ông